Δαμαλισμός [ή ευλογιασμός] η παλαιότερη τεχνική εμβολίων! Από τη Θεσσαλία στους δύο σπουδαίους Έλληνες γιατρούς του 18ου αι. Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου

 

Δαμαλισμός [ή ευλογιασμός] η παλαιότερη τεχνική εμβολίων! Από τη Θεσσαλία στους δύο σπουδαίους Έλληνες γιατρούς του 18ου αι. +ΒΙΝΤΕΟ

Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου

   Αλήθεια, πώς θα μας φαινόταν σήμερα αν βλέπαμε κάποιον να τρίβει τις φλύκταινες ενός αρρώστου από ευλογιά και να παίρνει το εξερχόμενο πύον με τα χέρια του;. Κι όταν μάλιστα εν συνεχεία το έβαζε πάνω σε μια δική του πληγή που σκόπιμα χάραζε στο δέρμα του; Κι όλα αυτά για να μείνει γερός και άτρωτος από μία ασθένεια;

   Πολύ πριν ανακαλυφθούν τα λεγόμενα και αμφιλεγόμενα καλύτερα, εμβόλια νέας γενιάς υπήρξαν τα πολύ γνωστά εμβόλια, όπως αυτά κάναμε όλοι μας στην πρώτη παιδική ηλικία. Αυτά τα εμβόλια λειτουργούν με τη βασική αρχή του εξασθενημένου ιού. Εισάγεται με μορφή εμβολίου στον υγιή οργανισμό εξασθενημένος ιός. Ο οργανισμός τον ''γνωρίζει'' και τον πολεμά εύκολα διότι είναι εξασθενημένος. Έτσι όταν αργότερα ο οργανισμός νοσήσει, μπορεί εύκολα να αντιμετωπίσει τη λοίμωξη γιατί τον ιο τον έχει ήδη αναγνωρίσει χάρις στη ''μνήμη'' τν αμυντικών του μηχανισμών [λευκά αιμοσφαίρια].

   

  Ο Ευλογιασμός, τώρα, η Δαμαλισμός όπως τον λέει ο λαός (αγγλ. Variolation) ήταν παλαιά τεχνική, εν είδει εμβολιασμού η οποία αρχικά χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά μάλλον στην Κίνα - για την ανοσοποίηση των ανθρώπων έναντι της ευλογιάς [υπεύθυνος ο ιός Variola] με υλικό που λαμβάνονταν κατευθείαν από έναν ασθενή με ευλογιά, ή από άτομο που είχε προσφάτως νοσήσει από ευλογιά, με την ελπίδα ότι ο λήπτης του ιού θα νοσούσε τη λοίμωξη αυτή με πολύ ελαφρότερα συμπτώματα.

   

   Η ιδέα της πρόκλησης ανοσίας από μία ασθενή μορφή μίας ασθένειας, ως προς τη βασική μορφή της ασθένεια αυτής, δεν ήταν καινούργια - ήταν γνωστή εδώ και αιώνες για την ευλογιά. Ο Εντ. Τζέννερ¹ είχε ανακαλύψει το σχετικό εμβολιασμό, καλύτερα είχε τελειοποιήσει την παλιά τεχνική, χρησιμοποιώντας τον εξασθενημένο ιό από την ευλογιά των βοοειδών [δαμαλισμός], το 1796, μια μέθοδο που πλέον έγινε διαδεδομένη στα χρόνια του Παστέρ.

Παλαιά τεχνική

 

   Η διαδικασία αυτής της αρχέγονης τεχνικής πρόληψης (σαφέστατα όχι εμβολιασμού με τη στενή έννοια του όρου), συνηθέστερα γινόταν μ΄αυτό που γράψαμε στην αρχή του άρθρου μας, δηλαδή με το τρίψιμο κηλίδας ευλογιάς, ή τη συλλογή του υγρού (πύον) από φλύκταινες του ασθενούς σε επιφανειακές γρατσουνιές που γίνονταν στο δέρμα του υγιούς. Ο ασθενής λίγες μέρες αργότερα ανέπτυσσε φλύκταινα όμοια με εκείνες που προκαλούνται από την ευλογιά και συνήθως νοσούσε μια λιγότερο σοβαρή ασθένεια, από ότι με τη φυσική ευλογιά. Μετά από περίπου 2-4 εβδομάδες, τα συμπτώματα υποχωρούσαν, δείχνοντας μια επιτυχημένη ανάρρωση και φυσικά ανοσία. Η μέθοδος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Κίνα και την Ινδία προτού εισαχθεί επισήμως στις αγγλοσαξωνικές χώρες του Παλαιού και του Νέου Κόσμου, κάπου τη δεκαετία του 1720. Φυσικά η τεχνική αυτή δεν χρησιμοποιείται πλέον σήμερα. Αντικαταστάθηκε από το εμβόλιο ευλογιάς, μια ασφαλέστερη και σίγουρη ιατρική λύση. Ωστόσο στην Ευρώπη, η προέλευση του εμβολιασμού, με την πρωταρχική τεχνική του Ευλογιασμού, βρίσκει τις ρίζες του πολύ πίσω στο παρελθόν. 

 Ο Δαμαλισμός μάλιστα έγινε δημοφιλής στην Ευρώπη από τη συγγραφέα και την ποιήτρια Lady Mary Wortley Montagu, γνωστή για τα Γράμματα της Οθωμ. Αυτοκρατορίας. Αυτή υπήρξε σύζυγος του Βρετανού πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη, όπου και είδε για πρώτη φορά την εφαρμογή της τεχνικής αυτής το 1717, την οποία ανέφερε με επιστολή της σε φίλους της στη Βρετανία. Μάλιστα, η κόρη της υποβλήθηκε στην τεχνική του Ευλογιασμού στην Αγγλία το 1721. Η τεχνική, ωστόσο, αντιμετωπίστηκε αρχικά με σκεπτικισμό που έφτανε στα όρια της άρνησης τόσο πολύ, ώστε η πρώτη πειραματική εφαρμογή της στην Αγγλία (συμπεριλαμβανομένης της επακόλουθης πρόκλησης για την ευλογιά) πραγματοποιήθηκε σε 6 θανατοποινίτες δια απαγχονισμού, στους οποίους μάλιστα είχαν υποσχεθεί ελευθερία εάν επιζούσαν. Πράγματι έτσι και έγινε, αφού το πείραμα επέτυχε.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑΤΡΩΝ ΕΙΣΗΓΗΤΩΝ ΤΟΥ ΔΑΜΑΛΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΔΥΣΗ: Αναφέρεται ότι δύο Έλληνες ιατροί, ο Εμμανουήλ Τιμόνης από τη Χίο και ο Ιάκωβος Πυλαρινός από την Κεφαλλονιά, που αμφότεροι σπούδασαν στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας τον 17ο αιώνα, παρουσίασαν στην ιατρική επιστημονική κοινότητα της Αγγλίας τη διαδικασία εμβολιασμού κατά της ευλογιάς με ενοφθαλμισμό πύου ελαφρά πασχόντων σε υγιή άτομα. Αυτή η πρακτική ασκούνταν παραδοσιακά στη Θεσσαλία και σε διάφορες άλλες περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο Τιμόνης παρουσίασε το 1714 την εν λόγω πρακτική στο Λονδίνο ενώπιον των μελών της Βασιλικής Ιατρικής Εταιρείας. Και οι δύο -παράλληλα- δημοσίευσαν άρθρα σε έγκυρα επιστημονικά ιατρικά βρετανικά περιοδικά της εποχής θέτοντας τις βάσεις του ευλογιασμού και των εμβολίων. Ο Πυλαρινός δημοσίευσε το 1715 στη Βενετία μελέτη γραμμένη στα λατινικά, η οποία και επανεκδόθηκε, λίγο αργότερα, στη Γερμανία και στην Ολλανδία. Η σημασία του πρωταρχικού αυτού έργου των δύο Ελλήνων ιατρών αποδεικνύεται από το γεγονός ότι αναφέρεται στο εμβληματικό έργο του Γαλλικού Διαφωτισμού, την Encyclopédie, στο λήμμα «inoculation», δηλαδή «εμβόλιο». Αναφέρεται μάλιστα ότι ο ίδιος ο Τζέννερ είχε ανοσία στην ευλογιά γιατί, από ηλικίας επτά ετών, είχε εμβολιασθεί, από τους γονείς του, με τη μέθοδο Τιμόνη-Πυλαρινού.

Σχετικά:

Boylston, Arthur (28 July 2012). «The origins of inoculation». Journal of the Royal Society of Medicine 105 (7): 309–313. doi:10.1258/jrsm.2012.12k044. PMID 22843649.

http://www.masshist.org/beehiveblog/2020/05/variolation-vs-vaccination-18th-century-developments-in-smallpox-inoculation/ 

https://www.nature.com/articles/d42859-020-00006-7

Ευθυμίου, Μαρία· Προβατάς, Μάκης (2020). Ρίζες και θεμέλια. Οδόσημα της Ιστορίας του Ελληνισμού. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη. σελ. 1-264., ISBN 9789601690650

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΒΙΝΤΕΟ ΣΤΟ YΟUTUBE ΑΠΟ ΕΔΩ: 

1. Ο σπουδαίος αυτός Άγγλος γιατρός (1749–1823) θεωρείται ευρέως ως ο πατέρας του εμβολίου.