Φιλαργυρία: τέκνο απληστίας και μήτηρ, κάποτε (Ιούδας) της προδοσίας! [+ΒΙΝΤΕΟ] του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Φιλαργυρία: τέκνο απληστίας και μήτηρ, κάποτε (Ιούδας), της προδοσίας! [+ΒΙΝΤΕΟ]

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

  Εισαγωγή: Ο Ιούδας, επίκαιρος και λόγω των Αγίων Ημερών που διάγουμε, λάτρευε τα χρήματα, άλλωστε αυτός κρατούσε το “γλωσσόκομον”, το κοινό ταμείο των μαθητών. Ένα πάθος που τον οδηγεί σε σκοτείνιασμα του μυαλού του. Σε ώρα σκότους γίνεται η σύλληψη του Χριστού και προσφέρεται το προδοτικό φίλημα αντί τριάντα αργυρίων. Το αποτέλεσμα γνωστό. Αντί να ακολουθήσει την οδό της μετανοίας απελπίζεται και αυτοκτονεί. Είχε προσκολληθεί στον Μαμμωνά, όπως έλεγε ο Κύριος ...

ΓΕΝΙΚΑ: Η φιλαργυρία, πάθος που αιχμαλωτίζει τον άνθρωπο ρίχνοντάς τον στα δεσμά άλλων παθών, από πολλούς ταυτίζεται με την απληστία. Ουσιαστικά απληστία είναι η υπερβολική προσπάθεια ν' αποκτάς, ενώ φιλαργυρία η υπερβολική προσπάθεια να μη χάσεις. Στενός συγγενής του φθόνου είναι η φιλαργυρία. Δεν εννοούμε μόνο εκείνο το είδος της φιλαργυρίας που περιορίζεται στη συσσώρευση χρημάτων, αλλά τη γενική μορφή που εκφράζεται στην απροθυμία του φιλάργυρου να προσφέρει χαρά σε άλλους. Ουσιαστικά ο φιλάργυρος υψώνει τείχος που θα σιγουρέψει, μόνο για τον εαυτό του, τους φτωχικούς του θησαυρούς από τον υπόλοιπο κόσμο. Διακρίνεται εύκολα η σχέση της φιλαργυρίας με τη φιλοδοξία, τη ματαιοδοξία και με τον φθόνο.

Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ: Στην παγκόσμια γραμματεία έχουμε τη χαρακτηριστική τσιγγουνιά του Αρπαγκόν στο Μολιέρο (ερωτευμένος με το σεντούκι) και του Σάυλοκ στον Σαίξπηρ (που επιμένει να αποζημιωθεί για τα κεφάλαιά του με ανθρώπινη σάρκα). Ο Aγγλος χιουμορίστας συγγραφέας Τζωρζ Μάικς δίνει τη συνταγή της επιτυχούς φιλαργυρίας: «Αν θέλετε να είστε φιλάργυρος, να θυμόσαστε έναν πολύ απλό βασικό κανόνα: Ο φιλάργυρος ποτέ δεν είναι τόσο πλούσιος, ώστε να περιφρονήσει έστω και μια πεντάρα. Δέστε γιατί: Ένας πλούσιος, ιδιοκτήτης τεραστίων κτημάτων, πουλούσε ένα από τα σπίτια του. Ο αγοραστής τού μέτρησε 50.000 λίρες και το τραπέζι εξαφανίστηκε από το τεράστιο χρυσό βουνό που σωρεύτηκε πάνω του. Ο γερο-πλούσιος μέτρησε τέσσερις φορές τα λεφτά. Yστερα άνοιξε μια σαρακοφαγωμένη κασετίνα και έβγαλε τους τίτλους του σπιτιού, τυλιγμένους σε κορδέλα. Τους ξετύλιξε και μετά πολλή σκέψη τους έδωσε στον αγοραστή. Ο τελευταίος, τους πήρε και του είπε: “Μου δίνετε παρακαλώ και την κορδέλα να τους τυλίξω;” Ο γέρος διστάζοντας του απάντησε: “Την κορδέλα; Ευχαρίστως. Πληρώστε μου, όμως, τέσσερις πεντάρες!»

Η ΑΡΧΑΙΑ ΣΟΦΙΑ: Διαβάζουμε στα Δελφικά παραγγέλματα “Πλούτω απόστει”, μακριά από τον πλούτο, γιατί η φιλαργυρία που γεννιέται είναι “μητέρα κάθε ποταπότητας και φαυλότητας” (Φωκυλίδης). Ο Δημόκριτος έλεγε πως οι “τσιγκούνηδες έχουν τη μοίρα της μέλισσας, δουλεύοντας σαν να πρόκειται να ζήσουν για πάντα”. Ο Πλάτων τόνιζε πως“δεν πρέπει να αποκτάμε μόνο τα αγαθά, αλλά να τα χρησιμοποιούμε, γιατί καμιά ωφέλεια δεν προκύπτει μόνο από την απόκτηση.” Ο Ζήνων τοποθετούσε τη φιλαργυρία, μαζί με την ακολασία και τη μέθη, στα κορυφαία πάθη, ενώ ο Διογένης έλεγε: “Η φιλαργυρία είναι η μητρόπολη όλων των παθών”. Ο Σωκράτης παρομοιάζει τη ζωή του φιλάργυρου με δείπνο νεκρού που “ενώ όλα τα έχει δε μπορεί να δοκιμάσει τίποτε”. Ο Αριστοτέλης αντιδιαστέλει την ασωτία με τη φιλαργυρία: “Ο άσωτος ξοδεύει υπερβολικά και δεν λαμβάνει αρκετά, ενώ ο φιλάργυρος λαμβάνει υπερβολικά χρήματα και δεν ξοδεύει αρκετά.” Ακόμη, ο Κικέρων εύστοχα αποφαίνεται για τη γεροντική φιλαργυρία: “Τι πιο παράλογο από έναν οδοιπόρο που αυξάνει τα αποθέματά του για το ταξίδι που πλησιάζει στο τέλος”.

Η ΝΕΟΤΕΡΗ ΣΟΦΙΑ: Ο Ραφουσκό αναδεικνύει την πλάνη των φιλάργυρων: “στο ότι θεωρούν το χρυσό αγαθό, ενώ στην πραγματικότητα είναι μόνο μέσο για απόκτηση αγαθών”, ενώ ο Μίλτον με καθαρά οικονομική ορολογία, στηριζόμενος στον Αριστοτέλη, ορίζει τη φιλαργυρία και όχι τη σπατάλη αντίθετη της οικονομίας! Ο Λαβατέρ δίνει μια πολύ εύστοχη αντιδιαστολή φιλαργυρίας και ασωτίας: “Οι φιλάργυροι πλουτίζουν κάνοντας τον φτωχό, οι δε άσωτοι φτωχαίνουν κάνοντας τον πλούσιο”. Η κινέζικη παροιμία: “Όταν η τσιγκουνιά μπαίνει στο σπίτι η ευτυχία βγαίνει” μας υπενθυμίζει πόσο υποφέρουν τα μέλη της οικογένειας του φιλάργυρου!

   ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΩΡΗΣΗ: Ο Ιούδας λάτρευε τα χρήματα, άλλωστε αυτός κρατούσε το “γλωσσόκομον”, το κοινό ταμείο των μαθητών. Ένα πάθος που τον οδηγεί σε σκοτείνιασμα του μυαλού του. Σε ώρα σκότους γίνεται η σύλληψη του Χριστού και προσφέρεται το προδοτικό φίλημα αντί τριάντα αργυρίων. Το αποτέλεσμα γνωστό. Αντί να ακολουθήσει την οδό της μετανοίας απελπίζεται και αυτοκτονεί. Είχε προσκολληθεί στον ένα από τους δύο κυρίους (Θεόν ή Μαμμωνάν, όπως έλεγε ο Κύριος). Όμως δεν μπορείς να δουλεύεις σε δύο κυρίους. Έτσι εύκολα αντιλαμβανόμαστε ότι “Η φτώχεια στερείται από πολλά, η δε φιλαργυρία από όλα” (Ισαάκ Σύρος). Τα ίδια λέει και ο Απ. Παύλος: “ρίζα όλων των κακών είναι η φιλαργυρία και πολλοί κυριεύθηκαν από αυτή και παραπλανήθηκαν από την πίστη τους και προκάλεσαν στον εαυτό τους πολλές οδύνες” (Α΄Τιμ. στ΄6,7,10). Πολλοί έχοντες το πάθος της φιλαργυρίας αυτοαποκαλούνται “οικονόμοι”. Γι' αυτούς έγραψε ο Ισαάκ ο Σύρος: “Ο δειλός αποκαλεί τον εαυτό του προσεκτικό, όπως ο φιλάργυρος ονομάζει τον εαυτό του οικονόμο”. Ιδιαιτέρως εύστοχος είναι ο ορισμός που δίνει ο άγιος Μάξιμος Ομολογητής στη φιλαργυρία. Είναι, λέει, το πάθος εκείνου “που λαμβάνει με χαρά και δίνει με λύπη”! Σ' αυτή τη φράση εμπεριέχεται η “εργαλειοποίηση” του άλλου. Το ίδιο λέει και ο Μ. Βασίλειος: “όπως κάνουν τα ψάρια, έτσι και ο πλεονέκτης-φιλάργυρος καταπίνει στο απύθμενο στομάχι του τους αδύναμους”. Είναι αδύνατο ο πλεονέκτης να μη στραφεί κατά του συνανθρώπου του. Γι' αυτό ο έμπειρος ασκητής, Άγιος Ισαάκ ο Σύρος, συνιστά: “Καλύτερα να κάτσεις παρέα με γύπες, παρά με πλεονέκτη και άπληστο." Οι Πατέρες δεν θεωρούν τη φιλαργυρία απλό ηθικό ολίσθημα, αλλά “θρησκεία” και βασικό προσανατολισμό της ανθρώπινης ύπαρξης. Στα λόγια του Χριστού ότι «όπου είναι ο θησαυρός σας, εκεί θα είναι και η καρδιά σας» (Ματθ. στ΄21) μοιάζει να συμφωνεί ο Eριχ Φρομ υποστηρίζοντας ότι “θρησκεία συνιστά η ολόψυχη αφιέρωση σε κάτι, το οποίο και νοηματοδοτεί την ανθρώπινη ζωή”. Κι αυτό το “κάτι” στον φιλάργυρο είναι το χρήμα. Στη χριστιανική οπτική η δίψα για πλούτο στρέφεται στον ίδιο τον υπαρξιακό προσανατολισμό του φιλάργυρου, υποτάσσοντας σ' αυτήν όλα, πράγματα ή πρόσωπα. Eτσι, το χρήμα αναδεικνύεται θεός. Άλλωστε, ο Χριστός τη φιλαργυρία έφερε ως κορυφαίο παράδειγμα επιλογής ασύμβατης προς τον Ίδιο. ΄Η με τον Θεό, είπε, ή με τον Mαμωνά. Η λατρεία του χρήματος σημαίνει μετάλλαξη του ανθρώπου σε απόλυτη ατομικότητα. Κι επειδή αυτό το αμάρτημα είναι ακόρεστο, οι Πατέρες το χαρακτηρίζουν μονιμότερο πάντων. Τα άλλα αμαρτήματα, λέει ο Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός, είναι «ολιγόχρονα». Είναι αδύνατο ο φιλάργυρος να μη στραφεί κατά του συνανθρώπου του. Στα φληναφήματα, που καλλιεργούν διαπλεκόμενοι της εκκλησιαστικής εξουσίας πλουτοκράτες, ότι ο πλουτισμός τους είναι “θέλημα Θεού”, ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης αντιτείνει: «Δεν προέρχεται από τον Θεό το ψωμί του πλεονέκτη». Γι' αυτό και στην εκκλησιαστική παράδοση, ούτε η ελεημοσύνη, ούτε οι προσφορές αποτελούν κολυμπήθρα του Σιλωάμ ώστε να δικαιώνονται οι τρόποι συσσώρευσης του πλούτου. Αντίθετα αξιώνεται διακοπή της εκμετάλλευσης. Ο Μ. Βασίλειος ταυτίζει τον πλεονέκτη με τον «αποστερητή», μ' αυτόν, δηλαδή, που στερεί από τους εργαζομένους τη δίκαιη αμοιβή τους και δεν χορηγεί στους πενομένους τα χρειαζούμενα. Οι δωρεές του στις εκκλησιές δεν μπορούν να γίνονται δεκτές, διότι δεν γίνεται συμμέτοχος της πλεονεξίας-φιλαργυρίας ο Θεός. Ο Γέροντας Άγιος Πορφύριος προσθέτει: «Το αν θα πάμε στον Παράδεισο ή στην κόλαση, δεν εξαρτάται από το αν έχουμε λίγα ή πολλά χρήματα, αλλά από τον τρόπο πού θα χρησιμοποιήσουμε αυτά πού έχουμε. Τα χρήματα, τα κτήματα και όλα τα υλικά αγαθά δεν είναι δικά μας, του Θεού είναι, εμείς έχουμε μόνο τη διαχείριση τους. Πρέπει να ξέρουμε ότι ο Θεός θα μας ζητήσει λογαριασμό και για την τελευταία δραχμή μας, αν τη διαθέσαμε σύμφωνα με το θέλημα του ή όχι».

ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Και ποια είναι η απάντηση στη φιλαργυρία: Να ασκηθεί ο άνθρωπος στην ολιγάρκεια, να γίνει «ολιγοδεΐας εραστής» (Άγιος Μάξιμος). Να ζήσει τα υλικά “μετρίως” και την αγάπη “αμέτρως”. Αυτό δεν σημαίνει αποτράβηγμα σε ατομική πνευματική γυμναστική. Ο Ά. Χρυσόστομος παρατηρεί ότι η ύψιστη αρετή της παρθενίας, ούτε καθολική εντολή συνιστά, ούτε οδηγεί μόνη της στον παράδεισο. Ο φιλάργυρος παρθένος θα μείνει εκτός του νυμφώνος! Η έγνοια για τον άλλον, όμως, και καθολική εντολή συνιστά, και στον παράδεισο οδηγεί. Να το αντίδοτο στη φιλαργυρία!

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Η Μεγάλη Άρκτος + ΒΙΝΤΕΟ Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Η Μεγάλη Άρκτος + ΒΙΝΤΕΟ

Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

   ΓΕΝΙΚΑ: Η Μεγάλη Άρκτος (Λατινικά Ursa Major, σύμβολο: Uma), αστερισμός που καταγράφηκε από τον μεγάλο Έλληνα γεωγράφο Πτολεμαίο, είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι πάντοτε ορατός από την Ελλάδα. Υπήρξε ανέκαθεν ο γνωστότερος αστερισμός, ως προς το τμήμα του με το χαρακτηριστικό σχήμα της «κατσαρόλας» ή το λεγόμενο «άροτρο». Ως ο τρίτος μεγαλύτερος σε έκταση αστερισμός, “συνορεύει” με οκτώ άλλους [Δράκων, Καμηλοπάρδαλις, Λυγξ, Λέων, Μικρός Λέων, Κόμη Βερενίκης, Θηρευτικοί Κύνες και Βοώτης]. Έχει έκταση στο ουράνιο στερέωμα 1280 τετρ. μοίρες και τα μεγάλα του άστρα [≤ 6,5 φαινομένου μεγέθους¹]είναι 209. Είναι ορατός σε γεωγραφικά πλάτη από 90° Βόρεια έως 16° Νότια.

ΙΣΤΟΡΙΑ-ΜΥΘΟΣ-ΠΑΡΑΔΟΣΗ: Αρχαιότερη αναγραφή της Μ. Άρκτου βρίσκουμε στους στίχους της Οδύσσειας, όπου αναφέρεται η Άρκτος, «Άμαξα τη λένε, που μόνο αυτή δε λούζεται στου ωκεανού το κύμα»². Οι υπόλοιποι πολύ βόρειοι αστερισμοί δεν είχαν ακόμα ανακαλυφθεί την ομηρική εποχή και έτσι δικαιολογείται η λέξη «μόνο» του ομηρικού στίχου. Παρότι ο αστερισμός είχε πολλές ονομασίες και μυθικές συσχετίσεις, σχεδόν παντού ήταν μια αρκούδα [άρκτος]. Οι Γερμανοί πάντως, τον ονόμαζαν Wagen, άμαξα, από όπου και το λαϊκό αγγλικό Wain ή Charle's Wain, δηλαδή Άμαξα του Καρόλου, στη Σαιξπηρική Εποχή. Ο κυρίαρχος μύθος μιλά για τη Νύμφη Καλλιστώ, που αγαπήθηκε από τον Δία και μεταμορφώθηκε σε αρκούδα από την Ήρα, οπότε ο Δίας την εξύψωσε στους ουρανούς. Άλλη εκδοχή θέλει τον αστερισμό απεικόνιση της Άρτεμης, γνωστής με το επίθετο «Καλλίστη». Το όνομα Lycaonia Arctos προέρχονται από τον Λυκάονα, πατέρα της Καλλιστούς, ενώ ο Σοφοκλής, στον Οιδίποδα αποκαλεί τον αστερισμό «Αρκάδιον αστέρα», από την πατρίδα της Καλλιστούς. Μια διαφορετική εκδοχή προέρχεται από πανάρχαια παράδοση της Νάξου, κατά την οποία οι Άρκτοι ήταν οι Κρητικές τροφοί του βρέφους Δία, που στη συνέχεια υψώθηκαν στους ουρανούς για την αφοσίωσή τους. Μεταγενέστερη μεταλλαγή αντικαθιστά τις τροφούς με τις Νύμφες Ελίκη και Μέλισσα. Τα Έλιξ και Ελίκη απαντούν ως ονόματα για τον ίδιο τον αστερισμό, επειδή «ελίσσεται» γύρω από τον πόλο [Απολλώνιος Ρόδιος]. Το περίεργο είναι ότι και Αμερινδοί αποκαλούσαν την «κατσαρόλα» αρκούδα (Okuari και Paukunawa), παρά το ότι ελάχιστα μοιάζει στο ζώο. Γιατί, όμως, ενώ ο αστερισμός μοιάζει με κατσαρόλα ή κουτάλα ονομάστηκε Άρκτος; Πιθανή ερμηνεία της συσχετίσεως με αρκούδα είναι ότι στα Σανσκριτικά, μητέρα των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών, η λέξη Riksha σημαίνει «αρκούδα» και «άστρο». Επίσης, ως ρήμα, σημαίνει «λάμπω». Παρατηρούμε, μάλιστα, ότι σε λαούς που δεν χρησιμοποιούν ινδοευρωπαϊκές γλώσσες υπάρχει απόκλιση, π.χ. στη Συρία η Μεγάλη Άρκτος ήταν Αγριόχοιρος, στους Λάπωνες Sarw [τάρανδος] και στην ίδια χώρα [Φινλανδία] η παράδοση θέλει τους αστέρες των Άρκτων να παριστάνουν όμορφες παρθένες με υψηλή δεξιότητα στο γνέσιμο και στην ύφανση. Το μεγάλο φιννικό έπος Kalewala δίνει μεγάλη σημασία στη Μεγάλη Άρκτο, αποκαλώντας την Otawa. Όσο για την άλλη ονομασία του αστερισμού, Άμαξα, ετυμολογικά εξηγείται από το άμα [= μαζί] και το άξων (γήινος άξονας). Η «άμαξα» επομένως είναι ο αστερισμός του οποίου οι αστέρες περιφέρονται γύρω από έναν άξονα, εκείνον που περνά από τον Βόρειο Ουράνιο Πόλο. Πολύ αργότερα, όταν η άμαξα πήρε την έννοια του κάρρου, ο Ησύχιος δίνει το όνομα Άγαννα, από το «άγειν» αλλά και από το ακκαδικό Aganna [=Κύριος Ουρανών] για τους αστέρες της Άμαξας. Επανερχόμαστε, λοιπόν, με το Charle's Wain [Charle ή Karl ήταν αρχικά ο Θωρ, βασιλιάς των θεών, αντίστοιχος του Δία]. Κάποτε ονομαζόταν έτσι η Άμαξα του Οντίν, πατέρα του Θωρ. Στους νεότερους χρόνους, ο γερμανικός λαός αποκαλεί τη Μεγάλη Άρκτο Himmel Wagen, το άρμα με το οποίο ο Προφήτης ανελήφθη στους ουρανούς. Συχνή αγγλική ονομασία για την Μεγάλη Άρκτο (τμήμα «κατσαρόλας») είναι Αλέτρι (the Plough), που αντικατοπτρίζεται στη νεολληνική λαϊκή ονομασία του αστερισμού: Αλετροπόδι. Το συνηθέστερο λαϊκό όνομα έως σήμερα στις ΗΠΑ είναι Big Dipper (=Μεγάλη Κουτάλα), όμως επιτυχέστερο είναι το παλαιότερο Butcher's Cleaver (Χασάπικος Μπαλτάς). Στη Γαλλία ο λαός την ονομάζει Casserole (=κατσαρόλα). Στην Αίγυπτο ο αστερισμός ονομαζόταν Μηρός του ταύρου ή Κνήμη [επιγραφές στους τάφους των βασιλέων]. Οι αστέρες του ονομάζονταν «μεσχέτ» και αντιπροσώπευαν τον κακό θεό Σηθ ή τον Τυφώνα. Στην ελληνιστική εποχή [θρησκευτικός συγκριτισμός] η δική μας Άμαξα θεωρήθηκε ως η Άμαξα του `Οσιρι. Κατά τις ιουδαιο-χριστιανικές αναπαραστάσεις ουράνιων μορφών (17ος αιώνας) η Μεγάλη Άρκτος προσομοιώθηκε από τον Σίλερ με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ, ενώ από τον Καίσιο με μια από τις αρκούδες που έστειλε ο προφ. Ελισαίος να τιμωρήσουν τους διώκτες του ή με το άρμα-δώρο του Φαραώ στον Ιωσήφ. Στη νεότερη ελληνική παράδοση, η Μεγάλη Άρκτος ονομάζεται Αναποδοκάραβο, από την ομοιότητά της με ανάποδο καράβι.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ: Ο Άγγλος ποιητής Έντ. Σπένσερ (1552-1599) χαρακτηρίζει τη Μεγάλη Άρκτο ουράνιο ρολόι. Η από τον Όμηρο χρονολογούμενη χρήση της στη ναυτιλία συνεχίσθηκε και στις αραβικές ερήμους «μέσα στις οποίες οι ταξιδιώτες κατευθύνουν από τις `Αρκτους την πορεία τους, όπως γίνεται στη θάλασσα» [Διόδωρος Σικελιώτης]. Ο Σοφοκλής γράφει ότι η Άρκτος κατευθύνει τους ταξιδιώτες γενικά. Οι αστρολόγοι της εποχής του Σαίξπηρ απέδιδαν στον αστερισμό κακές επιδράσεις, και ο Εδμόνδος στο “Βασιλιάς Ληρ” λέει ειρωνικά: «η γέννησή μου συνέβη κάτω από τη Μεγάλη Άρκτο, έτσι έπεται ότι είμαι σκληρός και λάγνος».

Η ΑΡΚΤΙΚΗ: Για τη σημασία της Μεγάλης και της Μικρής Άρκτου, σημειώνουμεί ότι η Αρκτική [γύρω από το Β. Πόλο] ονομάσθηκε έτσι από το γεγονός ότι οι Άρκτοι εκεί φαίνονται όλη την πολική νύκτα να περιφέρονται γύρω από το ζενίθ. Σε αντιδιαστολή, η αντιδιαμετρική περιοχή του Ν. Πόλου ονομάσθηκε Ανταρκτική.

   ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: Οι φωτεινότεροι αστέρες στη Μεγάλη Άρκτο, ορατοί με γυμνό μάτι, κυμαίνονται μεταξύ των 140 και των 227. Οι αστέρες α και ε είναι οι φωτεινότεροι αστέρες, δευτέρου μεγέθους. Ο α είναι διπλός αστέρας, γνωστός με το όνομα Dubhe. Ο β είναι γνωστός ως Merak. Οι γ, δ, ε, κατά σειράν ονομάζονται Φέκντα, Μεγκρέζ και Αλιόθ. Ο ζ καταχωρείται ως Mizar, ενώ ο η στην άκρη της ουράς ονομάζεται Αλκάιντ. Ο διπλός αστέρας θ, έχει φαινόμενο μέγεθος 3,17 και κινείται 1 μοίρα ανά έτος περίπου. Οι λ και μ ονομάζονται Βόρειος και Νότιος Tania, αντίστοιχα. Οι ν και ξ είναι οι Alula Borealis και Alula Australis, αντίστοιχα. O ο (όμικρον) ονομάζεται Muscida. Τέλος ο αστέρας 80 Μεγάλης Άρκτου, ως συνοδός του Μιζάρ, είναι γνωστός με το όνομα Alcor.

ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: Ο αστέρας 47 [φ.μ. 5,10], έχει έναν πλανήτη σε μέση απόσταση από αυτόν 314 εκατομμύρια χιλιόμετρα, περίοδο περιφοράς 1.098 γήινες ημέρες, ενώ το σύστημα απέχει από εμάς 45,93 έτη φωτός και απομακρύνεται με 12,6 χιλιόμετρα/δευτερόλεπτο. Η μάζα του πλανήτη είναι 3 ως 7 φορές μεγαλύτερη από του Δία, ενώ του αστέρα 10% μεγαλύτερη εκείνης του Ήλιου. Είναι από τους πρώτους εξωπλανήτες που ανακαλύφθηκαν [1996]. Το 2002 ανακαλύφθηκε και άλλος εξωηλιακός πλανήτης στη Μεγάλη Άρκτο, γύρω από τον αστέρα HD 89744 [φ.μ. 5,74], σε μέση απόσταση από αυτόν 132 εκατομμύρια χιλιόμετρα, και περίοδο περιφοράς 256 γήινες ημέρες. Το όλο σύστημα απέχει από εμάς 130 έτη φωτός. Στον αστερισμό εντοπίστηκε ακόμη ο μεταβλητός αστέρας W Μεγάλης Άρκτου [φ.μ. περίπου 8, ορατός με κιάλια] που έδωσε το όνομά του σε ολόκληρη την κατηγορία των διπλών συστημάτων σε επαφή, των συστημάτων, δηλαδή, που αποτελούνται από δύο αστέρες που περιφέρονται ταχύτατα γύρω από το κοινό κέντρο μάζας τους και τους συνδέει ένας «λαιμός» της ύλης τους. Εδώ η φυγόκεντρη δύναμη αποτρέπει τη συνένωσή τους. Στη Μεγάλη Άρκτο εντοπίζεται ακόμη το νεφέλωμα NGC 3587, με φ.μ. 9,9, γνωστό στους ερασιτέχνες αστρονόμους ως νεφέλωμα της Κουκουβάγιας, εξαιτίας του σχήματός του. Η απόστασή του από τη Γη υπολογίζεται σε 2.600 έτη φωτός. Οι κυριότεροι γαλαξίες του αστερισμού είναι: Ο σπειροειδής Μ81, από τους φωτεινότερους του ουρανού, με φ.μ. 6,9 και απόσταση από τη Γη 12 εκατομμύρια έτη φωτός, ο ιδιόμορφος Μ82 [φ. μ. 9,3] σε απόσταση από τη Γη 11,5 εκατομμύρια έτη φωτός(!) και ο NGC 5457, γνωστός ως Pinwheel Galaxy, που είναι εντυπωσιακός σπειροειδής [φ.μ. 8,3] σε απόσταση από τη Γη 27 εκατομμύρια έ.φ. Καταλαμβάνει στον ουρανό έκταση σχεδόν 1/5 της τετραγωνικής μοίρας!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Ερατοσθένης, Καταστερισμοί ή Αστροθεσίαι: Μεγάλη Άρκτος  konstantinosa.oikonomou@gmail.com

1. Το φαινόμενο μέγεθος είναι ο αριθμός που προδιορίζει πόσο λαμπρό φαίνεται ένα ουράνιο σώμα από τη Γη. Όσο πιο λαμπρό φαίνεται τόσο μικρότερη είναι η αριθμητική τιμή μεγέθους.Έτσι ο Ήλιος έχει το μεγαλύτερο φαινόμενο μέγεθος [-26,7] και ακολουθούν η Σελήνη [-12,5] και η Αφροδίτη [-4,4].

2. Στο μεταξύ όμως, χάρη στη μετάπτωση του γήινου άξονα, ο αστερισμός έχει απομακρυνθεί από τον βόρειο ουράνιο πόλο κι έτσι δεν είναι πλέον αειφανής από το μεγαλύτερο μέρος της Μεσογείου, ούτε ως προς το τμήμα της «κατσαρόλας»!

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: