Η Αδικία + ΒΙΝΤΕΟ “Μάλλον αδικείσθαι ή αδικείν” (Πλάτων) του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

 

Η Αδικία + ΒΙΝΤΕΟ

“Μάλλον αδικείσθαι ή αδικείν” (Πλάτων)

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

 

    ΓΕΝΙΚΑ: Για πολλούς αδικία είναι: οι κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, το να είμαι άνεργος, άστεγος, άρρωστος, ο θάνατος του παιδιού μου, οι άθλιες συνθήκες ζωής, η περιφρόνηση, η συκοφαντία, ο πόλεμος, η μοναξιά, η έλλειψη κατανόησης και τόσα άλλα αγκάθια στις ατραπούς της ζωής μας. Κανείς δεν ευχαριστείται όταν αδικείται. Διότι το αίσθημα της δικαιοσύνης είναι έμφυτο στον άνθρωπο. Μετά, όμως, από την απομάκρυνσή μας από το Θεό, εξαιτίας του προπατορικού αμαρτήματος, εισέβαλε και η αδικία στη ζωή μας. Αδικούμε “λόγοις και έργοις”. Αδικίες συχνά προκαλούνται από θέματα κληρονομικά, κι έτσι συγγενείς αποξενώνονται για «δύο μέτρα γης». Ο άνθρωπος όμως νομίζει ότι θα πλουτίσει αδικώντας. Και αρχικά τον βοηθάει ο “αρχέκακος υποβολέας πλάνης” και προοδεύει. Συχνά όμως αποκαλύπτονται οι αδικίες και εξευτελίζεται χάνοντας τα πάντα.

ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΣΟΦΙΑ: Ο Αριστοτέλης πίστευε πως η αδικία δεν είναι τυχαία, λέγοντας: “Εν τη προαιρέσει η μοχθηρία και το αδικείν”. Ο Δημόκριτος έλεγε: “Αγαθόν ού το μη αδικείν, αλλά το μηδέν θέλειν”, διακρίνοντας αίτιο αδικίας την επιθυμία, ενώ ο Σωκράτης προτείνει, στο πνεύμα του χριστιανισμού που δεν γνώρισε: “Ουδαμού αδικείν. Ουδ’ αδικούμενον αντιδικείν”. Ο συγγραφέας Louis Dumur έδειχνε αίτιο αδικίας την υποκρισία: “Μια αδικία από την οποία κερδίζουμε εμείς, ονομάζεται τύχη. Μια αδικία από την οποία επωφελείται κάποιος άλλος, ονομάζεται σκάνδαλο”.

Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ: Ο λόγος του Θεού είναι επιτιμητικός για τους αδίκους. Διαβάζουμε: “Όστις καταθλίβει τον πτωχόν διά να αυξήση τα πλούτη αυτού, (...) θέλει ελθεί βεβαίως εις ένδειαν”. (Παρ. κβ΄16) και “Ουκ αδικήσεις τον πλησίον” (Λευϊτ. ιθ' 13). Αλλού διαβάζουμε: “Ου ποιήσετε άδικον εν κρίσει, εν μέτροις και εν σταθμοίς και εν ζυγοίς.” (Λευϊτ. ιθ' 35). Ο Απόστολος δηλώνει ξεκάθαρα: “Άδικοι βασιλείαν Θεού ού κληρονομήσουσι” (Α' Κορ. στ' 9). Ο προφήτης Ησαϊας λέει: “Απέχου από αδίκου και ου μη φοβηθήση, και τρόμος ουκ εγγιεί σοι” (Ησ. νδ' 14). Όμως, η κάθε εις βάρος μας αδικία, δεν βλάπτει ουσιαστικά την ψυχή μας. Σπουδαίο παράδειγμα αντιμετώπισης της αδικίας αναδεικνύεται ο Ιώβ ο πολύαθλος, που από πλούσιος γίνεται φτωχός κι από πολύτεκνος άτεκνος, μέσα σε λίγες ώρες. Επιπλέον η λέπρα τον τυραννά, ενώ μένει ανέστιος, αυτοεξοριζόμενος σε μέρη “κοπρίας”. Οι φίλοι τον αδικούν, λέγοντάς του ότι πάσχει από τα αμαρτήματά του. Η ίδια η σύζυγός του, τον προτρέπει να βλασφημήσει κι ας πεθάνει. Όμως αυτά δεν βλάπτουν την ψυχή του. Αντιθέτως, εκείνος δοξολογεί: “Είη το όνομα Κυρίου ευλογημένον”. Ανάλογο παράδειγμα είναι ο Ιωσήφ ο γιος του Ιακώβ. Τα αδέλφια του, από φθόνο, τον πουλούν ως δούλο μακριά από την πατρίδα του. Στην Αίγυπτο συκοφαντείται και φυλακίζεται. Κι όμως η αρετή του έμεινε αλέκιαστη, κι ο Θεός τον ανταμείβει. Στην Καινή Διαθήκη έχουμε το παράδειγμα του Λαζάρου της παραβολής. Υποφέρει από πείνα, αρρώστια, έλκη, αδικία, βλέποντας τον πλούσιο να ζει πολυτελώς. Τελικά η υπομονή του τον έβαλε στις “αγκάλες Αβραάμ”. Συνεπώς, οποιαδήποτε αδικία, εναντίον μας, όχι μόνο δεν μας αδικεί, αν η ψυχή μένει στέρρεα στην ορθή πίστη και πράξη, αλλά αντιθέτως μας στεφανώνει και καταξιώνει. Πραγματική αδικία φαίνεται πως είναι η εκούσια αμαρτία, με την οποία αυτοζημιώνουμε την ψυχή μας. Αλλιώς δεν πρόκειται για πραγματική αδικία, αλλά για οδύνη ή δοκιμασία του ανθρώπου, που αναδεικνύει το ποιόν του. Αυτό ενστερνίζεται ο Ιερός Χρυσόστομος: “πάντα κόνις, καπνός και μύθος, καν επιβουλάς είπης, καν συκοφαντίας, καν λοιδορίας, καν εξορίας, καν ξίφη ηκονημένα”, τονίζοντας: “τον εαυτόν μη αδικούντα ουδείς παραβλάψαι δύναται”. Οι άνθρωποι είμαστε κυρίως: “η ψυχή και ο νους, που έχουν πλαστεί κατ’ εικόνα Θεού” (Μ. Βασίλειος), οπότε αδικία είναι μόνο αυτό που προξενεί βλάβη στα ψυχικά κατορθώματά.

 

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΔΙΚΙΑΣ: Για την αντιμετώπιση της αδικίας παραδειγματιζόμαστε από ένα περιστατικό της ζωής του Προφητάνακτα Δαβίδ (Β΄Βασ. ιστ' 5-14). Ο Δαβίδ κυνηγημένος από τον επαναστάτη γιό του, Αβεσσαλώμ, κατευθύνεται σε πολίχνη, κοντά στην Ιερουσαλήμ. Τον συνοδεύουν στρατός και λαός. Τότε παρουσιαστηκε ο Σεμεϊ, συγγενής του προηγουμένου βασιλιά Σαούλ, και ενώπιον όλων, έβριζε, καταριόταν και προσπαθούσε να πετροβολήσει το Δαβίδ κατακλείοντας το παραλήρημά του με τη φράση: “Ο Κύριος έριξε πάνω σου όλα τα αίματα των φόνων που διέπραξες στην οικογένεια του Σαούλ (...). Τώρα που παίρνει την εξουσία ο Αβεσσαλώμ, θα πληρώσεις.” Μεγάλη δοκιμασία για το Δαβίδ, που έχοντας τον πόνο από την επανάσταση του γυιου του, τώρα δεχόταν μία άδικη προσβολή! Άδικη γιατί ο Δαβίδ έδειξε αγάπη και συγχωρητικότητα στο Σαούλ. Κι όμως, παρά την αδικία, ο Δαβίδ παρέμενε ατάραχος, μη επιτρέποντας στους σωματοφύλακές του να τον χτυπήσουν. Μόνο είπε: “Αφήστε τον, μήπως ό Κύριος προσέξει τον εξευτελισμό μου και με λυπηθεί και μου αποδώσει αγαθά και ευλογίες αντί των κακών πού υπέμεινα σήμερα”. Συχνά στη ζωή μας αντιμετωπίζουμε ανάλογες περιστάσεις. Τότε το σημαντικότερο είναι να δείχνουμε πραότητα διατηρώντας ψυχραιμία μπροστά στην αδικία. Με ΠΡΑΟΤΗΤΑ και ανεξικακία ειρηνεύουμε μέσα και γύρω μας. Ο Δαβίδ δεν ευθυνόταν για το φόνο του Σαούλ, όπως άδικα κατηγορήθηκε, ήταν όμως ένοχος για το φόνο του αξιωματικού Ουρία. Έτσι θεωρεί ότι, για τις αμαρτίες του, τού αξίζει κάθε άδικη προσβολή. Οι αρχαίοι έλεγαν: “Εν άλλοις πταίομεν και εν άλλοις απολαμβάνομεν”. Τέτοια θεώρηση της αδικίας μάς διατηρεί στην ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ βοηθώντας να δεχόμαστε πιο εύκολα την αδικία. Όπλο για την αντιμετώπιση της αδικίας είναι και η ΥΠΟΜΟΝΗ. Ο Δαβίδ έδειξε υπομονή αφήνοντας την ανταπόδοση στον Κύριο. Ο Ίδιος ο Κύριος αυτό μας ζητά: “Ο δε υπομείνας εις τέλος, ούτος σωθήσεται” (Ματθ. γ΄ 22). Όταν λοιπόν αδικούμαστε, ας θυμόμαστε τις αρετές του Δαβίδ, αλλά κυρίως τον Κύριο Ιησού Χριστό, που τέλειος και αναμάρτητος ών, δέχθηκε τη μεγαλύτερη αδικία: “λοιδορούμενος ούκ άντελοιδόρει, πάσχων ουκ ήπείλει” (Α' Πέτρ. β' 23). Μια σύγχρονη οσιακή μορφή ο Παϊσιος ο Αγιορείτης παρηγορεί τους αδικημένους. Να βλέπουμε, έλεγε, αυτόν που μας αδικεί: “Σαν ευεργέτη, που μας κάνει καταθέσεις στο Ταμιευτήριο του Θεού, πλουτίζοντάς μας αιώνια.”!

Ο ΑΔΙΚΩΝ: Οι αδικούντες άγχονται διαρκώς μήπως αποκαλυφθούν οι ανομίες τους, ταλαιπωρούμενοι από την συνείδησή τους και την αγανάκτηση του αδικημένου. “Όταν ο αδικημένος δεν τον συγχωρήσει, ο άδικος βασανίζεται. Δεν μπορεί να κοιμηθεί. Ο γογγυσμός του άλλου τον κάνει άνω-κάτω! Δεν υπάρχει μεγαλύτερη φωτιά από το εσωτερικό κάψιμο της ψυχής από την συνείδηση. Την βασανίζει με το σαράκι σ’ ετούτη την ζωή και θα την τρώει στην άλλη ζωή, την αιώνια, “ο ακοίμητος σκώληξ”, αν δεν μετανοήσει.” (π. Παϊσιος). Κι εδώ έρχεται στο νου μας η καλή προαίρεση του τελώνη Ζακχαίου, που μετά τη συνάντηση με τον Κύριο, επέστρεψε διπλά και τρίδιπλα όσα έκλεψε αδικώντας τους συνανθρώπους του. Ο αδικών ας θυμάται πως το σπουδαιότερο πράγμα στον κόσμο είναι να έχει την ευλογία του Θεού. Διότι μόνο ό,τι είναι ευλογημένο απ' Αυτόν δεν γκρεμίζεται. Έλεγε ακόμη ο πατήρ Παϊσιος: “Όλες οι αμαρτίες έχουν ελαφρυντικά, η αδικία δεν έχει, μαζεύει οργή Θεού. Αυτοί που αδικούν (...) δίνουν δικαιώματα στο διάβολο, γι’ αυτό μετά περνούν δοκιμασίες, τους βρίσκουν αρρώστιες, κ.ά., και σου λένε: Κάνε προσευχή να γίνω καλά”.

ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Κατά τους Εκκλησιαστικούς Πατέρες, τέσσερα στάδια-σκαλιά υπάρχουν στην αντιμετώπιση της αδικίας. Αν ο αδικούμενος βρίσκεσαι στο πρώτο στάδιο, το ανταποδίδει, αν στο δεύτερο, νιώθει ταραχή, άλλα συγκρατείται. Στο τρίτο στάδιο μένει ατάραχος. Αλλά στο τέταρτο νιώθει πνευματική χαρά. Ας κλείσουμε με τα λόγια του πατρός Παϊσίου: “Όταν αδικείται κάποιος και αποδεικνύει ότι δε φταίει, δικαιώνεται καί ικανοποιείται. Τότε νιώθει κοσμική χαρά. Αν όμως αντιμετωπίζει την αδικία πνευματικά, και δε φροντίζει να αποδείξει την αθωότητά του, αισθάνεται πνευματική χαρά. Δηλαδή έχει μέσα του τη θεϊκή παρηγοριά και κινείται στον χώρο της δοξολογίας.”

Βιβλιογραφία: Παϊσιος ο Αγιορείτης, Η αδικία.

http://www.gnomikologikon.gr/catquotes.php?categ=1595#ixzz2NA2Bb6pO

 http://www.xfd.gr/?p=681 

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ:

Η Μέθη [και ο αλκοολισμός] + ΒΙΝΤΕΟ Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

 

Η Μέθη [και ο αλκοολισμός] + ΒΙΝΤΕΟ

Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

  ΓΕΝΙΚΑ: Αλκοολισμός ονομάζεται η παθολογική σχέση που μπορεί να αναπτύξει κάποιος με το αλκοόλ και υποδηλώνει την πλήρη εξάρτηση του ατόμου απ' αυτό. Μέθη είναι περιστασιακή ή μη υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ (αλκοολική δηλητηρίαση). Και η μέθη είναι ένα από τα κακά της άμετρης απόλαυσης υλικών αγαθών. Το υπερβολικό κρασί υπήρξε το αρχαιότερο ναρκωτικό. Ζαλίζει, ναρκώνει και αποσυνθέτει τον άνθρωπο. Ο Νώε, ο μόνος που έσωσε ο Θεός, μαζί με την οικογένεια του, έπεσε από απροσεξία στο αμάρτημα της μέθης. Αποτέλεσμα, να μεθύσει και να πετάξει τα ρούχα του εξευτελιζόμενος μπροστά στα παιδιά του, αυτός, ο μόνος ενάρετος της εποχής του. Ο Λωτ πάλι, επειδή ήπιε πολύ μετά την καταστροφή των Σοδόμων, ίσως για να διασκεδάσει τη λύπη, έφθασε στο αμάρτημα της αιμομιξίας.

ΙΑΤΡΙΚΑ: Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλης προκαλεί καρδιαγγειακά νοσήματα και συχνά αιφνίδιο θάνατο. Μεταξύ άλλων το αλκοόλ προκαλεί κίρρωση του ήπατος, ενώ καταστρέφει το ανοσοποιητικό σύστημα. Ακόμη, ο αλκοολισμός προκαλεί συχνά ατυχήματα, ενώ είναι επικίνδυνος όταν κάποιος μεθυσμένος οδηγεί όχημα. Ο μέσος όρος μείωσης της διάρκειας ζωής του εξαρτημένου από το αλκοόλ ατόμου είναι από 10-15 έτη. Ιατρικές μελέτες έδειξαν μειώσεις στη φλοιώδη αιματική ροή και το μεταβολισμό του φλοιού, ακόμη για την απλή μέθη.

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: Ο αλκοολισμός προκαλεί και επιπτώσεις στην ψυχική υγεία. Οι αλκοολικοί συχνά εμφανίζουν κατάθλιψη και αυτοκαταστροφικές τάσεις. Ακόμη, παρατηρείται μείωση σεξουαλικής απόδοσης, ενώ το άτομο συχνά παρουσιάζει παραισθήσεις. Η μέθη μπορεί να προκαλέσει βίαιη ενδοοικογενειακή συμπεριφορά. Η χρόνια κατανάλωση αλκοόλ, δημιουργεί αντοχή, εξάρτηση και προσαρμογή του οργανισμού, τέτοια ώστε η διακοπή της χρήσης του, να μπορεί να προκαλέσει σύνδρομο στέρηση, που χαρακτηρίζεται συνήθως αϋπνία, υπερδραστηριότητα του νευρικού συστήματος και συναισθήματα άγχους και ανησυχίας. Οι ψυχολογικές θεωρίες στηρίζονται στην παρατήρηση μεταξύ των μη αλκοολικών ανθρώπων, που με χρήση χαμηλών δόσεων αλκοόλ μετά από μια δύσκολη ημέρα, νιώθουν συναίσθημα ευφορίας και βελτιωμένη εικόνα στις κοινωνικές σχέσεις. Μετά από υψηλές δόσεις, όμως, ειδικά όταν πέφτει το επίπεδο του αλκοόλ στο αίμα, συναισθήματα νευρικότητας και ταραχής αυξάνονται. Συνεπώς, τα χαλαρωτικά αποτελέσματα του αλκοόλ, μπορεί να ασκούν επίδραση σε μικρές ή μέτριες δόσεις στους περιστασιακούς πότες, αλλά δεν αποτελούν αίτιο αλκοολισμού. Θεωρίες ότι η δυνατότητα του αλκοόλ να ενισχύει συναισθήματα ύπαρξης ισχυρής και ελκυστικής εικόνας του εαυτού και να μειώνει τα αποτελέσματα του ψυχολογικού πόνου είναι δευτερεύουσες. Η Ψυχοδυναμική θεωρία υποθέτει ότι μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν το αλκοόλ σαν φάρμακο για να τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τα αυτό-τιμωρούμενο σκληρό Υπερεγώ τους και για να μειώσουν τα επίπεδα εσωτερικής σύγκρουσής τους στο ασυνείδητο. Η Ψυχαναλυτική θεωρία υποθέτει ότι τουλάχιστον μερικοί αλκοολικοί μπορεί να έχουν καθηλωθεί στο στοματικό (βρεφικό) στάδιο ψυχο-σεξουαλικής ανάπτυξης και χρησιμοποιούν το αλκοόλ για ανακούφιση των απογοητεύσεών τους, παίρνοντας την ουσία από το στόμα. Η Μπηχεβιοριστική (Συμπεριφοριστική) θεωρία υποστηρίζει ότι οι προσδοκίες για τα αποτελέσματα ανταμοιβής του ποτού, και η συνεπαγόμενη ενίσχυση μετά από την κατανάλωση αλκοόλ, συμβάλλουν στην απόφαση των ατόμων να πιούν πάλι μετά από την πρώτη εμπειρία με το αλκοόλ και να συνεχίζουν το ποτό, παρά τα προβλήματα υγείας. Οι κοινωνικοπολιτιστικές θεωρίες είναι συχνά βασισμένες σε παρατηρήσεις κοινωνικών ομάδων που έχουν υψηλά και χαμηλά ποσοστά αλκοολισμού. Έτσι υποθέτουν ότι οι Εβραίοι, που εισάγουν τα παιδιά στα μέτρια επίπεδα κατανάλωσης αλκοόλ σε μια οικογενειακή ατμόσφαιρα αποφεύγοντας τη μέθη, έχουν χαμηλά ποσοστά αλκοολισμού. Άλλες ομάδες, όπως οι Ιρλανδοί ή ιθαγενείς αμερικανικές φυλές με υψηλά ποσοστά αποχής αλλά μιας παράδοσης κατανάλωσης στο σημείο της μέθης, θεωρούνται ότι έχουν υψηλά ποσοστά αλκοολισμού. Σε τελική ανάλυση, οι κοινωνικές και ψυχολογικές θεωρίες είναι μάλλον συσχετιζόμενες μεταξύ τους, επειδή περιγράφουν τους παράγοντες που συμβάλλουν στην έναρξη της κατανάλωσης, και της ανάπτυξης του αλκοολισμού. Παράγοντας προδιάθεσης στον αλκοολισμό, είναι και η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Αξίζει να αναφερθεί πως η γνωστική λειτουργία κινδυνεύει περαιτέρω στους πάσχοντες αλκοολικούς που συνεχίζουν να πίνουν. Η οικογενειακή ευπάθεια στον αλκοολισμό συνδέεται με ελλείμματα και στο εκπαιδευτικό επίπεδο. Συχνά παιδιά αλκοολικών εμφανίζουν μειώσεις στην προσοχή, τον προγραμματισμό, και τη μάθηση. Οι αλκοολικοί ασθενείς παρουσιάζουν διαταραχές στη γνωστική λειτουργία, όπως: Ελλείμματα στις λεκτικές δεξιότητες, ελλείμματα μάθησης και μνήμης, ελλείμματα επίλυσης προβλημάτων και αφαιρετικής λειτουργίας. Με την πάροοδο της ηλικίας, τα γνωστικά ελλείμματα γίνονται φυσικά εντονότερα.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΩΘΗΣΗΣ: Κατά τους ψυχιάτρους γενετικές επιρροές ευθύνονται κατά 60% του κινδύνου για τον αλκοολισμό, ενώ το περιβάλλον είναι υπεύθυνο για το υπόλοιπο 40%. Η έναρξη της κατανάλωσης οινοπνεύματος εξαρτάται και από κοινωνικούς, θρησκευτικούς, και ψυχολογικούς παράγοντες, αν και τα γενετικά χαρακτηριστικά φαίνεται επίσης ότι συμβάλουν. Η ψυχοθεραπεία, ομαδική ή μη, είναι συχνά απαραίτητη μαζί με φαρμακευτική θεραπεία της απεξάρτησης από το αλκοόλ. Στην ψυχανάλυση και στην ψυχοθεραπεία, γίνεται κατανοητό ότι ο αλκοολισμός, οφείλεται και παράγεται στον διαταραγμένο ψυχισμό ενός ατόμου και μπορεί να γίνει κατανοητός από τη διερεύνηση των παραγόντων που τον υποκινούν. Αν αυτοί οι παράγοντες έρθουν στη συνείδηση, οι άνθρωποι μπορούν να τους τιθασεύσουν και θα μπορέσουν να αλλάξουν τη ζωή τους. Ο άνθρωπος κάνει χρήση του αλκοόλ για να μειώσει την ένταση και το άγχος, να αυξήσει την αίσθηση δύναμης, και να μειώσει τα ψυχολογικά προβλήματα. Οι αλκοολικοί αναφέρουν ότι το οινόπνευμα μειώνει τα συναισθήματα νευρικότητάς και ότι τους βοηθά να αντιμετωπίσουν τις καθημερινές πιέσεις της ζωής και να χαλαρώσουν (υποκειμενική αίσθηση). Μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν το ποτό ως τρόπο "θεραπείας" ή για να ελαφρύνουν “βαριά” συναισθήματα, όπως θλίψη, θυμό ή ντροπή. Αυτά τα συναισθήματα τους φαίνονται λιγότερο ανυπόφορα όταν πίνουν. Οι άνθρωποι πίνουν επίσης για να απαλλαγούν από συναισθήματα τύψεων και ενοχών που απαντώνται συχνά και στην κατάθλιψη. Διαπιστώνουν ότι μπορούν να είναι πιο επιεικείς με τον εαυτό τους όταν έχουν πιεί. Για άλλους, ένα ποτό υποκαθιστά ένα αγαπημένο πρόσωπο που έχουν χάσει. Κάνουν, δηλαδή, μια νέα σχέση με το ποτό, που δεν θέλουν να τη χάσουν. Άλλοτε οι άνθρωποι χρησιμοποιούν καταχρηστικά το αλκοόλ για να διορθώσουν αισθήματα βαθιάς απογοήτευσης με τους άλλους, ή με την εικόνα του εαυτού τους. Το να πίνουν, χρησιμεύει στη δημιουργία μιας αίσθησης ότι ο κόσμος είναι όπως θα έπρεπε να είναι, ή όπως αισθάνονται ότι πρέπει να είναι.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ: Ο Μέγας Βασίλειος χαρακτηρίζει τη μέθη: “δημόσια πόρνη, μητέρα αναισχυντίας, φίλη του γέλωτα, μανιακή, εύκολη σε κάθε ασχημοσύνη”. Ο ίδιος Πατέρας λέει για αυτούς που αυταπατώνται ότι κάνουν ευάρεστη νηστεία πίνοντας οινοπνευματώδη: “Δε θα μπει η νηστεία και η προσευχὴ σε ψυχή που λερώθηκε απὸ τη μέθη. Τον νηστευτὴ μέσα στις ιερὲς αυλὲς προσδέχεται ο Κύριος, τον μέθυσο σαν ακάθαρτο και ανίερο δεν τον δέχεται.” Ο λόγος της Αγίας Γραφής είναι σαφής: “Οι μέθυσοι δε θα κληρονομήσουν τη βασιλεία του Θεού» (Α´ Κορ. στ΄,10). Έτσι συνεχίζει ο Μέγας Ιεράρχης: “αν σε αποκλείει η μέθη απὸ τη βασιλεία, πού σου είναι λοιπὸν χρήσιμη η νηστεία; τόσο πολὺ ξεπερνάς και τα άλογα στη γαστριμαργία. Η κοιλιὰ βαρυφορτωμένη, όχι μόνο για το δρόμο, αλλὰ ούτε και για τον ύπνο είναι κατάλληλη· διότι καταπιεζόμενη, απὸ τό βάρος, δε μπορεί να ηρεμήσει”. Ο Γέρων Παϊσιος μιλάει για μια άλλη μέθη, όχι αυτή του αλκοόλ, αλλά για την ουράνια μέθη της αγάπης. Ας κλείσουμε με τα λόγια του: “Η άλλη μέθη είναι η μέθη από το Άγιο πνεύμα. Αυτοί που μεθούν από το Άγιο Πνεύμα, αγάλλονται συνέχεια από την στοργή του Θεού, του Πατέρα τους. Αν μεθύσει ο άνθρωπος πνευματικά με το ουράνιο κρασί, η ζωή του εδώ στην γη γίνεται μαρτυρική, με την καλή όμως έννοια. Αχρηστεύεται για τον κόσμο, αδιαφορεί για καθετί γήινο και όλα τα θεωρεί σκύβαλα. Η άλλη μέθη, η ουράνια, είναι καλή, αλλά πρέπει να είναι κανείς συνέχεια εκεί, στο ατέλειωτο βαρέλι, το ουράνιο. Εύχομαι να βρείτε την παραδεισένια θεία κάνουλα και να πίνετε και να μεθάτε συνέχεια από το παραδεισένιο κρασί. Αμήν”.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com 

Βιβλιογραφία: http//psi-gr.tripod.com

http://1myblog.pblogs.gr/tags/agio-pneyma-gr.html

http://pmeletios.com/ar_meletios/agioi/ag_nikolaos.html

http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/paterikon/basil_the_great_about_fasting_b.htm

Αστρολογία επιστήμη ή αγυρτεία; + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου - συγγραφέα

 

Αστρολογία επιστήμη ή αγυρτεία; 

+ ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου - συγγραφέα

 

  ΓΕΝΙΚΑ: Αστρολογία ονομάζεται το σύνολο των συστημάτων, που ισχυρίζονται αυθαίρετα πως η φαινόμενη θέση ουρανίων σωμάτων σχετίζεται με τη ζωή των ανθρώπων . Η Αστρολογία, “τέχνη” μακραίωνης παράδοσης, σήμερα αναγνωρίζεται ως ψευδοεπιστήμη, ή προκατάληψη, διότι απέτυχε να αποδείξει την αξία της σε ελεγχόμενες μελέτες. Επιπλέον, δεν υπάρχει βιολογικός ή φυσικός μηχανισμός διά του οποίου οι κινήσεις ουρανίων σωμάτων θα επηρέαζαν ανθρώπους και γεγονότα στη Γη. H αστρολογία, με μορφή μαντείας ξεκίνησε από τη Μεσοποταμία, επειδή εκεί, σε αντίθεση με την αρχαία Ελλάδα, επικρατούσε το ιερατείο και όχι η Φιλοσοφία. H σύνδεση αστρολογίας - θρησκείας, και η άγνοια της θέσης που έχει η Γη στο Σύμπαν, οδήγησε στην αντίληψη ότι οι πλανήτες επηρεάζουν τη ζωή μας

  “ΘΕΩΡΙΑ”: Για τους αστρολόγους “μελετητές” τα ζώδια είναι 12 "ενεργειακά τμήματα" που χωρίζεται ο Ζωδιακός Κύκλος. Το Ζώδιο υποτίθεται πως δείχνει την σωματική κατάσταση, την αύρα(!) και την υγεία. Ο Ωροσκόπος “δείχνει” χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Η Σελήνη “αντιστοιχεί” σε συναίσθημα, ευαισθησία, διαίσθηση και αντιστοιχεί στην “θηλυκή” πλευρά της ψυχής, ενώ ο Ήλιος στην “αρσενική πλευρά της ψυχής(;) (συνείδηση, προσωπικότητα). Ωροσκόπος είναι η μοίρα του αστερισμού που ανατέλλει την στιγμή της γέννησης κάθε ανθρώπου. Οι πλανήτες περιφερόμενοι γύρω από τον ήλιο, αυξομειώνουν τη μεταξύ τους απόσταση. Οι αστρολόγοι μετρούν την απόσταση αυτή σε μοίρες του ζωδιακού κύκλου (!), όχι σε χιλιόμετρα, ισχυριζόμενοι ότι κάποιες αποστάσεις έχουν ιδιαίτερα αποτελέσματα (θετικά ή αρνητικά). Εκλειπτική ονομάζεται ο νοητός κύκλος που ορίζει η τροχιά της Γης γύρω από τον Ήλιο, ενώ ονομάζεται και ζωδιακός κύκλος γιατί εκεί προβάλλονται οι ζωδιακοί αστερισμοί. Κατά την αστρολογία, κάθε πλανήτης “κυβερνά” κάποιο ζώδιο (π.χ. Ήλιος-Λέων, Σελήνη-Καρκίνος, Πλούτων–Σκορπιός). Μετά την ανακάλυψη των εξωκρόνιων πλανητών, Ουρανού, Ποσειδώνα, Πλούτωνα, οι αστρολόγοι συνέδεσαν τους “νέους” πλανήτες με συγκεκριμένα ζώδια. Δηλαδή πριν από δύο αιώνες ο Σκορπιός ήταν ... ορφανός από κυβέρνηση πλανήτη! Πέρα από την θέση του κυβερνήτη, υπάρχουν και άλλες ... σημαντικές θέσεις των ουρανίων σωμάτων (αντιδιαμετρική, αδυναμίας, έξαρσης, αντιδιαμετρική έξαρσης, πτώσης)!!. Οι αστερισμοί που βρίσκονται στην εκλειπτική ονομάζονται ζωδιακοί (ζώδια), η έκταση των οποίων διαφέρει. Τα ζώδια είναι δώδεκα και η ημερολογιακή σειρά την οποία χρησιμοποιεί η tropical σχολή(;) Αστρολογίας ορίζεται ξεκινώντας από τον Κριό 21/3 – 20/4, κ.τ.λ. Στην πραγματικότητα κάποια ζώδια είναι μεγαλύτερα από άλλα. Οι λόγοι που στην αστρολογία χωρίζεται ο ουράνιος θόλος σε 12 ισόποσα τμήματα-ζώδια είναι αυθαίρετοι, διότι δεν υπάρχουν όρια μεταξύ των αστερισμών, ώστε να μπορούμε να υπολογίσουμε ακριβώς πότε Ήλιος, Σελήνη ή πλανήτες εισέρχονται και εξέρχονται από αυτούς.

   

  ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ: Ο ισχυρισμός ότι οι θέσεις των ουρανίων σωμάτων καθορίζουν τα συμβάντα στον πλανήτη μας, θεωρείται αβάσιμος και αποτυγχάνει στη δοκιμασία της επιστημονικής μεθόδου (ψευδοεπιστήμη). Οι βασικές αντιρρήσεις είναι: Η αστρολογία αναπτύχθηκε στο γεωκεντρικό σύστημα, κατά το οποίο η Γη είναι κέντρο του σύμπαντος και οι κάτοικοί της έχουν κοσμική σημασία. Όμως, με την επιστημονική επανάσταση (Κοπέρνικος, Γαλιλαίος), το γεωκεντρικό μοντέλο αντικαταστάθηκε από το ηλιοκεντρικό και στη συνέχεια από σύγχρονα κοσμολογικά μοντέλα, όπου η Γη είναι κοινός πλανήτης, περιφερόμενος γύρω από ένα άστρο ενός γαλαξία. Έτσι η κινούμενη Γη δεν κατέχει ιδιαίτερη θέση. Αναλόγως, οι διατάξεις που σχηματίζουν οι αστερισμοί, είναι προβολές φωτεινών σημείων που αντιστοιχούν σε άστρα διαφορετικού επιπέδου, που μπορεί να απέχουν μεταξύ τους έτη φωτός. Επειδή το φως κινείται με πεπερασμένη ταχύτητα, βλέπουμε τα άστρα των αστερισμών στη θέση που κατείχαν σε διαφορετικές στιγμές του παρελθόντος. Ακόμη, η εικόνα τους, με την ταχύτητα του φωτός, μπορεί να κάνει αιώνες να φτάσει στους επίγειους παρατηρητές. [Ένα άστρο μπορεί να έχει καταστραφεί και εμείς να το βλέπουμε ακόμη όπως ήταν αιώνες πριν!] Αυτά σημαίνουν ότι "αστερισμός" είναι αυθαίρετη εικόνα που υπάρχει μόνο για μας που παρατηρούμε τον ουρανό από συγκεκριμένο σημείο. Η φράση ο Ήλιος "μπαίνει" σε έναν αστερισμό, είναι σαν να πούμε ότι ένα σύννεφο "βγαίνει" από μια καμινάδα που τυχαίνει να προβάλλεται μπροστά του στον ουρανό. Η αστρολογική αντίληψη, ότι "στους ουρανούς" υπάρχει "αρμονία και τάξη", χάνει τη βάση της, και δε μπορούν να διατυπωθούν κανόνες πρόβλεψης σε τέτοια "ρευστή" αστρονομική εικόνα. Ακόμη, ο γήινος άξονας εκτελεί μια μεταπτωτική κίνηση με περίοδο μερικών χιλιάδων ετών. Η κίνηση αυτή φέρνει μετάπτωση εποχών, και μετακίνηση των προβαλλόμενων αστερισμών. Παρά τη μετάπτωση των ισημεριών, οι σύγχρονοι αστρολόγοι εξακολουθούν να αντιστοιχούν τα ζώδια στις ίδιες ημερομηνίες όπως και στην αρχαιότητα! Έτσι, για παράδειγμα, σήμερα στο χρονικό διάστημα 21 Μαρτίου ως 20 Απριλίου ο Ήλιος βρίσκεται στους Ιχθύες και όχι στον Κριό, όπως αναφέρεται στα ωροσκόπια! Πρόβλημα ανακύπτει από το γεγονός ότι οι αστρολόγοι συντάσσουν ωροσκόπια με βάση τη θέση των πλανητών στον ουρανό, χωρίς να ενδιαφέρονται για την απόστασή τους από τη Γη. Η επιστήμη προσθέτει στα επιχειρήματά της την κατηγορία ότι η Αστρολογία χρησιμοποιεί τον όρο "επίδραση" με την μεσαιωνική έννοια της "συμπαθητικής μαγείας" και όχι με την αυστηρή έννοια που έχει ο όρος στη φυσική.

   ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ: Για την “επίδραση” των ουρανίων σωμάτων στους ανθρώπους έχουν γίνει σειρά πειραμάτων που αποδεικνύουν το αβάσιμο της αστρολογίας. Ο έλεγχος αφορά μόνο την εσωτερική συνέπεια, δηλαδή αν οι αστρολόγοι συμφωνούν μεταξύ τους, έστω και σε κάτι εσφαλμένο. Άλλωστε, ούτε τα ωροσκόπια συμφωνούν μεταξύ τους, παρ' ότι υπολογίζονται ίδια δεδομένα. Η καλύτερη μελέτη οργανώθηκε στο Πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας, με την ένωση αμερικανών αστρολόγων και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature» (1985). Σε αναγνωρισμένους αστρολόγους, δόθηκαν απαραίτητα στοιχεία, για να υπολογίσουν ο καθένας το ωροσκόπιο τεσσάρων ατόμων. Έπειτα τα ωροσκόπια που είχε συντάξει ο καθένας μοιράστηκαν στους υπόλοιπους τυχαία. Μαζί με κάθε ωροσκόπιο δόθηκαν και τα προφίλ τριών ατόμων, εκ των οποίων το ένα ανήκε στο πρόσωπο του ωροσκοπίου και τα άλλα δύο ήταν τυχαία. Οι αστρολόγοι έπρεπε να βρουν ποιο προφίλ ταίριαζε στο κάθε ωροσκόπιο που τους είχε δοθεί. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν 34%, ποσοστό όσο και το ένα στα τρία. Μελέτες έχουν εστιάσει επίσης στις διαφορετικές προσωπικότητες διδύμων αδελφών: Οι δίδυμοι, χαρακτηρίζονται από το ίδιο ζώδιο και τον ίδιο ωροσκόπο. Όμως, μελέτες δείχνουν ότι συχνά οι δίδυμοι έχουν διαφορετικές ή αντίθετες προσωπικότητες.

   ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΠΑΡΑΓΩΝ: Όμως, οι άνθρωποι έχουν ανάγκη ελπίδας, έστω κατά τρόπο καθαρά δεισιδαιμονίας, στις δύσκολες στιγμές και οι αστρολόγοι πάντα θα την προσφέρουν, με το αζημίωτο. Ακόμη και δύσπιστοι αρχίζουν να αντιμετωπίζουν θετικά την Αστρολογία λέγοντας: «αφού ασχολούνται τόσοι μαζί της, θα έχει κάποια δόση αλήθειας». Όμως η σκοταδιστική αντίληψη αυτή ωθεί τους ανθρώπους στη μοιρολατρία, θεωρώντας ότι οι πράξεις τους δεν οφείλονται στην ελεύθερη βούληση.

   Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ: Και για την Εκκλησία η Αστρολογία είναι “ψευδεπιστήμη”. Ο Χριστιανισμός καταδίκαζε την Αστρολογία, ενώ υπάρχουν κανόνες που αφορίζουν τους ασχολούμενους μ' αυτή. Αγώνα κατά των αστρολόγων διεξήγαν Πατέρες της Εκκλησίας και σοφοί του Βυζαντίου. Λόγους κατά των αστρολόγων έγραψαν οι: Κύριλλος Ιεροσ., Συνέσιος, Ιωάννης Χρυσόστομος, Ευσέβειος Αλεξ, Γρηγόριος Θεολόγος και Μ. Βασίλειος. Ο τελευταίος, ενώ ασχολήθηκε με επιστημονικά θέματα, αποκαλούσε την Αστρολογία “πολυάσχολο ματαιότητα”, τονίζοντας ότι δεν αντιτίθεται στην επιστημονική έρευνα: “Αναγκαίαι προς τον ανθρώπινον βίον αι υπό των φωστήρων σημειώσεις, εαν γαρ μη τις πέραν του μέτρου τα υπ' αυτών σημεία περιεργάζηται.” Ο Γρηγόριος Νύσσης, ενώ θεωρούσε σημαντική την επιστήμη που ασχολείτο με κινήσεις και μεγέθη των ουρανίων σωμάτων, καυτηρίαζε πεποιθήσεις ότι η τύχη των ανθρώπων εξαρτάται από αυτά. Για τους Πατέρες η Αστρολογία είναι υποκατάστατο θρησκείας, που καταφεύγει εκείνος που δεν συνδέεται βαθύτερα με το Θεό. Εκκλησιαστικοί κανόνες κατατάσσουν τους αστρολόγους στην κατηγορία των μάντεων θεωρούμενοι “ως συνεργεία δαιμόνων μαντευόμενοι δι' αστέρων”.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Konstaninosa.oikonomou@gmail.com 

Βιβλιογραφία: Τσαγγαλάς Κωνσταντίνος, Μαγεία και αστρολογία. Εισαγωγική εθνολογική προσέγγιση και απομυθοποίηση, Παπαζήσης, Αθήνα 2008.

K. Γκ. Γιουνγκ Συγχρονικότητα, Μια μη Αιτιατή Συνδετική Αρχή,

Τεοντόρ Αντόρνο, Τα άστρα κάτω στη γη. Κοινωνιοψυχολογική μελέτη της λαϊκής αστρολογίας, μτφρ.Φώτης Τερζάκης, εκδ.Απόπειρα, Αθήνα, 2007

Grenet, Micheline, Το πάθος για τα άστρα το 17ο αιώνα. Από την αστρολογία στην αστρονομία,μτφρ. Σταύρος Βλοντάκης, εκδ.Δ. Παπαδήμας, Αθήνα 2001

Μάνου Δανέζη, Στράτου Θεοδοσίου, Αστρολογία :θρησκεία ή επιστήμη; εκδ.Αποστολική Διακονία της Ελλάδος, Αθήνα 1998

Πιντέρης Γιώργος, Ένας ψυχολόγος κριτικάρει την αστρολογία, εκδ.Θυμάρι,Αθήνα, 1993

Χ. ΒΑΡΒΟΓΛΗΣ, Η απάτη της αστρολογίας, ΤΟ ΒΗΜΑ, 19-01-2003

Θ.Η.Ε., τόμος 3

Η Φιλαυτία + ΒΙΝΤΕΟ Ανθρώπων πάθη 29. του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Η Φιλαυτία + ΒΙΝΤΕΟ

Ανθρώπων πάθη 29.

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

   ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο άνθρωπος που υποφέρει από φιλαυτία συνήθως ταυτίζεται με τον εγωιστή. Οι νηπτικοί Πατέρες, στα ασκητικά τους συγγράμματα περιγράφουν εκδηλώσεις της φιλαυτίας και τρόπους καταπολέμησής της. Η φιλαυτία χαρακτηρίζεται συμπύκνωση όλων των παθών. Εξαιτίας της ο σύγχρονος άνθρωπος, σαν τους πρωτοπλάστους, αναζητεί να γίνει «Θεός». Ξεχνάει, σαν γνήσιο μεταπτωτικό τέκνο, ότι είναι εικόνα Θεού, ότι υιοθετείται κατά Θεόν με το βάπτισμα και ότι ακόμα και αυτή η θέωση του χαρίζεται (“καθ' ομοίωσιν”). Και όμως ζητάει την ατομική του αναγνώριση, την δική του (άδοξο) δόξα, την αυτοθέωση. Ο Κύριος, θέλοντας να μας βγάλει από τη νοσηρή αγάπη του εαυτού μας, μάς θέτει πρώτη εντολή να αγαπήσουμε από καρδίας το Θεό και κατ’ επέκταση τον συνάνθρωπο.

ΠΑΘΟΣ: Ο Απόστολος Παύλος λέει στον Τιμόθεο ότι οι άνθρωποι θα είναι φίλαυτοι, φιλάργυροι, αλαζόνες, υπερήφανοι, βλάσφημοι, κ.ά.. Βάζει πρώτη την φιλαυτία, διότι αυτή τίκτει τα υπόλοιπα πάθη, ως κατ' εξοχήν πτωτικό πάθος. Η φιλαυτία ονομάζεται “αρχή κακών” (Άγιος Μάξιμος), “βασίλισσα αμαρτιών” (Άγιος Γρηγόριος Διάλογος) και “νέκρωση θείας ζωής” (Άγιος Νικόδημος). Αν αγαπάμε τον εαυτό μας κολακεύοντάς τον, δεν θέλουμε ούτε να κοπιάσουμε, ούτε πειρασμό να υπομείνουμε, ούτε να κακοπαθήσουμε. Ο Άγιος Ησύχιος γράφει ότι η φιλαυτία γεννά: αυτοέπαινο, αυταρέσκεια, γαστριμαργία, πορνεία, κενοδοξία, φθόνο και υπερηφάνεια. Ο εγωκεντρικός φίλαυτος άνθρωπος, μη θέλοντας ή μη μπορώντας να αγαπήσει, νιώθει ότι ο πλησίον γίνεται η κόλασή του! Διαφωτισμός, ρομαντισμός και η σύγχρονη “Νεοεποχίτικη” φιλοσοφία άλλαξαν τη θεώρηση της ανθρώπινης κοινωνίας από Θεανθρωποκεντρική σε ανθρωποκεντρική. Η σύγχρονη δυτική «κοινωνία» χαρακτηρίζεται από την ανάδειξη του εαυτού. Ο καθένας θεωρεί πλέον “Αλήθεια”, αυτό που εκείνος παράγει νοητικά. Ο ουμανιστής επιζητεί αυτοδικαίωση, και αυτοθέωση, ακόμη και μέσω της καλά διαφημιζόμενης φιλανθρωπίας του. Το πρόσωπο έγινε άτομο, και η κοινωνία μάζα. Συνέπεια: ο άνθρωπος βιώνει τη μοναξιά. Είναι η “ερημία των πόλεων” (Μωυσής Αγιορ.). Ο Γέρων Ιωσήφ Βατοπαιδινός έλεγε: “H φιλαυτία διαιρείται σε υλική και πνευματική. Έτσι, ερεθίζονται και τα δύο είδη παθών, σωματικά και ψυχικά. Ο θυμός εμφανίζεται επειδή φράζεται ο δρόμος της φιλαυτίας. Στους εμπαθείς και αιχμαλώτους στα σωματικά πάθη, που κυριαρχούν οι παράλογες ορέξεις και οι ηδονές, ο θυμός κινείται από το φόβο της στερήσεως της ικανοποιήσεώς τους. Το ίδιο γίνεται και στους αιχμαλώτους ψυχικών παθών, όπως της φιλοδοξίας, του εγωισμού, της υπερηφάνειας” Ο Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης συμβουλεύει: “Πρόσεχε τον εαυτό σου από τη φιλαυτία, πού είναι παράλογη αγάπη του σώματος. Απ' αυτή γεννιούνται εμπαθείς λογισμοί (...), γαστριμαργίας, φιλαργυρίας και κενοδοξίας, πού σχηματίζονται παίρνοντας αφορμή από την αναπόφευκτη τάχα ανάγκη του σώματος (...) Τη φιλαυτία αντιμάχονται ή αγάπη και ή εγκράτεια. Ο Γέρων Παϊσιος έλεγε; “Ο νους αν στραφεί στο Θεό, έχει δούλο το σώμα και του παρέχει μόνο όσα είναι απαραίτητα για την ζωή. Αν στραφεί προς την σάρκα, υποδουλώνεται στα πάθη και επιθυμεί συνεχώς να φροντίζει γι' αυτήν”.

 

Η ΑΛΛΗ ΦΙΛΑΥΤΙΑ: Υπάρχει και άλλο ένα παρακλάδι, δυσδιάκριτο όμως, της φιλαυτίας-εγωισμού, που συνδέεται με την θρησκευτικότητα. Τον γνωρίζουμε ως φαρισαϊσμό, θρησκοληψία, φονταμενταλισμό, ανεπίγνωτο ζήλο. Μπορεί κάποιος να είναι τυπικός τηρητής των θείων εντολών, αλλά η προαίρεση του, να μην ταυτίζεται με το θείο θέλημα, αλλά με την αναγνώρισή του και το “γέμισμα” της φιλαυτίας του. Είναι αυτός που μετατρέπει το εκκλησιαστικό ήθος σε σειρά ηθικιστικών κανόνων. Θεωρεί τον εαυτό του σωσμένο και φορτώνει τους γύρω του περιττές εντολές, μένει στους τύπους χωρίς διάκριση, χάνοντας την ουσία.

ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΥ: Κατά τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη ο άνθρωπος πρέπει να εξετάσει και να δει πώς φέρεται στον εαυτό του. Εάν κολακεύει αγαπώντας τον εαυτό του άτακτα και άμετρα, δε θα μπορέσει ούτε να κοπιάσει, ούτε να θλιβεί, ούτε να κακοπαθήσει, ούτε πειρασμό να υπομείνει, ούτε να υποταχθεί στο θείο θέλημα. Και προσθέτει ο Αγιορείτης Πατέρας: “εσύ αν είσαι φίλαυτος και αγαπάς τον εαυτό σου, μισείς στ' αλήθεια τον εαυτό σου και θα τον καταστρέψεις”, τονίζοντας ότι “Χωρίς τη φιλαυτία ο διάβολος δεν μπορεί να βλάψει τον άνθρωπο ούτε στο παραμικρό”. Κατά τους Πατέρες ο Θεός ελπίζει στη μετάνοιά του ανθρώπου: “δι' αυτό μεν τοι και την ζωήν ταύτην ο Θεός συνεχώρησεν ημίν, τόπον μετανοίας παρεχόμενος.” (Γρηγόριος Θεσσαλονίκης). Στον αυτοέλεγχο που προτείνει ο Άγιος Νικόδημος συμπεριλαμβάνει τη μετάνοια: “Εξέτασε πρώτον τι λογής είναι η εσωτερική σου διάθεση και μετάνοια, η οποία συνίσταται στο να μισείς τις αμαρτίες σου περισσότερο από κάθε άλλο κακό.” Τέλος, προτείνει να εξετάζουμε τα έργα μας αν τα κάνουμε από αγάπη ή υποχρέωση.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Οι Άγιοι της Εκκλησίας κατέγραψαν την εξέλιξη της αρρώστιας του εγωκεντρισμού-φιλαυτίας, καθώς και την θεραπεία της. Ο ιερός Χρυσόστομος λέει ότι χρειάζεται ο φίλαυτος να αποκτήσει την ταπείνωση. Να ταπεινωθεί βλέποντας τη θυσία του Νυμφίου, βλέποντας την τελειότητα των δημιουργημάτων, την άπειρη σοφία Του. Βοηθητικό μέσο, είναι η Θεία Ευχαριστία, η νηστεία, η προσευχή, η άσκηση, η ανάγνωσης του Ευαγγελίου, ή βίων Αγίων. Τότε νιώθει την αδυναμία της δικής του ανθρώπινης φύσης καθώς και το ύψος οπού έφτασαν οι άγιοι με την χάρη του Θεού. Αν ο φίλαυτος δεν θέλει να διορθωθεί ας ακούσει την Αγία Γραφή: “Ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται” (Λουκ. ιη΄ 14) και: “Υπερηφάνοις ο Θεός αντιτάσσεται” (Α’ Πετρ. ε΄ 5). Όταν ο άνθρωπος, δεν κατανοεί και δεν ωφελείται από την χάρη των δωρεών αλλά τα θεωρεί, ίσως, αιτία κενοδοξίας, τότε έρχεται η χάρη των πειρασμών. Ο άνθρωπος, σε κάποια χρονική στιγμή, συγκλονίζεται σε βάθος, μπορεί να χάσει όλα όσα νόμιζε δεδομένα, υγεία, περιουσία, οικείους. Κατά τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή η “καταφρόνηση” του σώματος και της φιλαυτίας οδηγεί στη θέωση: “αν ο Γεδεών δεν έσπαγε τις στάμνες, δεν θα μπορούσε να δει το φως των λαμπάδων (Κριτ. ζ΄20). Έτσι και ο άνθρωπος, αν δεν καταφρονήσει το σώμα, δεν θα μπορέσει να δει το φως της Θεότητας.” Ο Θεός μας δείχνει με τον λόγο και την αγία ζωή Του την έξοδο από τη φιλαυτία, τη λύτρωση και την ελευθερία: “Όποιος θέλει, ας απαρνηθεί τον εαυτό του, ας πάρει το σταυρό του, και ας με ακολουθήσει”, “ανεχόμενοι αλλήλων εν αγάπη” ( Eφ. δ΄2), “μηδείς το εαυτού ζητείτω αλλά το του ετέρου” (A΄ Kορ. ι΄24), “αγαπάτε τους εχθρούς υμών, εύχεσθε υπέρ των επηρεαζόντων υμάς και διωκόντων»” (Ματθ. ε΄ 44), και τέλος: “ευλογείτε και μή καταράσθε” (Ρωμ. Ιβ΄14). Ευτυχής εκείνος ο οποίος Τον ακολουθεί διότι “ου μη περιπατήσει εν τη σκοτία αλλ’ έξει το φως της ζωής”.

ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Ο σύγχρονος Αγιορείτης Πατέρας Γεώργιος Καψάνης έλεγε σε μια συνέντευξή του: “Όσο η καρδιά μας δεν έχει ελευθερωθεί από τη φιλαυτία, η Χάρις του Θεού δεν μπορεί να κατοικήσει μέσα της, να διώξει το σκοτάδι και να αναδείξει το κάλλος της θεοπλάστου ψυχής μας, να μας κάνει υιούς Θεού και κληρονόμους της Βασιλείας Του. Ο αγώνας κατά της φιλαυτίας είναι καθήκον όλων των Χριστιανών. Επειδή η μετοχή στη Βασιλεία του Θεού είναι κλήση για όλους τους Χριστιανούς. Εύχομαι με τη Χάρη του Χριστού να κάνουμε άπαντες αυτόν τον αγώνα κατά της φιλαυτίας, ώστε να γίνουμε συγκληρονόμοι της Βασιλείας του Θεού εν Χριστώ.”

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ: 

Βιβλιογραφία: 

Γέρων Παϊσιος, Γιατί επιτρέπει ο Θεός [από το βίο του Οσίου Αρσενίου του Καππαδόκου]

Νικόδημος Αγιορείτης, Αόρατος πόλεμος.

Ιωάννης Σιναϊτης, Κλίμαξ.

Iερομ. Γεώργιος Καψάνης, Η φιλαυτία είναι η συμπύκνωση όλων των παθών.

Η Απιστία [+ΒΙΝΤΕΟ] του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Η Απιστία  [+ΒΙΝΤΕΟ] 

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου 

  ΓΕΝΙΚΑ: Απιστία, είναι η έλλειψη πίστης στο Θεό και στις διδασκαλίες του Χριστιανισμού. 

  Διακρίνεται από τη δυσπιστία ή ολιγοπιστία (όπως συνέβη προς στιγμήν με το Άγιο Απόστολο του Κυρίου Θωμά) όχι στην ουσία, αλλά στο βαθμό απιστίας. Η απιστία έχει επιπτώσεις στις κοσμοθεωρητικές αντιλήψεις του ανθρώπου και στον ηθικό βίο του. Αλλά και αντίστροφα: ο τρόπος ζωής και τα βιώματα μπορούν να έχουν επιπτώσεις στην όλη προσωπικότητα, τη θρησκευτικότητα ή το βαθμό της πίστης μας.

ΑΙΤΙΑ: Σε κάποιους το συναίσθημα εξάρτησης από κάποια ανώτερη δύναμη είναι χαλαρό και έτσι ρέπουν στην απιστία. Σε άλλους αιτία της απιστίας μπορεί να είναι χαλαρότητα των συναισθημάτων ενοχής ή αμαρτωλότητας, έλλειψη ηθικής συνείδησης και ροπή στην αμαρτία. Για πολλoύς θρησκειολόγους το συναίσθημα αμαρτωλότητας αποτελεί βάση της θρησκευτικότητας. Κατά τη Βίβλο, η απιστία μπορεί να οφείλεται σε: ασεβή καρδιά (Εβρ. γ΄12), σκληροκαρδία (Μάρκ. ιστ΄ 14), απομάκρυνση από την αλήθεια (Ιωάν. η΄ 44-46), σκοτισμό (Ιωάν. ιβ΄ 39-40), ή εξ αιτίας της ανθρωπινής δόξης (Ιωάν. ε΄14). Η απιστία είναι ένα ελεύθερο έργο του ανθρώπου που δε θέλει να πιστέψει στον Θεό (Ιωάν. ιθ΄ 9-10), στις υποσχέσεις Του και στα θαύματα Του (Ιωάν. ιβ΄37, Ψαλμ. οζ΄36).

ΑΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ “ΠΤΩΣΗ”: Ο Θεός, κατά τη δημιουργία, δεν έδωσε την απόλυτη ευτυχία, στο κατ' εικόναν Του πλάσμα, για να μην υπερηφανευθεί για τα πολλά χαρίσματά του και για να παρακινηθεί από την επιθυμία του τελειοτάτου αγαθού, επιδιώκοντας όλο και περισσότερο να το αποκτήσει. Επομένως αιτία της Πτώσης υπήρξε η ατέλεια πίστης και αγάπης προς το Δημιουργό. Ο διάβολος, υποτάσσοντας την ανθρωπότητα “κατάφερε, αντί να λατρεύουμε τον μόνο άκτιστο και άναρχο Θεό, να καθιερώσει λατρεία πλήθους ψεύτικων θεών. Βρήκε τρόπους να διαφθείρει όσους τον ακούν: προσπαθεί να παρουσιάσει ως υπαίτιο κάθε κακού το δημιουργό” (Μάξιμος Γραικός). Έτσι, συνεχίζει ο ίδιος Πατέρας, “ο άνθρωπος ξέχασε την Χάρη, την ιερή αγάπη, την αλήθεια, (...) τη σωφροσύνη και την ταπεινοφροσύνη. Έχουν τυφλωθεί τα μάτια της ψυχής του”. Ακόμη, “η απιστία, προέρχεται από την ελεύθερη προαίρεση του ανθρώπου που αιχμαλωτίζεται ματαιοδοξώντας στα εφήμερα πράγματα του παρόντος αιώνος” (Εφραίμ Σύρος).

ΑΠΙΣΤΙΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ: Συχνά η απιστία εμφανίζεται στην εφηβία. Οφείλεται στο οικογενειακό περιβάλλον, όταν, δηλαδή, οι γονείς, κυρίως η μητέρα, είναι αδιάφοροι ή τυπικοί στην θρησκευτική ανατροφή των παιδιών τους. Γράφει ο γέρων Σοφρώνιος του Έσσεξ: “Αν οι γονείς φέρονται προς την πράξη της γεννήσεως με τη συνείδηση ότι το γεννώμενο είναι αληθινά «υιός άνθρωπου» κατ’ εικόνα του Υιού του Ανθρώπου, τότε προετοιμάζονται για την πράξη αυτή όχι όπως συνήθως γίνεται αυτό. Οι γυναίκες της εποχής μας έχασαν την υψηλή αυτή συνείδηση, άρχισαν να γεννούν προπαντός κατά σάρκα. Τα παιδιά μας έγιναν ανίκανα για την πίστη, αδυνατώντας να πιστέψουν ότι είναι εικόνα του Αιωνίου Θεού. Αν οι γονείς γεννούν παιδιά συναισθανόμενοι την άκρα σπουδαιότητα του έργου αυτού, τότε αυτά θα γεμίζουν από Πνεύμα Άγιο, από “κοιλίας μητρός” και η πίστη στον Θεό, θα γίνει γι’ αυτά φυσική, και καμία επιστήμη δεν θα μπορέσει να κλονίσει την πίστη αυτή, γιατί το γεννώμενον εκ Πνεύματος πνεύμα έστιν.” Στην ίδια ηλικία η εμφανιζόμενη απιστία μπορεί να οφείλεται στο κοινωνικό περιβάλλον, συχνότερα όμως από την ανάγνωση αντιθρησκευτικών ή άλλων επιβλαβών βιβλίων, την παρακολούθηση ασέμνων θεαμάτων, διάφορους ιστότοπους, κ.ά.

ΤΟ “ΤΥΧΑΙΟ”: Η απιστία μπορεί να εμφανισθεί από τυχαία γεγονότα της ζωής μας, όπως απώλεια περιουσίας ή θάνατος, ιδιαίτερα άωρος, προσφιλούς προσώπου. Συχνά όμως τέτοια γεγονότα έχουν και θετικό αντίκτυπο στην πίστη. Ιδιαίτερα θέματα υγείας ή απειλούμενος θάνατος προσφιλούς, φέρνουν πλησιέστερα στο Θεό άτομα μέχρι τότε θρησκευτικά αδιάφορα.

Η “ΛΟΓΙΚΗ”: Υπάρχει και η απιστία που οφείλεται σε ορθολογισμό ή ψυχρή λογική. Αυτό αποτελεί φαινόμενο των τελευταίων αιώνων και παρατηρείται συνηθέστερα μεταξύ επιστημόνων και κάποιων “διανοουμένων”. Καλύτερος όρος περιγραφής της κατάστασή τους, όμως, είναι η “αθεϊα”. Αυτοί, υπερτιμώντας της δυνατότητες του ανθρώπινου ορθού λόγου, επιζητούν να υποβληθούν όλα στον έλεγχο των αισθήσεων ή της νόησης. Πρωτοπαρουσιάστηκε από ανθρώπους των γραμμάτων και των επιστημών την περίοδο του λεγόμενου “Διαφωτισμού”. Επειδή οι χριστιανικές αλήθειες, που πηγάζουν από τη θεία αποκάλυψη, υπερβαίνουν το επιστητό, απορρίπτονται apriori απ' αυτούς. Σήμερα ο άπιστος αρνείται οτιδήποτε υπερβαίνει την ανθρώπινη κατανόηση, αποδεχόμενος μόνο την παρατήρηση και τον ορθό λόγο. Αυτή η άρνηση είναι μια μορφή οξύμωρου στουθοκαμηλισμού, διότι η περιορισμένων δυνατοτήτων ανθρώπινη διάνοια δεν μπορεί μέσω της “θεοποιημένης” πια επιστήμης, να κατασκευάσει αποδείξεις που να στρέφονται κατά των δογμάτων της χριστιανικής πίστης. Η μεγαλύτερη όμως αστοχία στις ήμερες μας έγκειται στο ότι οι άνθρωποι βυθίστηκαν στην απόγνωση και δεν πιστεύουν στην Ανάσταση. Ο θάνατος εκλαμβάνεται ως εκμηδένιση, ενώ είναι στιγμή αλλαγής της μορφής της υπάρξεώς μας, ως ημέρα γεννήσεώς μας στην ανώτερη ζωή, στο πλήρωμα της ζωής που ανήκει στο Θεό. Το Ευαγγέλιο λέει: «Ο πιστεύων εις τον Υιόν έχει ζωήν αιώνιον ο δε απειθών τω Υιώ ουκ όψεται ζωήν» (Ιωάν. γ΄36). Δεν είναι άραγε η νέα απιστία συνέπεια της ευρύτερης μορφώσεως, όταν τα λεγόμενα της Γραφής εκλαμβάνονται στο νου του “μορφωμένου” μύθος, και όνειρο;

ΑΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΕΙΣ: Η πίστη ελαττώθηκε σήμερα λόγω αποξένωσης των Χριστιανών από την Εκκλησία. Οι άνθρωποι εγκαταλείπουν την Εκκλησία πέφτοντας στις αιρέσεις από την έλλειψη γνώσεως του θείου λόγου, της Ιεράς Παραδόσεως και της διδασκαλίας των Πατέρων, από την απάτη του διαβόλου, που ξεγελά με πάθη, όπως υπερηφάνεια (αυτή δημιούργησε τις περισσότερες αιρέσεις στην ιστορία), μέθη, ακολασία, οίηση, διαζύγια, εκτρώσεις, κ.λ.π. Η πίστη ψυχραίνεται ακόμη από την έλλειψη πολλών αφοσιωμένων λειτουργών με υποδειγματική ζωή, από την έλλειψη πνευματικής εμπειρίας, πραότητας, επιμονής, κ.λ.π. Ο πολλαπλασιασμός αιρέσεων και ψευδοπροφητών, ιδιαίτερα σήμερα, προδηλώνει τα έσχατα. Αυτήν την αλήθεια την φανερώνει ο ίδιος ο Κύριος, που για την Δευτέρα Παρουσία Του στην γη, λέει: "πολλοί ψευδοπροφήται εγερθήσονται και πλανήσουσι πολλούς...".

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ: Η απιστία αποτελεί πραγματική κακοδαιμονία, διότι ο άνθρωπος, στερούμενος ελπίδας και εμπιστοσύνης στον Θεό, είναι σαν ακυβέρνητο πλοίο που παρασύρεται από τα κύματα της ζωής, τις θλίψεις και τις συμφορές του βίου. Δεν βρίσκει πουθενά παρηγορία, χάνει το θάρρος του, βιώνει την κατάθλιψη, άγχεται ή οδηγείται στην αυτοκτονία. Έτσι η απιστία έχει πάντα θλιβερά αποτελέσματα στην ατομική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή.

ΕΠΑΝΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ: Ο ρόλος της Εκκλησίας, στους δύσκολους καιρούς που βιώνουμε ως έθνος και ποίμνιο, είναι το πώς να πείσει τους ανθρώπους ότι είναι αληθινά τέκνα του αιωνίου Πατρός, πώς να δείξει στον κόσμο τη δυνατότητα μιας άλλης ζωής, όμοιας προς τη ζωή του ιδίου του Χριστού. “Η Εκκλησία οφείλει να φέρει στον κόσμο πίστη και βεβαιότητα στην ανάσταση. Τότε περιττεύουν άλλες ηθικιστικές διδασκαλίες.” (Σοφρώνιος Έσσεξ). Αυστηρός είναι ο λόγος του Θεού στους “χλιαρούς” ποιμένες, όπως στον επίσκοπο Λαοδικείας: “Οίδα σου τα έργα, ότι ούτε ψυχρός ει ούτε ζεστός. (...) μέλλω σε εμέσαι εκ του στόματός μου” (!) και στον επίσκοπο Σάρδεων: “εάν ουν μη γρηγορήσης, ήξω επί σε ως κλέπτης” (Αποκ. γ΄16,3). Ο λόγος της Εκκλησίας, που οφείλει να επανευαγγελίσει το λαό πρέπει να οδηγεί στην ενδυνάμωση της πίστης ως δώρο Θεού (Β' Πέτρου α΄1), έργο Θεού (Πράξ. ια΄21), δώρο Αγίου Πνεύματος (Γαλ. ε΄22) και ότι εξαρτάται από την θέληση του ανθρώπου (Μάρκ. ε΄34). Κατά τον Πατερικό Λόγο, τα μέσα που θα βοηθηθήσουν τον άπιστο στην προσέγγιση του Θεό είναι το κήρυγμα, η ανάγνωση της Βίβλου, τα θαύματα του Θεού και η θεωρία των κτισμάτων του Θεού, διότι « Από τα ορώμενα και αισθητά αναγόμεθα με τον νου μας στην θεωρία των αοράτων» (Μ. Βασίλειος). Κυριότερο όμως μέσο με το οποίο κάποιος πιστέυει στον Θεό είναι το κήρυγμα της υποδειγματικής ζωής, το προσωπικό παράδειγμα, δηλαδή η κατά Χριστόν ζωή, που θα είναι απόδειξη έργω αυτών τα όποια θα διδάξει η Εκκλησία. Τότε δικαίως οι Ποιμένες θα ακούσουν: “ιδού δέδωκα ενώπιόν σουθύραν ανεωγμένην ην ουδείς δύναται κλείσαι αυτήν (...) ότι ετήρησάς μου τον λόγον και ουκ ηρνήσω το όνομά μου” (Αποκ. γ΄8)..

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com 

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Φιλαργυρία: τέκνο απληστίας και μήτηρ, κάποτε (Ιούδας) της προδοσίας! [+ΒΙΝΤΕΟ] του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Φιλαργυρία: τέκνο απληστίας και μήτηρ, κάποτε (Ιούδας), της προδοσίας! [+ΒΙΝΤΕΟ]

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

  Εισαγωγή: Ο Ιούδας, επίκαιρος και λόγω των Αγίων Ημερών που διάγουμε, λάτρευε τα χρήματα, άλλωστε αυτός κρατούσε το “γλωσσόκομον”, το κοινό ταμείο των μαθητών. Ένα πάθος που τον οδηγεί σε σκοτείνιασμα του μυαλού του. Σε ώρα σκότους γίνεται η σύλληψη του Χριστού και προσφέρεται το προδοτικό φίλημα αντί τριάντα αργυρίων. Το αποτέλεσμα γνωστό. Αντί να ακολουθήσει την οδό της μετανοίας απελπίζεται και αυτοκτονεί. Είχε προσκολληθεί στον Μαμμωνά, όπως έλεγε ο Κύριος ...

ΓΕΝΙΚΑ: Η φιλαργυρία, πάθος που αιχμαλωτίζει τον άνθρωπο ρίχνοντάς τον στα δεσμά άλλων παθών, από πολλούς ταυτίζεται με την απληστία. Ουσιαστικά απληστία είναι η υπερβολική προσπάθεια ν' αποκτάς, ενώ φιλαργυρία η υπερβολική προσπάθεια να μη χάσεις. Στενός συγγενής του φθόνου είναι η φιλαργυρία. Δεν εννοούμε μόνο εκείνο το είδος της φιλαργυρίας που περιορίζεται στη συσσώρευση χρημάτων, αλλά τη γενική μορφή που εκφράζεται στην απροθυμία του φιλάργυρου να προσφέρει χαρά σε άλλους. Ουσιαστικά ο φιλάργυρος υψώνει τείχος που θα σιγουρέψει, μόνο για τον εαυτό του, τους φτωχικούς του θησαυρούς από τον υπόλοιπο κόσμο. Διακρίνεται εύκολα η σχέση της φιλαργυρίας με τη φιλοδοξία, τη ματαιοδοξία και με τον φθόνο.

Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ: Στην παγκόσμια γραμματεία έχουμε τη χαρακτηριστική τσιγγουνιά του Αρπαγκόν στο Μολιέρο (ερωτευμένος με το σεντούκι) και του Σάυλοκ στον Σαίξπηρ (που επιμένει να αποζημιωθεί για τα κεφάλαιά του με ανθρώπινη σάρκα). Ο Aγγλος χιουμορίστας συγγραφέας Τζωρζ Μάικς δίνει τη συνταγή της επιτυχούς φιλαργυρίας: «Αν θέλετε να είστε φιλάργυρος, να θυμόσαστε έναν πολύ απλό βασικό κανόνα: Ο φιλάργυρος ποτέ δεν είναι τόσο πλούσιος, ώστε να περιφρονήσει έστω και μια πεντάρα. Δέστε γιατί: Ένας πλούσιος, ιδιοκτήτης τεραστίων κτημάτων, πουλούσε ένα από τα σπίτια του. Ο αγοραστής τού μέτρησε 50.000 λίρες και το τραπέζι εξαφανίστηκε από το τεράστιο χρυσό βουνό που σωρεύτηκε πάνω του. Ο γερο-πλούσιος μέτρησε τέσσερις φορές τα λεφτά. Yστερα άνοιξε μια σαρακοφαγωμένη κασετίνα και έβγαλε τους τίτλους του σπιτιού, τυλιγμένους σε κορδέλα. Τους ξετύλιξε και μετά πολλή σκέψη τους έδωσε στον αγοραστή. Ο τελευταίος, τους πήρε και του είπε: “Μου δίνετε παρακαλώ και την κορδέλα να τους τυλίξω;” Ο γέρος διστάζοντας του απάντησε: “Την κορδέλα; Ευχαρίστως. Πληρώστε μου, όμως, τέσσερις πεντάρες!»

Η ΑΡΧΑΙΑ ΣΟΦΙΑ: Διαβάζουμε στα Δελφικά παραγγέλματα “Πλούτω απόστει”, μακριά από τον πλούτο, γιατί η φιλαργυρία που γεννιέται είναι “μητέρα κάθε ποταπότητας και φαυλότητας” (Φωκυλίδης). Ο Δημόκριτος έλεγε πως οι “τσιγκούνηδες έχουν τη μοίρα της μέλισσας, δουλεύοντας σαν να πρόκειται να ζήσουν για πάντα”. Ο Πλάτων τόνιζε πως“δεν πρέπει να αποκτάμε μόνο τα αγαθά, αλλά να τα χρησιμοποιούμε, γιατί καμιά ωφέλεια δεν προκύπτει μόνο από την απόκτηση.” Ο Ζήνων τοποθετούσε τη φιλαργυρία, μαζί με την ακολασία και τη μέθη, στα κορυφαία πάθη, ενώ ο Διογένης έλεγε: “Η φιλαργυρία είναι η μητρόπολη όλων των παθών”. Ο Σωκράτης παρομοιάζει τη ζωή του φιλάργυρου με δείπνο νεκρού που “ενώ όλα τα έχει δε μπορεί να δοκιμάσει τίποτε”. Ο Αριστοτέλης αντιδιαστέλει την ασωτία με τη φιλαργυρία: “Ο άσωτος ξοδεύει υπερβολικά και δεν λαμβάνει αρκετά, ενώ ο φιλάργυρος λαμβάνει υπερβολικά χρήματα και δεν ξοδεύει αρκετά.” Ακόμη, ο Κικέρων εύστοχα αποφαίνεται για τη γεροντική φιλαργυρία: “Τι πιο παράλογο από έναν οδοιπόρο που αυξάνει τα αποθέματά του για το ταξίδι που πλησιάζει στο τέλος”.

Η ΝΕΟΤΕΡΗ ΣΟΦΙΑ: Ο Ραφουσκό αναδεικνύει την πλάνη των φιλάργυρων: “στο ότι θεωρούν το χρυσό αγαθό, ενώ στην πραγματικότητα είναι μόνο μέσο για απόκτηση αγαθών”, ενώ ο Μίλτον με καθαρά οικονομική ορολογία, στηριζόμενος στον Αριστοτέλη, ορίζει τη φιλαργυρία και όχι τη σπατάλη αντίθετη της οικονομίας! Ο Λαβατέρ δίνει μια πολύ εύστοχη αντιδιαστολή φιλαργυρίας και ασωτίας: “Οι φιλάργυροι πλουτίζουν κάνοντας τον φτωχό, οι δε άσωτοι φτωχαίνουν κάνοντας τον πλούσιο”. Η κινέζικη παροιμία: “Όταν η τσιγκουνιά μπαίνει στο σπίτι η ευτυχία βγαίνει” μας υπενθυμίζει πόσο υποφέρουν τα μέλη της οικογένειας του φιλάργυρου!

   ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΩΡΗΣΗ: Ο Ιούδας λάτρευε τα χρήματα, άλλωστε αυτός κρατούσε το “γλωσσόκομον”, το κοινό ταμείο των μαθητών. Ένα πάθος που τον οδηγεί σε σκοτείνιασμα του μυαλού του. Σε ώρα σκότους γίνεται η σύλληψη του Χριστού και προσφέρεται το προδοτικό φίλημα αντί τριάντα αργυρίων. Το αποτέλεσμα γνωστό. Αντί να ακολουθήσει την οδό της μετανοίας απελπίζεται και αυτοκτονεί. Είχε προσκολληθεί στον ένα από τους δύο κυρίους (Θεόν ή Μαμμωνάν, όπως έλεγε ο Κύριος). Όμως δεν μπορείς να δουλεύεις σε δύο κυρίους. Έτσι εύκολα αντιλαμβανόμαστε ότι “Η φτώχεια στερείται από πολλά, η δε φιλαργυρία από όλα” (Ισαάκ Σύρος). Τα ίδια λέει και ο Απ. Παύλος: “ρίζα όλων των κακών είναι η φιλαργυρία και πολλοί κυριεύθηκαν από αυτή και παραπλανήθηκαν από την πίστη τους και προκάλεσαν στον εαυτό τους πολλές οδύνες” (Α΄Τιμ. στ΄6,7,10). Πολλοί έχοντες το πάθος της φιλαργυρίας αυτοαποκαλούνται “οικονόμοι”. Γι' αυτούς έγραψε ο Ισαάκ ο Σύρος: “Ο δειλός αποκαλεί τον εαυτό του προσεκτικό, όπως ο φιλάργυρος ονομάζει τον εαυτό του οικονόμο”. Ιδιαιτέρως εύστοχος είναι ο ορισμός που δίνει ο άγιος Μάξιμος Ομολογητής στη φιλαργυρία. Είναι, λέει, το πάθος εκείνου “που λαμβάνει με χαρά και δίνει με λύπη”! Σ' αυτή τη φράση εμπεριέχεται η “εργαλειοποίηση” του άλλου. Το ίδιο λέει και ο Μ. Βασίλειος: “όπως κάνουν τα ψάρια, έτσι και ο πλεονέκτης-φιλάργυρος καταπίνει στο απύθμενο στομάχι του τους αδύναμους”. Είναι αδύνατο ο πλεονέκτης να μη στραφεί κατά του συνανθρώπου του. Γι' αυτό ο έμπειρος ασκητής, Άγιος Ισαάκ ο Σύρος, συνιστά: “Καλύτερα να κάτσεις παρέα με γύπες, παρά με πλεονέκτη και άπληστο." Οι Πατέρες δεν θεωρούν τη φιλαργυρία απλό ηθικό ολίσθημα, αλλά “θρησκεία” και βασικό προσανατολισμό της ανθρώπινης ύπαρξης. Στα λόγια του Χριστού ότι «όπου είναι ο θησαυρός σας, εκεί θα είναι και η καρδιά σας» (Ματθ. στ΄21) μοιάζει να συμφωνεί ο Eριχ Φρομ υποστηρίζοντας ότι “θρησκεία συνιστά η ολόψυχη αφιέρωση σε κάτι, το οποίο και νοηματοδοτεί την ανθρώπινη ζωή”. Κι αυτό το “κάτι” στον φιλάργυρο είναι το χρήμα. Στη χριστιανική οπτική η δίψα για πλούτο στρέφεται στον ίδιο τον υπαρξιακό προσανατολισμό του φιλάργυρου, υποτάσσοντας σ' αυτήν όλα, πράγματα ή πρόσωπα. Eτσι, το χρήμα αναδεικνύεται θεός. Άλλωστε, ο Χριστός τη φιλαργυρία έφερε ως κορυφαίο παράδειγμα επιλογής ασύμβατης προς τον Ίδιο. ΄Η με τον Θεό, είπε, ή με τον Mαμωνά. Η λατρεία του χρήματος σημαίνει μετάλλαξη του ανθρώπου σε απόλυτη ατομικότητα. Κι επειδή αυτό το αμάρτημα είναι ακόρεστο, οι Πατέρες το χαρακτηρίζουν μονιμότερο πάντων. Τα άλλα αμαρτήματα, λέει ο Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός, είναι «ολιγόχρονα». Είναι αδύνατο ο φιλάργυρος να μη στραφεί κατά του συνανθρώπου του. Στα φληναφήματα, που καλλιεργούν διαπλεκόμενοι της εκκλησιαστικής εξουσίας πλουτοκράτες, ότι ο πλουτισμός τους είναι “θέλημα Θεού”, ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης αντιτείνει: «Δεν προέρχεται από τον Θεό το ψωμί του πλεονέκτη». Γι' αυτό και στην εκκλησιαστική παράδοση, ούτε η ελεημοσύνη, ούτε οι προσφορές αποτελούν κολυμπήθρα του Σιλωάμ ώστε να δικαιώνονται οι τρόποι συσσώρευσης του πλούτου. Αντίθετα αξιώνεται διακοπή της εκμετάλλευσης. Ο Μ. Βασίλειος ταυτίζει τον πλεονέκτη με τον «αποστερητή», μ' αυτόν, δηλαδή, που στερεί από τους εργαζομένους τη δίκαιη αμοιβή τους και δεν χορηγεί στους πενομένους τα χρειαζούμενα. Οι δωρεές του στις εκκλησιές δεν μπορούν να γίνονται δεκτές, διότι δεν γίνεται συμμέτοχος της πλεονεξίας-φιλαργυρίας ο Θεός. Ο Γέροντας Άγιος Πορφύριος προσθέτει: «Το αν θα πάμε στον Παράδεισο ή στην κόλαση, δεν εξαρτάται από το αν έχουμε λίγα ή πολλά χρήματα, αλλά από τον τρόπο πού θα χρησιμοποιήσουμε αυτά πού έχουμε. Τα χρήματα, τα κτήματα και όλα τα υλικά αγαθά δεν είναι δικά μας, του Θεού είναι, εμείς έχουμε μόνο τη διαχείριση τους. Πρέπει να ξέρουμε ότι ο Θεός θα μας ζητήσει λογαριασμό και για την τελευταία δραχμή μας, αν τη διαθέσαμε σύμφωνα με το θέλημα του ή όχι».

ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Και ποια είναι η απάντηση στη φιλαργυρία: Να ασκηθεί ο άνθρωπος στην ολιγάρκεια, να γίνει «ολιγοδεΐας εραστής» (Άγιος Μάξιμος). Να ζήσει τα υλικά “μετρίως” και την αγάπη “αμέτρως”. Αυτό δεν σημαίνει αποτράβηγμα σε ατομική πνευματική γυμναστική. Ο Ά. Χρυσόστομος παρατηρεί ότι η ύψιστη αρετή της παρθενίας, ούτε καθολική εντολή συνιστά, ούτε οδηγεί μόνη της στον παράδεισο. Ο φιλάργυρος παρθένος θα μείνει εκτός του νυμφώνος! Η έγνοια για τον άλλον, όμως, και καθολική εντολή συνιστά, και στον παράδεισο οδηγεί. Να το αντίδοτο στη φιλαργυρία!

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: