Ο αστερισμός Πυξίς και ο αρχαίος αστερισμός Αργώ + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

 

Ο αστερισμός Πυξίς και ο αρχαίος αστερισμός Αργώ + ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

   ΑΡΓΩ: Η Αργώ (Argo Navis) ήταν μεγάλος νότιος αστερισμός νοτίως της Ύδρας και του Μονόκερω, μερικώς ορατός από την Ελλάδα, που σημειώθηκε από την αρχαιότητα. Η ονομασία του προήλθε από το μυθικό πλοίο Αργώ. Σήμερα, είναι ο μοναδικός από τους 48 αστερισμούς του Πτολεμαίου που δεν αναγνωρίζεται αυτούσιος από τη σύγχρονη Αστρονομία, καθώς τον 19ο αιώνα ο αστερισμός διαιρέθηκε σε 4 τμήματα, τα οποία είναι οι σημερινοί επίσημα αναγνωριζόμενοι αστερισμοί Πυξίς, Πρύμνα, Τρόπις και Ιστία. Ο αρχαίος αυτός αστερισμός, όπως κινείται από την ανατολή προς τη δύση στον ουρανό, φαίνεται σαν να πλέει ανάποδα, με την υπερυψωμένη πρύμνη να προηγείται. Σύμφωνα με την ελληνική Μυθολογία, όταν το ταξίδι της Αργοναυτικής Εκστρατείας τελείωσε, η θεά Αθηνά τοποθέτησε το πλοίο στα ουράνια, δηλαδή το καταστέρισε. Ο Ερατοσθένης, αντίθετα, πίστευε πως ο αστερισμός απεικόνιζε το πρώτο πλοίο που διέπλευσε τη θάλασσα, αιώνες πριν τον Ιάσονα και μετέφερε τον Δαναό με τις 50 κόρες του από την Αίγυπτο στη Ρόδο και το Άργος. Οι Αιγύπτιοι πίστευαν πως ήταν η κιβωτός που μετέφερε την Ίσιδα και τον Όσιρι κατά τον Κατακλυσμό, ενώ οι Ινδοί το ίδιο για τους Isi και Iswara. Η λέξη Αργώ προέρχεται από τον κατακευαστή ναυπηγό Άργο. Ετυμολογικά "Αργώ" σημαίνει αργυρολαμπής αλλά και ταχεία. Στους Ρωμαίους ήταν πάντα Argo και Navis. Πάντως ο Κικέρων τον αποκαλεί Argolica Navis, ενώ ο Οβίδιος Pagasaea Carina/Puppis, από το θεσσαλικό λιμάνι των Παγασσών, όπου ναυπηγήθηκε η Αργώ. Οι Άραβες αποκαλούσαν την Αργώ Al Safinah (πλοίο) και Markab υποζύγιο), λέξεις που στη νεότερη Ευρώπη μεταγράφηκαν ως Alsephina και Merkeb. Η βιβλική άποψη για τον αστερισμό ήταν βέβαια η Κιβωτός του Νώε (Arca Noachi, ή Archa Noae).

ΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Στην Αργώ αποδίδονταν 829 αστέρες ορατοί με γυμνό μάτι. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ελληνικά γράμματα μοιράσθηκαν σε αστέρες των τριών αστερισμών Πρύμνας, Τρόπιδος και Ιστίων, και συνεπώς οι τελευταίοι δεν έχουν όλα τα γράμματα να χαρακτηρίζουν τους δικούς τους αστέρες. Οι α, β, ε, η, θ, ι, υ, χ, ω ανήκουν στην Τρόπιδα, οι γ, δ, κ, λ, μ, φ, ψ στα Ιστία και οι ζ, ν, ξ, ο, π, ρ, σ, τ στην Πρύμνα. Ο φωτεινότερος όλων (και με μεγάλη διαφορά από τον δεύτερο σε φωτεινότητα) είναι ο α, γνωστός ως Κάνωπος ή Κάνωβος, στη θέση του πηδαλίου της Αργούς. Ας δούμε όμως το πρώτο “κομμάτι” του αστερισμού, αυτό που σήμερα ονομάζεται Πυξίς.

   ΠΥΞΙΣ – ΓΕΝΙΚΑ: Η Πυξίς [Λατ. Pyxis, συντ. Pyx], είναι ένα νότιος αστερισμός που σημειώθηκε πρώτα από τον αστρονόμο Lacaille [1763]. Έχει έκταση 220,8 τετ. μοίρες [65ος μεταξύ των 88 αναγνωρισμένων αστερισμών] και συνορεύει με τους αστερισμούς: Ύδρα, Πρύμνα, Ιστία και Αντλία. Είναι πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 52° Βόρεια και 90° Νότια. Στην Ελλάδα είναι αμφιφανής: ορατός στο σύνολό του μόνο τις νύκτες του χειμώνα και τα ανοιξιάτικα βράδια. Ο LaCaille τον σχημάτισε από αστέρες των Ιστίων και του καταρτιού της Αργούς και η αρχική ονομασία ήταν Pyxis Nautica [Πυξίδα Ναυτικού].

   ΟΙ ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Ο αστερισμός έχει 41 ορατούς [φ.μ. ≤ 6,5] αστέρες. Μόνο δύο απ' αυτούς είναι φωτεινότεροι του τέταρτου μεγέθους, και κανένας δεν έχει ιδιαίτερο όνομα. Ο α Πυξίδος είναι και ο φωτεινότερος του αστερισμού, με φαινόμενο μέγεθος 3,68. Οι β, γ, δ, ζ, θ, κ και λ Πυξίδος έχουν αντιστοίχως φαινόμενο μέγεθος 3,97, 4,01, 4,89, 4,89, 4,72, 4,58 και 4,69.

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ: Ο αστέρας Τ Πυξίδος είναι ένας κατακλυσμικός μεταβλητός, που επανειλημμένα έχει εκραγεί ως [επαναληπτικός] καινοφανής. Στην Πυξίδα είναι ορατά ακόμη τα ανοικτά σμήνη NGC 2627 και NGC 2658, που έχουν αντιστοίχως φ.μ. 8,4 και 9,2., το πλανητικό νεφέλωμα NGC 2818A (φ.μ. 11,9) και το ανοικτό σμήνος NGC 2818. τέλος στην Πυξίδα περιλαμβάνεται και ο γαλαξίας NGC 2613, στο βορειοδυτικό τμήμα του αστερισμού, [φ.μ. 10,3], που μας δείχνει την πλάγια όψη του.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com