Η Απιστία [+ΒΙΝΤΕΟ] του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Η Απιστία  [+ΒΙΝΤΕΟ] 

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου 

  ΓΕΝΙΚΑ: Απιστία, είναι η έλλειψη πίστης στο Θεό και στις διδασκαλίες του Χριστιανισμού. 

  Διακρίνεται από τη δυσπιστία ή ολιγοπιστία (όπως συνέβη προς στιγμήν με το Άγιο Απόστολο του Κυρίου Θωμά) όχι στην ουσία, αλλά στο βαθμό απιστίας. Η απιστία έχει επιπτώσεις στις κοσμοθεωρητικές αντιλήψεις του ανθρώπου και στον ηθικό βίο του. Αλλά και αντίστροφα: ο τρόπος ζωής και τα βιώματα μπορούν να έχουν επιπτώσεις στην όλη προσωπικότητα, τη θρησκευτικότητα ή το βαθμό της πίστης μας.

ΑΙΤΙΑ: Σε κάποιους το συναίσθημα εξάρτησης από κάποια ανώτερη δύναμη είναι χαλαρό και έτσι ρέπουν στην απιστία. Σε άλλους αιτία της απιστίας μπορεί να είναι χαλαρότητα των συναισθημάτων ενοχής ή αμαρτωλότητας, έλλειψη ηθικής συνείδησης και ροπή στην αμαρτία. Για πολλoύς θρησκειολόγους το συναίσθημα αμαρτωλότητας αποτελεί βάση της θρησκευτικότητας. Κατά τη Βίβλο, η απιστία μπορεί να οφείλεται σε: ασεβή καρδιά (Εβρ. γ΄12), σκληροκαρδία (Μάρκ. ιστ΄ 14), απομάκρυνση από την αλήθεια (Ιωάν. η΄ 44-46), σκοτισμό (Ιωάν. ιβ΄ 39-40), ή εξ αιτίας της ανθρωπινής δόξης (Ιωάν. ε΄14). Η απιστία είναι ένα ελεύθερο έργο του ανθρώπου που δε θέλει να πιστέψει στον Θεό (Ιωάν. ιθ΄ 9-10), στις υποσχέσεις Του και στα θαύματα Του (Ιωάν. ιβ΄37, Ψαλμ. οζ΄36).

ΑΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ “ΠΤΩΣΗ”: Ο Θεός, κατά τη δημιουργία, δεν έδωσε την απόλυτη ευτυχία, στο κατ' εικόναν Του πλάσμα, για να μην υπερηφανευθεί για τα πολλά χαρίσματά του και για να παρακινηθεί από την επιθυμία του τελειοτάτου αγαθού, επιδιώκοντας όλο και περισσότερο να το αποκτήσει. Επομένως αιτία της Πτώσης υπήρξε η ατέλεια πίστης και αγάπης προς το Δημιουργό. Ο διάβολος, υποτάσσοντας την ανθρωπότητα “κατάφερε, αντί να λατρεύουμε τον μόνο άκτιστο και άναρχο Θεό, να καθιερώσει λατρεία πλήθους ψεύτικων θεών. Βρήκε τρόπους να διαφθείρει όσους τον ακούν: προσπαθεί να παρουσιάσει ως υπαίτιο κάθε κακού το δημιουργό” (Μάξιμος Γραικός). Έτσι, συνεχίζει ο ίδιος Πατέρας, “ο άνθρωπος ξέχασε την Χάρη, την ιερή αγάπη, την αλήθεια, (...) τη σωφροσύνη και την ταπεινοφροσύνη. Έχουν τυφλωθεί τα μάτια της ψυχής του”. Ακόμη, “η απιστία, προέρχεται από την ελεύθερη προαίρεση του ανθρώπου που αιχμαλωτίζεται ματαιοδοξώντας στα εφήμερα πράγματα του παρόντος αιώνος” (Εφραίμ Σύρος).

ΑΠΙΣΤΙΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ: Συχνά η απιστία εμφανίζεται στην εφηβία. Οφείλεται στο οικογενειακό περιβάλλον, όταν, δηλαδή, οι γονείς, κυρίως η μητέρα, είναι αδιάφοροι ή τυπικοί στην θρησκευτική ανατροφή των παιδιών τους. Γράφει ο γέρων Σοφρώνιος του Έσσεξ: “Αν οι γονείς φέρονται προς την πράξη της γεννήσεως με τη συνείδηση ότι το γεννώμενο είναι αληθινά «υιός άνθρωπου» κατ’ εικόνα του Υιού του Ανθρώπου, τότε προετοιμάζονται για την πράξη αυτή όχι όπως συνήθως γίνεται αυτό. Οι γυναίκες της εποχής μας έχασαν την υψηλή αυτή συνείδηση, άρχισαν να γεννούν προπαντός κατά σάρκα. Τα παιδιά μας έγιναν ανίκανα για την πίστη, αδυνατώντας να πιστέψουν ότι είναι εικόνα του Αιωνίου Θεού. Αν οι γονείς γεννούν παιδιά συναισθανόμενοι την άκρα σπουδαιότητα του έργου αυτού, τότε αυτά θα γεμίζουν από Πνεύμα Άγιο, από “κοιλίας μητρός” και η πίστη στον Θεό, θα γίνει γι’ αυτά φυσική, και καμία επιστήμη δεν θα μπορέσει να κλονίσει την πίστη αυτή, γιατί το γεννώμενον εκ Πνεύματος πνεύμα έστιν.” Στην ίδια ηλικία η εμφανιζόμενη απιστία μπορεί να οφείλεται στο κοινωνικό περιβάλλον, συχνότερα όμως από την ανάγνωση αντιθρησκευτικών ή άλλων επιβλαβών βιβλίων, την παρακολούθηση ασέμνων θεαμάτων, διάφορους ιστότοπους, κ.ά.

ΤΟ “ΤΥΧΑΙΟ”: Η απιστία μπορεί να εμφανισθεί από τυχαία γεγονότα της ζωής μας, όπως απώλεια περιουσίας ή θάνατος, ιδιαίτερα άωρος, προσφιλούς προσώπου. Συχνά όμως τέτοια γεγονότα έχουν και θετικό αντίκτυπο στην πίστη. Ιδιαίτερα θέματα υγείας ή απειλούμενος θάνατος προσφιλούς, φέρνουν πλησιέστερα στο Θεό άτομα μέχρι τότε θρησκευτικά αδιάφορα.

Η “ΛΟΓΙΚΗ”: Υπάρχει και η απιστία που οφείλεται σε ορθολογισμό ή ψυχρή λογική. Αυτό αποτελεί φαινόμενο των τελευταίων αιώνων και παρατηρείται συνηθέστερα μεταξύ επιστημόνων και κάποιων “διανοουμένων”. Καλύτερος όρος περιγραφής της κατάστασή τους, όμως, είναι η “αθεϊα”. Αυτοί, υπερτιμώντας της δυνατότητες του ανθρώπινου ορθού λόγου, επιζητούν να υποβληθούν όλα στον έλεγχο των αισθήσεων ή της νόησης. Πρωτοπαρουσιάστηκε από ανθρώπους των γραμμάτων και των επιστημών την περίοδο του λεγόμενου “Διαφωτισμού”. Επειδή οι χριστιανικές αλήθειες, που πηγάζουν από τη θεία αποκάλυψη, υπερβαίνουν το επιστητό, απορρίπτονται apriori απ' αυτούς. Σήμερα ο άπιστος αρνείται οτιδήποτε υπερβαίνει την ανθρώπινη κατανόηση, αποδεχόμενος μόνο την παρατήρηση και τον ορθό λόγο. Αυτή η άρνηση είναι μια μορφή οξύμωρου στουθοκαμηλισμού, διότι η περιορισμένων δυνατοτήτων ανθρώπινη διάνοια δεν μπορεί μέσω της “θεοποιημένης” πια επιστήμης, να κατασκευάσει αποδείξεις που να στρέφονται κατά των δογμάτων της χριστιανικής πίστης. Η μεγαλύτερη όμως αστοχία στις ήμερες μας έγκειται στο ότι οι άνθρωποι βυθίστηκαν στην απόγνωση και δεν πιστεύουν στην Ανάσταση. Ο θάνατος εκλαμβάνεται ως εκμηδένιση, ενώ είναι στιγμή αλλαγής της μορφής της υπάρξεώς μας, ως ημέρα γεννήσεώς μας στην ανώτερη ζωή, στο πλήρωμα της ζωής που ανήκει στο Θεό. Το Ευαγγέλιο λέει: «Ο πιστεύων εις τον Υιόν έχει ζωήν αιώνιον ο δε απειθών τω Υιώ ουκ όψεται ζωήν» (Ιωάν. γ΄36). Δεν είναι άραγε η νέα απιστία συνέπεια της ευρύτερης μορφώσεως, όταν τα λεγόμενα της Γραφής εκλαμβάνονται στο νου του “μορφωμένου” μύθος, και όνειρο;

ΑΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΕΙΣ: Η πίστη ελαττώθηκε σήμερα λόγω αποξένωσης των Χριστιανών από την Εκκλησία. Οι άνθρωποι εγκαταλείπουν την Εκκλησία πέφτοντας στις αιρέσεις από την έλλειψη γνώσεως του θείου λόγου, της Ιεράς Παραδόσεως και της διδασκαλίας των Πατέρων, από την απάτη του διαβόλου, που ξεγελά με πάθη, όπως υπερηφάνεια (αυτή δημιούργησε τις περισσότερες αιρέσεις στην ιστορία), μέθη, ακολασία, οίηση, διαζύγια, εκτρώσεις, κ.λ.π. Η πίστη ψυχραίνεται ακόμη από την έλλειψη πολλών αφοσιωμένων λειτουργών με υποδειγματική ζωή, από την έλλειψη πνευματικής εμπειρίας, πραότητας, επιμονής, κ.λ.π. Ο πολλαπλασιασμός αιρέσεων και ψευδοπροφητών, ιδιαίτερα σήμερα, προδηλώνει τα έσχατα. Αυτήν την αλήθεια την φανερώνει ο ίδιος ο Κύριος, που για την Δευτέρα Παρουσία Του στην γη, λέει: "πολλοί ψευδοπροφήται εγερθήσονται και πλανήσουσι πολλούς...".

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ: Η απιστία αποτελεί πραγματική κακοδαιμονία, διότι ο άνθρωπος, στερούμενος ελπίδας και εμπιστοσύνης στον Θεό, είναι σαν ακυβέρνητο πλοίο που παρασύρεται από τα κύματα της ζωής, τις θλίψεις και τις συμφορές του βίου. Δεν βρίσκει πουθενά παρηγορία, χάνει το θάρρος του, βιώνει την κατάθλιψη, άγχεται ή οδηγείται στην αυτοκτονία. Έτσι η απιστία έχει πάντα θλιβερά αποτελέσματα στην ατομική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή.

ΕΠΑΝΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ: Ο ρόλος της Εκκλησίας, στους δύσκολους καιρούς που βιώνουμε ως έθνος και ποίμνιο, είναι το πώς να πείσει τους ανθρώπους ότι είναι αληθινά τέκνα του αιωνίου Πατρός, πώς να δείξει στον κόσμο τη δυνατότητα μιας άλλης ζωής, όμοιας προς τη ζωή του ιδίου του Χριστού. “Η Εκκλησία οφείλει να φέρει στον κόσμο πίστη και βεβαιότητα στην ανάσταση. Τότε περιττεύουν άλλες ηθικιστικές διδασκαλίες.” (Σοφρώνιος Έσσεξ). Αυστηρός είναι ο λόγος του Θεού στους “χλιαρούς” ποιμένες, όπως στον επίσκοπο Λαοδικείας: “Οίδα σου τα έργα, ότι ούτε ψυχρός ει ούτε ζεστός. (...) μέλλω σε εμέσαι εκ του στόματός μου” (!) και στον επίσκοπο Σάρδεων: “εάν ουν μη γρηγορήσης, ήξω επί σε ως κλέπτης” (Αποκ. γ΄16,3). Ο λόγος της Εκκλησίας, που οφείλει να επανευαγγελίσει το λαό πρέπει να οδηγεί στην ενδυνάμωση της πίστης ως δώρο Θεού (Β' Πέτρου α΄1), έργο Θεού (Πράξ. ια΄21), δώρο Αγίου Πνεύματος (Γαλ. ε΄22) και ότι εξαρτάται από την θέληση του ανθρώπου (Μάρκ. ε΄34). Κατά τον Πατερικό Λόγο, τα μέσα που θα βοηθηθήσουν τον άπιστο στην προσέγγιση του Θεό είναι το κήρυγμα, η ανάγνωση της Βίβλου, τα θαύματα του Θεού και η θεωρία των κτισμάτων του Θεού, διότι « Από τα ορώμενα και αισθητά αναγόμεθα με τον νου μας στην θεωρία των αοράτων» (Μ. Βασίλειος). Κυριότερο όμως μέσο με το οποίο κάποιος πιστέυει στον Θεό είναι το κήρυγμα της υποδειγματικής ζωής, το προσωπικό παράδειγμα, δηλαδή η κατά Χριστόν ζωή, που θα είναι απόδειξη έργω αυτών τα όποια θα διδάξει η Εκκλησία. Τότε δικαίως οι Ποιμένες θα ακούσουν: “ιδού δέδωκα ενώπιόν σουθύραν ανεωγμένην ην ουδείς δύναται κλείσαι αυτήν (...) ότι ετήρησάς μου τον λόγον και ουκ ηρνήσω το όνομά μου” (Αποκ. γ΄8)..

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com 

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Φιλαργυρία: τέκνο απληστίας και μήτηρ, κάποτε (Ιούδας) της προδοσίας! [+ΒΙΝΤΕΟ] του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Φιλαργυρία: τέκνο απληστίας και μήτηρ, κάποτε (Ιούδας), της προδοσίας! [+ΒΙΝΤΕΟ]

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

  Εισαγωγή: Ο Ιούδας, επίκαιρος και λόγω των Αγίων Ημερών που διάγουμε, λάτρευε τα χρήματα, άλλωστε αυτός κρατούσε το “γλωσσόκομον”, το κοινό ταμείο των μαθητών. Ένα πάθος που τον οδηγεί σε σκοτείνιασμα του μυαλού του. Σε ώρα σκότους γίνεται η σύλληψη του Χριστού και προσφέρεται το προδοτικό φίλημα αντί τριάντα αργυρίων. Το αποτέλεσμα γνωστό. Αντί να ακολουθήσει την οδό της μετανοίας απελπίζεται και αυτοκτονεί. Είχε προσκολληθεί στον Μαμμωνά, όπως έλεγε ο Κύριος ...

ΓΕΝΙΚΑ: Η φιλαργυρία, πάθος που αιχμαλωτίζει τον άνθρωπο ρίχνοντάς τον στα δεσμά άλλων παθών, από πολλούς ταυτίζεται με την απληστία. Ουσιαστικά απληστία είναι η υπερβολική προσπάθεια ν' αποκτάς, ενώ φιλαργυρία η υπερβολική προσπάθεια να μη χάσεις. Στενός συγγενής του φθόνου είναι η φιλαργυρία. Δεν εννοούμε μόνο εκείνο το είδος της φιλαργυρίας που περιορίζεται στη συσσώρευση χρημάτων, αλλά τη γενική μορφή που εκφράζεται στην απροθυμία του φιλάργυρου να προσφέρει χαρά σε άλλους. Ουσιαστικά ο φιλάργυρος υψώνει τείχος που θα σιγουρέψει, μόνο για τον εαυτό του, τους φτωχικούς του θησαυρούς από τον υπόλοιπο κόσμο. Διακρίνεται εύκολα η σχέση της φιλαργυρίας με τη φιλοδοξία, τη ματαιοδοξία και με τον φθόνο.

Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ: Στην παγκόσμια γραμματεία έχουμε τη χαρακτηριστική τσιγγουνιά του Αρπαγκόν στο Μολιέρο (ερωτευμένος με το σεντούκι) και του Σάυλοκ στον Σαίξπηρ (που επιμένει να αποζημιωθεί για τα κεφάλαιά του με ανθρώπινη σάρκα). Ο Aγγλος χιουμορίστας συγγραφέας Τζωρζ Μάικς δίνει τη συνταγή της επιτυχούς φιλαργυρίας: «Αν θέλετε να είστε φιλάργυρος, να θυμόσαστε έναν πολύ απλό βασικό κανόνα: Ο φιλάργυρος ποτέ δεν είναι τόσο πλούσιος, ώστε να περιφρονήσει έστω και μια πεντάρα. Δέστε γιατί: Ένας πλούσιος, ιδιοκτήτης τεραστίων κτημάτων, πουλούσε ένα από τα σπίτια του. Ο αγοραστής τού μέτρησε 50.000 λίρες και το τραπέζι εξαφανίστηκε από το τεράστιο χρυσό βουνό που σωρεύτηκε πάνω του. Ο γερο-πλούσιος μέτρησε τέσσερις φορές τα λεφτά. Yστερα άνοιξε μια σαρακοφαγωμένη κασετίνα και έβγαλε τους τίτλους του σπιτιού, τυλιγμένους σε κορδέλα. Τους ξετύλιξε και μετά πολλή σκέψη τους έδωσε στον αγοραστή. Ο τελευταίος, τους πήρε και του είπε: “Μου δίνετε παρακαλώ και την κορδέλα να τους τυλίξω;” Ο γέρος διστάζοντας του απάντησε: “Την κορδέλα; Ευχαρίστως. Πληρώστε μου, όμως, τέσσερις πεντάρες!»

Η ΑΡΧΑΙΑ ΣΟΦΙΑ: Διαβάζουμε στα Δελφικά παραγγέλματα “Πλούτω απόστει”, μακριά από τον πλούτο, γιατί η φιλαργυρία που γεννιέται είναι “μητέρα κάθε ποταπότητας και φαυλότητας” (Φωκυλίδης). Ο Δημόκριτος έλεγε πως οι “τσιγκούνηδες έχουν τη μοίρα της μέλισσας, δουλεύοντας σαν να πρόκειται να ζήσουν για πάντα”. Ο Πλάτων τόνιζε πως“δεν πρέπει να αποκτάμε μόνο τα αγαθά, αλλά να τα χρησιμοποιούμε, γιατί καμιά ωφέλεια δεν προκύπτει μόνο από την απόκτηση.” Ο Ζήνων τοποθετούσε τη φιλαργυρία, μαζί με την ακολασία και τη μέθη, στα κορυφαία πάθη, ενώ ο Διογένης έλεγε: “Η φιλαργυρία είναι η μητρόπολη όλων των παθών”. Ο Σωκράτης παρομοιάζει τη ζωή του φιλάργυρου με δείπνο νεκρού που “ενώ όλα τα έχει δε μπορεί να δοκιμάσει τίποτε”. Ο Αριστοτέλης αντιδιαστέλει την ασωτία με τη φιλαργυρία: “Ο άσωτος ξοδεύει υπερβολικά και δεν λαμβάνει αρκετά, ενώ ο φιλάργυρος λαμβάνει υπερβολικά χρήματα και δεν ξοδεύει αρκετά.” Ακόμη, ο Κικέρων εύστοχα αποφαίνεται για τη γεροντική φιλαργυρία: “Τι πιο παράλογο από έναν οδοιπόρο που αυξάνει τα αποθέματά του για το ταξίδι που πλησιάζει στο τέλος”.

Η ΝΕΟΤΕΡΗ ΣΟΦΙΑ: Ο Ραφουσκό αναδεικνύει την πλάνη των φιλάργυρων: “στο ότι θεωρούν το χρυσό αγαθό, ενώ στην πραγματικότητα είναι μόνο μέσο για απόκτηση αγαθών”, ενώ ο Μίλτον με καθαρά οικονομική ορολογία, στηριζόμενος στον Αριστοτέλη, ορίζει τη φιλαργυρία και όχι τη σπατάλη αντίθετη της οικονομίας! Ο Λαβατέρ δίνει μια πολύ εύστοχη αντιδιαστολή φιλαργυρίας και ασωτίας: “Οι φιλάργυροι πλουτίζουν κάνοντας τον φτωχό, οι δε άσωτοι φτωχαίνουν κάνοντας τον πλούσιο”. Η κινέζικη παροιμία: “Όταν η τσιγκουνιά μπαίνει στο σπίτι η ευτυχία βγαίνει” μας υπενθυμίζει πόσο υποφέρουν τα μέλη της οικογένειας του φιλάργυρου!

   ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΩΡΗΣΗ: Ο Ιούδας λάτρευε τα χρήματα, άλλωστε αυτός κρατούσε το “γλωσσόκομον”, το κοινό ταμείο των μαθητών. Ένα πάθος που τον οδηγεί σε σκοτείνιασμα του μυαλού του. Σε ώρα σκότους γίνεται η σύλληψη του Χριστού και προσφέρεται το προδοτικό φίλημα αντί τριάντα αργυρίων. Το αποτέλεσμα γνωστό. Αντί να ακολουθήσει την οδό της μετανοίας απελπίζεται και αυτοκτονεί. Είχε προσκολληθεί στον ένα από τους δύο κυρίους (Θεόν ή Μαμμωνάν, όπως έλεγε ο Κύριος). Όμως δεν μπορείς να δουλεύεις σε δύο κυρίους. Έτσι εύκολα αντιλαμβανόμαστε ότι “Η φτώχεια στερείται από πολλά, η δε φιλαργυρία από όλα” (Ισαάκ Σύρος). Τα ίδια λέει και ο Απ. Παύλος: “ρίζα όλων των κακών είναι η φιλαργυρία και πολλοί κυριεύθηκαν από αυτή και παραπλανήθηκαν από την πίστη τους και προκάλεσαν στον εαυτό τους πολλές οδύνες” (Α΄Τιμ. στ΄6,7,10). Πολλοί έχοντες το πάθος της φιλαργυρίας αυτοαποκαλούνται “οικονόμοι”. Γι' αυτούς έγραψε ο Ισαάκ ο Σύρος: “Ο δειλός αποκαλεί τον εαυτό του προσεκτικό, όπως ο φιλάργυρος ονομάζει τον εαυτό του οικονόμο”. Ιδιαιτέρως εύστοχος είναι ο ορισμός που δίνει ο άγιος Μάξιμος Ομολογητής στη φιλαργυρία. Είναι, λέει, το πάθος εκείνου “που λαμβάνει με χαρά και δίνει με λύπη”! Σ' αυτή τη φράση εμπεριέχεται η “εργαλειοποίηση” του άλλου. Το ίδιο λέει και ο Μ. Βασίλειος: “όπως κάνουν τα ψάρια, έτσι και ο πλεονέκτης-φιλάργυρος καταπίνει στο απύθμενο στομάχι του τους αδύναμους”. Είναι αδύνατο ο πλεονέκτης να μη στραφεί κατά του συνανθρώπου του. Γι' αυτό ο έμπειρος ασκητής, Άγιος Ισαάκ ο Σύρος, συνιστά: “Καλύτερα να κάτσεις παρέα με γύπες, παρά με πλεονέκτη και άπληστο." Οι Πατέρες δεν θεωρούν τη φιλαργυρία απλό ηθικό ολίσθημα, αλλά “θρησκεία” και βασικό προσανατολισμό της ανθρώπινης ύπαρξης. Στα λόγια του Χριστού ότι «όπου είναι ο θησαυρός σας, εκεί θα είναι και η καρδιά σας» (Ματθ. στ΄21) μοιάζει να συμφωνεί ο Eριχ Φρομ υποστηρίζοντας ότι “θρησκεία συνιστά η ολόψυχη αφιέρωση σε κάτι, το οποίο και νοηματοδοτεί την ανθρώπινη ζωή”. Κι αυτό το “κάτι” στον φιλάργυρο είναι το χρήμα. Στη χριστιανική οπτική η δίψα για πλούτο στρέφεται στον ίδιο τον υπαρξιακό προσανατολισμό του φιλάργυρου, υποτάσσοντας σ' αυτήν όλα, πράγματα ή πρόσωπα. Eτσι, το χρήμα αναδεικνύεται θεός. Άλλωστε, ο Χριστός τη φιλαργυρία έφερε ως κορυφαίο παράδειγμα επιλογής ασύμβατης προς τον Ίδιο. ΄Η με τον Θεό, είπε, ή με τον Mαμωνά. Η λατρεία του χρήματος σημαίνει μετάλλαξη του ανθρώπου σε απόλυτη ατομικότητα. Κι επειδή αυτό το αμάρτημα είναι ακόρεστο, οι Πατέρες το χαρακτηρίζουν μονιμότερο πάντων. Τα άλλα αμαρτήματα, λέει ο Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός, είναι «ολιγόχρονα». Είναι αδύνατο ο φιλάργυρος να μη στραφεί κατά του συνανθρώπου του. Στα φληναφήματα, που καλλιεργούν διαπλεκόμενοι της εκκλησιαστικής εξουσίας πλουτοκράτες, ότι ο πλουτισμός τους είναι “θέλημα Θεού”, ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης αντιτείνει: «Δεν προέρχεται από τον Θεό το ψωμί του πλεονέκτη». Γι' αυτό και στην εκκλησιαστική παράδοση, ούτε η ελεημοσύνη, ούτε οι προσφορές αποτελούν κολυμπήθρα του Σιλωάμ ώστε να δικαιώνονται οι τρόποι συσσώρευσης του πλούτου. Αντίθετα αξιώνεται διακοπή της εκμετάλλευσης. Ο Μ. Βασίλειος ταυτίζει τον πλεονέκτη με τον «αποστερητή», μ' αυτόν, δηλαδή, που στερεί από τους εργαζομένους τη δίκαιη αμοιβή τους και δεν χορηγεί στους πενομένους τα χρειαζούμενα. Οι δωρεές του στις εκκλησιές δεν μπορούν να γίνονται δεκτές, διότι δεν γίνεται συμμέτοχος της πλεονεξίας-φιλαργυρίας ο Θεός. Ο Γέροντας Άγιος Πορφύριος προσθέτει: «Το αν θα πάμε στον Παράδεισο ή στην κόλαση, δεν εξαρτάται από το αν έχουμε λίγα ή πολλά χρήματα, αλλά από τον τρόπο πού θα χρησιμοποιήσουμε αυτά πού έχουμε. Τα χρήματα, τα κτήματα και όλα τα υλικά αγαθά δεν είναι δικά μας, του Θεού είναι, εμείς έχουμε μόνο τη διαχείριση τους. Πρέπει να ξέρουμε ότι ο Θεός θα μας ζητήσει λογαριασμό και για την τελευταία δραχμή μας, αν τη διαθέσαμε σύμφωνα με το θέλημα του ή όχι».

ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Και ποια είναι η απάντηση στη φιλαργυρία: Να ασκηθεί ο άνθρωπος στην ολιγάρκεια, να γίνει «ολιγοδεΐας εραστής» (Άγιος Μάξιμος). Να ζήσει τα υλικά “μετρίως” και την αγάπη “αμέτρως”. Αυτό δεν σημαίνει αποτράβηγμα σε ατομική πνευματική γυμναστική. Ο Ά. Χρυσόστομος παρατηρεί ότι η ύψιστη αρετή της παρθενίας, ούτε καθολική εντολή συνιστά, ούτε οδηγεί μόνη της στον παράδεισο. Ο φιλάργυρος παρθένος θα μείνει εκτός του νυμφώνος! Η έγνοια για τον άλλον, όμως, και καθολική εντολή συνιστά, και στον παράδεισο οδηγεί. Να το αντίδοτο στη φιλαργυρία!

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Η γαστριμαργία κι η λαιμαργία: Ταυτίζονται; +ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Η γαστριμαργία κι η λαιμαργία: Ταυτίζονται; +ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου 

«Θεός μεν γαρ αισθητός η κοιλία τοις γαστροίς ούσι δούλοις»

   

Hieronymus Bosch, Allegory of Gluttony and Lust

ΟΡΙΣΜΟΣ: Γαστριμαργία είναι η κατανάλωση ποσότητας φαγητού μεγαλύτερης της απαραίτητης, ενώ λαιμαργία η τάση προς φαγητά που προσφέρουν απόλαυση ή η κατανάλωση φαγητού αποκλειστικά για ευχαρίστηση. Το ρήμα μαργαίνω σημαίνει κατέχομαι από μανία και μάργος λέγεται ο μανιώδης. Όταν καταλαμβάνει κάποιον η μανία να γεμίσει την γαστέρα (κοιλιά) του, αυτό λέγεται γαστριμαργία (γαστήρ + μαργαίνω). Όταν η εκ του φαγητού προερχομένη ηδονή αφορά το λαιμό (τη γεύση), τότε λέγεται λαιμαργία (λαιμός + μαργαίνω). Οι Πατέρες της Εκκλησίας λένε ότι αυτά τα πάθη είναι προθάλαμος άλλων σαρκικών παθών (το γεμάτο στομάχι δημιουργεί νέες σαρκικές επιθυμίες). Το πάθος εμφανίζει δύο κύριες μορφές: μπορεί ν' αποβλέπει στην ποιότητα των τροφών, οπότε πρόκειται για την αναζήτηση εύγευστων, εκλεκτών εδεσμάτων, που προετοιμάζονται επιμελώς (γκουρμέ)· μπορεί ν' αποβλέπει στην ποσότητα των εδεσμάτων και τότε πρόκειται για επιθυμία να τρώγει κάποιος πολύ. Στην πρώτη περίπτωση είναι η ηδονή της γεύσης το κατεξοχήν ζητούμενο και επιθυμητό, ενώ στη δεύτερη πρόκειται γενικά για την ηδονή της κοιλίας και των οργάνων της πέψης. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις υπάρχει αναζήτηση ενός συγκεκριμένου τύπου σωματικής ηδονής. Άρα η γαστριμαργία μπορεί να ταξινομηθεί μεταξύ των «παθών του σώματος».

   Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: Η ψυχολογία αρνείται κατηγορηματικά να αποδώσει την υπερκατανάλωση φαγητού ή ποτού - και κατ' επέκταση τις διατροφικές διαταραχές και την παχυσαρκία - αποκλειστικά στην ελεύθερη βούληση. Η επιστήμη διατείνεται ότι η παχυσαρκία, στη Δύση, προωθείται από ένα «παχυσαρκογόνο» περιβάλλον που ενθαρρύνει την υπερβολική κατανάλωση φαγητού (θερμίδων), ενισχύοντας την άποψη ότι παχυσαρκία και βουλιμία είναι είδος νόσου. Το πόσο διαθέσιμο ή το πόσο φθηνό είναι το φαγητό, το αν έχουμε εύκολη πρόσβαση σε καταστήματα έτοιμου φαγητού, ακόμη και το πόσο μεγάλες είναι οι μερίδες, όλα φαίνονται να επηρεάζουν το βάρος και ενδεχομένως τη διατροφική συμπεριφορά μας. Η θεωρία της περιβαλλοντικής ευθύνης πρεσβεύει πως όταν κάποιος έχει φίλο ή σύντροφο που είχε πάρει παραπανίσια κιλά μέσα σε μια χρονική φάση, είχε και ο ίδιος περισσότερες πιθανότητες να αυξήσει το βάρος του την επόμενη χρονική φάση. Η «μεταδοτικότητα» αυτή αποδίδεται σε κοινωνικούς παράγοντες - δηλαδή ποιο θεωρείται αποδεκτό βάρος και ποιες είναι οι κρατούσες διατροφικές συμπεριφορές. Επιστήμονες του Εργαστηρίου Μπρουκχέιβεν (ΗΠΑ) παρατήρησαν ότι ο εγκέφαλος των βουλιμικών ανθρώπων διαθέτει λιγότερους υποδοχείς ντοπαμίνης και παρουσιάζει αυξημένη δραστηριότητα σε περιοχές που συνδέονται με το στόμα και τη γλώσσα. Το εύρημα θα μπορούσε να σημαίνει ότι στους ανθρώπους αυτούς το κύκλωμα της ανταμοιβής υπολειτουργεί κάνοντάς τους να επιζητούν περισσότερη απόλαυση στο φαγητό, αλλά και το ... ακριβώς αντίθετο: ότι δηλαδή η ροπή τους προς τη συγκεκριμένη απόλαυση επέφερε μεταβολές στα εγκεφαλικά τους δίκτυα.

Η ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΣΚΕΨΗ: “Άλλο πράγμα είναι το να φάγει τις δια να ικανοποιήση την φυσικήν ανάγκην και άλλο να φάγει δια να δοκιμάση την εκ του φαγητού ηδονήν. Ο σκοπός δια τον οποίον τρώγει τις είναι εκείνος ο οποίος δημιουργεί την αμαρτίαν.”, τονίζει ο Δωρόθεος (Γαζής). Η λαιμαργία, κατά τους Πατέρες, είναι “επιθυμία του εσθίειν για την ηδονή”, και γαστριμαργία η “ακράτεια του στόματος και της κοιλίας”. Η γαστριμαργία, όμως, δεν προέρχεται άμεσα από τις ανάγκες του σώματος, γιατί συχνά η επιθυμία υπερβαίνει την ανάγκη, ιδιαίτερα στην περίπτωση της βουλιμίας. Έτσι μπορούμε να θεωρήσουμε τη γαστριμαργία και ως ψυχικό πάθος. Ο Μάξιμος Ομολογητής την ονομάζει “εμπαθή λογισμό”, διότι “το σώμα παρεμβαίνει μόνο ως όργανο πραγμάτωσης της επιθυμίας της ψυχής” (Συμεών Νέος Θεολόγος). Κανείς των Πατέρων δεν πιστεύει ότι η τροφή είναι ακάθαρτη ώστε να οδηγεί στη θεώρηση της γαστριμαργίας ως πάθους, άλλωστε: «ου το εισερχόμενον εις το στόμα κοινοί τον άνθρωπον» (Ματθ. ιε΄ 11), και «παν κτίσμα Θεού καλόν, και ουδέν απόβλητον μετά ευχαριστίας λαμβανόμενον» (Α' Τιμ. δ΄4). Άρα το πάθος της γαστριμαργίας δεν έγκειται στην τροφή ή στην ποιότητά της, αλλά στον τρόπο και το σκοπό της πράξης. Η τροφή δόθηκε από το Θεό στους ανθρώπους με συγκεκριμένο σκοπό. Συνιστά διαστροφή να την θέτει ο άνθρωπος στην υπηρεσία άλλων σκοπών. «Τα βρώματα δια δύο αιτίας εκτίσθη: τροφής ένεκα και θεραπείας” (Ισαάκ Σύρος). Κατά το Θεολόγο Γρηγόριο, ο άνθρωπος κάνει παρά φύση χρήση της τροφής όταν τη χρησιμοποιεί για απόλαυση και ηδονή. Έτσι ο άνθρωπος, αναζητώντας πρώτα την απόλαυση, μετακινεί την επιθυμία τροφής και ηδονής, πριν από την επιθυμία του Θεού, αποστρεφόμενος και στερούμενος της ηδονής των ανώτερων πνευματικών αγαθών. Η γαστριμαργική διάθεση είναι ειδωλολατρική, διότι οι άνθρωποι που παραδίνονται σ' αυτή έχουν «θεόν την κοιλίαν» (Φιλιπ. γ΄ 19). «Θεός μεν γαρ αισθητός η κοιλία τοις γαστροίς ούσι δούλοις», σημειώνει ο Γρηγόριος Παλαμάς. Πράγματι, μέσω αυτής της διάθεσης, ο άνθρωπος καθιστά υπαρξιακό κέντρο του, την αίσθηση της γεύσης, υποδουλώνοντας το πνεύμα του. Η τροφή γίνεται αντικείμενο σημαντικής μέριμνας και, ακραία, σχεδόν αποκλειστικής, αμελώντας αυτό που έπερεπε να απασχολεί πρωταρχικά. Ο ίδιος ο Χριστός μας δίνει το παράδειγμα της φυσιολογικής διάθεσης και στάσης, όταν ευχαριστεί τον Πατέρα πριν μοιράσει την τροφή στα πλήθη που Τον περιβάλλουν (Ματθ. ιε΄36, κ.α.). Ο Απόστολος Παύλος επιβεβαιώνει ότι ο Θεός δημιούργησε τις τροφές για να λαμβάνονται «μετά ευχαριστίας» (Α' Τιμ. δ΄ 3), συμβουλεύοντας: «Είτε ουν εσθίετε είτε πίνετε είτε τι ποιείτε, πάντα εις δόξαν Θεού ποιείτε» (Α' Κορ. ι΄ 31). Για τον γαστρίμαργο οι τροφές αποβαίνουν γι' αυτόν “αρχή θανάτου” (Ισαάκ Σύρος), έστω κι αν πιστεύει ότι εξασφαλίζει τη ζωή του μ' αυτές. Έτσι το πάθος της γαστριμαργίας - λαιμαργίας εμφανίζεται σοβαρότερο απ' όσο φαίνεται με μια πρώτη ματιά.

   Ορισμένοι Πατέρες βλέπουν στη λαιμαργία την πηγή του προπατορικού αμαρτήματος (Ιωάννης Σιναϊτης, Κασσιανός, Ισαάκ Σύρος). Πραγματικά, τρώγοντας από τον απαγορευμένο καρπό, ο Αδάμ θέλησε ν' απολαύσει, έξω από το Θεό, το βρώμα που “συμβολίζει και αντιπροσωπεύει τον αισθητό κόσμο καθ΄ ολοκληρία” (Μάξιμος Ομολογητής). Η γαστριμαργία αποκόπτει τον ανθρώπο από την κοινωνία του με το Θεό. Η βαρύτητα του πάθους αποκαλύπτεται από το γεγονός ότι είναι ένας από τους πειρασμούς που ο Διάβολος υπέβαλε στο Χριστό στην έρημο. Με την απόκρουση του πειρασμού, ο Χριστός, ως ο Νέος Αδάμ, αποκαθιστά την κοινωνία που ο πρώτος Αδάμ είχε διακόψει μεταξύ ανθρώπου και Θεού. Με το λόγο «ουκ επ' άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος, αλλ' επί παντί ρήματι εκπορευομένω δια στόματος Θεού» (Ματθ. δ΄ 4), απελευθερώνει την υποταγμένη στην τυραννία του πάθους ανθρωπότητα. Η γαστριμαργία αξιολογείται από τους Πατέρες ως νόσος, αφροσύνη και μανία (Θεοδώρητος Κύρου, Μάξιμος), όχι μόνο λόγω της διαθέσης που αποκαλύπτει, αλλά και εξαιτίας των πολυάριθμων παθολογικών συνεπειών. Εκτός του ότι η γαστριμαργία αποξενώνει τον άνθρωπο από τον Θεό, ταυτόχρονα θέτει σε κίνδυνο την σωματική υγεία του. Οι πατέρες παρατηρούν ότι η ασωτία στις τροφές στερεί το νου από την “ενέργεια και την οξύτητα” (Μ. Βασίλειος), τον βαραίνει, τον “βυθίζει σε κατάσταση σκότους” (Ισαάκ Σύρος), χαύνωσης, “αναισθησίας και ύπνου” (Ισαάκ Σύρος), συνέπειες που αντανακλώνται στην ψυχή καθολοκληρία. «Υπό πλήθους βρωμάτων βαρούμενον το σώμα δυσκίνητον τον νουν απεργάζεται» (Διάδοχος Φωτικής). Μια τέτοια κατάσταση δυσχεραίνει την πτήση του νου στα πνευματικά, τον “δυσκολεύει την προσευχή” γινόμενη “πρόξενος ακηδίας” (Ισαάκ Σύρος).

   ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Η γαστριμαργία – λαιμαργία φαίνεται μικρό πάθος, όμως “διά της θυρίδος” που αυτή ανοίγει, εισέρχονται στην πάσχουσα ψυχή πλήθος άλλων παθών. O Aγιος Ιωάννης της Κλίμακος προσωποποεί τη γαστριμαργία που λέει: «Υιός μου πρωτότοκος, πορνείας υπουργός· δεύτερος, σκληρότης καρδίας· o ύπνος τρίτος· θάλασσα λογισμών, κύματα μολυσμών, βυθός αγνώστων και αρρήτων ακαθαρσιών εξ εμού εκπορεύονται. Εμαί θυγατέρες οκνηρία, πολυλογία, ευτραπελία, αναισθησία, αιχμαλωσία [στα πάθη], καύχηση, θρασύτης, φιλοκοσμία, (...) και συμφοραί απροσδόκητοι, αις απελπισία, η πάντων χαλεπωτέρα».

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Ναρκισσισμός – “το απαστράπτον περιτύλιγμα του κενού” του Κων/νου Αθ. Οικονόμου δασκάλου-συγγραφέα + ΒΙΝΤΕΟ

 

Ναρκισσισμός – “το απαστράπτον περιτύλιγμα του κενού” + ΒΙΝΤΕΟ

του Κων/νου Αθ. Οικονόμου δασκάλου-συγγραφέα

Ο ΜΥΘΟΣ: Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Νάρκισσος ήταν ένας νεαρός, γιος της νύμφης Λειριώπης και του ποταμού Κηφισού, που ήταν τόσο όμορφος ώστε όλες οι νύμφες να τον θέλουν για σύντροφό τους. Ο ίδιος όμως ήταν τόσο υπερόπτης και αλαζών που τις απέρριπτε όλες. Μεταξύ των ... θυμάτων του ήταν και η νύμφη Ηχώ η οποία, απελπισμένη καθώς ήταν με τον έρωτά της, τον καλούσε συνεχώς έως ότου η φωνή της έσβησε και ακούγονταν πλέον μόνο οι τελευταίες συλλαβές του ονόματός του. Το τραγικό τέλος του Νάρκισσου όμως είναι αυτό που κάνει την ιστορία του πολύ ενδιαφέρουσα και ιδιαίτερα αλληγορική. Μια μέρα, καθώς περιφερόταν στον ποταμό ο Νάρκισσος πρόσεξε το είδωλό του στο νερό. Ήταν το πιο όμορφο πρόσωπο που είχε δει. Έτσι, ερωτεύτηκε σφοδρά το είδωλό του και καθόταν με τις ώρες και το θαύμαζε, ενώ ταυτόχρονα παραπονιόταν που το πρόσωπο μέσα στο νερό δεν του μιλούσε, παρά μόνο τον κοιτούσε. Ο Νάρκισσος περνούσε ώρες, μέρες ολόκληρες μη κάνοντας τίποτα άλλο παρά το να θαυμάζει την ομορφιά του στο ποτάμι. Αλλά δυστυχώς αυτό του το πάθος του κόστισε την ίδια του τη ζωή, γιατί μια μέρα, στην προσπάθειά του να φιλήσει αυτό που θεωρούσε πως ήταν νύμφη, έπεσε στο ποτάμι και πνίγηκε. Αυτός λοιπόν ήταν ο Νάρκισσος της μυθολογίας ο οποίος έδωσε -και όχι άδικα- το όνομά του σε μια σύγχρονη ψυχολογική διαταραχή προσωπικότητας. Η ιστορία του μας λέει πολλά για τα χαρακτηριστικά της διαταραχής αυτής.

ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ: Α΄ Έντονο αίσθημα υπεροψίας και μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του/της. Β΄ Φαντασιώσεις απεριόριστης επιτυχίας, δύναμης, ομορφιάς, εφυϊας, κτλ. Γ΄ Θεωρεί τον εαυτό του/της ξεχωριστό και μοναδικό και πιστεύει πως οι μόνοι οι οποίοι μπορούν να τον/την καταλάβουν είναι άτομα επίσης ξεχωριστά. Εκδηλώνει περιφρόνηση για όσους νιώθει πως είναι κατώτεροι. Δ΄ Απαιτεί τον θαυμασμό των άλλων. Ε΄ Αναμένει ξεχωριστή εξυπηρέτηση από τρίτους και απαιτεί όλοι να συμφωνούν με τις προσδοκίες του/της.

ΣΤ΄ Είναι άτομο ιδιαίτερα “καπάτσο”, χειριστικό, το οποίο εκμεταλλεύεται τους άλλους με κάθε μέσο ώστε να επιτύχει το σκοπό του. Ζ΄ Αδυνατεί να τα κατανοήσει τα συναισθήματα των άλλων και γι’ αυτό αδιαφορεί. Η΄ Είναι πολύ ζηλόφθονος με τους άλλους και το δικαιολογεί πιστεύοντας πως και οι άλλοι είναι πολύ ζηλόφθονες απέναντί του/της. Θ΄ Είναι αλαζόνας και υπερόπτης απέναντι στους άλλους. Εμφανίζεται σαν σκληρός ή ασυγκίνητος Ι΄ Θέτει όχι ρεαλιστικούς (εξωπραγματικούς) στόχους, ενώ πληγώνεται εύκολα όταν βιώνει απόρριψη.

   Όπως γίνεται εμφανές, το κύριο χαρακτηριστικό του ναρκισσιστή είναι η αλαζονεία, το αίσθημα ανωτερότητας και ότι τα άτομα αυτά είναι ανίκανα να κατανοήσουν τα συναισθήματα των άλλων. Μάλιστα δεν είναι λίγες οι φορές, που θα φτάσουν να πληγώσουν τους ανθρώπους του περιβάλλοντός τους μόνο και μόνο για να καταφέρουν να πετύχουν τον στόχο τους, ή για να εκδικηθούν κάποιον που φαντασιώνονται ότι θέλει το κακό τους. Αυτό όμως που θα πρέπει να καταλάβουμε για τους ναρκισσιστές είναι πως δεν είναι ακριβώς εγωιστές, Γιατί ο εγωκεντρικός ή απλά εγωιστής, είναι ο άνθρωπος ο οποίος θέλει να έχει όλα τα "φώτα" πάνω του, δηλαδή να αποτελεί το κύριο αντικείμενο απασχόλησης από τους υπόλοιπους ανθρώπους ενώ ο νάρκισσος είναι ερωτευμένος με την προσωπικότητά του και την ιδέα που έχει γι' αυτή, παρά με τον ίδιο του τον εαυτό. Όπως ακριβώς ο μυθικός Νάρκισσος, έτσι και αυτοί είναι παθολογικά ερωτευμένοι με το είδωλο στον “καθρέφτη” τους και θυσιάζουν τα πάντα για να το διατηρήσουν. Στην πραγματικότητα, ανήμποροι να δεχτούν τον εαυτό τους ως έχει, με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του, αναλώνουν όλη τους την ενέργεια στη διατήρηση του κοινωνικού τους προφίλ και είναι έτοιμοι να βρουν εξιλαστήρια θύματα όταν πιστεύουν πως η εικόνα αυτή έχει αμαυρωθεί με κάποιο τρόπο. Πολύ συχνά η εφηβεία δείχνει τα πρώτα σαφή μηνύματα του ναρκισσισμού. Έτσι ένας νάρκισσος για παράδειγμα, μη μπορώντας να ανεχτεί ούτε ένα “β΄”, στην βαθμολογία του, ακόμη και αν όλα τα υπόλοιπα μαθήματα τα έχει περάσει με “Άριστα”, θα φροντίσει να δημιουργήσει μια ολόκληρη θεωρία συνωμοσίας και έντονης ζηλοφθονίας από πλευράς του καθηγητή που “τόλμησε” να μην του βάλει τον μέγιστο δυνατό βαθμό και μπορεί να γίνει ακόμη και έντονα εκδικητικός απέναντί του.

  ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ: Ο ναρκισσισμός είναι η διαταραχή προσωπικότητας όπου το άτομο ασχολείται υπερβολικά με τον εαυτό του, την εμφάνιση, τον τρόπο ομιλίας, ακόμα και την γλώσσα του σώματος και γενικότερα την εικόνα την οποία δημιουργεί στους άλλους. Περνάει έτσι πολύ χρόνο της ημέρας μόνος. Σκοπός βέβαια απ' όλη αυτή την ασχολία είναι να δημιουργεί θετική εκτίμηση στους γύρω του και έτσι να τους ασκεί ένα είδος εξουσίας, όπως τουλάχιστον πιστεύει. Το υπερβολικό ενδιαφέρον για τον εαυτό του οδηγεί στην κατάσταση όπου ερωτεύεται τον εαυτό του, θαυμάζεται από τον εαυτό του.

  ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΓΥΡΟ: Βέβαια το ότι ερωτεύεται τον εαυτό του έχει τις δυσμενείς συνέπειες στο άτομο να αδυνατεί να δημιουργήσει μια σχέση αληθινή με κάποιον. Έτσι κυριαρχεί η μοναξιά που είναι ο κυριότερος παράγοντας κατάθλιψης. Στις ερωτικές σχέσεις δυσκολεύεται να αγαπήσει και χρησιμοποιεί τον σύντροφο συχνά ως μέσο ανάδειξης. Επιδιώκει ανθρώπους υψηλής κοινωνικής τάξης και αλλάζει συνήθως γρήγορα σύντροφο επιλέγοντας, όπως πάντοτε, με κριτήριο να κερδίσει την γνώμη των άλλων κάποιον εξ ίσου σημαντικό άνθρωπο. Στις φιλικές σχέσεις επιλέγει άτομα υψηλής κοινωνικής τάξης για να νιώθει και ο ίδιος σημαντικός τα οποία συνήθως θα τον θαυμάζουν και θα έχουν δηλαδή θετική εκτίμηση για αυτόν ώστε να έχει και αυτός για τον εαυτό του.

  ΑΙΤΙΑ ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΜΟΥ: Τα κυριότερα αίτια εμφάνισης της διαταραχής του ναρκισσισμού είναι η ηθική μείωση του νάρκισσου κατόπιν κάποιας κακοποίησης που υπέστη στην παιδική ή την πρώτη εφηβική ηλικία και η έλλειψη αγάπης από τους γύρω του, κυρίως τους γονείς. Τα παραπάνω δημιουργούν αρχικά έναν αδύναμο χαρακτήρα ο οποίος θεωρείται το θύμα. Έτσι ως αντίδραση στα παραπάνω τα οποία του συνέβησαν, για να αποδείξει ότι αξίζει, επιδιώκει με κάθε τρόπο να κατατάσσεται στους μη “κοινούς” θνητούς αλλά στους ανώτερης κοινωνικής τάξης. Αντίθετα, αίτιο μπορεί να είναι η υπερβολική ανεκτικότητα και υπερεκτίμηση του παιδιού από τους γονείς ή ο υπερβολικός θαυμασμός από το περιβάλλον που ποτέ δεν έχει βάσεις σε αληθινές αποδόσεις Το αίτιο του ναρκισσισμού αποτελεί ψυχολογικό τραύμα, γι' αυτό και επιδιώκει να γίνει “κάποιος” εκδικούμενος γι' αυτά που του συνέβησαν στη ζωή του. Έχει αρνητική εικόνα για τον κόσμο γύρω του. Στο ασυνείδητο, κατά τους Γιούγκ και Φρόιντ, επεξηγείται ως κατώτερος που μεταφράζεται ως χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενώ στη συμπεριφορά του και στις σκέψεις που ελέγχει ο ίδιος, τη διαφορετικότητά του την επεξηγεί ως ανωτερότητα καταφεύγοντας σε ιδέες μεγαλομανίας που συχνά αγγίζουν τα όρια της παράνοιας, ή γενικά σε σκέψεις που τον κάνουν να θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο, διαφορετικό και μοναδικό. Έτσι εκτοξεύεται λόγω του εγωκεντρισμού και της μανίας του για δόξα σε υψηλές θέσεις. Παραδείγματα γνωστών ναρκίσσων στην ιστορία είναι η Κλεοπάτρα, ο Αδόλφος Χίτλερ και ο Μάικλ Τζάκσον.

  Η ΠΙΘΑΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ: Όταν οι συνάνθρωποι δεν αντιμετωπίζουν τον νάρκισσο με τον συνήθη τρόπο που εκείνος θέλει, τότε θυμώνει και μπορεί ακόμη να αλλάξει η εκτίμηση για τον εαυτό του, ή όταν δεχθεί κριτική, και μάλιστα δημόσια, τότε συνήθως, χάνοντας το έδαφος κάτω από τα πόδια του, μπορεί να φοβηθεί ότι οι άλλοι θα ανακαλύψουν τον πραγματικό του εαυτό και έτσι θα χαθεί η θετική εκτίμηση του κόσμου. Μπορεί, τέλος, χωρίς τη μεσολάβηση κάποιου συμβάντος να συνειδητοποιήσει μόνος του ότι δεν είναι αυτό που πίστευε. Σε και τις τρεις περιπτώσεις το αποτέλεσμα θα είναι ίδιο: Η μοναξιά που τον πνίγει μπορεί να τον οδηγήσει σε κατάθλιψη, με όλα τα συνεπακόλουθά της: κατάχρηση ουσιών, αλκοολισμό, αυτοκτονικούς ιδεασμούς ή αυτοκαταστροφική συμπεριφορά,
διατροφικές διαταραχές, όπως νευρική ανορεξία ή και βουλιμία, προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις, προβλήματα στις σπουδές ή τη δουλειά.

  ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Σύμφωνα με τους ειδικούς, αν ο νάρκισσος συνειδητοποιήσει ή ήδη γνωρίζει ότι πάσχει από αυτήν την διαταραχή, το καλύτερο είναι να απευθυνθεί σε ψυχολόγο ή ψυχοθεραπευτή. Η θεραπεία πραγματοποιείται με ψυχοθεραπεία πριν το άτομο φθάσει στην κατάθλιψη.

  ΣΥΜΠΈΡΑΣΜΑ: Σε μια εποχή όπου η έλλειψη πίστης στο Θεό, τα κακά πρότυπα και η έλλειψη αγάπης υπερισχύουν στις σχέσεις των ανθρώπων, ο ναρκισσισμός είναι μια αρρώστια που θα συνεχίζει να μαστίζει ολοένα και περισσότερο τα μυαλά των ανθρώπων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Γιώργος Χατζησταυράκης, Ο κακοηθης ναρκισσισμος στην αναλυτικη κατασταση. http://psychologein.sciblogs.net/2009/07/11/narcissism/

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ:

Άγχος και φοβίες + ΒΙΝΤΕΟ Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

 

Άγχος και φοβίες + ΒΙΝΤΕΟ

Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

“Η ΚΡΑΥΓΗ”: Ο εξπρεσιονιστής, Edvard Munch, απεικονίζει τον άνθρωπο στον πίνακά "Η κραυγή" (1893), παγκόσμιο σύμβολο του άγχους, με ορθάνοιχτο στόμα, ακριβώς γιατί το "αναπνέοντας δε μου φτάνει ο αέρας”, είναι σύμπτωμα του άγχους. Αγωνία και φόβος φαίνονται στα τρομαγμένα μάτια, που φαίνεται να βλέπουν κάποιο τρομακτικό αντικείμενο, καθώς και στα χέρια, που κλείνουν τα αυτιά να μην ακούσουν κάτι το εφιαλτικό. Η τοποθεσία μοιάζει γέφυρα, που συνδέει συμβολικά δύο διαφορετικές θέσεις-καταστάσεις που πρέπει να διαλέξει το θύμα του άγχους: πόλεμος ή φυγή. Εμφανίζονται ακόμη άλλοι δυο άνθρωποι στο βάθος του ορίζοντα, επιτείνοντας τη μοναξιά του πρωταγωνιστή. Κι αυτό γιατί ο αγχώδης είναι μόνος του και στο εφιαλτικό σκηνικό των συναισθημάτων του. Σημειώνουμε πως ο πρωταγωνιστής είναι ένα άφυλο μοντέλο, για να θυμίσει ο Munch την άποψη των ψυχολόγων πως το άγχος σκοτώνει την ερωτική επιθυμία. Τελικά, η απειλή που υπάρχει στον πίνακα, είναι απειλή για την ίδια την ύπαρξη. Το μουντό τοπίο και η νεκρή θάλασσα δεν φανερώνουν ελπίδα!

ΟΡΙΣΜΟΣ: Το άγχος προέρχεται από το "άγχομαι" της αρχαιοελληνικής (πνίγομαι, αυτοκτονώ με αγχόνη). Η πανάρχαια ρίζα "αγχ", απαντάται και στα σανσκριτικά ("anhus") και προέρχεται από τον ήχο που βγάζει κάποιος όταν πνίγεται. Το άγχος είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα, όπου κάποιος αισθάνεται ότι πνίγεται, όταν το άτομο βρίσκεται σε κίνδυνο ή αντιμετωπίζει μία δύσκολη κατάσταση. Όλοι περιστασιακά έχουμε έναν φυσιολογικό βαθμό άγχους. Σε περιπτώσεις όμως αυξημένου άγχους, έχουμε υπολειτουργία του άτομου στις δραστηριότητες και επηρεασμό της υγείας του. Έρευνες έδειξαν ότι το άγχος επηρεάζει μέσω ορμονών το ανοσοποιητικό σύστημα. Έτσι οι αγχώδεις παρουσιάζουν μικρή αντοχή στις ασθένειες.

ΑΙΤΙΕΣ: Στη βιολογική θεωρία το άγχος αποδίδεται στην υπερδιέργεση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, η ψυχαναλυτική θεωρία (Φρόυντ) βλέπει στο άγχος μεταλλαγή της λιμπιντικής ενέργειας. Σύμφωνα με τη μπιχεβιοριστική σχολή (Watson) το άγχος εκδηλώνεται λόγω εξαρτημένου αντανακλαστικού από την πρώτη παιδική ηλικία. Κατά τη Γνωσιακή σχολή το άγχος παράγεται σε συνθήκες κινδυνου, όταν ο πάσχων δεν μπορεί να ελέγξει αγχογόνα ερεθίσματα. Σύμφωνα με τον Selye (1930), αγχωτική αντίδραση προκύπτει εάν το άτομο νιώσει ανίκανο να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις μίας κατάστασης. Προκύπτει δηλαδή διάσταση μεταξύ του πώς αξιολογούμε μία κατάσταση και πώς τις ικανότητές μας.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Ο πάσχων βιώνει ανησυχίες για κάποιον όχι προσδιορισμένο κίνδυνο. Νιώθει απειλή χωρίς να γνωρίζει την προέλευσή της. Εμφανίζει κρίσεις πανικού, που στη διάρκειά τους, κατά την Ψυχιατρική, απελευθερώνεται κορτιζόνη, αυξάνεται η θυροειδής ορμόνη, απελευθερώνεται ενδορφίνη στον υποθάλαμο του εγκεφάλου, ελαττώνονται η τεστοστερόνη και η προγεστερόνη αναλόγως του φύλου, αυξάνεται το επίπεδο ινσουλίνης και γλυκόζης, δυσλειτουργεί το πεπτικό σύστημα, διαταράσσεται ο καρδιακός ρυθμός, παρουσιάζεται αυξημένη ανάγκη για αναπνεύσιμο αέρα, παρατηρείται εφίδρωση, ενώ επηρεάζεται η πνευματική κατάσταση του ατόμου. Ακόμη, το άτομο μπορεί να παρουσιάσει τρεμούλα, άλγη, κόπωση. Άλλοι πάσχοντες δήλωσαν αίσθημα πλακώματος στο στήθος, κοντανάσεμα, ψυχρές ή υγρές παλάμες, στεγνό στόμα, ζαλάδα, κενότητα στο κεφάλι, ναυτία, ξαφνικά αισθήματα ζέστης ή ρίγη, συχνουρία, κόμπιασμα. Ακόμη δηλώθηκε: δυσκολία συγκέντρωσης, δυσκολίες στον ύπνο και ευερεθιστότητα Πρόκειται για ένα “γενικό χημικό πόλεμο” κατά του οργανισμού από τον ίδιο τον πάσχοντα.

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ: Ο ψυχολόγος Albert Ellis (1996), αντιλαμβανόμενος ότι το άγχος προέρχεται από παράλογο τρόπο σκέψης, έδωσε απλές ιδέες-μεθόδους για την αντιμετώπισή του. Οι μέθοδοι χωρίζονται: στις φυσικές, όπως η άθληση, ατομική ή ομαδική, στις μεθόδους χαλάρωσης, όπως μασάζ, βαθιές αναπνοές και νευρομυικές ή χαλαρωτικές τεχνικές και τέλος στις βιολογικές βασιζόμενες στα αγχολυτικά (βαρβιτουρικά, υπνωτικά), που όμως έχουν μακροχρόνιες αρνητικές συνέπειες. Άλλες μέθοδοι που προτείνονται είναι η κοινωνική υποστήριξη μέσω ομαδικών συνεδριών και η μέθοδος Hanson, όπου προτείνεται στον αγχώδη να αγνοεί το άγχος και να συνηθίσει να ελέγχει όλα τα άλλα που μπορεί. Άλλοι ψυχολόγοι πρότειναν την απομάκρυνση από υπολογιστή ή κινητό, την οδήγηση χωρίς μουσική, την εκτέλεση οικιακών εργασιών χωρίς ανοιχτή τηλεόραση. Ακόμη προτείνεται μισή ώρα καθημερινή απασχόληση με ευχάριστες δραστηριότητες, όπως κηπουρική, ακρόαση ήρεμης μουσικής. Αντιαγχωτικά ακόμη είναι η δημιουργία χαλαρωτικών χώρων στο σπίτι, η κατανάλωση φρούτων με βιταμίνη C, η συχνή σωματική επαφή (αγκαλιά, φιλιά) με αγαπημένα πρόσωπα, κ.α.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΑΓΧΟΣ: Το κοινωνικό άγχος, αποτελεί απειλή για την ποιότητα ζωής. Οι πάσχοντες από τέτοιας μορφής άγχος δυσκολεύονται να διεκπεραιώσουν απλές καθημερινές δραστηριότητες, να κάνουν γνωριμίες, να κλείσουν ραντεβού με γιατρούς, να εκκλησιαστούν, να βγουν στην αγορά ή για φαγητό με άλλους, να εκφράσουν την γνώμη τους, κλπ. Συνήθως σκέφτονται ότι θα έρθουν σε δύσκολη θέση και θα ντροπιαστούν. Το άγχος τους κάνει να κοκκινίζουν, να ιδρώνουν, να ζαλίζονται, να έχουν ταχυπαλμία, να τρεμουλιάζουν, να νιώθουν ναυτία, να πάσχουν από πονοκεφάλους. Οι πάσχοντες από κοινωνικό άγχος ή κοινωνική φοβία, μόνο στη σκέψη τέτοιων συμπτωμάτων, στρεσάρονται, αγνοώντας τι είναι αυτό με το οποίο έχουν να κάνουν, ανασύροντας από τα βάθη του υποσυνείδητου μιαν αναιτιολόγητη φοβία. Έτσι, ο πάσχων μπορεί να αναδιοργανώσει τη ζωή του, προσπαθώντας να αποφύγει το άγχος και τις καταστάσεις που το πυροδοτούν, οδηγούμενος σε συμπεριφορές περιοριστικές (αποφυγή κοινωνικών δραστηριοτήτων. Πρώτη προτεραιότητα του πάσχοντα για να περιορίσει το άγχος είναι να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του. Άλλωστε, κι αυτό αποτελεί δόγμα στην Ψυχολογία, όσο περισσότερο κανείς αποσύρεται από τον κοινωνικό περίγυρο, τόσο αυξάνεται το κοινωνικό του άγχος. Απλοί τρόποι ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης του πάσχοντα είναι η ενεργή συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις. Να συνηθίσει στην αμφισβήτηση παραλογισμών που “ακούει” εσωτερικά και τον αγχώνουν, να βρίσκεται κοντά σε αγαπημένα πρόσωπα, να κρατάει ημερολόγιο καθημερινών στόχων. Ο πάσχων πρέπει να καταλάβει ότι οποιαδήποτε πράξη που μας ηρεμεί και μας χαλαρώνει είναι εργαλείο περιορισμού του άγχους. Ακόμη, να συνειδητοποιήσει πως μπορεί να αγαπηθεί και ότι μπορεί να δημιουργήσει στη ζωή του.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ “ΕΠΙΔΗΜΙΑ” ΑΓΧΟΥΣ: Από την παιδική ηλικία, αποθηκεύτηκαν στην μνήμη μας, οι απόψεις των γονιών μας, για το τι είναι σωστό ή όχι, τι πρέπει και τι δεν πρέπει, τι είναι ηθικό και τι ανήθικο. Το ανθρώπινο μυαλό λειτουργεί σαν υπολογιστής, που συναντώντας κάτι νέο, ανατρέχει στη μνήμη του, για να το εντάξει σε μια κατηγορία φακέλων που ήδη γνωρίζει και να την αντιμετωπίσει ανάλογα. Το άγχος, είναι ένα έμφυτο όπλο του “σκληρού” μας δίσκου, που ενεργοποιείται όταν η επιβίωση μας απειλείται ή με την απειλή της φτώχειας. Έτσι ένας άνθρωπος λόγω των ηθικών αξιών με τις οποίες γαλουχήθηκε, μπορεί να βιώνει έντονο άγχος επειδή δεν μπορεί να εκπληρώσει υποχρεώσεις του και να θεωρεί υποσυνείδητα τον εαυτό του «ανήθικο» ή “ανίκανο νοικοκύρη”, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος για την ψυχική του υγεία, θεωρώντας, λαθεμένα, προσωπική ευθύνη το γεγονός ότι δεν μπορεί να ανταπεξέλθει. Η οικονομική κρίση μεταφέρεται μέσω των υποχρεώσεών του ατόμου σε άλλους, οπότε ο ένας προκαλεί άγχος στον άλλο. Η κακή προβολή της αλήθειας, μέσω των Μ.Μ.Ε., προκαλεί αύξηση του άγχους, που με τη σειρά του επιδεινώνει την ψυχική διάθεση προσθέτοντας μελαγχολία, κατάθλιψη, απάθεια. Καθώς το μυαλό δέχεται πλήθος πληροφοριών, όπως φορολογικών ή μη υποχρεώσεων που καλούμαστε να πληρώσουμε, ενεργοποιείται το άγχος, παραλύοντας τη λογική. Ο άνθρωπος, καθισμένος στον καναπέ, φοβάται, αδρανοποιείται, επιβαρρύνοντας την ψυχική του υγεία, καθώς οι δυσάρεστες ειδήσεις τον διαβρώνουν, κάνοντάς τον να χάνει την διάθεση του να βγει, να μιλήσει και να νιώσει μέλος μιας ομάδας. Γι' αυτό είναι απαραίτητο να αποφεύγεται η παραπληροφόρηση αλλά και κάθε «αγχογόνα» ενημέρωση. Σύμφωνα με τη θεωρία της συμπεριφοράς αν παλιά μας γρατσούνισε γάτα, το μυαλό, πιθανώς, θα αναπτύξει έναν φόβο όποτε συναντάμε γάτα, χωρίς να σκεφτούμε ότι πρόκειται για διαφορετικό ζώο. Ομοίως, ο όρος χρεοκοπία της χώρας, ενεργοποιεί την πληροφορία που έχουμε αποθηκευμένη για την χρεοκοπία ενός ατόμου, με τις επακόλουθες κυρώσεις γι αυτό, προκαλώντας, συνειρμικά, φόβο, τρόμο, πανικό. Από τον φόβο, η λογική παραλύει, καθώς δεν μπορεί να λειτουργήσει σε κατάσταση άγχους που είναι επακόλουθο του φόβου. Το μυαλό, που διαθέτει μηχανισμούς απόκρυψης της πραγματικής αιτίας καταστάσεων, όπως του άγχους, μπορεί να εκτονώσει το άγχος σε άσχετες εκδηλώσεις, μέσα από τη λεγόμενη μετάθεση. Σε κάποιον, για παράδειγμα, που είναι αγχωμένος με την εργασία του, το άγχος “μετατίθεται», ασυνείδητα, σε συνεχή φόβο ότι πάσχει από ασθένεια, για την οποία επισκέπτεται γιατρούς χωρίς να πείθεται ότι είναι υγιής. Έτσι το μυαλό εκτονώνει το άγχος σε αντιμετωπίσιμες καταστάσεις. Όμοια και στην κρίση που βιώνουμε, το γενικευμένο άγχος από την οικονομικοκοινωνική κατάσταση του έθνους, μετατρέπεται σε ατομικό και αφορά στην επιβίωσή του ίδιου του ατόμου.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ: Το παρατεταμένο άγχος «διαφυγής» από την πραγματικότητα, δίνει συχνά την θέση του στην κατάθλιψη. Οι άνθρωποι αποσβολωμένοι από την ταχύτητα που το επίπεδο διαβίωσης τους καταβαραθρώνεται και τον φόβο επιβίωσης, βλέπουν τους γύρω τους για να δουν πως αντιδρούν εκείνοι. Πολλοί δεν έχουν τη δύναμη να επικοινωνήσουν με άλλους, λόγω της αδρανοποιού μελαγχολίας. Τους μένει μόνο η καρτερική, βουβή, ελπίδα. Η πλειοψηφία των αγχωμένων από εξωτερικούς παράγοντες αντιδρά παθητικά. Πολλοί γονείς, για παράδειγμα, ανασφάλιστοι ή άνεργοι, χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, παλεύουν για την επιβίωση των παιδιών τους. Απωθούν τη σκέψη ότι αν συμβεί θέμα υγείας στα παιδιά τους, με τέτοια δημόσια υγεία, αυτό μπορεί να αποβεί μοιραίο. Ελπίζουν απλά να μην τους τύχει κάτι ανάλογο. Η σκέψη αυτή όμως υπάρχει συνεχώς, έστω ασυνείδητα, προκαλώντας άγχος και μελαγχολία. Συχνά προκαλεί θυμό, που όμως εκτονώνεται σε συνανθρώπους του με διάφορες αφορμές που δεν έχουν σχέση με την βασική αγχογόνα αιτία. Άλλοί, σε καλύτερη οικονομική κατάσταση, ελπίζουν, μάταια, ότι δεν θα βρεθούν στην θέση των παραπάνω. Συχνά μία κοινωνική ομάδα αγωνίζεται να προστατεύσει τον εαυτό της παρότι δεν θα μπορέσει αν καταστραφούν οι άλλες. Αυτό πιθανά καλλιεργεί ένα μίσος αυτοματισμού, ότι πιθανά η καταστροφή μίας ομάδας αποτελεί την σωτηρία για τις άλλες. Η οικονομική κρίση που βιώσαμε έγινε και κοινωνική, διαλύοντας την οικογενειακή συνοχή. Όμως αυτό είναι οξύμωρο, καθώς η συντροφικότητα είναι αντίδοτο στο άγχος. Η μελαγχολία που βυθίζονται πολλοί άντρες λόγω στενότητας, αποτελεί κάτι πρωτόγνωρο γι' αυτούς και ψυχοφθόρο για το γυναικείο φύλο. Το άγχος επιβίωσης, εκτονώνεται με θυμό μεταξύ του ζευγαριού, για οποιαδήποτε αφορμή. Η απομόνωσή τους αυξάνεται, καθώς τα ζευγάρια δεν επικοινωνούν, γιατί δε βρίσκονται μαζί σχεδόν καθόλου, λόγω της ψευδαίσθησης ότι με περισσότερη εργασία θα επιβιώσουν. Σε μία κοινωνία έρμαιο απειλών για την επιβίωσή της, βλέπουμε ανθρώπους να εργάζονται, να κυκλοφορούν, σαν ρομπότ, και την μοναξιά να κυριαρχεί. Σήμερα οι άνθρωποι δεν κάνουν σχέδια για το μέλλον. Απλά επιβιώνουν. Αντίδοτο, το διώξιμο της ντροπής για τα οικονομικά προβλήματα και η πραγματική, ανθρώπινη επαφή με άλλους, για να μειωθεί ο φόβος και το άγχος.

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ: Οι άνθρωποι οργανώνονται από το ξεκίνημα της ζωή σε ομάδες: οικογένεια, φίλοι, συγγενείς, συνεργάτες, κόμμα, έθνος. Από βρέφη, χρειαζόμαστε την οικογένεια, ώστε να επιβιώσουμε φυσικά, συναισθηματικά, πνευματικά. Στην πορεία της κοινωνικής ζωής ενηλίκων, το να βρεθούμε εκτός ομάδας, να βιώσουμε την απόρριψη, το ότι δεν είμαστε αποδεκτοι, ισοδυναμεί με θάνατο, τουλάχιστον συναισθηματικό. Έτσι, φαίνεται δύσκολο να αφήσεις μια ομάδα και να εισέλθεις σε άλλη. Ακόμη και το να φεύγεις από μια παρέα και να κάνεις καινούρια, συχνά λειτουργεί τραυματικά ή γίνεται με κοπιώδη ψυχική προσπάθεια. Σε κάθε νέα προσπάθεια του αγχώδη να μπει σε νέα ομάδα, η εμπειρία της απόρριψης, του φόβου, που έχει αποθηκευθεί στην αποθήκη εμπειριών, ανακαλείται ως συναισθηματική αντίδραση. Συχνά, οι άνθρωποι προσαρμόζονται στο φόβο της απόρριψης, με stress. Σε μια τέτοια κατάσταση οι πνευματικές λειτουργίες μειώνονται τόσο, που δυσκολευόμαστε να πάρουμε αποφάσεις, γινόμαστε εσωστρεφείς αδυνατώντας να επεξεργαστούμε πληροφορίες με λογικά επιχειρήματα.

ΦΟΒΙΕΣ: Οι φοβίες σχετίζονται με παράλογους φόβους (έντομα, αίμα, ασανσέρ, αεροπλάνο, κεραυνοί, μεγάλα ύψη κ.ά). Τα άτομα αντιλαμβάνονται ότι ο φόβος τους είναι υπερβολικός, αλλά αδυνατούν να τον διαχειριστούν. Συνήθως αντιδρούν αποφεύγοντας ό,τι τους προκαλεί αυτό τον παράλογο φόβο (αποφυγή). Οι φοβίες για έντομα και αίμα παρουσιάζονται στην ηλικία των 6-9 ετών, η κλειστοφοβία στην εφηβία και οι φοβίες αεροπλάνων στην ηλικία 30-40 ετών, ενώ η μικροβιοφοβία μπορεί να εμφανιστεί και στην τρίτη ηλικία. Τα σωματικά συμπτώματα των φοβιών είναι: ταχυκαρδία, αδυναμία, ναυτία, εφίδρωση, ζάλη, γρήγορη αναπνοή. Κι εδώ έχουμε διαστρεβλωμένες σκέψεις, που διατηρούνται γιατί τα άτομα αποφεύγουν την κατάσταση που τους προκαλεί φόβο, και δεν δοκιμάζουν να την αντιμετωπίσουν, ώστε να ελέγξουν αν οι σκέψεις τους αντιστοιχούν στην πραγματικότητα. Έτσι το άγχος παραμένει και τα άτομα διατηρούν την αντίληψη ότι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το φόβο τους ενισχύοντας τη συμπεριφορά αποφυγής.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΓΧΟΣ: Στην Εκκλησία, που έχει τα σωτηριώδη μυστήρια, δεν υπάρχει απελπισία. Μπορεί να είναι ο άνθρωπος έρμαιο των αμαρτιών, όμως μέσω της εξομολογήσεως συγχωρείται προχωρώντας χωρίς άγχος, χωρίς φόβο. “Όποιος ζει τον Χριστό, γίνεται ένα μαζί Του, η ζωή αυτή είναι χαρά, φως, αγαλλίαση, ανάταση”, λέει ο πατέρας Πορφύριος. Για πολλούς, όμως, η θρησκεία έχει καταντήσει αγχώδης αγώνας. Κι αυτό σε όσους δεν καταλαβαίνουν την ουσία της πίστης και δεν την βιώνουν. Τότε το “θρησκεύειν”, καταντά ασθένεια. Ο άνθρωπος χάνει τον έλεγχο των πράξεών του, γίνεται άβουλος κι ανίσχυρος, έχει αγωνία κι άγχος. “Κάνει μετάνοιες, κλαίει, ταπεινώνεται τάχα, κι αυτή η ταπείνωση είμαι μια σατανική ενέργεια, ζει τη θρησκεία σαν ένα είδος κολάσεως.” (π. Πορφύριος). Όταν δεν ζει πραγματικά με τον Χριστό, ζει στη μελαγχολία, στο άγχος. Το φάρμακο είναι η αγάπη του Θεού που όλα τα μεταβάλλει, τα αγιάζει και η πραγματική πίστη που έρχεται ανεπιτήδευτα, ελεύθερα και είναι σαν την αγάπη του παιδιού προς το γονέα κι όχι δουλική και περιδεής. Η κοσμική αγάπη σιγά σιγά σβήνει, ενώ η θεία αγάπη μεγαλώνει και βαθαίνει. “Ο θείος έρως μας ανεβάζει στη σφαίρα του Θεού, μας χαρίζει γαλήνη, χαρά, πληρότητα. Οι άλλες ηδονές κουράζουν, ενώ αυτή διαρκώς δεν χορταίνεται.” (π. Πορφύριος). Όταν κανείς αγαπά τον Χριστό, παρόλες τις αδυναμίες και τη συναίσθηση γι’ αυτές, έχει βεβαιότητα ότι ξεπέρασε τον θάνατο, γιατί βρίσκεται στην αγάπη του Χριστού, ενώ το άγχος εξοστρακίζεται. Ο ίδιος ο Κύριος ζητά να τον βλέπουμε ως φίλο μας: “υμείς φίλοι μού εστε” (Ιω. ιε΄14). Έτσι, όταν ο άνθρωπος νιώθει πνιγηρά από το καθημερινό άγχος, με αγάπη κι εμπιστοσύνη τρέχει κοντά Του. Όχι με φόβο, αλλά με θάρρος, που το δίδει η αίσθηση του φίλου. Όταν πιστεύουμε ότι μας αγαπάει και τον αγαπάμε, δεν αισθανόμαστε ξένοι, ούτε όταν αμαρτάνουμε. Βεβαίως κι ο φόβος είναι απαραίτητος, γιατί ο άνθρωπος είναι υλικός και επιρρεπής στο κακό. Αλλ’ αυτό είναι χαμηλός, ιδιοτελής, βαθμός σχέσης με το Θεό. Δείχνει συναλλαγή. Όταν, όμως, ο πιστός μπει στην αγάπη του Θεού, “Η αγάπη έξω βάλλει τον φόβον”. Ό,τι κάνει, το κάνει από αγάπη κι αυτό αξίζει. “Μόνος Του θα έλθει ο Χριστός και θα εγκύψει στην ψυχή μας, αρκεί να βρει αγαθή προαίρεση, ταπείνωση και αγάπη.” (π. Πορφύριος).

ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ: Ο επίλογος ανήκει δικαιωματικά στο πατέρα Πορφύριο. “Στραφείτε στον Χριστό. Αγαπήστε τον απλά, ταπεινά, χωρίς απαίτηση και θα σάς απαλλάξει ο Ίδιος. Ν’ αγωνίζεσθε χωρίς σφίξιμο και άγχος. (...) Το δόσιμο στον Χριστό, σε ζωογονεί, σου δίνει χαρά, νιώθεις δύναμη, μεγαλείο. (...) Να αγιασθεί η ψυχή σας με πραότητα, υπομονή, αγάπη. Να βάζετε καθημερινά νέα σειρά, νέα διάθεση, με ενθουσιασμό και αγάπη, προσευχή και σιωπή. Όχι να έχετε άγχος και να σάς πονάει το στήθος. Να εργάζεσθε με εγρήγορση, απλά, χωρίς αγωνία, με χαρά κι αγαλλίαση, με αγαθή διάθεση. Να έχετε εμπιστοσύνη στον Θεό. Η στενοχώρια δείχνει ότι δεν εμπιστευόμαστε τη ζωή μας στον Χριστό. (...) Η απελπισία και η απογοήτευση είναι παγίδα του σατανά, για να φέρει τον άνθρωπο σε απελπισία. Το άγχος το δημιουργεί η κατάργηση του θρησκευτικού αισθήματος. Η αγάπη κάνει άγιο τον άνθρωπο, τον ειρηνεύει, διότι αγάπη είναι ο Θεός.”

Βιβλιογραφία:

Ρένος- Παναγιώτης Ρώτας, .Αποφευγετε το στρες, Ελληνικά Γράμματα.

Αναστασια Καλαντζη, Εφαρμοσμενη κλινικη ψυχολογια . Ελληνικά Γράμματα.

André & Légeron O φόβος για τους άλλους. Κέδρος

Μάνος, Ν. Βασικά στοιχεία κλινικής ψυχιατρικής, University Studio

Νίκος Παπαδόπουλος,. Λεξικο Ψυχολογιας. Συγχρονη εκδοτικη.

Χρήστος Ζερβής,. Ψυχοπαθολογια του ενηλικα. Βιβλιοτεχνία.

www.agxos.gr

Γέροντος Πορφυρίου: Βίος και Λόγοι,Ιερά Μονή Χρυσοπηγής Χανίων.
πηγή: http://www.agiazoni.gr/article.php?id=90836803415845639821

Άρθρα των: Χαράλαμπος Πετράς, Κλινικός Ανθρ/λογος, Κέντρο ΣΤΗΡΙΞΗ,

Νικόλαος Γ. Βακόνδιος- Ψυχολόγος,

konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: