Ο Χριστόφορος Περραιβός (4 ΜΑΪΟΥ 1863) και η συμβολή του στον Αγώνα του 1821 Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Ο Χριστόφορος Περραιβός  

(4 ΜΑΪΟΥ 1863) και η συμβολή του στον Αγώνα του 1821 

Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου 

   ΚΑΤΑΓΩΓΗ: Το πραγματικό του όνομα ήταν Χρυσάφης Χατζηβασίλης. Γεννήθηκε το 1773 σε ένα χωριό του Ολύμπου στην αρχαία Περραιβία, συγκεκριμένα στους Παλαιούς Πόρους (Πούρλιες) Πιερίας. Από τον τόπο καταγωγής του πήρε και το ψευδώνυμο Περραιβός. Παρακολούθησε νέος μαθήματα στη Σχολή της Τσαριτσάνης.

   ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ ΤΟΥ ΡΗΓΑ: Το 1793 σπούδασε στην ελληνική Σχολή του Βουκουρεστίου και το 1796 μετέβη στη Βιέννη, προκειμένου να σπουδάσει ιατρική. Εκεί συνάντησε τον Καταρτζή και τον Ρήγα Φεραίο, έγινε οπαδός του τελευταίου και σύντροφός του. Όταν από προδοσία οι Αυστριακοί ανακάλυψαν τα επαναστατικά σχέδια του Ρήγα Φεραίου, (17/12/1797), συνέλαβαν και τον Περραιβό, ο οποίος όμως αφέθηκε ελεύθερος, αφού ο Ρήγας τον κάλυψε λέγοντας ότι ήταν συμφοιτητής του που γνώρισε τυχαία.

   ΣΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ: Στη συνέχεια ο Περραιβός πήγε στην Κέρκυρα. Εκεί τύπωσε τα επαναστατικά τραγούδια του Ρήγα και δικούς του ύμνους στον Ναπολέοντα, που εκείνη την εποχή θεωρούνταν το το ίνδαλμα κάθε επαναστάτη. Το 1798 μετέβη στην Πάργα και βοήθησε στον αγώνα των Σουλιωτών κατά του Αλή. Το 1801 αναχώρησε για το Παρίσι με σκοπό να ζητήσει τη βοήθεια του Ναπολέοντα στο σχεδιαζόμενο απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων. Όταν επέστρεψε στα Επτάνησα, συνεργάστηκε αρχικά με τους των Γάλλους και στη συνέχεια με τους Ρώσους για εθνικούς σκοπούς, ενώ εργαζόταν ως δάσκαλος. Οι Γάλλοι εκτιμώντας τα οργανωτικά αλλά και τα συνωμοτικά του προσόντα τού εμπιστεύτηκαν πολλές δύσκολες αποστολές. Στη Κέρκυρα όπου έμεινε αρκετά χρόνια, μέχρι το 1817, συνέγραψε την "Ιστορία του Σουλίου και της Πάργας" την οποία εξέδωσε στο Παρίσι το 1803, ενώ το 1815 επανακυκλοφόρησε το έργο του στη Βενετία. Αργότερα το 1857 ακολούθησε η τρίτη έκδοσή, διορθωμένη. Ο Περραιβός, τόσο στην Επτάνησο όσο και στη Βενετία, καταδιώχθηκε ως συνωμότης, κατορθώνοντας όμως να μένει εκτός φυλακών.

 

Ή βιογραφία του Ρήγα από τον Περραιβό

 ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ: Το 1817 μετά την ήττα του Ναπολέοντα, όπου η γαλλική πολιτική ήταν πλέον ανίσχυρη προς την Ιερά Συμμαχία, πήγε στην Οδησσό, όπου συναντήθηκε με τους αρχηγούς της Φιλικής Εταιρείας Σκουφά, Αναγνωστόπουλο, Τσακάλωφ και Κομιζόπουλο και έγινε μέλος της. Από την εποχή αυτή αρχίζει και η νέα δράση του Περραιβού. Κατ΄ εντολή της Εταιρείας κατήλθε στη Μάνη για να προετοιμάσει τη μεγάλη εξέγερση. Επισκέφθηκε πολλές πόλεις της Πελοποννήσου και λίγο πριν την επανάσταση μετέβη στην περιοχή του Σουλίου, οργανώνοντας επανάσταση εκεί για λόγους αντιπερισπασμού.

  ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ '21: Εν συνεχεία μετείχε σε πολλές μάχες του Αγώνα, μέχρι και την απελευθέρωση της Ελλάδας. Αργότερα τον συναντάμε στους Παξούς και τέλος στο Μεσολόγγι. Κατά την Επανάσταση του 1821 έδρασε και ως πολιτικός αλλά και ως στρατιωτικός. Μετά το θάνατο του Καραϊσκάκη, ο Περραιβός τέθηκε υπό τις διαταγές του Υψηλάντη και τον ακολούθησε στις εκστρατείες του εναντίον των Τούρκων.

   ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ: H Κυβέρνηση Καποδίστρια, μετά την απελευθέρωση ανέθεσε στον Περραιβό τη διοίκηση των Βορείων Σποράδων, με έδρα τη Σκόπελο. Έλαβε μέρος ως πληρεξούσιος στη Γ΄ και Δ' Εθνοσυνέλευση. Μετά την ίδρυση του Ελληνικού Βασιλείου διορίσθηκε συνταγματάρχης στη Βασιλική φάλαγγα. Στις 18 Μαρτίου του 1844 ο Βασιλεύς Όθωνας του απένειμε τον βαθμό του υποστράτηγου. Πέθανε στην Αθήνα σε ηλικία ενενήντα περίπου χρόνων στις 4 Μαΐου 1863.

   ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ: Στο συγγραφικό του έργο ακόμη περιλαμβάνονται: "Πολεμικά απομνημονεύματα" (1836) σε δύο τόμους, το “Απομνημονεύματα πολεμικά διαφόρων μαχών συγκροτηθεισών μεταξύ Ελλήνων και Οθωμανών κατά τε το Σούλιον και Ανατολικήν Ελλάδα από του 1820 μέχρι του 1829 έτους” (1836). "Σύντομος βιογραφία του αοιδίμου Pήγα Φεραίου του Θετταλού" (1860) “Ιστορία της Πάργας” και “Ιστορία του Σουλίου” (1889).

Η Μεγαλομάρτυς Αγία Ειρήνη 5.5 του Kων/νου Αθ. Οικονόμου

 

Η Μεγαλομάρτυς Αγία Ειρήνη 5.5

του Kων/νου Αθ. Οικονόμου

Ξίφει θανοῦσα καὶ βιώσασα ξένως,
Εἰρηνικῶς τέθνηκας αὖθις, Εἰρήνη.
Εἰρήνη τμηθεῖσα ἀνέγρετο καὶ θάνε πέμπτῃ.

Η Αγία Μεγαλομάρτυς Ειρήνη έζησε τον 4ο αιώνα. Ήταν θυγατέρα του Λικινίου, που ήταν βασιλιάς κάποιου μικρού βασιλείου, και της Λικινίας. Καταγόταν από την πόλη Μαγεδών και αρχικά ονομαζόταν Πηνελόπη. Όταν η Αγία έγινε έξι ετών, ο πατέρας της Λικίνιος την έκλεισε σε ένα πύργο και ανέθεσε την διαπαιδαγώγησή της σε κάποιον γέροντα, ονόματι Απελλιανό, ο οποίος και έγραψε τα υπομνήματα του μαρτυρίου αυτής.

Μια νύχτα η Ειρήνη είδε το εξής όραμα: μπήκε στον πύργο ένα περιστέρι κρατώντας με το ράμφος του κλαδί ελιάς, το οποίο και άφησε επάνω στο τραπέζι. Επίσης, μπήκε και ένας αετός μεταφέροντας στεφάνι από άνθη, το οποίο τοποθέτησε και αυτός επάνω στο τραπέζι. Έπειτα μπήκε από άλλο παράθυρο ένας κόρακας, ο οποίος έβαλε επάνω στο τραπέζι ένα φίδι. Το πρωί που ξύπνησε απορούσε και σκεπτόταν τι άραγε να σημαίνουν αυτά που είδε. Τα διηγήθηκε λοιπόν στον γέροντα Απελλιανό και εκείνος τα ερμήνευσε ως προάγγελμα των στεφάνων της δόξας και του μαρτυρικού τέλους αυτής μετά τη βάπτισή της. Στο Χριστιανισμό ελκύσθηκε από κάποια κρυπτοχριστιανή νέα, η οποία, λόγω της τιμιότητας και των αρετών της, έχαιρε μεγάλης εκτιμήσεως από τους γονείς της Πηνελόπης και της αναθέσαν να υπηρετεί τη θυγατέρα τους. Ένας ιερεύς, ονόματι Τιμόθεος, βάπτισε τελικά κρυφά τη νεαρή κόρη και τη μετονόμασε Ειρήνη.

   Το γεγονός δεν άργησε να πληροφορηθεί ο πατέρας της Λικίνιος, όταν μάλιστα η Αγία Ειρήνη συνέτριψε τα είδωλα της πατρικής της οικίας ομολογώντας με αυτό τον τρόπο την πίστη της στον Χριστό. Για τον λόγο αυτό διέταξε να τη δέσουν στα πόδια ενός άγριου αλόγου, να τη σκοτώσει με κλοτσιές. Αλλά από θαύμα το άλογο στράφηκε εναντίον του και σκότωσε αυτόν. Τότε επικράτησε μεγάλη σύγχυση μεταξύ των εκεί παρεβρισκομένων ανθρώπων. Αλλά η Ειρήνη τους καθησύχασε με τα λόγια του Χριστού: «Παντα δυνατα τω πιστευοντι» (Μαρκ. θ΄ 23). Και πράγματι, με θαυμαστή πίστη προσευχήθηκε και ο πατέρας της σηκώθηκε ζωντανός. Τότε, οικογενειακώς όλοι βαπτίστηκαν χριστιανοί. Στη συνέχεια κυνηγήθηκε πολύ από τους Πέρσες βασιλείς Σεδεκία και Σαπώριο Α'.

Έπειτα η Αγία Ειρήνη πήγε στην Καλλίπολη του Ελλησπόντου, όπου ηγεμόνευε ο Νουμεριανός. Εκεί παρουσιάσθηκε σε αυτόν και ομολόγησε με παρρησία την πίστη της στον Χριστό. Οι ειδωλολάτρες την έκλεισαν διαδοχικά σε τρία πυρακτωμένα χάλκινα βόδια. Το τρίτο όμως βόδι, τη στιγμή που βρισκόταν εντός του η Μεγαλομάρτυς, όλως παραδόξως κινήθηκε, ενώ ήταν άψυχο ανθρώπινο κατασκεύασμα. Στη συνέχεια αυτό σχίσθηκε και βγήκε από μέσα του η Αγία εντελώς αβλαβής από την κόλαση της πυράς. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα να προσέλθουν στην πίστη του Χριστού χιλιάδες ψυχές. Στην πόλη Μεσημβρία της Θράκης η Αγία Ειρήνη θανατώθηκε, αλλά με τη δύναμη του Θεού αναστήθηκε και είλκυσε στην πίστη το διοικητή και ολόκληρο το λαό. Τέλος, η Αγία κατέφυγε μαζί με το δάσκαλό της Απελλιανό στην Έφεσο της Μικράς Ασίας, όπου διέμεινε θαυματουργώντας και τιμώμενη ως αληθινή ισαπόστολος. Εκεί ανέπτυξε μεγάλη δράση μέχρι την ημέρα της κοιμήσεως αυτής, το 315 μ.Χ.

 

  Στο Συναξάρι της αναφέρεται ότι στην Έφεσο η Αγία βρήκε μία λάρνακα, στην οποία δεν είχε ως τότε ενταφιασθεί κανένας, μπήκε μέσα σε αυτήν και κοιμήθηκε με ειρήνη. Πριν δε από την κοίμησή της η Αγία Ειρήνη είχε δώσει εντολή να μην μετακινήσει κανένας την ταφόπετρα, με την οποία θα σκέπαζε τη λάρνακα ο δάσκαλός της Απελλιανός, προτού περάσουν τέσσερις ημέρες. Μετά όμως από δύο ημέρες επισκέφθηκαν τον τάφο ο Απελλιανός και οι άλλοι, οι οποίοι είδαν ότι η ταφόπετρα ήταν σηκωμένη και η λάρνακα κενή. Κατά το Μηνολόγιον του αυτοκράτορα Βασιλείου Β', η Αγία Ειρήνη τελειώθηκε μαρτυρικά δι' αποκεφαλισμού.

Σημείωση: Απότμημα του Ιερού Λειψάνου της Αγίας βρίσκεται στη Μονή Κύκκου Κύπρου και στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων Βενετίας.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

Οι Μεταβλητοί αστέρες: η φύση τους, τα είδη [+ΒΙΝΤΕΟ] του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Οι Μεταβλητοί αστέρες: η φύση τους, τα είδη [+ΒΙΝΤΕΟ]

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

Σειρά εικόνων που δείχνουν την επέκταση του φωτός ενός μεταβλητού ερυθρού αστέρος, του V838 Μονόκερου

   Μεταβλητός είναι κάθε αστέρας του οποίου η λαμπρότητα αλλάζει με την πάροδο του χρόνου, παρουσιάζοντας μία κύμανση του φαινομένου μεγέθους, δηλαδή του μεγέθους του όπως φαίνεται από τη Γη. Η μεταβλητότητα φωτεινότητας αποτελεί ένα μόνιμο και σταθερό χαρακτηριστικό ορισμένων αστέρων, που μελετάται μέσω της λεγόμενης καμπύλης φωτός, μιας συνάρτησης δηλαδή που περιγράφει τη μεταβολή της λαμπρότητάς του σε σχέση με το χρόνο. Κάθε μεταβλητός αστέρας παρουσιάζει ιδιαίτερη καμπύλη φωτός που με τη βοήθεια αυτής προσδιορίζεται το μέγιστο και το ελάχιστο καθώς και το εύρος της μεταβολής της λαμπρότητάς του. Συγχρόνως μεταβάλλονται και άλλα φυσικά χαρακτηριστικά των συγκεκριμένων αστέρων που δημιουργούν επίσης καμπύλες σε συνάρτηση με το χρόνο [δείκτης χρωματισμού, ακτινική ταχύτητα, φασματικός τύπος κ.ά]. Ο πρώτος μεταβλητός αστέρας παρατηρήθηκε από τον Johannes Holwarda, το 1638 και ήταν ο Όμικρον του αστερισμού του Κήτους, [αργότερα ονομάστηκε Mira=θαυμάσιος], που ταλαντωνόταν σε έναν περιοδικό κύκλο 11 μηνών. Ο δεύτερος μεταβλητός αστέρας παρατηρήθηκε το 1669 από τον Geminiano Montanari και ήταν ο μεταβλητός Αλγκόλ ή Β του Περσέα. Το 1784 δόθηκε η σωστή ερμηνεία του φαινομένου της μεταβλητότητας. Και ενώ μέχρι το 1786 είχαν παρατηρηθεί δέκα μεταβλητοί αστέρες, το 1850 ο αριθμός τους είχε πολλαπλασιαστεί. Μετά την ανακάλυψη της φωτογραφίας [1890], η αύξηση αυτών ήταν ραγδαία. Π.χ. το 1960 αριθμούνταν 15.504 μεταβλητοί αστέρες, ενώ το 2008 έφθασαν τους 46.000 μόνο στο Γαλαξία μας και περίπου 10.000 σε άλλους γαλαξίες. Βέβαια οι αριθμοί αυτών είναι ελαχιστότατοι στον τεράστιο αριθμό του συνόλου των αστέρων του έναστρου ουρανού. Συστηματικές έρευνες - παρατηρήσεις για την ανακάλυψη νέων μεταβλητών αστέρων διεξάγονται σήμερα από ένα τεράστιο δίκτυο αστεροσκοπείων που κατανέμονται σε διάφορα σημεία της επιφάνειας της Γης. Απ΄ τη στιγμή που υπάρξουν κάποιες ενδείξεις ότι η λαμπρότητα κάποιου αστέρα μεταβάλλεται εγγράφεται στον διεθνή "κατάλογο υπόπτων δια μεταβλητότητα αστέρων". Όταν διαπιστωθεί αναμφισβήτητα ότι ο συγκεκριμένος αστέρας είναι μεταβλητός εγγράφεται στο "Γενικό κατάλογο μεταβλητών αστέρων".

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ ΑΣΤΕΡΩΝ: Οι μεταβλητοί αστέρες ταξινομούνται σε τρεις κύριες κατηγορίες ανάλογα με τις αιτίες που προκαλούν τη μεταβλητότητά τους: α΄ στους Παλλόμενους μεταβλητούς (pulsating variables), β΄ στους Εκρηκτικά μεταβλητούς (eruptive variables) και γ΄ στους μεταβλητούς λόγω Εκλείψεων (eclipsing variables). Βεβαίως, γνήσιοι μεταβλητοί αστέρες θεωρούνται μόνο οι αστέρες των δύο πρώτων κατηγοριών, επειδή οι μεταβολές της λαμπρότητας τους οφείλονται σε ενδογενή αίτια, ενώ οι αστέρες της τρίτης κατηγορίας οφείλουν τη μεταβλητότητά τους σε εξωτερικούς υποκειμενικούς παράγοντες [το πως δηλαδή βλέπουμε εμείς από τη Γη τον “κρυμμένο” αστέρα¹]. Οι μεταβλητοί αστέρες μορφολογικά διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: Τους περιοδικά μεταβλητούς και τους μη περιοδικά μεταβλητούς. Οι μη περιοδικά μεταβλητοί διακρίνονται σε ανώμαλους μεταβλητούς και σε Καινοφανείς μεταβλητούς (Novae) και Υπερκαινοφανείς (Supernovae).

Η ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ ΑΣΤΕΡΩΝ: Οι περισσότεροι μεταβλητοί αστέρες βρίσκονται εκτός της Κύριας Ακολουθίας². Αυτό σημαίνει ότι οι αστέρες, περνώντας το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους πάνω στην Κύρια Ακολουθία, διατηρούν μια σταθερή φωτεινότητα. Αντίθετα, όταν εγκαταλείπουν την ασφάλεια αυτής της περιοχής, ή πριν φθάσουν σ' αυτήν, η φωτεινότητα τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις. Έτσι, όταν κατά τις πρώτες περιόδους της ζωής του [πρωτοαστέρας] συστέλλεται στην προσπάθειά του να μετατραπεί σε πραγματικό αστέρι, συμβαίνουν σημαντικές αυξομειώσεις της φωτεινότητας του και ο πρωτοαστέρας εμφανίζεται σαν εκρηκτικά μεταβλητός. Όταν, πολύ αργότερα, ο αστέρας εγκαταλείπει την Κύρια Ακολουθία και κινείται προς την περιοχή των ερυθρών γιγάντων, αναπτύσσει εκτεταμένη ατμόσφαιρα. Η ατμόσφαιρα αυτή του “γερασμένου” άστρου αρχίζει να πάλλεται και ο αστέρας μεταβάλλεται σε παλλόμενο μεταβλητό. Καθώς ο αστέρας συνεχίζει να γιγαντώνεται, η ατμόσφαιρα του εκτείνεται όλο και περισσότερο, ενώ συγχρόνως γίνεται αραιότερη. Η επιφανειακή θερμοκρασία του όμως διαρκώς μειώνεται, ευνοώντας τη δημιουργία τοπικών συμπυκνώσεων μέσα στην ατμόσφαιρα του. Οι συμπυκνώσεις αυτές επηρεάζουν την εκπεμπόμενη από τον αστέρα ακτινοβολία, ενώ ταυτόχρονα η παλμική κίνηση της ατμόσφαιρας του γίνεται όλο και πιο άρρυθμη. 'Ετσι η περιοδικότητα της μεταβλητότητας του άστρου γίνεται ανώμαλη (ανώμαλος μεταβλητός αστέρας). Όταν η ατμόσφαιρα του αστεριού απομακρυνθεί τόσο πολύ ώστε να “γλιστράει” στο διάστημα, τότε γίνεται ορατό το θερμό σώμα του άστρου, που συγκροτείται πλέον από “εκφυλισμένη” ύλη. Ο αστέρας από εκείνη τη στιγμή, αρχίζει να μεταβάλλεται σε λευκό νάνο. Πολλοί αστέρες, σ' αυτή τη φάση, πριν μεταβληθούν σε λευκούς νάνους υφίστανται μία βίαιη έκρηξη και έτσι μεταβάλλονται σε καινοφανείς αστέρες. Αξίζει να σημειώσουμε, κλείνοντας, ότι τελικά οι μεταβλητοί αστέρες, εξελισσόμενοι, μεταβάλλουν τη λαμπρότητα, το απόλυτο μέγεθος και τα φασματικά τους χαρακτηριστικά, αλλά εν τέλει, κάποια στιγμή και μετά, παύουν να είναι μεταβλητοί. Δηλαδή, η περίοδος της μεταβλητότητας είναι μόνο μία φάση της ζωής ενός αστεριού.

 konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

1. Οι μεταβλητοί εξ εκλείψεων είναι συνήθως διπλοί αστέρες, με σταθερή λαμπρότητα. Καθώς όμως περιφέρονται γύρω από το κέντρο του συστήματός τους, συμβαίνουν εκλείψεις, του ενός από τον άλλο, με συνέπεια η ολική λαμπρότητα του συστήματός τους να παρουσιάζει μεταβολές.

2. H Κύρια Ακολουθία είναι μία συνεχής και διακριτή λωρίδα αστέρων που εμφανίζεται στο διάγραμμα αστρικού χρώματος και λαμπρότητας. Τα αστέρια αυτά είναι γνωστά ως αστέρες κύριας ακολουθίας ή νάνοι αστέρες. Μετά τον σχηματισμό ενός αστέρα, παράγεται ενέργεια στον καυτό, πυκνό πυρήνα του μέσω πυρηνικής σύντηξης [όπως περιγράψαμε στο άρθρο μας για τον Ήλιο] ατόμων υδρογόνου που μετατρέπονται σε ήλιο. Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου της ζωής του, το άστρο βρίσκεται στην κύρια ακολουθία σε μία θέση που καθορίζεται από τη μάζα του, τη χημική σύνθεσή του και άλλους παράγοντες. Η ενέργεια που παράγεται στον πυρήνα κατευθύνεται προς την επιφάνεια και ακτινοβολεί μέσω της φωτόσφαιρας. Ο Ήλιος βρίσκεται τώρα βρίσκεται στην κύρια ακολουθία.