Τυφώνες [γενικά στοιχεία]+ ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

 

Τυφώνες [γενικά στοιχεία]+ ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

   

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: Ένα μετεωρολογικό φαινόμενο ιδιαίτερα φοβερό στις τροπικές ζώνες, ο τυφώνας, είναι ένας μηχανισμός της φύσης ασύλληπτης δύναμης. Οι άνεμοι πού τον συνοδεύουν μπορούν να ξεπερνούν τΑ 300 χιλιόμετρα την ώρα, οπότε κατανοούμε το μέγεθος των δυνάμεων πού ασκεί στο διάβα του και τα δυνητικά καταστροφικά αποτελέσματα. Άλλωστε και το όνομά του, «τυφών», δανεισμένο από την ελληνική μυθολογία αντικατοπτρίζει τις φοβερές ιδιότητές του. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Τυφών, γιος της Γαίας και του Ταρτάρου και σύντροφος της Έχιδνας, ήταν τέρας με μορφή ανθρώπου και θηρίου μαζί. Είχε 100 κεφάλια και γλώσσες. Φωτιά εκτοξευόταν απ’ τα μάτια του ενώ φοβερές κραυγές βγαίναν απ' τα σωθικά του. Ο τυφών, για να επανέλθουμε στη Μετεωρολογία, είναι τύπος τροπικού κυκλώνα (χαμηλό βαρομετρικό), ειδικού δηλαδή καιρικού συστήματος με έντονες καταιγίδες και καθορισμένη επιφανειακή κυκλοφορία, με φορά σύμφωνη με την κίνηση των δεικτών του ρολογιού. Γεννιέται συνήθως στις τροπικές περιοχές του νοτίου ημισφαιρίου [Νότια του Ισημερινού και Βόρεια του τροπικού του Αιγόκερω].

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ: Οι τυφώνες ταξινομούνται σε 5 κατηγορίες, ανάλογα με τις ταχύτητες των ανέμων που τους συνοδεύουν, με την κατηγορία 1 να έχει τους ασθενέστερους ανέμους (74-95 μίλια την ώρα) και την κατηγορία 5 τους ισχυρότερους (πάνω από 155 μίλια την ώρα). Όταν η ταχύτητα των ανέμων ξεπερνά τα 39 μίλια την ώρα στον κυκλώνα αποδίδουν ένα όνομα πού περιλαμβάνεται σε 6 καταλόγους ονομάτων πού συντάσσει Διεθνές Συνέδριο Μετεωρολόγων. Παλαιότερα για την απόδοση ονόματος χρησιμοποιούσαν την ημέρα πού συνέβαινε. Π.χ. ο τυφών που κτύπησε το Πουέρτο Ρίκο στις 13/9/1876 πήρε το όνομα του εορτάζοντος αγίου της μέρας, Σαν Φελίπε. Αργότερα, στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καθιερώθηκαν μόνο γυναικεία ονόματα. Από το 1978 όμως καθιερώθηκαν νέοι κατάλογοι πού περιλαμβάνουν και αρσενικά ονόματα.

  ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ: Συνήθως οι τυφώνες δημιουργούνται καλοκαίρι – φθινόπωρο για τις τροπικές περιοχές του Ατλαντικού ωκεανού, με κορύφωση τα μέσα Αυγούστου έως τέλη Οκτωβρίου. Προηγούνται των τυφώνων πάντα ατμοσφαιρικές διαταραχές πάνω από θερμά νερά, πού οφείλονται σε τροπικά κύματα πού έρχονται από τις ακτές της Αφρικής και στην σύγκρουση ανέμων πού πνέουν από αντίθετες κατευθύνσεις προσδίδοντας περιστροφική και ανοδική κίνηση στον αέρα. Αλλά και ψυχρά μέτωπα υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορούν να προκαλέσουν τυφώνα. Ας δώσουμε ένα παράδειγμα: Τα θερμά επιφανειακά νερά του ωκεανού [τουλάχιστον 26 βαθμοί Κελσίου μέχρι βάθους 50 μέτρων] τροφοδοτούν με θερμότητα και υγρασία τον αέρα της περιοχής που έχει συνήθως χαμηλές πιέσεις και γενικότερη αστάθεια. Ο αέρας με τη σειρά του αρχίζει να ανεβαίνει. Καθώς η υγρασία συμπυκνώνεται σε σταγόνες, πρόσθετη ενέργεια εκλύεται, πού ενισχύει την ανάπτυξη κατακόρυφης ανάπτυξης νεφών. Οι κορυφές των καταιγιδοφόρων αυτών νεφών ανυψώνονται περισσότερο στην ατμόσφαιρα με αυξανόμενη ταχύτητα.

 Η ανοδική αυτή κίνηση του αέρα μοιάζει με καμινάδα πού «ρουφά» τον αέρα στο εσωτερικό της και τον σπρώχνει προς τα πάνω. Οι ασθενείς άνεμοι που επικρατούν ψηλά δεν διαλύουν τις καταιγίδες αλλά διευκολύνουν την ενίσχυσή τους. Οι άνεμοι κοντά στην επιφάνεια, υποβοηθούμενοι από την περιστροφή της Γης, παίρνουν μορφή έλικας και, όπως στις τουρμπίνες η στροβίλωση του αέρα επιταχύνει την κίνησή του, έτσι και στο εσωτερικό της «καμινάδας», επιταχύνεται η ανοδική κίνηση. Τότε περισσότεροι υδρατμοί προσροφούνται και ωθούνται προς τα πάνω με νέα έκλυση θερμικής ενέργειας και περαιτέρω ενίσχυση της βιαιότητας των ανέμων. Έτσι, καθώς εξελίσσεται το φαινόμενο, η δύναμή του αυξάνει ραγδαία, καθώς τροφοδοτείται συνεχώς με υδρατμούς ενώ η εξασθένησή του αρχίζει, όταν σταματήσει αυτή η τροφοδοσία. Αυτό θα συμβεί όταν ο τυφώνας μετακινηθεί σε ψυχρά νερά ή εγκαταλείψει την θάλασσα και διασχίσει ηπειρωτικές περιοχές. Η ξηρά, εκτός του ότι στερεί τον τυφώνα από τά “καύσιμά” του δηλαδή τους υδρατμούς, επί πλέον του περιορίζει την επιφανειακή κυκλοφορία με το φαινόμενο της τριβής. Τα στάδια του τυφώνα κατά σειρά είναι: α΄το χαμηλό βαρομετρικό (tropical depression), β΄ η τροπική θύελλα (tropical Storm Fran) και γ΄ ο τυφώνας (Hurricane). Η θύελλα γίνεται τυφώνας όταν οι συνοδοί άνεμοι ξεπεράσουν τά 74 μίλια την ώρα [119 χλμ/ώ]. Σ’ αυτή τη φάση σχηματίζεται και το περίφημο «μάτι του κυκλώνα». Επειδή στο κέντρο του συστήματος ο αέρας βυθίζεται γρήγορα, στεγνώνει από τους συμπυκνωμένους υδρατμούς, ξηραίνεται και θερμαίνει την περιοχή. Έτσι, έχουμε το εξής παράδοξο: ενώ η ευρύτερη περιοχή μαίνεται από λυσσώδεις ανέμους που μπορούν να ξεπερνούν τα 360 χιλιόμετρα την ώρα, ξεσηκώνοντας γιγαντιαία κύματα, ενώ σφοδρότατη βροχόπτωση μαστιγώνει ανελέητα την αγριεμένη θάλασσα, στο κέντρο αυτής της «κόλασης», μια μικρή ζώνη απολαμβάνει ανέφελη ηρεμία, υπό το φύσημα μιας μικρής αύρας! Αυτό είναι το «μάτι του κυκλώνα» διαμέτρου 35 – 75 χιλιόμετρων!

  ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΤΥΦΩΝΑ: Επεκτείνοντας την ανατομία ενός τυφώνα, εκτός από το μάτι, διακρίνουμε τις ζώνες βροχόπτωσης (rainbands) και την περιοχή-τοίχο (eyewall) μεταξύ ματιού και ζωνών βροχόπτωσης. Ο αέρας κινείται ελικοειδώς, χαμηλά αριστερόστροφα ενώ στις πάνω περιοχές δεξιόστροφα. Στο καθαυτό κέντρο, όπως αναφέραμε, ο αέρας βυθίζεται σχηματίζοντας το μάτι. Η περιοχή πού περιβάλλει το μάτι μοιάζει με πυκνό στερεό τοίχο (Eyewall) και απαρτίζεται από πυκνά νέφη. Στα σημεία αυτά του τοίχου εμφανίζονται οι ισχυρότεροι άνεμοι του συστήματος. Οι ζώνες βροχόπτωσης εκτείνονται σε εκατοντάδες χιλιόμετρα από το κέντρο. Στον τυφώνα Andrew's, για παράδειγμα, [1992], έφτασε μόνο τα 185 χιλιόμετρα ενώ στον τυφώνα Gilbert [1988] ξεπέρασε τα 900 χιλιόμετρα! Δηλαδή ένας τυφώνας μπορεί να εκτείνεται σε περιοχή πού φτάνει ή ξεπερνά τα 1000 χιλιόμετρα. Η ζωή του μπορεί να διαρκεί περισσότερο από δύο εβδομάδες πάνω απ’ τον ωκεανό, ενώ μπορεί να “ταξιδέψει” σε ολόκληρη την ακτή του Ατλαντικού. Όμως, η έκταση πού καταλαμβάνει δεν είναι ασφαλές κριτήριο για την ένταση ενός τυφώνα. Έτσι ο τυφώνας Andrew, πού ήταν ο καταστρεπτικότερος τυφώνας του 20ου αιώνα, καταλάμβανε μικρή σχετικά έκταση. Η ταχύτητα και η διαδρομή πού ακολουθεί ο τυφώνας εξαρτάται από τις περίπλοκες αλληλεπιδράσεις του ωκεανού με την ατμόσφαιρα καθώς και τις αλληλεπιδράσεις με άλλα καιρικά συστήματα πού υπάρχουν στην περιοχή καθιστώντας δύσκολη κάθε πρόβλεψη. Η ταχύτητα μετακίνησής του πάντως είναι τάξης πολλών δεκάδων χιλιομέτρων την ώρα. Σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ακόμη ότι η δεξιά πλευρά του τυφώνα, καθώς αυτός κινείται, είναι η πλέον επικίνδυνη λόγω της ενίσχυσης των ανέμων από την ατμοσφαιρική κυκλοφορία. Έτσι, στη δεξιά πλευρά του τυφώνα καθώς αυτός κινείται, οι άνεμοι έχουν σχεδόν διπλάσια ταχύτητα.

  ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ-ΜΕΛΕΤΗ: Οι τυφώνες παρακολουθούνται με διάφορα μέσα, όπως δορυφόρους, πλοία, αεροπλάνα, ραδιοβολίδες, ραντάρ και επίγειους σταθμούς παρατήρησης. Όλες οι συλλεγόμενες πληροφορίες, οδηγούνται σε μεγάλους υπολογιστές όπου διαμορφώνονται μαθηματικά μοντέλα εξομοίωσης του τυφώνα, για περαιτέρω μελέτη αυτών με σκοπό την αύξηση των επιστημονικών γνώσεων, αλλά και για την πρόβλεψη της γέννησης και της πορείας τυφώνων. Με τις μελέτες αυτές δεν έχει διαπιστωθεί περιοδικότητα των τυφώνων, ούτε έχουν επινοηθεί τρόποι μακροχρόνιας πρόβλεψης, δηλαδή πού και πότε θα κτυπήσει τυφώνας. Επομένως οι περιοχές πού συνήθως πλήττονται θα εξακολουθούν να υφίστανται τις συνέπειες που εκδηλώνονται με θύελλες, ισχυρούς ανέμους, κατακλυσμιαίες βροχοπτώσεις, πλημμύρες και ανεμοστροβίλους. Τά συνήθη αποτελέσματα, βέβαια, είναι εκτεταμένες καταστροφές σε περιουσιακά στοιχεία αλλά και ανθρώπινες απώλειες, ανάλογα με την κατηγορία του τυφώνα αλλά και με την περιοχή πού τον υφίσταται, αφού ελευθερώνεται ενέργεια ισοδύναμη έκρηξης πολλών ατομικών βομβών. Οι περισσότερες ανθρώπινες απώλειες οφείλονται στην τεράστια ποσότητα υδάτων που πέφτουν στις παράκτιες περιοχές ωθούμενες από τους ανέμους. Ο φονικότερος τυφώνας ήταν του 1970 στο δέλτα του Γάγγη στο Μπαγκλαντές, όπου 1.000.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Η ίδια περιοχή επλήγη ξανά το 1991 με 138.000 νεκρούς. Ακολουθεί πίνακας με την ταξινόμηση των τυφώνων σύμφωνα με την κλίμακα Saffir/Simpson.

Κατηγορία 1: Άνεμοι: 74-95 μίλια/ώρα [119-152 χλμ/ώ.]. Καμμιά ζημιά στις οικοδομές. Μικροζημιές σε μη στερεωμένα κινητά σπίτια, θάμνους και δέντρα, μικροπλημμύρες σε παράκτιες περιοχές με μικρές ζημιές.

Κατηγορία 2: Άνεμοι: 96-110 μίλ./ώ [153-176 χλμ/ώ]. Ζημιές σε υλικά οροφών, πόρτες και παράθυρα. Σημαντικές ζημιές σε βλάστηση, κινητά σπίτια, κλπ. Ζημιές από πλημμύρες σε αποβάθρες.

Κατηγορία 3: Άνεμοι: 111-130 μίλ./ώ [177-210 χλμ/ω.]. Μερικές ζημιές στη δομή μικρών κατοικιών και βοηθητικές εγκαταστάσεις. Η παράκτια πλημμύρα καταστρέφει μικρές κατασκευές και τα επιπλέοντα συντρίμμια καταστρέφουν μεγαλύτερες. Μπορεί να υπάρξουν εκτεταμένες ζημίες και στην ενδοχώρα.

Κατηγορία 4: Άνεμοι: 131-155 μίλ./ώ [211-243 χλμ/ώ.]. Περισσότερες ζημιές με πιθανές καταρρεύσεις μικρών κατοικιών. Μεγαλύτερες καταστροφές στις παραλίες. Πλημμύρες εκτεταμένες.

Κατηγορία 5: Άνεμοι: από 155 μίλ./ώ και πάνω [πάνω από 244 χλμ/ώ]. Πλήρεις καταστροφές σε κατοικίες και βιομηχανικά κτίρια. Μεγάλες καταστροφές από πλημμύρες κυρίως σε χαμηλά σπίτια. Η εκκένωση περιοχών είναι πολύ πιθανή.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Σίφωνας: ο μεγάλος καταστροφέας! κάτι παραπάνω από απλός ανεμοστρόβιλος (tornado ή twister) +ΒΙΝΤΕΟ Από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου

 

Σίφωνας: ο μεγάλος καταστροφέας! 

κάτι παραπάνω από απλός ανεμοστρόβιλος    (tornado  ή twister) +ΒΙΝΤΕΟ 

Από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου

 

 ΓΕΝΙΚΑ: Σίφωνας στη Μετεωρολογία [tornado (τορνέιντο) ή twister (τουίστερ)], ή κοινώς σίφουνας, ονομάζεται μια περιστρεφόμενη στήλη ανέμου η οποία οφείλεται σε πολύ χαμηλή ατμοσφαιρική πίεση στο κέντρο της στήλης και η οποία “ξεφυτρώνει” από τη βάση τεράστιων καταιγιδοφόρων νεφών, που λέγονται σωρειτομελανίτες, και φτάνει ως το έδαφος. Πρόκειται για το πιο έντονο, βίαιο και παράξενο μετεωρολογικό φαινόμενο. Οι σίφωνες αποτελούν μία παγκόσμια απειλή, καθώς εμφανίζονται τακτικά σε πάρα πολλά σημεία του πλανήτη και σε όλες τις ηπείρους, εκτός της Ανταρκτικής. Πάντως η πλειονότητα των σιφώνων παρατηρείται στις ΗΠΑ, που έχουν κατά μέσο όρο 1.200 σίφωνες ανά έτος, τέσσερις φορές περισσότερους από το σύνολο ολόκληρης της Ευρώπης. Ένα ιδιαίτερα μεγάλο ποσοστό των σιφώνων ξηράς της χώρας αυτής, παρατηρείται σε μία περιοχή των κεντρικών Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία είναι γνωστή ως Μονοπάτι των Σιφώνων (Tornado Alley). Γενικότερα όμως, υπό τις κατάλληλες συνθήκες, μπορεί πρακτικώς να συμβεί σίφωνας σε οποιοδήποτε μέρος, ώρα και εποχή κατά τη διάρκεια του έτους.

 

  ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Οι σίφωνες ποικίλουν σε σχήματα και διαστάσεις, ωστόσο η τυπική τους εμφάνιση είναι ένα περιστρεφόμενο σύννεφο, σε σχήμα χωνιού, που ενώνει σύννεφα και έδαφος και το κάτω μέρος τους περιβάλλεται από ένα στροβιλιζόμενο σύννεφο σκόνης, που προκαλείται από τους σφοδρούς ανέμους του σίφωνα στο έδαφος. Επίσης, ποικίλλουν και σε ένταση και διάρκεια, αν και οι περισσότεροι έχουν ταχύτητες περιστροφικών ανέμων μικρότερες από 180 km/h), μέσο πλάτος 75 μέτρα και συνήθως διάρκεια λίγων λεπτών. Η μέγιστη δυνατή απόσταση μετακίνησής τους είναι τα 20 - 30 χιλιόμετρα. Οι πιο ακραίοι και καταστροφικοί στην ιστορία, έχουν φθάσει σε ταχύτητες ανέμων έως 480 χλμ/ώ, διάμετρο έως 1 μίλι (1,6 χιλιόμετρα) ή και παραπάνω, και διάρκεια άνω της 1 ώρας, συχνά διανύοντας αποστάσεις πάνω από 100 χιλιόμετρα!

   

  ΕΙΔΗ ΣΙΦΩΝΩΝ, ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΝΕΜΟΣΤΡΟΒΙΛΟΥΣ: Οι σίφωνες εμφανίζονται τόσο πάνω από την ξηρά, [σίφωνες ξηράς], οι οποίοι θεωρούνται και οι ταχύτεροι άνεμοι στη Γη, όσο και πάνω από τη θάλασσα, οπότε ονομάζονται σίφωνες θαλάσσης [υδροσίφωνες]. Kαι τα δύο είδη ονομάζονται και νεφοστρόβιλοι, επειδή φύονται από τη βάση τεράστιων καταιγιδοφόρων νεφών [σωρειτομελανίτες]. Από μερικούς, ιδίως στις σχετικές ανταποκρίσεις των Μέσων Ενημέρωσης, αντί του όρου σίφωνας, χρησιμοποιείται ο όρος ανεμοστρόβιλος, με αποτέλεσμα οι σίφωνες να συγχέονται συχνά με τους ανεμοστρόβιλους, με τους οποίους ασχολούμαστε σε άλλη ενότητα. Τυπικά βέβαια, σε κάθε ρεύμα ανέμου που παρουσιάζει περιστροφή (στροβιλισμό), μπορεί να δοθεί η ονομασία ανεμοστρόβιλος, από την πρακτική περιγραφή του φαινομένου. Ωστόσο, οι ανεμοστρόβιλοι ή κονιορτοστρόβιλοι είναι φαινόμενα με άλλες γενεσιουργές αιτίες και συνήθως μικρότερης έντασης από τους σίφωνες.

 

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ: Συνήθως λέμε πώς υγρές, θερμές αέριες μάζες συγκρούονται με ψυχρά μέτωπα και η ατμοσφαιρική αστάθεια που δημιουργείται προκαλεί σίφωνες, όμως δεν αρκεί αυτό από μόνο του να εξηγήσει το φαινόμενο. Αν γινόταν δεκτό ότι αρκεί μόνο αυτός ο παράγοντας, τότε αυτομάτως θα προέκυπτε το ερώτημα γιατί οι σίφωνες δεν εμφανίζονται συχνότερα. Στην πραγματικότητα, ακόμα και σήμερα δεν το ξέρουμε πλήρως πως σχηματίζονται και λειτουργούν!! Η δημιουργία τους είναι σύνθετη και φαίνεται ότι συμμετέχουν πολλοί μηχανισμοί. Παρόλο που το φαινόμενο αποτελεί αντικείμενο έρευνας εδώ και 150 χρόνια, εξακολουθεί να αποτελεί θέμα για τους επιστήμονες και σήμερα, γιατί πολλές πτυχές του θέματος παραμένουν άγνωστες. Πάντως, οι βασικές αρχές του σχηματισμού τους είναι πλέον γνωστές. Υπό τις κατάλληλες συνθήκες, πρακτικώς μπορεί να συμβεί σίφωνας σε οποιοδήποτε μέρος, ώρα και εποχή κατά τη διάρκεια του έτους.

 

   ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΥΝΟΟΥΝ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΙΦΩΝΩΝ: Γεωγραφικό πλάτος: οι σίφωνες είναι συνηθέστεροι στα μέσα γεωγραφικά πλάτη, καθώς σε αυτά συναντώνται οι θερμές και υγρές τροπικές αέριες μάζες με ψυχρά πολικά μέτωπα. Η ύπαρξη αέρα μεγάλης αστάθειας και υγρασίας. Μάλιστα η πλέον ευνοϊκή αστάθεια για το σχηματισμό τους, είναι μία αρκετά ισχυρή κατακόρυφη πτώση τη θερμοκρασίας, με ταυτόχρονο εγκλωβισμό θερμότητας στα χαμηλότερα στρώματα της τροπόσφαιρας, μέχρι 2 χιλιόμετρα υψόμετρο, και η αύξηση της μάζας του αέρα που ανυψώνεται βίαια. Πώς ανυψώνεται όμως ο αέρας; Λόγω της εντονότερης ηλιακής ακτινοβολίας το μεσημέρι, προκαλείται υπερθέρμανση κοντά στο έδαφος, επαυξάνοντας την ανοδική τάση και γι' αυτό οι σίφωνες συνήθως εμφανίζονται αργά το απομεσήμερο, λίγη ώρα μετά την μεγαλύτερη θερμοκρασία του 24ώρου. Άλλη πηγή ενέργειας για τους σίφωνες είναι αυτή των καταιγίδων. Κατά τη διάρκειά τους, αποθηκεύεται στην ατμόσφαιρα η λεγόμενη “λανθάνουσα” θερμότητα, που απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια της συμπύκνωσης των υδρατμών. Αυτό το πρόσθετο ποσό της θερμότητας ενισχύει τα βίαια ανοδικά ρεύματα, επειδή ο θερμότερος αέρας είναι ελαφρύτερος και επομένως ανυψώνεται. Για τους σίφωνες, τα ευνοϊκότερα ψυχρά μέτωπα, είναι εκείνα που σχηματίζονται μεταξύ θαλάσσιας πολικής και θαλάσσιας τροπικής μετακινούμενης αέριας μάζας, οπότε ο ψυχρός αέρας εισχωρεί κυριολεκτικά, σαν έμβολο πλοίου, μέσα στον θερμό αέρα, σε μικρό ύψος από την επιφάνεια. Τότε ο ψυχρός αυτός αέρας υπερκαλύπτει και εγκλωβίζει τον θερμό αέρα (αντί να σφηνωθεί από κάτω του όπως συνήθως), προκαλώντας ανισορροπία και αστάθεια στην ατμόσφαιρα. Ο θερμός αέρας ορμάει κυριολεκτικά προς τα πάνω με μεγάλη ταχύτητα και τελικά, σε ένα ή περισσότερα σημεία ανύψωσης, κατορθώνει να διαφύγει προς τα πάνω, υπό την μορφή τεράστιας φυσαλίδας, με συνέπεια τη δημιουργία σφοδρού ανοδικού ρεύματος και τη συνακόλουθη πτώση της ατμοσφαιρικής πίεσης στο σημείο ανύψωσης. Ταυτόχρονα, η συνάντηση ισχυρών ρευμάτων αέρα από αντίθετες κατευθύνσεις δίνει στην ανοδική στήλη μία περιστροφική κίνηση. Η ανοδική κίνηση στο κέντρο του κάτω μέρους της ροής αέρα προς τον άξονα περιστροφής, λειτουργεί σαν τουρμπίνα και προκαλεί τεράστια αύξηση της ταχύτητας του ανέμου μέσα στην περιδινούμενη στήλη. Παράλληλα με την πτώση της πίεσης λόγω της ανοδικής διαφυγής του θερμού αέρα, η φυγόκεντρος δύναμη απομακρύνει περαιτέρω τις αέριες μάζες από το κέντρο του σίφωνα. Ως αποτέλεσμα, η διαφορά πίεσης μεταξύ του εσωτερικού των σιφώνων και του ατμοσφαιρικού αέρα γύρω από αυτούς είναι πολύ μεγάλη.

ΜΕΣΟΚΥΚΛΩΝΑΣ: Οι πιο καταστροφικοί και θανατηφόροι σίφωνες πάντως, προκαλούνται από ένα είδος καταιγίδων που ονομάζονται supercells [υπερκύτταρα]. Μάλιστα, ενώ μόνο 1 στις 100 κοινές καταιγίδες παράγει σίφωνα, αντιθέτως, υπολογίζεται ότι το 1 στα 5 υπερκύτταρα, που όμως συμβαίνουν σπάνια, γεννά σίφωνες. Υπερκύτταρα, είναι βαριές καταιγίδες, με διάρκεια άνω των 6 ωρών, που χαρακτηρίζονται από την ύπαρξη ανέμων με μεγάλες αλλαγές ταχύτητας και κατεύθυνσης σε σύντομο χρονικό διάστημα [διατμητικοί άνεμοι]. Έχει διαπιστωθεί ότι οι διατμητικοί άνεμοι συχνά προκαλούν στροβιλισμό του αέρα, ενώ τα ισχυρά ανοδικά ρεύματα «αρπάζουν» τον στροβιλισμό προς τα πάνω. Καθώς ο στροβιλισμός δημιουργεί μία σταθερή στήλη, αρχίζει να κερδίζει δύναμη και να απορροφά το ανοδικό ρεύμα μέσα σε αυτό, αναγκάζοντάς το να στροβιλίζεται επίσης, ενισχύοντας έτσι τη δίνη. Με τον μηχανισμό αυτό, δημιουργείται ένας μεσοκυκλώνας, που είναι ένας μεγάλος κατακόρυφος στρόβιλος αέρα με διάμετρο 2 έως 10 χιλιόμετρα, εντός της καταιγίδας. Οι μεσοκυκλώνες περιστρέφονται γύρω από έναν κάθετο άξονα, συνήθως προς την ίδια κατεύθυνση με τα συστήματα χαμηλής πίεσης, δηλαδή στο βόρειο ημισφαίριο αντίθετα της φοράς των δεικτών του ωρολογίου, ενώ στο νότιο σύμφωνα με αυτή. Μερικές φορές, άγνωστο γιατί, η περιστροφή βαθαίνει και τελικά επεκτείνεται μέχρι το έδαφος, οπότε το κάτω μέρος του μεσοκυκλώνα καταγράφεται ως σίφωνας.

 

  ΑΕΡΟΧΕΙΜΑΡΡΟΣ – ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΣΙΦΩΝΑ: Σημαντικό ρόλο στο σχηματισμό ορισμένων σιφώνων, ιδίως των πλέον σφοδρών και καταστροφικών παίζουν οι αεροχείμαρροι. Αεροχείμαρρος (Jet stream), ονομάζεται ένα γρήγορα κινούμενο μακρόστενο σωληνωτό ρεύμα πολύ ισχυρών δυτικών ανέμων σε μεγάλα υψόμετρα. Δημιουργούνται από συνδυασμό της ατμοσφαιρικής θέρμανσης και της περιστροφής του πλανήτη γύρω από τον άξονά του. Η Μετωρολογία θεωρεί πως τα ισχυρά ανοδικά ρεύματα που παρατηρούνται σε βαριές καταιγίδες, αν τυχόν φτάσουν σε μεγάλα ύψη, μπορεί να «πιαστούν» από αεροχειμάρρους και να αρχίσουν να περιστρέφονται βιαίως. Ενδεχομένως έτσι να δημιουργείται μία τεράστια περιστρεφόμενη στήλη, γνωστή ως μεσοκυκλώνας, με το ενδεχόμενο η στήλη αυτή να στραφεί προς το έδαφος, δημιουργώντας έτσι τον σίφωνα. Μερικοί σίφωνες ασθενούς ή μέτριας έντασης και ιδιαίτερα όσοι σχηματίζονται σε πολύ ξηρή ατμόσφαιρα, μπορεί να μην είναι πλήρως ορατοί. Κατά κανόνα πάντως, η πολύ χαμηλή ατμοσφαιρική πίεση ωθεί τους ήδη ισχυρούς ανέμους να επιταχυνθούν ενώ η βίαιη περιστροφή αναγκάζει τους υδρατμούς των νεφών να χαμηλώνουν. Δημιουργείται έτσι μία περιστρεφόμενη βάση νεφών, γνωστή ως σύννεφο-χοάνη (funnel cloud), που οδηγεί στη δημιουργία στήλης, η οποία συνεχίζει να χαμηλώνει καθώς αυξάνει η ένταση του ανέμου κοντά στο έδαφος. Τελικά, η ορατή στήλη ακουμπά στο έδαφος και τότε θεωρείται επισήμως ως σίφωνας (tornado). Πάντως με τον όρο «σίφωνας» γίνεται αναφορά στον στροβιλιζόμενο άνεμο και όχι στο χοανοειδές σύννεφο. Έτσι, δεν είναι υποχρεωτικό να είναι πλήρως ορατό το περιστρεφόμενο σύννεφο μεταξύ εδάφους και βάσης νεφών. Επισήμως, ακόμα και όταν δεν φαίνεται η στήλη, αν οι προκαλούμενοι στροβιλιζόμενοι άνεμοι στο έδαφος ξεπερνούν σε ταχύτητα ένα όριο που εξαρτάται από την κλίμακα που χρησιμοποιείται (105 χλμ/ώ. [Κλίμακα Φουζίτα] ή τα 63 χλμ./ώ [Κλίμακα Τόρρο]), τότε το φαινόμενο καταγράφεται επίσης ως σίφωνας.

 

  ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΣΙΦΩΝΑ: Η κλασική εμφάνιση των σιφώνων, που τους διαφοροποιεί από τους ανεμοστρόβιλους, είναι «σαν προβοσκίδα ελέφαντα» που ''φυτρώνει'' από τη βάση καταιγιδοφόρων νεφών έως το έδαφος. Το κάτω μέρος τους περιβάλλεται από ένα στροβιλιζόμενο σύννεφο σκόνης που προκαλείται από τους σφοδρούς ανέμους του σίφωνα στο έδαφος, ενώ όταν περνάει μέσα από κατοικημένη περιοχή ακολουθούν βραχυκυκλώσεις ηλεκτροφόρων καλωδίων και αν είναι στην επιφάνεια της θάλασσας δίνει την εικόνα κοχλασμού. Τότε ψάρια, βατράχια, ή διάφορα άλλα αντικείμενα αναρροφώνται μέσα στην προβοσκίδα από τον ανοδικό στροβιλιζόμενο άνεμο και ρίπτονται αργότερα σε κάποια απόσταση. Ειδικότερα όταν αναρροφώνται και ρίπτονται ψάρια ή άλλα ζώα, μπορεί να προκληθεί το φαινόμενο της βροχής ζώων(!), κατά το οποίο νεκρά ή και ζωντανά ζώα πέφτουν από τον ουρανό, σε μεγάλες ποσότητες. Παρά τον γενικό κανόνα της εμφάνισης «σαν προβοσκίδα ελέφαντα», ορισμένοι τεράστιοι καταστρεπτικοί σίφωνες φαίνονται σαν μία στροβιλιζόμενη μαύρη θολή μάζα που καλύπτει μία ολόκληρη περιοχή, σαν μαύρα σύννεφα να στριφογυρίζουν, και ενδεχομένως να έχουν τόσο τεράστια διάμετρο, που να είναι μεγαλύτερη από την απόσταση μεταξύ εδάφους και νεφών. Τέτοιοι σίφωνες αναφέρονται ως σφηνοειδείς ή απλά σφήνες. Συνήθως οι πλέον σφοδροί, καταστροφικοί και θανατηφόροι σίφωνες είναι σφηνοειδείς. Λόγω της εμφάνισής τους, έχουν ξεγελάσει και έμπειρους παρατηρητές καταιγίδων, καθώς δεν μπορούν πάντα να ξεχωρίσουν τη διαφορά ανάμεσα σε μία μάζα νεφών χαμηλά πάνω από το έδαφος και έναν σφηνοειδή σίφωνα, όταν είναι ακόμα μακριά. Ορισμένοι “κυνηγοί καταιγίδων” δεν κατάλαβαν εγκαίρως τον κίνδυνο παρά μόνο όταν ήταν πια αργά. Οι λεγόμενοι σφηνοειδείς σίφωνες μπορεί να φτάσουν σε διάμετρο ακόμα και το 1,6 χλμ. ή και παραπάνω. Το επίσημο ρεκόρ συνέβη σε έναν σίφωνα που έπληξε το Hallam στη Νεμπράσκα των ΗΠΑ [22/5/2004], ο οποίος έφτασε σε διάμετρο έως και 4 χιλιόμετρα σε κάποιο τμήμα της διαδρομής του. Αντιθέτως, ασθενείς σίφωνες ή κάποτε και ισχυροί σίφωνες, μπορεί να είναι εξαιρετικά στενοί και τότε αναφέρονται ως σίφωνες-σκοινιά, με διάμετρο λίγες δεκάδες μέτρα ή ακόμα και μερικά μέτρα. Το πιο τρομακτικό, είναι ο σίφωνας να μην φαίνεται, όπως κάποιες φορές όταν κρύβεται από καταρρακτώδη βροχή ή σύννεφα σκόνης [αμμοθύελλα], ή το σκοτάδι, αν συμβεί σε βραδινές ώρες. Οι σίφωνες αυτοί θεωρούνται πολύ επικίνδυνοι, καθώς ακόμα και οι πιο έμπειροι μετεωρολόγοι μπορεί να μην τους διακρίνουν. Μπορούν να γίνουν αντιληπτοί μόνο με παρατηρήσεις των ραντάρ καιρού ή ενδεχομένως από τον έντονο ήχο τους, αλλά το τελευταίο μόνο σε πολύ κοντινή προσέγγιση. Ευτυχώς όμως, οι σίφωνες δημιουργούνται συνήθως στα τμήματα των καταιγίδων που σημειώνονται ισχυρά ανοδικά ρεύματα, με αποτέλεσμα τα τμήματα αυτά να είναι χωρίς βροχή, καθιστώντας τους ορατούς. Επίσης, οι περισσότεροι σίφωνες εμφανίζονται νωρίς το απόγευμα, όταν το φως από τον λαμπερό ήλιο μπορεί να διεισδύσει ακόμη και μέσα από τα πιο ογκώδη και βαριά σύννεφα. Ακόμα και οι σίφωνες που συμβαίνουν την νύχτα, συνήθως φωτίζονται έντονα από συχνούς κεραυνούς ή αστραπές. Υπάρχουν όλο και περισσότερα στοιχεία, που προέρχονται από εικόνες αυτοκινούμενων ραντάρ («Doppler On Wheels») και αυτόπτες μάρτυρες, ότι οι περισσότεροι σίφωνες έχουν ένα καθαρό, ήρεμο κέντρο, με πολύ χαμηλή ατμοσφαιρική πίεση, παρόμοιο με το μάτι των κυκλώνων. Αυτό το κέντρο είναι γεμάτο από άφθονη σκόνη, έχει ασθενείς ανέμους και είναι πολύ σκοτεινό, δεδομένου ότι το φως εμποδίζεται από τους στροβιλιζόμενους υδρατμούς και τα συντρίμμια στο εξωτερικό του σίφωνα.

 

ΕΝΤΑΣΗ ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ: Για πολλά χρόνια, πριν από την έλευση της φορητής κάμερας και του λεγόμενου ραντάρ Ντόπλερ, οι επιστήμονες απλώς χρησιμοποιούσαν αυθαίρετες υποθέσεις ως προς την ταχύτητα των ανέμων σε έναν σίφωνα. Στις ΗΠΑ, από το 1971, οι σίφωνες άρχισαν να ταξινομούνται με βάση την Κλίμακα Φουτζίτα, και από το 2007 με τη λεγόμενη Ενισχυμένη Κλίμακα Φουτζίτα. Οι κλίμακες αυτές βασίζονται στην πρακτική εκτίμηση των καταστροφών που προκαλούν. Οι κλίμακες Φουτζίτα ξεκινούν από τους F0 και ΕF0, που προκαλούν μικρές ζημιές μόνο σε δέντρα και καπνοδόχους, και φτάνουν ως τους F5 και ΕF5, που καταστρέφουν ολοκληρωτικά τα πάντα, αφήνοντας μόνο θεμέλια κτιρίων και μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές παραμορφώσεις ακόμη και σε ουρανοξύστες. 

 Η εφαρμογή των κλιμάκων Φουτζίτα στην Ευρώπη είναι εξαιρετικά δύσκολη, δεδομένου ότι τα στάνταρ της ευρωπαϊκής οικοδόμησης των σπιτιών διαφέρουν σημαντικά από τα αμερικανικά. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, και στην Ελλάδα, χρησιμοποιείται αντίστοιχα, από το 1975, η Κλίμακα Torro, που ξεκινάει από τους T0, για εξαιρετικά ασθενείς σίφωνες, και φτάνει ως τους T11, δηλαδή οι πλέον καταστρεπτικοί, που επιτυγχάνουν ταχύτητες ανέμων≥ 300 μίλια [483 χιλιόμετρα] την ώρα. Πάντως, η αρχική Κλίμακα Φουτζίτα εξακολουθεί να χρησιμοποιείται στο μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου κόσμου.

 

 “ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ” ΤΥΦΩΝΩΝ: Οι σίφωνες συνηθέστερα κινούνται κατά ομάδες και όταν προκαλούνται από το ίδιο κύτταρο καταιγίδας αναφέρονται ως οικογένεια σιφώνων [tornado family]. Κατά κανόνα, οι οικογένειες σιφώνων ακολουθούν παράλληλες τροχιές, σε κοντινές μεταξύ τους περιοχές ή ακόμα και ως δίδυμοι ή πολύδυμοι σίφωνες στην ίδια περιοχή. Συχνά τα μέλη μιας τέτοιας οικογένειας συνενώνονται σε έναν. Άλλες φορές, εναλλακτικά, οι μεσοκυκλώνες που δημιουργούν τους πιο καταστροφικούς σίφωνες, κατά περιόδους εξασθενούν, διαλύοντας τον προκαλούμενο σίφωνα και μετά ενισχύονται εκ νέου, προκαλώντας νέο σίφωνα. Οι σίφωνες αυτοί μπορεί να δίνουν μετά την εντύπωση ενός σχεδόν ενιαίου συνεχή σίφωνα με «διακοπές» στη διαδρομή του. Ακόμη, όταν παρατηρούνται πάνω από 6 σίφωνες την ημέρα στην ίδια περιοχή, από το ίδιο σύστημα καταιγίδων, τότε το φαινόμενο ονομάζεται ξεσπασμα σιφώνων [tornado outbreak]. Το εντυπωσιακότερο ήταν το Υπερξέσπασμα [Super Outbreak], του 1974, με 148 σίφωνες σε 18 ώρες, που έπληξαν 13 πολιτείες των ΗΠΑ, [3-4/4/1974], με απολογισμό 330 θύματα. Ανάλογα εντυπωσιακό ήταν και το Υπερξέσπασμα στις 25-28/4/2011, με 359 σίφωνες(!), σε 21 πολιτείες των ΗΠΑ, σε χρονική διάρκεια 3 ημερών και 6 ωρών, με απολογισμό 346 θύματα!.

 

ΧΩΡΕΣ ΜΕ ΣΥΧΝΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΣΙΦΩΝΩΝ: Αν και οι σίφωνες αποτελούν παγκόσμια απειλή, καθώς εμφανίζονται σχεδόν παντού στον κόσμο και σε όλες τις ηπείρους πλην Ανταρκτικής, ωστόσο οι ΗΠΑ έχουν το μεγαλύτερο αριθμό σιφώνων από κάθε άλλη χώρα [τέσσερις φορές περισσότερους από ότι ολόκληρη η Ευρώπη], με εξαίρεση τους θαλάσσιους σίφωνες. Αυτό οφείλεται κυρίως στη γεωγραφία της ηπείρου. Η Β. Αμερική είναι μία μεγάλη ήπειρος που εκτείνεται από τις τροπικές μέχρι τις αρκτικές περιοχές, και δεν έχει σημαντικές οροσειρές που να εκτείνονται από τα ανατολικά προς τα δυτικά για να εμποδίζουν τη ροή του αέρα μεταξύ των δύο αυτών ακραίων περιοχών. Στα μεσαία γεωγραφικά πλάτη, όπου παρατηρούνται οι περισσότεροι σίφωνες, τα Βραχώδη όρη εγκλωβίζουν την υγρασία και εμποδίζουν την ατμοσφαιρική κυκλοφορία, περιορίζοντας τον ξηρό αέρα στα μέσα επίπεδα της τροπόσφαιρας, προκαλώντας έτσι τον σχηματισμό μιας περιοχής χαμηλής πίεσης στα ανατολικά των βουνών. Η αυξημένη ροή δυτικά από τα Βραχώδη Όρη προκαλεί τη δημιουργία μιας γραμμής ξηρού μετώπου, ενώ και ο Κόλπος του Μεξικού παρέχει άφθονη υγρασία στα χαμηλότερα επίπεδα της τροπόσφαιρας. Αυτή η μοναδική τοπογραφία επιτρέπει συχνές συγκρούσεις ανάμεσα σε θερμές και ψυχρές αέριες μάζες, δηλαδή τις ευνοϊκές συνθήκες που τροφοδοτούν ισχυρές και μακράς διάρκειας καταιγίδες στη διάρκεια ολόκληρου του έτους. Ένα μεγάλο ποσοστό των σιφώνων που προκαλούνται, παρατηρείται σε τμήμα των κεντρικών Ηνωμένων Πολιτειών, το οποίο είναι γνωστό ως Μονοπάτι των Σιφώνων [Tornado Alley]. Η περιοχή αυτή εκτείνεται και στον Καναδά [κυρίως Οντάριο, Μανιτόμπα, Σασκατσουάν και Αλμπέρτα]. Στις Ηνωμένες Πολιτείες καταγράφονται κατά μ.ο. 1.200 σίφωνες ετησίως, με απολογισμό συνήθως 60-100 θύματα το χρόνο. Σε παγκόσμια κλίμακα, το ετήσιο ανθρώπινο κόστος είναι συνήθως 300-400 θύματα. Γενικότερα όμως, είναι δύσκολο να γίνει άμεση σύγκριση των αμερικανικών στοιχείων με τον αριθμό και την ένταση των σιφώνων στα άλλα κράτη, καθώς ελάχιστα από αυτά διαθέτουν επαρκή στοιχεία. Η Ολλανδία έχει τον υψηλότερο μέσο όρο των καταγεγραμμένων σιφώνων ανά περιοχή από κάθε άλλη χώρα, με πάνω από 20 σίφωνες, δηλαδή 0,00048 ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ετησίως, και ακολουθεί η Μ. Βρετανία, με κατά μέσο όρο 33 σίφωνες ή 0,00013 ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ετησίως. Ωστόσο, οι περισσότεροι είναι ασθενείς και οι σχετικές ζημιές ελάχιστες. Το Μπαγκλαντές έχει επίσης μεγάλη συχνότητα εμφάνισης σιφώνων και, επιπλέον, τον μεγαλύτερο ετήσιο αριθμό νεκρών παγκοσμίως, [μ.ο. 179 άτομα]. Αυτό οφείλεται στην υψηλή πυκνότητα του πληθυσμού, την κάκιστη ποιότητα κατασκευής των κτιρίων και την έλλειψη γνώσης μέτρων ασφαλείας στον πληθυσμό. Άλλες περιοχές του κόσμου που έχουν συχνούς σίφωνες είναι η Ν. Αφρική, η Αργεντινή, η Παραγουάη, η νότια Βραζιλία, καθώς και τμήματα της Ευρώπης, της Α. Μεσογείου, της Ωκεανίας και της Άπω Ανατολής. Ωστόσο, στις περισσότερες από αυτές τις χώρες δεν υπάρχει επίσημη καταγραφή και κατάταξη των σιφώνων, ενώ σε κάποιες άλλες, τα στατιστικά στοιχεία δεν έχουν μελετηθεί.

 

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ: Ένας από τους παλαιότερους μύθους, λέει ότι οι περισσότερες από τις καταστροφές των σιφώνων προκαλούνται από την πτώση της ατμοσφαιρικής πίεσης στο κέντρο του σίφωνα, που έχει ως αποτέλεσμα, το σπίτι να «εκραγεί» προς τα έξω. Σύμφωνα με την θεωρία αυτή, το άνοιγμα των παραθύρων πριν το χτύπημα του σίφωνα, μειώνει τις ζημιές που προκαλεί ο σίφωνας, καθώς εξισώνει την εξωτερική με την εσωτερική πίεση, εμποδίζοντας την «έκρηξη» του κτιρίου. Αν και συμβαίνει όντως μία μεγάλη πτώση στην ατμοσφαιρική πίεση μέσα σε έναν ισχυρό ή βίαιο σίφωνα, είναι απίθανο ότι η πτώση της πίεσης θα είναι τόσο τεράστια ώστε να αναγκάσει το σπίτι να εκραγεί. Όμως, υπό πραγματικές συνθήκες, ένας σίφωνας μεγάλης έντασης θα είχε ισοπεδώσει το κτίριο πολύ πριν φτάσει σε αυτό η κεντρική περιοχή χαμηλής πίεσης. Ανεξάρτητα από οποιαδήποτε πτώση της πίεσης, η άμεση επίδραση των ανέμων του σίφωνα είναι αρκετή για να προκαλέσει ζημιά σε ένα σπίτι, με εξαίρεση τους εξαιρετικά ασθενείς σίφωνες. Σε τελική ανάλυση, ένας ισχυρός ή βίαιος σίφωνας είναι ούτως ή άλλως ικανός να καταστρέψει ολοκληρωτικά ένα σπίτι, ανεξάρτητα αν τα παράθυρα είναι ανοικτά ή κλειστά. Ακόμη, τα παράθυρα είναι τα πιο ευάλωτα τμήματα όλων των κατασκευών. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι σε έναν ισχυρό σίφωνα, τα συνοθυλεύματα μάζας διαφόρων αντικειμένων που εκτοξεύονται με τεράστιες ταχύτητες προς όλες τις κατευθύνσεις, θα σπάσουν αρκετά παράθυρα πριν ακόμα πλήξει την κατασκευή ο σίφωνας και αυτό θα εξισώσει κάθε διαφορά πίεσης αρκετά γρήγορα. Ορισμένες έρευνες μάλιστα, δείχνουν ότι το άνοιγμα των παραθύρων μπορεί τελικά να αυξήσει τη σοβαρότητα των ζημιών, σε σίφωνες ασθενούς ή μέτριας έντασης. Άλλωστε, η προσέγγιση κοντά σε παράθυρα είναι μία επικίνδυνη ενέργεια κατά τη διάρκεια τέτοιων έντονων καιρικών φαινομένων, καθώς εκθέτει τους ανθρώπους στον κίνδυνο βαρύτατου τραυματισμού από εκτοξευόμενα θραύσματα γυαλιού, αν τα παράθυρα σπάσουν πριν το απευθείας χτύπημα. Ερωτήματα ακόμη γεννώνται για το ποια πλευρά του σπιτιού είναι η ασφαλέστερη κατά την εμφάνιση ενός σίφωνα. Η πλευρά ή γωνία της οικοδομής στην αντίθετη κατεύθυνση από την προσέγγιση του σίφωνα είναι σίγουρα η ασφαλέστερη. Όμως, οι σίφωνες μπορούν κάθε στιγμή να αλλάξουν κατεύθυνση, χωρίς καμία προηγούμενη ένδειξη για κάτι τέτοιο. Τελικά, ο ασφαλέστερος τόπος είναι το υπόγειο ή αν δεν υπάρχει, ένα εσωτερικό δωμάτιο του ισογείου χωρίς παράθυρα, κατά προτίμηση η πιο κεντρική αίθουσα. Υπάρχουν περιοχές όπου οι άνθρωποι πιστεύουν ότι «προστατεύονται» από τους σίφωνες, επειδή είναι μέσα σε μία πόλη, κοντά σε ένα μεγάλο ποτάμι, πίσω από έναν λόφο ή πάνω σε βουνό, κ.ο.κ. Στην πραγματικότητα όμως, οι σίφωνες δεν επηρεάζονται καν από επιφάνειες νερού και διαπερνούν συχνά μεγάλους ποταμούς και λίμνες. Όσον αφορά τα βουνά, έχουν παρατηρηθεί σίφωνες ακόμα και σε υψόμετρα 3.700 μέτρων, ενώ πολλοί σκαρφαλώνουν λόφους και βουνά ή πλήττουν στενές κοιλάδες και οροπέδια. Οι σίφωνες, επίσης, μπορεί να φαίνονται σπάνιοι στα αστικά κέντρα, αλλά αυτό οφείλεται στο ότι οι περιοχές στα κέντρα των πόλεων καλύπτουν μικρή γεωγραφική έκταση ως προς τη συνολική έκταση μιας χώρας. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι το μέγεθος μιας κεντρικής εμπορικής περιοχής είναι πολύ μικρό σε σύγκριση με το συνολικό εμβαδόν της πόλης, είναι πιθανότερο για έναν σίφωνα να χτυπήσει σε προάστιο, εκτός κέντρου.

 

ΣΙΦΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ: Πάντως, στη διάρκεια της παγκόσμιας ιστορίας, πάνω από 100 σίφωνες έχουν πλήξει περιοχές στα κέντρα μεγάλων πόλεων. Πολλές πόλεις έχουν πληγεί δύο ή περισσότερες φορές, ενώ βίαιοι σίφωνες (F4 και F5) έχουν συχνά χτυπήσει ακόμα και εμπορικά κέντρα μεγάλων πόλεων και ορισμένοι από τους πλέον χαρακτηριστικούς περιλαμβάνουν: Έντασης F5: Στο Μπουένος Άιρες στις 22 Νοεμβρίου 1951, με άγνωστο αριθμό θυμάτων, στην Τοπίκα του Κάνσας, στις 8 Ιουνίου 1966, με 16 νεκρούς, στο Λόμποκ του Τέξας, στις 11/5/1970, με 28 νεκρούς, στη Βενετία, στις 11/9/1970, με 30 νεκρούς, στο Τζόπλιν του Μιζούρι, στις 22/5/2011, με 160 νεκρούς. Ακόμη, σίφωνες έντασης F4: στο κέντρο του Λονδίνου, στις 23 Οκτωβρίου 1091, όταν και καταστράφηκε η Γέφυρα του Λονδίνου, στο εμπορικό κέντρο του Σεντ Λούις του Μιζούρι, στις 27/5/1896, με 255 νεκρούς. Στο εμπορικό κέντρο του Μπόσιερ Σίτι της Λουιζιάνα, στις 3 Δεκεμβρίου 1978, με 2 νεκρούς, καταρρίπτοντας και έναν ακόμα μύθο, ότι οι σίφωνες δεν μπορούν να συμβούν τον χειμώνα! Γενικά, καμία περιοχή δεν είναι εντελώς «ασφαλής» από σίφωνες, αν και ορισμένες περιοχές είναι πιο ευάλωτες από άλλες. Στις Η.Π.Α. οι πλέον γνωστοί και ιστορικοί σίφωνες, όλοι τους πολύ καταστροφικοί και συνήθως μέρη ενός μεγάλου ξεσπάσματος σιφώνων ήταν οι εξής: Ο Σιφώνας των Τριών Πολιτειών [Tri-Stat Tornado], στις 18 Μαρτίου 1925, με τουλάχιστον 695 θύματα [ο πιο θανατηφόρος στην ιστορία των ΗΠΑ], το Ξέσπασμα του Τούπελο – Γκαίηνσβιλ, στις 5,6 Απριλίου 1936, με 17 σίφωνες και τουλάχιστον 436 θύματα, το Υπερξέσπασμα του 1974, με 148(!) σίφωνες σε μόλις 18 ώρες, που έπληξαν 13 πολιτείες των ΗΠΑ, στις 3,4 Απριλίου 1974, με συνολικό απολογισμό 315 - 330 θύματα. Το Ξέσπασμα της Οκλαχόμα [Oklahoma tornado outbreak], στις 3 Μαΐου 1999, στο οποίο και σημειώθηκε ο ισχυρότερος στην ιστορία γνωστός σίφωνας, με ταύτητητα ανέμου 301 μίλια [484 χιλιόμετρα] την ώρα(!), που έφτασε στο επίπεδο T11 της Κλίμακας TORRO και στα ανώτερα όρια των επιπέδων F5 στην Κλίμακες Φουτζίτα. 

Μέχρι σήμερα, επίσης, παραμένει ο μοναδικός σίφωνας που η ταχύτητά του έφτασε στο μέγιστο δυνατό επίπεδο T11 της Κλίμακας TORRO. Το Ξέσπασμα σιφώνων στις 25-28/4/2011, με 207 σίφωνες σε μια μέρα [27 Απριλίου], ο μεγαλύτερος αριθμός που έχει καταγραφεί σε ένα 24ωρο. Ο πιο θανατηφόρος σίφωνας στην παγκόσμια ιστορία πάντως, ήταν ένας τεράστιος με πλάτος 1 μίλι [1,6 χλμ.] και μήκος διαδρομής 80 χιλιόμετρα, που χτύπησε τις πόλεις Daulatpur και Saturia στο Μπαγκλαντές, στις 26 Απριλίου 1989. Υπάρχει μια μεγάλη αβεβαιότητα ως προς τον αριθμό των θυμάτων, αλλά εκτιμήσεις έκαναν λόγο για 1.300 νεκρούς, 12.000 τραυματίες και 80.000 άστεγους! H κατάταξή του σε επίπεδο έντασης είναι επισήμως αδύνατη, λόγω της έλλειψης επαρκών στοιχείων και της κάκιστης ποιότητας κατασκευής των κτιρίων εκεί.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΚΑΙ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ:

Ο Ανεμοστρόβιλος + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

Ο Ανεμοστρόβιλος + ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου, συγγραφέα

   

   ΓΕΝΙΚΑ: Ο ανεμοστρόβιλος ή επίσημα αεροδίνη, είναι ένα μικρής έκτασης φαινόμενο της Μετεωρολογίας μικρής χρονικής διάρκειας. Όπως εξηγεί και το όνομά του πρόκειται για κατακόρυφο ή κεκλιμένο (πλάγιο) στροβιλισμό του αέρα που διαρκεί από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι λίγα λεπτά της ώρας. Χαρακτηριστικό των ανεμοστροβίλων είναι ότι στο βόρειο ημισφαίριο συνήθως η φορά τους είναι δεξιόστροφη, σε αντίθεση με το νότιο ημισφαίριο όπου η φορά είναι αριστερόστροφη.

 

  ΑΙΤΙΑ: Το φαινόμενο αυτό προκαλείται λόγω του ιξώδους [κολλώδους] του ατμοσφαιρικού αέρα, ιδιαίτερα όταν θερμές μάζες του υψώνονται με ταχύτητα που υπερβαίνουν κάποιο σχετικό "κρίσιμο όριο", ή όταν συναντιούνται αντίθετα ρεύματα αέρος. Μπορεί επίσης να δημιουργηθεί σε κάποιο ξαφνικό εμπόδιο στην κινούμενη μάζα του αέρα, όπως συμβαίνει κυρίως σε κορυφές βουνών. Τυχόν συνδυασμός δύο παραπάνω παραγόντων αυξάνει πολύ την ένταση του φαινομένου. Στην αγγλική ορολογία οι ανεμοστρόβιλοι ονομάζονται whirlwinds. Άλλες ονομασίες είναι "δαίμονες κονιορτού" (dustdevils) ή "στήλες άμμου" (sandpillars).

   

   ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ: Ο ανεμοστρόβιλος κάνει εμφανή τη παρουσία του από τη σκόνη (κονιορτό) που παρασύρεται κατά την ανοδική φορά του. Γενικά η διάμετρος του ανεμοστρόβιλου είναι πολύ μικρή, το πολύ λίγα μέτρα, όμως ο άνεμος που αναπτύσσεται σε αυτόν μπορεί να αποκτήσει ένταση στροβιλιζόμενης θύελλας, ενώ ο κονιορτός που αναρπάζεται από το έδαφος φθάνει σε μεγάλο ύψος, με συνέπεια την ελάττωση της ορατότητας τοπικά. Πολλές φορές μπορεί να προκληθούν περιορισμένες καταστροφές, κυρίως από αρπαγή και πτώση επικαθήμενων μικρών αντικειμένων. Στα μεγαλύτερα ύψη η παρουσία ανεμοστρόβιλου γίνεται αντιληπτή από τις απότομες παρενοχλήσεις που προκαλούνται στις πτήσεις των αεροσκαφών, που μπορεί να γίνουν επικίνδυνες για μικρά αεροσκάφη όσο η ένταση αυτού είναι μεγαλύτερη, ειδικότερα κατά την απογείωση ή την προσγείωση. Όταν ένας ανεμοστρόβιλος δημιουργηθεί ή περάσει πάνω από μία επιφάνεια νερού, θάλασσα ή και λίμνη, αντί για σκόνη υψώνει ελεύθερα σταγονίδια, οπότε και παίρνει λευκό ή γκρίζο χρώμα.

   

   ΕΝΤΑΣΗ – ΖΗΜΙΕΣ: Οι περισσότεροι ανεμοστρόβιλοι στη Γη είναι ασθενείς και μικροί σε διαστάσεις, συνήθως με διάμετρο λίγων μέτρων ή ακόμα και πολύ μικρότερο και ύψος μερικά μέτρα, ενώ η μέγιστη ταχύτητα των ανέμων φτάνει κατά μέσο όρο τα 70 χιλιόμετρα/ώρα (45 μίλια/ώρα). Συνήθως διαλύονται σε διάστημα λιγότερο του ενός λεπτού από την δημιουργία τους. Πολύ σπάνια έχει συμβεί κάποιοι ανεμοστρόβιλοι να ενισχυθούν και να μεγαλώσουν, φτάνοντας σε διάμετρο ακόμα και 90 μέτρα (300 πόδια) και σε ύψος πάνω από 1.000 μέτρα, με συνολική διάρκεια ζωής έως και το πολύ 20 λεπτά. Σε τέτοιους ακραίους ανεμοστροβίλους, έχουν κατά καιρούς μετρηθεί ταχύτητες ανέμου που έφτασαν τα 100 - 120 χιλιόμετρα/ώρα (62 - 75 μίλια/ώρα), προκαλώντας σημαντικές ζημιές ή εξαιρετικά σπάνια ακόμα και θύματα.

   

   ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΣΙΦΩΝΑ: Πολλές φορές ο ανεμοστρόβιλος συγχέεται με το σίφωνα, αλλά υπάρχουν αξιοσημείωτες διαφορές ανάμεσα στα δύο αυτά φαινόμενα: Ο σίφωνας είναι συνήθως μεγαλύτερης έντασης από τον ανεμοστρόβιλο. Οι αιτίες και ο τρόπος δημιουργίας του σίφωνα είναι εντελώς διαφορετικές από του ανεμοστροβίλου, που αιτίες του είναι είτε κάποιο φράγμα, είτε η διαφορά θερμοκρασίας σε πολύ μικρή ακτίνα. Ο σίφωνας δημιουργείται μέσα σε τεράστια καταιγιδοφόρα σύννεφα, που λέγονται σωρειτομελανίτες, κυρίως από τη βάση τους, φτάνοντας έως το έδαφος, ενώ ο ανεμοστρόβιλος «σηκώνεται» από το έδαφος, με εντελώς αίθριο ουρανό ή το πολύ ελαφρά νέφωση. Έτσι οι σίφωνες έχουν αντίθετη κατεύθυνση από ότι οι ανεμοστρόβιλοι.

ΑΝΕΜΟΣΤΡΟΒΙΛΟΙ ΣΤΟΝ ΑΡΗ: Ανεμοστρόβιλοι συμβαίνουν και στον πλανήτη Άρη. Μάλιστα, οι πρώτες σχετικές φωτογραφίες ελήφθησαν ήδη από τα Viking, τις πρώτες ανθρώπινες συσκευές που προσεδαφίστηκαν σε αυτόν, το 1976. Οι ανεμοστρόβιλοι στον Άρη μπορεί να φτάσουν να είναι έως και 50 φορές μεγαλύτεροι σε πλάτος και 10 φορές υψηλότεροι από τους γήινους!

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Ο Άνεμος [αίτια, δημιουργία, είδη, ονομασίες] + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Ο Άνεμος [αίτια, δημιουργία, είδη, ονομασίες] + ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

ΑΝΕΜΟΣ ΚΑΙ ΡΕΥΜΑΤΑ: Άνεμος ονομάζεται η αισθητή οριζόντια κίνηση του αέρα. Αιτία του ανέμου είναι ότι οι αέριες μάζες της γήινης ατμόσφαιρας, βρίσκονται σε συνεχή οριζόντια και κατακόρυφη κίνηση. Ενώ η οριζόντια κίνηση του αέρα ονομάζεται άνεμος, η αντίστοιχη κατακόρυφη κίνηση του αέρα ονομάζεται ρεύμα. Αν η φορά του αερίου ρεύματος είναι από κάτω προς τα πάνω τότε μιλάμε για ανοδικό ρεύμα, αν είναι από πάνω προς τα κάτω τότε είναι καθοδικό ρεύμα.

ΑΙΤΙΑ ΑΝΕΜΟΥ: Γενεσιουργός αιτία του ανέμου είναι η διαφορά θερμοκρασίας του αέρα που δημιουργεί υπό προϋποθέσεις, διαφορές βαρομετρικής πίεσης μεταξύ των περιοχών της γήινης επιφάνειας. Αν δύο γειτονικές περιοχές συμβεί να μην έχουν την ίδια θερμοκρασία, τότε η ατμοσφαιρική πίεση της ψυχρότερης θα είναι μεγαλύτερη από αυτή της θερμότερης περιοχής, με αποτέλεσμα να δημιουργείται αέρια κίνηση μεταξύ των δύο περιοχών, από τη ψυχρότερη στη θερμότερη περιοχή.

Δ

ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΑΝΕΜΩΝ: Όταν μία μάζα αέρα θερμαίνεται γίνεται πιο αραιή και πιο ελαφριά και έτσι τείνει να ανέβει ψηλότερα από τις γειτονικές ψυχρότερες αέριες μάζες (ανοδικά κίνηση). Επομένως, άλλες, πιο ψυχρές και βαρύτερες αέριες μάζες θα κινηθούν και θα πάρουν τη θέση της. Αντιθέτως, όταν μια μάζα αέρα ψύχεται γίνεται πιο πυκνή και πιο βαριά και τείνει να κατέβει (καθοδική κίνηση). Για να το πετύχει «σπρώχνει» τις άλλες θερμότερες και αραιότερες αέριες μάζες παίρνοντας τη θέση τους.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΕΜΟΥ: Στοιχεία ανέμου θεωρούνται η διεύθυνση και η ένταση [ισχύς] του. Και τα δύο αυτά στοιχεία μπορούν να προσδιοριστούν από τα ειδικά ανεμομετρικά όργανα που είναι οι ανεμοδείκτες [για τη διεύθυνση] και τα ανεμόμετρα [για την ένταση].

Η ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: του ανέμου χαρακτηρίζεται από το σημείο του ορίζοντα απ΄ όπου πνέει ο άνεμος και όχι φυσικά από το προς τα πού πνέει ο άνεμος. Εκφράζεται είτε σε μοίρες (σε σχέση με το γεωγραφικό Βορρά), είτε με σύμβολα ανεμολογίου, είτε ονομαστικά (επίσημα ή γραικολεβαντίνικα-ναυτικά, όπως λέγονται τα κοινά). Επίσης και με πολλά άλλα ονόματα χαρακτηρίζονται οι άνεμοι ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους, τον τόπο, την ένταση και την διεύθυνσή τους. Εκτός από τα τοπικά ονόματα, οι άνεμοι φέρουν ανάλογα με την διεύθυνση προέλευσής τους δύο ονόματα: Ένα επίσημο και ένα κοινό. Ας δούμε τους κύριους ανέμους και την ονομασία τους στην Ελλάδα. Σε παρένθεση αναφέρεται και η διεύθυνση τους σε μοίρες, όταν θεωρήσουμε 0 μοίρες το Βόρειο Πόλο. 1. Βόρειος, Β (000°), Τραμουντάνα ή Βοριάς. 2.Βορειοανατολικός ή Μέσης, ΒΑ (045°), Γραίγος. 3.Ανατολικός ή Απηλιώτης, Α (090°), Λεβάντες. 4. Νοτιοανατολικός ή Εύρος, ΝΑ (135°), Σιρόκος. 5. Νότιος, Ν (180°), Όστρια ή Νοτιάς. 6. Νοτιοδυτικός, ΝΔ (225°), Λίβας ή Γαρμπής. 7. Δυτικός΄ή Ζέφυρος, Δ (270°), Πουνέντες. 8. Βορειοδυτικός ή Σκίρων, ΒΔ (315°), Μαϊστρος. Όμως, Εκτός από το σημείο του ορίζοντα οι άνεμοι παίρνουν ονόματα και από την κατεύθυνσή τους σε σχέση με την μορφολογία του συγκεκριμένου τόπου. Υπάρχουν ονόματα ανέμων όπως ο μπάτης ή θαλάσσια αύρα, ο Βαρδάρης, τοπικός ΒΒΔ άνεμος της Κ. Μακεδονίας, κατά μήκος του Αξιού ποταμού, κ.ά.

ΕΝΤΑΣΗ ΑΝΕΜΟΥ: Η ένταση του ανέμου εκφράζεται είτε με την πίεση που ασκεί στην επιφάνεια της Γης, είτε με την ταχύτητα με την οποία αυτός κινείται. Στη Μετεωρολογία, η ένταση του ανέμου εκφράζεται συνήθως με την ταχύτητά του, οπότε δίδεται σε μέτρα ανά δευτερόλεπτο ή σε χιλιόμετρα [ή μίλια] ανά ώρα ή, τέλος, σε κόμβους. Η γνωστή μας κλίμακα Μποφόρ είναι εμπειρικός τρόπος μέτρησης της έντασης των ανέμων, που βασίζεται στην παρατήρηση των αποτελεσμάτων του ανέμου σε στεριά ή θάλασσα. Ανάλογα με την έντασή του ο άνεμος χαρακτηρίζεται ως: νηνεμία ή άπνοια με 0 Μποφόρ, υποπνέων 1 Μποφόρ, ασθενής 2 - 3 Μποφόρ, μέτριος 4 - 5 Μποφόρ, ισχυρός 6 Μποφόρ, σφοδρός 7 Μποφόρ, θυελλώδης [θύελλα] 8 - 9 Μποφόρ, καταιγίζων [καταιγίδα] 10 - 11 Μποφόρ και τυφώνας 12 Μποφόρ. Ακόμη ο άνεμος χαρακτηρίζεται λείος, αν είναι άνεμος στρωτός, δηλαδή χωρίς αυξομειώσεις της έντασής του ή ριπαίος, αν η έντασή του μεταβάλλεται κατά σύντομα χρονικά διαστήματα. Αν όμως η μεταβολή γίνεται κατά μακρά σχετικά διαλείμματα τότε ονομάζεται μεταβλητός. Μεταβλητός όμως ονομάζεται και εκείνος που αλλάζει (μεταβάλλει) διεύθυνση, σε αντιδιαστολή με εκείνον που διατηρεί την διεύθυνσή του επί μακρό χρόνο και ονομάζεται σταθερός.

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΕΜΩΝ: Στον ανθρώπινο οργανισμό ευεξία μπορεί να φέρει ο άνεμος όταν πνέει δροσερός, ελαφρός καλοκαιρινός ή δυσφορία όταν πνέει δυνατός ξηρός ή υπερβολικά ξηρός. Σε κατοικημένες περιοχές ο άνεμος σε μεγάλες ταχύτητες, περισσότερο των 10 Μποφόρ, επιφέρει σοβαρές καταστροφές.

ΕΙΔΗ ΑΝΕΜΩΝ:Γενικά οι άνεμοι κατατάσσονται στις ακόλουθες κατηγορίες: Συνεχείς, Περιοδικοί (ετήσιοι είτε ημερήσιοι), Αληγείς¹, Ανταληγείς², Αναβατικοί³, Καταβατικοί⁴, Εποχικοί, Τοπικοί, Επικρατούντες δυτικοί, Επικρατούντες πολικοί [ανατολικοί], Άνεμοι ισοβαρικών συστημάτων, Ριπαίοι, Θυελλώδεις [Θύελλα], Λαιλαπώδεις [Λαίλαπα].

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 1. "Ναυτική Μετεωρολογία" Χ. Περογιαννάκη, ταξίαρχου Π.Α. Γεν. Διευθ. ΕΜΥ, - Ίδρυμα Ευγενίδου, 1974, Αθήνα.

2. el.wikipedia.org/wiki/Άνεμος

konstantinosa.oikonomou@gmail.com

1. Ως αληγείς άνεμοι, (εκ του α στερητικού + λήγειν), χαρακτηρίζονται οι άνεμοι που πνέουν μεταξύ της περιοχής με υψηλές βαρομετρικές πιέσεις κάθε ημισφαιρίου, και της Ζώνης τροπικών νηνεμιών, κοντά στον Ισημερινό, όπου παρατηρούνται χαμηλές βαρομετρικές πιέσεις. Οι αληγείς άνεμοι έχουν στο βόρειο ημισφαίριο διεύθυνση βορειοανατολική, ενώ στο νότιο ημισφαίριο νοτιοανατολική. Οι άνεμοι αυτοί πνέουν με μεγάλη σταθερότητα όλο το έτος, πράγμα που εξηγεί και την ονομασία τους.

2. Ανταληγείς άνεμοι χαρακτηρίζονται οι άνεμοι που πνέουν πάνω από τους αληγείς. Η ονομασία τους προέρχεται από το γεγονός ότι πνεύουν κατ΄ αντίθετη διεύθυνση από εκείνη των αληγών.

3. Ο Αναβάτης άνεμος είναι εκείνος που δημιουργείται κυρίως την ημέρα και που πνέει από κοιλάδες ή πεδιάδες προς κοντινά όρη. Ο αναβατικός άνεμος οφείλεται στη διαφορά πυκνότητας του αέρος που δημιουργείτα μεταξύ των παραπάνω πε`ριοχών ιδιαίτερα όταν βρίσκονται σε εγγύτατη απόσταση.

4. Ο Καταβάτης άνεμος είναι εκείνος που πνέει προς τα κάτω από τις κορυφές βουνών ή υψηλές ακτές. Η δημιουργία του οφείλεται στη διαφορά πυκνότητας του αέρος που βρίσκεται στις πλαγιές των βουνών ή τις ακτές΄με εκείνο των παρακείμενων περιοχών. Η διαφορά αυτή μπορεί να οφείλεται στη ψύξη λόγω νυκτερινής ακτινοβολίας ή και σε άλλα αίτια (π.χ. στο χιονοσκεπές των κορυφών ή των ακτών).

ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: