Ο Άγιος Νεομάρτυς Μιχαήλ Πακνανάς ο Κηπουρός [30 Ιουνίου ή 9 Ιουλίου 1770 (ή 1771)] +ΒΙΝΤΕΟ από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου, δάσκαλο

 

Ο Άγιος Νεομάρτυς Μιχαήλ Πακνανάς ο Κηπουρός

[30 Ιουνίου ή 9 Ιουλίου 1770 (ή 1771)] +ΒΙΝΤΕΟ

από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου, δάσκαλο

  ΑΠΟ ΤΗ ΦΤΩΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΟΡΦΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΡΟΚΑΜΑΤΟ: Ο άγιος Νεομάρτυς Μιχαήλ γεννήθηκε, στην Αθήνα από φτωχούς, μα ευσεβείς γονείς, γύρω στο 1750. Ζούσε στη συνοικία της Βλασσαρούς, η οποία βρισκόταν κάτω από την Ακρόπολη, στο σημερινό χώρο της Αρχαίας Αγοράς. Η φτώχεια δεν του επέτρεψε να μάθει γράμματα κι έτσι, αγράμματος κι απλοϊκός, με πολλή όμως πίστη στο Χριστο, μεγάλωνε ο Μιχαήλ κοντά στους ευλογημένους γονείς του. Όταν έγινε έφηβος, ο πατέρας του τον πήρε κοντά του να τον βοηθάει στους κήπους, όπου δούλευε. Δούλεψε κάμποσα χρόνια έτσι, δίπλα στον πατέρα του. Μετά, σαν έχασε τον πατέρα του, αγόρασε ένα γαϊδουράκι και μ’ αύτό έβγαινε στα γύρω χωριά, και κουβαλούσε κοπριά για τους κήπους, που καλλιεργούσε παλιότερα ο πατέρας του. Καμμιά φορά ψώνιζε απ’ την πολιτεία πράγματα που δεν είχαν οι χωρικοί στον τόπο τους, κι όταν πήγαινε στα χωριά τους τα πουλούσε. Κάπως έτσι ήταν η ζωή του Μιχαήλ, με πολύν κόπο και ίδρωτα, πότε στους κήπους των πλουσίων Αθηναίων, πότε στα δύσβατα τότε χωριά γύρω απ’ την Αθήνα, δοξάζοντας το Θεό που τον φύλαγε πιστό ορθόδοξο χριστιανό, ανάμεσα στους άπιστους αγαρηνούς, στους οποίους τότε ήταν σκλάβοι οι Έλληνες.

 

  ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΚΕΣ ΠΙΕΣΕΙΣ: Μια μέρα, όμως, καθώς γυρνούσε από τα χωριά, στην είσοδο της Αθήνας, συνάντησε τους φύλακες της χώρας, που ήταν άνθρωποι του Βοεβόδα της πόλης, Μωαμεθανοί κι αυτοί. Από καιρό τον είχαν βάλει στο μάτι, και καθώς τον έβλεπαν απλοϊκό κι αγράμματο, νόμιζαν πως θα τον έκαμναν ν’ αλλαξοπιστήσει. Και γι’ αυτό τον συκοφάντησαν κατηγορώντας τον πως πήγε μπαρούτι στους κλέφτες, τους αρματωμένους Έλληνες, που ήταν πάνω στα βουνά, και τον φυλάκισαν. Έτσι οι Αγαρηνοί έρχονταν καθημερινά και τον ανάγκαζαν με χίλιους τρόπους να τουρκέψει, δηλαδή ν’ αλλάξει την πίστη του. Μα αυτός, παρόλο που δεν ήξερε και πολλά γράμματα, δεν ήθελε ν’ αφήσει το Χριστό και να προσκυνήσει ψευδοπροφήτες, δεν θα άφηνε το άγιο Ευαγγέλιο, για χάρη του Κορανίου. Η Ορθοδοξία των πατέρων του είχε χαράξει πολύ βαθιά την πίστη μέσα του, και τίποτα μπορούσε να την ξεριζώσει.

 

   ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ: Πέρασε κάμποσος καιρός, χωρίς να φέρουνε αποτέλεσμα οι πιέσεις των Οθωμανών. Όταν πια τελείωσε η υπομονή τους, άρχισαν να τον φοβερίζουν πως, αν δεν αλλάξει την πίστη του, έχουν απόφαση και διαταγή να τον θανατώσουν. Αυτή την απόφαση την άκουσε κ’ ένας ζηλωτής ορθόδοξος, ονόματι Γεώργιος, και φοβήθηκε μήπως ο ευλογημένος Μιχαήλ, που ήταν μόλις δεκαοχτώ χρονών, νέος πολύ για να μη λογαριάζει τη ζωή και τις χαρές της, κλονιστεί και αλλαξοπιστήσει. Πάει λοιπόν στη φυλακή, δίνει με τρόπο «άσπρα» στους φύλακες, για να τον αφήσουν να δεί τον Μιχαήλ. Τον βρήκε να προσεύχεται γονατιστός, με δάκρυα στα μάτια. Έμειναν οι δυο τους ώρα πολλή μαζί, πότε κάνοντας προσευχή και πότε ψέλνοντας τροπάρια της Εκκλησίας. Ύστερα προσπάθησε, με όση δύναμη έχουν τα λόγια ενός πιστού, να τον στερεώσει στην πίστη του Χρίστου και να τον ενθαρρύνει στο δρόμο του μαρτυρίου, που ανοίγονταν ήδη μπροστά του. Ύστερα σηκώθηκε, αγκάλιασε το Μιχαήλ, τον ασπάστηκε κ’ έφυγε ψιθυρίζοντας λόγια προσευχής.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΟΕΒΟΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗ: Τα βασανιστήρια του Μιχαήλ συνεχιζότανε άπ’ τους απίστους ασταμάτητα. Όμως, όσο τον βασανίζανε, τόσο εκείνος γίνονταν πιο σταθερός στην άρνηση του: “δεν τουρκίζω· είμαι χριστιανός!”, έλεγε συνέχεια. Κάποτε, τον έβγαλαν απ’ τη φυλακή και τον παρουσίασαν στο Βοεβόδα, ελπίζοντας πως με κολακείες και ταξίματα (φορέματα, χτήματα, πλούτη), θα λύγιζε τον άγιο. Ο Νεομάρτυς όμως έμενε ασάλευτος στην πίστη του Χριστού. Ο Βοεβόδας τότε άρχισε τις απειλές για τα ερχόμενα μαρτύρια λέγοντάς του πως στο τέλος θα τον θανατώσει αν δεν αλλαξοπιστήσει. Ο Άγιος έλεγε και ξανάλεγε τις δυο λέξεις (δεν τουρκεύω), δίχως να λιποψυχήσει. Τότε ο Βοεβόδας τον έστειλε στον ονομαστό Καλοπασσιά από τα Γιάννενα, που βρισκόταν εκείνες τις μέρες στην Αθήνα. Έλπιζε πως εκείνος, φόβος και τρόμος καθώς ήταν για τα μέσα που χρησιμοποιούσε σ’ όλους τους φυλακισμένους, θα γύριζε τον Μιχαήλ στην πίστη τους. Μα κι ο Καλοπασσιάς, μ’ ό,τι κι αν του ‘ταξε και μ’ όσες απειλές και βάσανα κι αν τον φοβέρισε τον Μιχαήλ, δεν κατάφερε να πάρει άλλη λέξη απ’ το στόμα του, εκτός από το: «δεν τουρκίζω»! Τότε ο Καλοπασσιάς του λέει με πονηριά: “Μπρέ λωλέ, άρνήσου κατά το παρόν την πίστη σου, για να γλυτώσεις τη ζωή σου, κι ύστερα πήγαινε σ’ άλλον τόπο, και έχε πάλι την πίστη σου”. Αλλά ο Μάρτυς δεν πειθόταν με κανέναν τρόπο, αλλά φώναζε ακατάπαυστα: “δεν τουρκίζω, δεν τουρκίζω”. Βλέποντας λοιπόν τον άγιο Μιχαήλ ο φοβερός Καλοπασσιάς ασάλευτο στην πίστη του, τον έστειλε στο δικαστή πια για να τον δικάσει. Κι εκείνος, βέβαια, πάσχισε να τον αλλαξοπιστήσει με τους δικούς του τρόπους, πριν να τον δικάσει, αλλά είχε κι αυτός το ίδιο αποτέλεσμα. Ο Άγιος του πετούσε κατάμουτρα το “δεν τουρκίζω”. Τότες θύμωσε και εκείνος, κι έβγαλε την απόφαση για να τον αποκεφαλίσουν.

 

  ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ: Ο Άγιος ατάραχος άκουσε την καταδίκη του και ακολούθησε τους οπλισμένους υπηρέτες, που τον πήγαιναν στον τόπο της καταδίκης. Δέσμιος, βασανισμένος κι εξουθενωμένος απο τα μαρτύρια, ο Άγιος δεν δείλιαζε, παρά έτρεχε με προθυμία στο μαρτύριο. Κι όταν στο δρόμο που περνούσαν απαντούσε χριστιανούς, φώναζε παρακλητικά: “συγχωρέστε με, αδέλφια, κι ο Θεός να σας συγχώρεσει”! Σαν έφτασε στον ορισμένο τόπο, γονάτισε, έκαμε την προσευχή του, κι έσκυψε το κεφάλι του με χαρά, σα να περίμενε ζωή απ’ το σπαθί, και όχι θάνατο. Ο αγαρηνός τον έπιασε απ’ τα μαλλιά και τον εχτύπησε με το σπαθί στο λαιμό, μα διπλαριστά κι όχι με την κόψη, για να τον κάνει να δειλιάσει και ν’ αρνηθεί το Χριστό. Μα ο άγιος με θάρρος του έλεγε: “Χτύπα για την πίστη”! Ο φονιάς τότε γύρισε τη μαχαίρα του από το κοφτερό μέρος, κι άρχισε να του κόβει το λαιμό λίγο-λίγο, για να προλάβει, αν πονέσει, να μετανιώσει και ν’ αλλοξοπιστήσει, αλλά μάταια, γιατί ο άγιος ολοένα και δυνατώτερα φώναζε: “κτύπα, για την πίστη”! Τότε ο δήμιος χτύπησε τον Άγιο με όλη του τη δύναμη κ’ έκοψε την τίμια κεφαλή του, ενώ η ψυχή του, στεφανωμένη μέσα στο αίμα του μαρτυρίου, ανέβαινε ν’ αναπαυθεί στις αιώνιες σκηνές των δικαίων του Θεού¹.

ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΡΥΡΑ: Στην πρώτη κολώνα του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα, διακρινόταν το ακόλουθο επιγραφικό χάραγμα: «1771 Ιουλίου 9 απεκεφαλίσθη ο Πακνανάς Μιχάλης». Το μοναδικό παρεκκλήσι σ’ όλη την Πρωτεύουσα αφιερωμένο στον Άγιο νεομάρτυρα Μιχαήλ βρίσκεται στον Ιερό Ναό Αναλήψεως Κυρίου Νέου Κόσμου (Λαγουμιτζή και Ντελακρουά), όπου κατά την παράδοση στην περιοχή αυτή βρισκόταν οι κήποι του Αγίου. Το 2003 ο Μιχαήλ ο Κηπουρός ανακηρύχθηκε προστάτης των διαιτολόγων και διατροφολόγων. Προς τιμήν του, ένας από τους κεντρικότερους δρόμος στη συνοικία της Αθήνας «Νέος Κόσμος» φέρει το όνομά του (Οδός Μπακνανά), καθώς και η παρακείμενη στάση του τραμ.

Ἀπολυτίκιο [Ἦχος α']: “Τοῦ δολίου πατήσας εὐθαρσῶς τὰ φρυάγματα ἐν ἐσχάτοις ἔτεσι, μάκαρ, Ἰησοῦν ὡμολόγησας, αἱμάτων σου δὲ ῥείθροις, Μιχαήλ, ἡγίασας τὴν γῆν τῶν Ἀθηνῶν καί ὑπόδειγμα ἐδείχθης ἅπασιν εὐσεβέσι, πίστει κράζουσι· Δόξᾳ τῷ ποιητῇ σου καί Θεῷ, δόξα τῷ σέ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ποδηγέτην σέ στεῤῥόν ἡμῖν δωρήσαντι.” Κοντάκιο [Ἦχος δ’]: “Εὐσεβείας ἤθεσι κεκοσμημένος, μαρτυρίου ἤνυσας, τὸ θεῖον σκάμμα Μιχαήλ, καὶ ἐκ χειρὸς τοῦ Παντάνακτος, τὸν τῆς ἀθλήσεως στέφανον εἴληφας”. Μεγαλυνάριον: “Χαίροις Ἀθηναίων εὖχος σεμνόν, Μιχαὴλ θεόφρον, Νεομάρτυς τοῦ Ἰησοῦ, Ὃν ἀεὶ δυσώπει, ὑπὲρ τῶν ἐκτελούντων, τὴν μνήμην σου τὴν θείαν, καὶ εὐφημούντων σε”.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Π.Β. Πάσχου, «Έρως Ορθοδοξίας», Εκδ. Αποστ. Διακονίας, Αθήνα, 1984.

konstantinosa.oikonomou@gmail.com

1. Ήταν είτε στις 6 ή στις 30 Ιουνίου, είτε στις 9 Ιουλίου, του 1770 ή 71, αναλόγως των πληροφοριών των διαφόρων πηγών.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Ο Άγιος Νεομάρτυς Νικήτας ο Νισύριος [Xίος - 21.6.1732] από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου, δάσκαλο

 

Ο Άγιος Νεομάρτυς Νικήτας ο Νισύριος [Xίος - 21.6.1732]

από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου, δάσκαλο

   

   ΚΑΤΑΓΩΓΗ – ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ: Ο άγιος γεννήθηκε στο Μανδράκι της Νισύρου των Δωδεκανήσων το 1716 από πλούσιους γονείς. Ο πατέρας του ήταν ένας από τους δημογέροντες του νησιού. Κάποτε ο πατέρας του, εξαιτίας κάποιων προστριβών με τους Τούρκους, οδηγήθηκε στο δικαστήριο και επειδή φοβήθηκε τις συνέπειες εξισλαμίστηκε. Φυσικά μαζί του εξισλαμίστηκε και ολόκληρη η οικογένειά του κατά τη συνήθεια των Τούρκων, ενώ μετά απ΄αυτό μετακόμισαν στη Ρόδο. Ο Νικήτας ήταν τότε μωρό και δεν είχε συνείδηση του γεγονότος. Ανατρεφόταν με τουρκικά φρονήματα και μάλιστα έδειχνε ιδιαίτερο ζήλο στην πλάνη της θρησκείας που του επεβλήθη.

Ο ΟΝΕΙΔΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΙΚΗΤΑ ΑΠΟ ΑΛΛΑ ΠΑΙΔΙΑ: Κάποια μέρα, εκεί που έπαιζε σ΄ένα δρομάκι της Ρόδου, μάλωσε μ’ ένα τουρκόπουλο. Η μητέρα του άλλου παιδιού τον έβρισε και τον ονόμασε μουρτάτη, άπιστο και άλλες βρισιές που συνήθιζαν να λένε οι Τούρκοι σ’ όσους εξισλαμίζονταν. Ο μικρός Νικήτας, μη υποφέροντας αυτά τα σκληρά λόγια, έτρεξε στη μάνα του και ζητούσε εξηγήσεις γιατί τον κορόιδευαν και τον έλεγαν άπιστο. Παρόλο που η μητέρα του προσπαθούσε να τον καθησυχάσει, εκείνος επέμενε και τελικά αναγκάστηκε να του αποκαλύψει την αλήθεια και ποιό ήταν το χριστιανικό του όνομα.

   ΑΝΑΝΗΨΗ: Τότε μέσα στην ψυχή του μικρού Νικήτα γεννήθηκε αμέσως ο σωτήριος λογισμός να επιστρέψει στην προγονική χριστιανική πίστη. Μπήκε σε ένα καΐκι και βγήκε σ’ ένα μαστιχοχώρι της Χίου. Ο Θεός οδήγησε τα βήματά του στη Νέα Μονή Χίου. Ο ηγούμενος τον έστειλε να εξομολογηθεί στον νηπτικό Πατέρα, άγιο Μακάριο Νοταρά, ο οποίος ησύχαζε στη Χίο. Κατόπιν επέστρεψε στη Νέα Μονή όπου κατηχήθηκε, μυρώθηκε και ζούσε άγνωστος στους πολλούς στο Μοναστήρι. Ο έφηβος αναγεννημένος Νικήτας προσπαθούσε να μιμηθεί τη ζωή των πατέρων με νηστεία και εγκράτεια. Έδειχνε την ευλάβειά του συχνά με παιδαριώδεις πράξεις και πολλοί τον θεωρούσαν σαλό.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙ ΟΜΟΛΟΓΙΑΣ: Κάποτε ο Νικήτας άκουσε ότι οι αρνητές πρέπει να ομολογήσουν τον Χριστό και αν χρειασθεί να χύσουν το αίμα τους για την πίστη τους. Αυτόν τον λόγο τον δέχθηκε με πολλή σοβαρότητα και ρίζωσε μέσα του η επιθυμία να μαρτυρήσει για τον Χριστό. Ανέβηκε στο σπήλαιο των κτιτόρων της Μονής όπου ασκήτευαν κάποιοι πατέρες και έμεινε μαζί τους κάποιο χρονικό διάστημα. Κατόπιν κατέβηκε πάλι στη Μονή και ζητούσε από τους πατέρες την άδεια να ομολογήσει τον Χριστό και να μαρτυρήσει . Οι πατέρες δίσταζαν να του δώσουν ευλογία λόγω της ηλικίας του, μιας και ήταν τότε μόλις δεκαπέντε ετών. Φοβούνταν μήπως δεν αντέξει τα βασανιστήρια και επιστρέψει πάλι στην πλάνη. Εξάλλου θα μπορούσε ζώντας χριστιανικά να σωθεί. Μαζεύτηκαν λοιπόν οι πατέρες της Μονής να συζητήσουν και να αποφασίσουν τι να κάνουν. Άλλοι είχαν την γνώμη να τον αφήσουν αφού το ήθελε τόσο πολύ, άλλοι είχαν την αντίθετη γνώμη. Τελικά αποφάσισαν να κάνουν μια παράκληση στην Παναγία και να τον αφήσουν.

  ΟΜΟΛΟΓΙΑ: Έτσι κι έγινε. Μαζί με κάποιον άλλον, για να του δείχνει τον δρόμο κατέβηκε στην πρωτεύουσα του νησιού, τη Χώρα Χίου. Εκεί στο Μόλο τον έπιασε ο Κριμλής, ένας φοροεισπράκτορας, γιατί δεν είχε πληρώσει τον φόρο του χαρατσιού και τον κράτησε η συνοδεία του εισπράκτορα έξω από ένα καφενέ για να πιάσουν και κανένα άλλο, και να τους πάνε όλους μαζί στη φυλακή. Την ώρα εκείνη πέρασε ένας γνωστός του ιερέας, ο παπα Δανιήλ, και τον χαιρέτησε ονομάζοντάς τον “Μεχμέτ” και τον ρώτησε γιατί είχε συλληφθεί. Όταν άκουσε για το χαράτσι απόρησε λέγοντας: “Καινούργιο είν’ αυτό, να πληρώνουν και οι Τούρκοι χαράτσι;” Ο Άγιος του απάντησε: “Τι λες άνθρωπέ μου, κάνεις λάθος, εγώ είμαι χριστιανός και ονομάζομαι Νικήτας”. Άκουσε τον διάλογο ο φοροεισπράκτορας και άρχισε να ερευνά την υπόθεση, για να τον πάει τελικά στον αγά. Εκεί διαπίστωσαν, από την περιτομή, ότι ο νέος ήταν μουσουλμάνος και αμέσως άρχισαν να φωνάζουν, να τον απειλούν, να τον βρίζουν, γιατί αρνήθηκε την πίστη τους και έγινε πάλι χριστιανός. Ο άγιος δεν πτοήθηκε από τις απειλές αλλά ομολόγησε τον Χριστό με πολλή γενναιότητα.

ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ: Τον έκλεισαν τότε στη φυλακή, στη θέση Βουνάκι, και τον βασάνιζαν. Ο άγιος υπέμενε με καρτερία προσευχόμενος και νηστεύοντας. Στην προτροπή κάποιων φυλακισμένων χριστιανών να φάει απάντησε: “Εγώ τρέφομαι με τροφή που εσείς δεν έχετε και ευφραίνομαι με ευφροσύνη την οποία εσείς δεν μπορείτε να αισθανθείτε”. Τον έριξαν έπειτα δεμένο χειροπόδαρα στον στάβλο για να τον ποδοπατήσουν τα άλογα και να τον σκοτώσουν έτσι κρυφά, για να μην ακουστεί έξω στους Χριστιανούς η ανδρεία του. Όμως, με την θεία χάρη, τα άλογα τον σεβάστηκαν και έμεινε αβλαβής. Τον έβγαλαν από εκείνη την φυλακή και τον έκλεισαν σε μια άλλη, πολύ σκοτεινή, μέσα στο κάστρο της πόλης. Εκεί επί δέκα ημέρες τον βασάνιζαν παντοιοτρόπως. Τι του έκαναν επακριβώς κανείς δεν ξέρει, γιατί δεν ήταν κλεισμένος εκεί κανένας χριστιανός. Μόνο κάποιοι Οθωμανοί έλεγαν με θαυμασμό πως τη νύχτα η φυλακή γινόταν πολύ φωτεινή από ένα παράξενο φως.

ΒΟΡΑ ΣΤΟ ΒΑΡΒΑΡΟ ΟΧΛΟ: Όταν οι βασανιστές του κατάλαβαν ότι δεν μπορούσαν να κάμψουν το φρόνημά του, τον έβγαλαν και τον παρέδωσαν στο έξαλλο πλήθος που τον άρπαξε ως πρόβατο επί σφαγή και σπρώχνοντάς τον, δέρνοντάς τον, χτυπώντας τον με τα μαχαίρια τους, τον έσυραν στην άκρη της πόλης στον Κάτω γιαλό, κάτω από το Ιβηρίτικο μετόχι. Του έλεγαν συνέχεια να τουρκέψει και εκείνος έλεγε: “Χριστιανός είμαι, Νικήτας ονομάζομαι και Νικήτας θέλω να πεθάνω!”. Τον γονάτισαν μάλιστα πολλές φορές για εκτέλεση, μήπως δειλιάσει και αρνηθεί. Οι χριστιανοί που βρίσκονταν εκεί και οι πατέρες από το Ιβηρίτικο και Αγιοταφίτικο μετόχι που παρακολουθούσαν τον αγώνα του αγίου προσεύχονταν μήπως δειλιάσει. Κι εκείνος ο γενναίος αθλητής του Χριστού έλεγε: “Γιατί αργοπορείτε και δεν με θανατώνετε να πάω στην αιώνια ζωή ν’ απολαύσω τη μακαριότητα του Παραδείσου”; Ακούγοντάς τα αυτά ο φοροεισπράκτορας, επειδή οι άλλοι τούρκοι δίσταζαν, άρπαξε μια μαχαίρα και τον αποκεφάλισε με πολλές μαχαιριές κάνοντάς οδυνηρότερο τον θάνατο του ενδόξου Μάρτυρα. Ο άγιος δεν είχε ακόμη συμπληρώσει ούτε τα δεκαέξι χρόνια στην επίγεια ζωή του!

   ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΒΕΒΗΛΩΣΗΣ ΤΟΥ ΛΕΙΨΑΝΟΥ-ΘΑΥΜΑΤΑ: Οι Τούρκοι, για να μη πάρουν οι Χριστιανοί το λείψανο του αγίου και το τιμήσουν, έριξαν ακαθαρσίες πάνω στο μαρτυρικό σκήνωμα(!!) αλλά αυτό παρέμεινε άσπιλο σαν κρίνος. Τελικά το πέταξαν στη θάλασσα. Αργότερα πιστοί παρέλαβαν το λείψανο και το διέσωσαν. Από την πρώτη στιγμή της τελειώσεως του Αγίου άρχισαν να γίνονται θαύματα με το αίμα και τα ενδύματά του. Η Κάρα του Αγίου βρίσκεται σήμερα στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους, ενώ ένα μέρος των Ιερών Λειψάνων του Αγίου βρίσκονται στον ομώνυμο Ναό, στη γενέτειρα του Αγίου, το Μανδράκι της Νισύρου.

Ἀπολυτίκιον [Ἦχος δ΄]: “Ἀκαταγώνιστος ὀφθεὶς Ἀθλοφόρε, τῶν ἐκ τῆς Ἄγαρ μηχανὰς ἐτροπώσω, καὶ ἐναθλήσας ἔνδοξε στεῤῥότατα, ξίφος κατεπάλαισας, δυσμενῶν ἀοράτων, ὅθεν τὸ διάδημα, ἀνεπλέξω τῆς νίκης, ὑπὲρ ἡμῶν ἱκέτευε Χριστὸν, νέε Νικήτα τῶν πίστει τιμώντων σε”. Κοντάκιο [Ἦχος δ΄]: “Νεοφανὴς ὥσπερ ἀστὴρ ἀθλοφόρε, ἐξανατείλας τῇ σεπτῇ Ἐκκλησίᾳ, τῶν εὐσεβῶν κατηύγασας τὰ πρόσωπα, πόθῳ εὐφημούντων σε, καὶ τελούντων Νικήτα, σῆς στεῤῥᾶς ἀθλήσεως, τὴν ὑπέρλαμπρον μνήμην, καὶ ἐκβοώντων· δόξα σοι Χριστὲ, τῷ τὸν ὁπλίτην τὸν σὸν στεφανώσαντι.” Μεγαλυνάριο: Μάρτυς ἀθλοφόρε ταῖς πρὸς Θεὸν, ἱεραὶς εὐχαῖς σου, διατήρει τοὺς εὐλαβῶς, τῇ σῇ θείᾳ σκέπῃ, προσφεύγοντας ἐκ πάντων, παθῶν τε καὶ κινδύνων, ψυχῆς καὶ σώματος.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

Ο Άγιος Απόστολος Ιούδας ο Θεάδελφος 19.6 + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου

 

Ο Άγιος Απόστολος Ιούδας ο Θεάδελφος 19.6 + ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου

   

   ΓΕΝΙΚΑ: Στις 19 του μηνός Ιουνίου η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του αγίου αποστόλου Ιούδα του Θεαδέλφου. Τα βιογραφικά του στοιχεία δεν μας διασώζονται με ακρίβεια και συχνά παρουσιάζονται παρόμοια με αυτά του αγίου αποστόλου Ιούδα του Θαδδαίου, γεγονός όχι περίεργο, αφού και οι δύο Απόστολοι είχαν το ίδιο όνομα, έζησαν δε και κήρυξαν την ίδια εποχή και στην ίδια περιοχή.

Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΕΑΔΕΛΦΟ: Στην Καινή Διαθήκη συμπεριλαμβάνεται η καθολική Επιστολή που συνέγραψε ο Άγιος Απόστολος Ιούδας ο Θεάδελφος. Στην αρχή της κατονομάζεται ο ίδιος ως «Ιούδας, Ιησού Χριστού δούλος, αδελφός δέ Ιακώβου». Σχετίζεται εμφανώς με τον Ιάκωβο, ο οποίος ήταν γνωστή ηγετική προσωπικότητα της πρώτης Εκκλησίας, και στην υμνολογία της Εκκλησίας προσδιορίζεται ως «Χριστού συγγενής» και «απόστολος θεάδελφος». Του αποδόθηκε λοιπόν η προσωνυμία «θεάδελφος», δηλαδή ένας από τους νομιζόμενους αδελφούς του Κυρίου, ένα από τα τέκνα του Ιωσήφ, τα οποία αυτός είχε αποκτήσει από γάμο του προτού μνηστευθεί την αειπάρθενο Θεοτόκο. Γι' αυτό το Συναξάρι θεωρεί τον εορταζόμενο σήμερα απόστολο Ιούδα «κατά σάρκα» αδελφό του Ιησού Χριστού, όπως και του Ιακώβου (του Αδελφοθέου, πρώτου επισκόπου Ιεροσολύμων). Ο Θεάδελφος Ιούδας, συγγραφέας της ομώνυμης Επιστολής της Καινής Διαθήκης, προστέθηκε στον κύκλο των μαθητών μετά την ανάσταση του Κυρίου.

Ο ΑΛΛΟΣ ΙΟΥΔΑΣ: Διαφορετικό πρόσωπο είναι ο άγιος Ιούδας ο Θαδδαίος [21 Αυγ.], ένας από τους δώδεκα Αποστόλους του Κυρίου, ο οποίος στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και στις Πράξεις των Αποστόλων ονομάζεται «Ιούδας Ιακώβου», ενώ στο κατά Μάρκον Ευαγγέλιο αποκαλείται «Θαδδαίος» (γ΄18) και στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο «Λεββαίος ο αποκληθείς Θαδδαίος» (ι΄3 που σημαίνει γενναίος). Ο μαθητής αυτός του Κυρίου, κήρυξε στην Έδεσσα, σε όλη την Συρία, έφθασε ώς τη Βηρυτό της Φοινίκης και είχε ειρηνικό τέλος.

ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ – ΜΑΡΤΥΡΙΟ: O άγιος απόστολος Ιούδας ο θεάδελφος, που εορτάζουμε σήμερα, κήρυξε το Ευαγγέλιο του Χριστού στην Παλαιστίνη, τη Μεσοποταμία κι έφθασε μέχρι την Περσία. Στην πόλη Έδεσσα της Μεσοποταμίας θεράπευσε από ανίατη ασθένεια τον τοπάρχη Αύγαρο. Μαρτύρησε στην πόλη Αραρά, όπου οι ειδωλολάτρες της περιοχής τον κρέμασαν και τον φόνευσαν με βέλη.

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ: Όπως προείπαμε, ο Άγιος Θεάδελφος Ιούδας είναι ο συγγραφέας της τελευταίας καθολικής Επιστολής της Καινής Διαθήκης, που φέρει το όνομά του. Η θεόπνευστη αυτή Επιστολή απευθύνεται προς τους χριστιανούς της Αντιόχειας και πιθανότατα γράφτηκε στα Ιεροσόλυμα γύρω στο 65-70 μ.Χ. Αυτή δεν έχει δογματικό περιεχόμενο, αλλά είναι εξαιρετικά διαφωτιστική και μεστή από μηνύματα, τα οποία χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερη σωτηριολογική σημασία. Στην αρχή της Επιστολής του ο Απόστολος Ιούδας αναφέρεται στο τρίπτυχο του ελέους του Θεού, της ειρήνης και της αγάπης, που βοηθά τον χριστιανό να απομακρύνει τη μεμψιμοιρία από τη ζωή του. Στην Επιστολή του ακόμη παρουσιάζεται το δόγμα της πτώσεως του Εωσφόρου και του τάγματος του γράφοντας: “Αγγέλους τε τους μη τηρήσαντας την εαυτών αρχήν, αλλά απολιπόντας το ίδιον οικητήριον εις κρίσιν μέγαλης ημέρας δεσμοίς αϊδίοις υπό ζόφον τετήρηκεν”. Στη συνέχεια καταφέρεται κατά των ψευδοδιδασκάλων και ασεβών, που μετατρέπουν τη χάρη του Θεού σε κάθε είδους ασέλγεια. Γράφει ο Απόστολος γι' αυτούς: “αφόβως, εαυτοὺς ποιμαίνοντες, νεφέλαι άνυδροι υπὸ ανέμων παραφερόμεναι, δένδρα φθινοπωρινὰ άκαρπα, δὶς αποθανόντα, εκριζωθέντα, κύματα άγρια θαλάσσης επαφρίζοντα τας εαυτών αισχύνας, αστέρες πλανήται, οις ο ζόφος του σκότους εις τον αιώνα τετήρηται”. Οι χριστιανοί συνεπώς, οφείλουν να αγωνιστούν για να διατηρήσουν τη σωτήρια πίστη τους καθαρή και ανόθευτη και να θυμούνται πάντα τις αλήθειες των Αποστόλων. Αυτοί είναι που προμήνυσαν τον ερχομό εμπαικτών ανθρώπων, οι οποίοι θα βαδίζουν σύμφωνα με τις δικές τους ασεβείς επιθυμίες. Οι χριστιανοί όμως, πρέπει να μείνουν σταθεροί στην πίστη τους χωρίς να επηρεάζονται από το πνεύμα της εποχής, βοηθώντας παράλληλα να σωθούν αυτοί που κλονίζονται ή έχουν πέσει σε βαριές αμαρτίες. Το έργο αυτό είναι δύσκολο και επικίνδυνο, αλλά ταυτόχρονα και ένα έργο με ασύγκριτη αξία για την παρούσα ζωή αλλά και με προεκτάσεις στην αιωνιότητα.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

Η Κυριακή των Αγίων Πάντων + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου

 

Η Κυριακή των Αγίων Πάντων + ΒΙΝΤΕΟ 15.6

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου

    ΓΕΝΙΚΑ: Η Κυριακή των Αγίων Πάντων είναι η τελευταία Κυριακή του «Πεντηκοσταρίου». Με αυτήν τελειώνει ο κινητός κύκλος των εορτών που άρχισε από την Α΄Κυριακή του Τριωδίου (Τελώνου και Φαρισαίου). Η Κυριακή των Αγίων Πάντων είναι η σφραγίδα της εορταστικής αυτής περιόδου, που μας παρουσιάζει τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος, τους Αγίους Πάντες. Είναι απόδειξη του έργου της Εκκλησίας και παρουσιάζει όσους αγαθά αγίασε το Πνεύμα το Άγιο στον κόσμο.

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ: Η Εορτή των Αγίων Πάντων τους πρώτους αιώνες ήταν εορτή μόνο των Μαρτύρων. Το Τυπικό της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινουπόλεως κατά τον Ι' αιώνα, προβλέπει σύναξη και παννυχίδα στη Μεγάλη Εκκλησία, και στο ναό των Αγίων Μαρτύρων. Η εορτή ονομάζεται “των Αγίων Πάντων” και το συναξάρι επισημαίνει ότι κατ' αυτήν επιτελείται η μνήμη «των αγίων και καλλινίκων μαρτύρων των εν πάση τη οικουμένη κατά διαφόρους καιρούς μαρτυρησάντων υπέρ του ονόματος του Μεγάλου Θεού και Σωτήρος Ημών Ιησού Χριστού». Η Εορτή των Αγίων Πάντων θεσπίσθηκε επί Λέοντος του Σοφού. Μετά το θάνατο της ευλαβούς συζύγου του Θεοφανούς, έκτισε ναό με σκοπό να τον τιμήσει στο όνομά της. Όταν ανακοίνωσε στην Εκκλησία το σκοπό του, του υποδείχθηκε ότι πρέπει να περάσει χρόνος για να αποκτήσει αυτή το «τίμιον και σεβάσμιον». Ο Βασιλεύς υποτάχθηκε και αφιέρωσε το ναό στη μνήμη και τιμή πάντων των Αγίων των απανταχού της γης.

ΓΙΑΤΙ ΚΑΘΙΕΡΩΘΗΚΕ Η ΕΟΡΤΗ: Έστω κι αν η εορτή ξεκίνησε για τους Αγίους Μάρτυρες και επεκτάθηκε στη συνέχεια για Πάντες τους Αγίους, οι Άγιοι Πατέρες θέσπισαν τη συλλογική αυτή εορτή για να μας δείξουν ότι κατεβαίνει το Άγιο Πνεύμα στον κόσμο και ανεβαίνει στον ουρανό ο χοϊκός άνθρωπος. Οι πριν αποξενωμένοι από το Θεό γίνονται “ένα” με αυτόν, έχοντας τη δυνατότητα να γίνουν Άγιοι. Και έτσι η ανθρωπότητα διά των Αγίων Πάντων αναπλήρωνει το πεπτωκός εκείνο τάγμα των Αγγέλων. Ακόμη, επειδή υπάρχουν πολλοί άγνωστοι και αφανείς άγιοι, γνωστοί στο Θεό, «νέφος μαρτύρων», αυτούς τους αγνώστους τιμά η Εκκλησία. Είναι, θα λέγαμε, το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη της Ορθοδοξίας η παρούσα εορτή. Η εορτή καθιερώθηκε ακόμη διότι κρίθηκε επιβεβλημένο να συναθροισθούν όλοι οι γνωστοί και άγνωστοι Άγιοι σε μια κοινή εορτή για να υπογραμμισθεί μ' αυτόν τον τρόπο ότι όλοι μαζί αγωνίσθηκαν για ένα Χριστό, σε ένα κοινό στάδιο της αρετής και υπό ενός Τριαδικού Θεού στεφανώθηκαν και συνέστησαν την «μίαν Εκκλησίαν», προτρέποντας και εμάς να αγωνιστούμε με όλες μας τις δυνάμεις «τον ίσον αγώνα» με αυτούς, ώστε και εμείς να μπορέσουμε να συναριθμηθούμε μετά των Αγίων του. Τέλος η εορτή συνεστήθη ακόμη για τους “επιγενησομένους αγίους”, αυτούς δηλαδή που θα γίνουν στη συνέχεια άγιοι. Θα λέγαμε ότι η εορτή έχει και προληπτικό χαρακτήρα εφόσον υπάρχει η δυνατότητα να περιλαμβάνει κάθε πιστό του σήμερα και του αύριο.

ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ: Μάρτυρες του Χριστού και Άγιοι δεν είναι μόνο εκείνοι που έχυσαν το αίμα τους για την πίστη του Χριστού. Μάρτυρες είναι όλοι όσοι αγωνίσθηκαν και αγωνίζονται τον αγώνα της Χριστιανικής ζωής με ακρίβεια και συνέπεια. Είναι αυτοί που αναδεικνύουν το μαρτύριο του πνεύματος, αυτοί που καθημερινά βιώνουν τη χαρμολύπη του λόγου του Σταυρού, αυτοί που σταυρώνουν τα πάθη τους και την κακία τους.

ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ: Των εν όλω τω κόσμω Μαρτύρων σου, ως πορφύραν και βύσσον τα αίματα, η Εκκλησία σου στολισαμένη, δι' αυτών βοά σοι, Χριστέ ο Θεός. Tω λαώ σου τους οικτιρμούς σου κατάπεμψον, ειρήνην τη πολιτεία σου δώρησαι, και ταις ψυχαίς ημών το μέγα έλεος.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στην εικόνα της σύναξης των Αγίων Πάντων, το άνω τμήμα το καταλαμβάνει σε κυκλική διάταξη η δόξα του Χριστού στο κέντρο, και γύρω οι χοροί των δικαίων. Η Ετοιμασία του θρόνου βρίσκεται πάνω από τη δόξα και οι δύο προφήτες Δαβίδ και Σολομών παρουσιάζονται γονατιστοί με ανοιχτά ειλητάρια. Κάτω εικονίζεται ο παράδεισος και οι προπάτορες Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ καθισμένοι σε θρόνους. Μεταξύ τους παρεμβάλλεται ο ληστής, ντυμένος μόνο με περίζωμα και κρατώντας το σταυρό. Δηλαδή, γυμνός από αρετές, αλλά πρώτος στο παράδεισο.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ:

Πεντηκοστή: Γενέθλιος της Εκκλησίας ημέρα 8.6.2025 από τον Κων/νο Οικονόμου + ΒΙΝΤΕΟ

 

Γενέθλιος της Εκκλησίας ημέρα

ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ 8.6.2025 + ΒΙΝΤΕΟ

από τον Κων/νο Οικονόμου

   Η ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ: Οι Ιουδαίοι γιόρταζαν την Πεντηκοστή, ή εορτή των 7 εβδομάδων, που ονομαζόταν ακόμη “εορτή θερισμού των πρωτογεννημάτων” (Εξ. Κγ΄16), διότι, κατά παράδοση, ο Δεκάλογος δόθηκε στο Μωυσή την 50η μέρα μετά το ιουδαϊκό Πάσχα. Κατά τη γιορτή προσφέρονταν στο Θεό θυσίες πρωτογεννημάτων (καρπών σιτηρών, οικιακών ζώων). Κατ' αντιστοιχία, όπως κατά την εβραϊκή Πεντηκοστή εκφράζονταν ευχαριστίες για τα πρωτογεννήματα, έτσι στην χριστιανική Πεντηκοστή εκφράζονται ευχαριστίες για “τας απαρχάς του Πνεύματος”.

  Η ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ: Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, Πεντηκοστή ονομαζόταν ολόκληρο το διάστημα των 50 ημερών από την Ανάσταση του Κυρίου μέχρι την έβδομη Κυριακή μετά από αυτή. “Πάσα η Πεντηκοστή της εν τω αιώνι προσδοκώμενης αναστάσεως εστί υπόμνημα.” (Μ. Βασίλειος). Αυτές τις πενήντα μέρες απαγορευόταν γονυκλισία και νηστεία, λόγω του χαρμοσύνου των ημερών, ενώ αποφεύγονταν ιπποδρομίες και θεατρικές παραστάσεις. Από τα χρόνια του Χρυσοστόμου, αποκλειστικό αποστολικό ανάγνωσμα ήταν περικοπές του βιβλίου των Πράξεων, που αφορούσαν στη γέννηση και εξάπλωση της Εκκλησίας. Η τελευταία ημέρα της Πεντηκοστής αποκτά σπουδαιότερη σημασία, γιατί θεωρείται δικαίως ως η ημέρα “η τελειώσασα την Εκκλησίαν αιτία” (Θρ. Ηθ. Εγκυκλοπαίδεια). Η εκκλησία, βεβαίως, ως σύνολο πιστών υπήρχε και πριν την Πεντηκοστή, εφόσον υπήρχε ιεραρχία, οργανωτικές βάσεις, παράδοση Μυστηρίων, αλλά έλειπε η κινώσα ζωτική πνοή του Θεού. Αυτή του Αγίου Πνεύματος, της τρίτης υποστάσεως του Αγίου Τριαδικού Θεού. “Εορτάζουμε καί την παρουσία του Αγίου Πνεύματος καί την πραγματοποίηση της υποσχέσεως καί την εκπλήρωση της ελπίδας”, γράφει ο Γρηγόριος Θεολόγος. Ο Ιωάννης Χρυσόστομος προσθέτει: “Ει (εάν) μη Πνεύμα παρήν, ουκ αν συνέστη η Εκκλησία. Ει δε συνίσταται η Εκκλησία εύδηλον ότι Πνεύμα πάρεστιν”. Η Πεντηκοστή, “μητρόπολις των εορτών”, κατέστη η αφετηρία της Εκκλησίας ή καλύτερα η γενέθλιος μέρα του έργου της, διότι εκείνη τη μέρα κατήλθε το Άγιο Πνεύμα στους πρώτους Μαθητές.“Η φύσις η ημετέρα προ δέκα ημερών (διά της Αναλήψεως) εις τον θρόνον ανέβη τον βασιλικόν και το Πνέυμα το Άγιον κατέβη σήμερον προς την φύσιν την ημετέραν. Ανήνεγκεν ο Κύριος την απαρχήν την ημετέραν και κατήνεγκε υο Πνεύμα το Άγον.” (Ι. Χρυσόστομος)

   Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ: Το Άγιο Πνεύμα πάντοτε υπήρχε και υπάρχει και θα υπάρχει, (...) είναι πάντοτε ενωμένο και συναριθμείται με τον Πατέρα καί τον Υιό. Πάντοτε και αιώνια μεταλαμβάνεται [με τις θείες ενέργειές Του], δεν μεταλαμβάνει, οδηγεί στην τελείωση [τους ανθρώπους], δεν τελειώνεται, παρέχει την πνευματική πλήρωση, δεν έχει ανάγκη πληρώσεως, αγιάζει, δεν αγιάζεται, κάνει [τους ανθρώπους] θεούς, (...) είναι πάντοτε το ίδιο και απαράλλακτο, αόρατο, άχρονο, αχώρητο, αναλλοίωτο, υπεράνω από κάθε έννοια ποιότητας, ποσότητας και μορφής, αψηλάφητο, κινούμενο αφ' Εαυτού, κινούμενο συνεχώς, έχοντας αφ' Εαυτού εξουσία, έχοντας αφ' Εαυτού δύναμη, παντοδύναμο (...). Πνεύμα ευθές, ηγεμονικό, κύριο (...) κάνει τους ανθρώπους ναούς οίκους Του, οδηγεί, ενεργεί όπως θέλει, διανέμει χαρίσματα.

   ΟΙ ΔΩΡΕΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ: Το Άγιο Πνεύμα; “Πάντα χορηγεί: βρύει προφητείας, ιερέας τελειοί, αγραμμάτους σοφίαν εδίδαξε, αλιείς θεολόγους ανέδειξεν, όλον συγκροτεί τον θεσμόν της Εκκλησίας” (Πεντηκοστάριον Χαρμόσυνον). Τα Μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος, δύο κορυφαίες δωρεές του Αγίου Πνεύματος, τελούνταν τους πρώτους αιώνες κατά την εορταστική αγρυπνία της Πεντηκοστής (όπως άλλωστε και των Χριστουγέννων και της Αναστάσεως). Το Άγιο Πνεύμα και σήμερα πρέπει να εμψυχώνει τους ορθοδόξους λειτουργούς του Υψίστου, διότι κατά τον Χρυσόστομο “δυνάμεθα αεί Πεντηκοστήν επιτελείν”. Εξάλλου πρέπει να γνωρίζουμε ότι: “Το Πνεύμα το Άγιον αποτελεί την πηγή του ανακαθαρμού, της αναγέννησης και εξαγιασμού των πιστών.” (Π. Ν. Τρεμπέλας, Ομιλητική). Με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος και της μυστικής επικοινωνίας τη ψυχής του πιστού με Αυτό, η ψυχή δέχεται και αντανακλά δόξα Κυρίου, μεταμορφούμενη σε όμοια εικόνα με τον Κύριο, προχωρώντας βαθμηδόν από “δόξης εις δόξαν” (Β΄Κορ. γ΄18), προοριζόμενη να φτάσει στο “καθ' ομοίωσιν” με τον Δημιουργό, που ήταν και ο κορυφαίος σκοπός του έργου του Τριαδικού Θεού κατά τη δημιουργία του κόσμου. Το Θείο Πνεύμα φέρνει στην ψυχή ατμόσφαιρα Παραδείσου, μέσα στην οποία γονιμοποιούνται όλα τα άνθη της και ωριμάζουν οι καρποί του Πνεύματος: “αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια”.

   ΚΑΤΑ ΘΕΟΝ ΥΙΟΘΕΣΙΑ: Επισφράγιση των δωρεών του Πνεύματος είναι η υιοθεσία που αποτελεί τον αρραβώνα της αιώνιας κληρονομίας του Θεού. “Όσοι γαρ Πνεύματι Θεού άγονται, ούτοι εισίν υιοί Θεού (...) ει δε τέκνα και κληρονόμοι, κληρονόμοι μεν Θεού, συγκληρονόμοι δε Χριστού.” (Ρωμ. η΄14-17). Όλη αυτή η αγιοπνευματική βιοτή επιτυγχάνεται μόνο δια της μυστηριακής ζωής της, γεννημένης δια του Αγίου Πνεύματος, Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ο Χριστός τηρώντας την υπόσχεσή Του, την ημέρα της Πεντηκοστής έστειλε στους μαθητές το Πανάγιο Πνεύμα. Το Άγιο Πνεύμα επεδήμησε στους Αποστόλους, στην Εκκλησία και, δι' αυτών, σ' όλους όσους ανοίγουν σ' Αυτό την πόρτα της ψυχής τους. Δια του Αγίου Πνεύματος «πάσα ψυχή ζωούται». Δια του Αγίου Πνεύματος «πάσα η κτίσις καινουργείται», δι' αυτού «ο πας πλούτος της δόξης, εξ ου χάρις και ζωή πάση τη κτίσει» δι' αυτού «πάσα ψυχή ζωούται». (Αναβαθμοί Όρθρου). Με το Άγιο Πνεύμα “δουλείας απαλλαττόμεθα, εις υιοθεσίαν αναγόμεθα, άνωθεν αναπλαττόμεθα, το βαρύ και δυσώδες των αμαρτημάτων φορτίων αποτιθέμεθα. Διά της τούτου δυνάμεως εξ ανθρώπων άγγελοι γεγόναμεν οι τη χάριτι προσδραμόντες”. (Ιωάννης Χρυσόστομος).

Ο Άγιος Απόστολος Βαρθολομαίος ή Ναθαναήλ (11 Ιουνίου) του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Ο Άγιος Απόστολος Βαρθολομαίος ή Ναθαναήλ (11 Ιουνίου)

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

   ΓΕΝΙΚΑ: Ο Απόστολος Βαρθολομαίος ή Ναθαναήλ ήταν ένας από τους δώδεκα μαθητές και Αποστόλους του Κυρίου. Αναφέρεται ως μαθητής από τους τέσσερις ευαγγελιστές (Ματθαίος ι΄ 3, Μάρκος γ΄18, Λουκάς στ΄14, Ιω. α΄ 45-51) και από τις Πράξεις. Οι πληροφορίες για το βίο του Αποστόλου είναι λιγοστές, ενώ κατά την παράδοση ήταν αυτός που μετέφερε το χριστιανισμό στις Ινδίες. Το πρόβλημα σχετικά με την ταυτότητα του Αποστόλου ανάγεται στα πρώτα χριστιανικά χρόνια. Κι αυτό γιατί ενώ από τους συνοπτικούς Ευαγγελιστές ο Απόστολος αναφέρεται ως Βαρθολομαίος, στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη αναφέρεται ως Ναθαναήλ. Ακόμη, μερικοί αρχαίοι συγγραφείς, όπως ο Ιερός Αυγουστίνος, αναφέρουν πως ο Ναθαναήλ δεν ήταν καν μαθητής του Ιησού. Αυτές οι απόψεις οδήγησαν ορισμένους ερευνητές στο να διαχωρίσουν ως δύο διαφορετικά πρόσωπα τους Βαρθολομαίο και Ναθαναήλ. Κάτι τέτοιο όμως δε συμβαίνει. Αφενός είναι χαρακτηριστική η περιγραφή των τεσσάρων ευαγγελιστών, αφού οι τρεις συνοπτικοί και ο Ιωάννης τον αναφέρουν στην έκτη θέση του αποστολικού κύκλου. Μάλιστα, η διήγηση για την κλήση του Ναθαναήλ από τον Ιωάννη, δηλώνει πως όντως αποτελεί το τρίτο ζευγάρι μαθητών με το Φίλιππο, αφού ο Βαρθολομαίος ήταν στενός φίλος του. Άρα ο Αυγουστίνος λανθάνει σαφώς, αφού αναφέρεται ξεκάθαρα στα ευαγγέλια πως ο Ναθαναήλ ήταν μαθητής του Ιησού (Ιωάν. κα΄ 2). Τέλος, παρά τον περίεργο διαχωρισμό των προσώπων στους κανόνες των Αγίων Αποστόλων, θα πρέπει να τονιστεί πως η εκκλησιαστική παράδοση, αλλά και η σύγχρονη επιστημονική έρευνα δέχεται Βαρθολομαίο και Ναθαναήλ, ως ένα και το αυτό πρόσωπο.

  Η ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ: Οι πληροφορίες για τον Απόστολο από την Καινή Διαθήκη είναι λιγοστές. Σύμφωνα με τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, ο Ναθαναήλ καταγόταν από την Κανά της Γαλιλαίας. Χαρακτηριστικές είναι οι περιγραφές του Ιωάννη (α΄ 45-51) για την κλήση του μαθητή αυτού. Την επόμενη ημέρα από την κλήση των τεσσάρων πρώτων μαθητών, ο Ιησούς είχε αποφασίσει να μεταβεί στη Γαλιλαία. Πριν ξεκινήσει βρήκε το Φίλιππο ο οποίος και τον ακολούθησε. Ο Φίλιππος συζήτησε για τον Κύριο στον Ναθαναήλ, ο οποίος κατά το Φίλιππο ήταν αυτός που είχε προαναγγείλει οι προφήτες. Ο Ναθαναήλ ακούγοντας προσεκτικά τον Φίλιππο αναρωτήθηκε αν γίνεται από τη Ναζαρέτ, πόλη καταγωγής του Ιησού, να προέλθει κάτι καλό. Ο Φίλιππος τότε κάλεσε το Ναθαναήλ να πλησιάσει τον Κύριο. Ο Ιησούς, μόλις είδε τον Ναθαναήλ, είπε: "ίδε αληθώς ᾿Ισραηλίτης, εν ω δόλος ουκ έστι". Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του αγίου Βαρθολομαίου, σύμφωνα με το λόγο του Κυρίου, είναι αθωότητα, αγνότητα και καθαρότητα. Ο Απόστολος, δηλάδή, ήταν ανυπόκριτος, ευθύς, τίμιος. Τα λόγια, πού είπε, δεν σημαίνουν απιστία, δείχνουν άνθρωπο πού εξετάζει και έρευνα καλόπιστα μέχρις ότου βεβαιωθεί. Δεν χλευάζει, δεν περιφρονεί. Ενδιαφέρεται με ζήλο για την αλήθεια. Δεν έχει πονηρία και κακότητα. Εν συνεχεία ακολούθησε σύντομος διάλογος μεταξύ Ιησού και Ναθαναήλ, που οδήγησε τον δεύτερο να ενταχθεί στον κύκλο μαθητών του Κυρίου. Το όνομα Βαρθολομαίος σημαίνει γιος του Θολεμά ή Θολομί (Βαρ Τολμαΐ). Όπως διακρίνουμε από τα ευαγγέλια, προφανώς στην περίπτωσή του είχε επικρατήσει το πατρωνυμικό του. Αλλά ο Ιωάννης προτίμησε το Ναθαναήλ το οποίο στα ελληνικά μεταφράζεται ως ο "Θεός δίνει”. Άρα, πιθανότατα, το όνομα του Αποστόλου ήταν Ναθαναήλ ο γιος του Θολομί.

  Η ΙΕΡΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗ: Σύμφωνα με τον Επιφάνιο Κύπρου, ο Ναθαναήλ ήταν το άλλο πρόσωπο δίπλα στον Κλέοπα, όταν εμφανίστηκε ο Ιησούς καθ΄ οδόν προς τους Εμμαούς (Λουκάς κβ΄13εξ). Όλα τα άλλα κείμενα που αναφέρουν τον Απόστολο Βαρθολομαίο και είναι μεταγενέστερης εποχής, είναι ψευδεπίγραφα. Έτσι έχουμε πληροφορία για κάποιο ευαγγέλιο του Βαρθολομαίου από το οποίο δε διασώθηκε τίποτα. Το έργο αυτό ανήκε πιθανώς στο κύκλο των γνωστικών και δεν σχετίζεται με το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον που άφησε στους Ινδούς ο Βαρθολομαίος. Το κείμενο επίσης που αποκαλείται "Ερωτήσεις Βαρθολομαίου" σωσμένο σε διάφορες διαλέκτους, όπως και το "Περί Αναστάσεως του Ιησού Χριστού", που διασώζονται μόνο μικρά τμήματα είναι νόθα. Κατά τον Πάνταινο, ο Βαρθολομαίος κήρυξε το Ευαγγέλιο στις Ινδίες, ενώ κατά συριακές παραδόσεις κήρυξε και στη Συρία και την Αρμενία, όπου και μαρτύρησε στην πόλη Arevbanus περί το 68.

Κοντάκιον: Ώφθης μέγας ήλιος,τη οικουμένη, διδαγμάτων λάμψεσι, και θαυμασίων φοβερών, φωταγωγών τους τιμώντας σε, Βαρθολομαίε, Κυρίου Απόστολε.

konstantikosa.oikonomou@gmail.com

Ο Άγιος Ιουστίνος ο Μάρτυρας και Φιλόσοφος + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου

 

Ο Άγιος Ιουστίνος ο Μάρτυρας και Φιλόσοφος + ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου

   ΒΙΟΣ ΜΟΡΦΩΣΗ: Ο Μάρτυρας Ιουστίνος, γνωστός και ως Ιουστίνος ο Φιλόσοφος, γεννήθηκε στη Φλαβία Νεάπολη της Σαμάρειας (Ναμπλούς) στις αρχές του 2ου αιώνα. Γιος ελληνόφωνων μη Ιουδαίων, πιθανώς Ρωμαίων, [πατέρας του ήταν ο Πρίσκος Βάκχιος], που φρόντισαν ώστε ο Ιουστίνος να λάβει εξαιρετική φιλοσοφική μόρφωση, που ωστόσο δεν ήταν αρκετή για να δώσει απάντηση στα ερωτήματα που έθετε η ανήσυχη ψυχή του. Έλαβε φιλοσοφική μόρφωση από τις σχολές των Στωικών, των πλατωνιστών, του πυθαγορισμού και της περιπατητικής σχολής. Ο Συναξαριστής βεβαιώνει ότι παρά τη μόρφωσή του τίποτε δεν ικανοποιούσε τη δίψα του να γνωρίσει τον αληθινό Θεό. Έτσι, ο Θεός, βλέποντας την αγνή, ειλικρινή πρόθεση των αναζητήσεών του, ανταποκρίθηκε θαυμαστά.

   ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ: Κάποια ημέρα που βάδιζε κοντά στη θάλασσα, συνάντησε ένα γέροντα βαθύτατα καταρτισμένο στις Θείες Γραφές, ο οποίος μέσα από διάλογο δίδαξε στον Άγιο τη χριστιανική διδασκαλία. “Από τότε”, γράφει ο ίδιος, “άναψε θεϊκή φωτιά μέσα μου, και με εκυρίευσε ιδρώτας για τους φίλους και κήρυκες του Χριστού. Βρήκα επί τέλους την αληθινή φιλοσοφία και έγινα πραγματικός φιλόσοφος¹”. Όταν μετέβη στη Ρώμη, παρέδωσε στον αυτοκράτορα Αντωνίνο απολογία της χριστιανικής του πίστης, στην οποία εξέθετε τις βασικές διδασκαλίες του Χριστιανισμού, αναιρώντας όλες τις εναντίον των χριστιανών κατηγορίες και απέδειξε την πλάνη των ειδώλων, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα από την Αγία Γραφή. Ο Ιουστίνος προσέφερε σημαντικό απολογητικό και ποιμαντικό έργο στη χριστιανική εκκλησία. Η περί Λόγου χριστολογία του αποτελεί τα πρώτα βήματα προς την Τριαδική θεολογία. Στη Ρώμη ίδρυσε χριστιανική φιλοσοφική σχολή γνωρίζοντας τέτοια μεγάλη επιτυχία, ώστε να φυλλοροούν οι σχολές των εθνικών φιλοσόφων. Ο κυνικός Κρήσκης, τον οποίον αποστόμωσε σε δημόσια φιλοσοφική συζήτηση, τον κατήγγειλλε ως Χριστιανό. Μπροστά στον έπαρχο Ρώμης, Ρουστίκους, ο Ιουστίνος άδραξε την ευκαιρία και έκανε αυτό που θαύμαζε στους Χριστιανούς, να σταθεί δηλαδή άφοβος μπροστά στην απειλή του μαρτυρίου. Όταν ο έπαρχος τον ρώτησε για τη φιλοσοφία του εκείνος του απάντησε: “Προσπάθησαν πολλές φιλοσοφίες να μάθω, αναπαύθηκα όμως στη Χριστιανική φιλοσοφία, έστω κι αν αυτή δεν αρέσει στους ψευδοδόξους”. Τελικά ο Μάρτυρας, αφού βασανίστηκε, αποκεφαλίστηκε γύρω στο 165 μ.Χ., μαζί με έξι μαθητές του. Έτσι το μαρτύριό του σφράγισε τη φιλοσοφία του.

   ΕΡΓΑ ΤΟΥ: Πολλά έργα του Ιουστίνου έχουν χαθεί. Τα έργα που φέρουν το όνομά του και έχουν διασωθεί ως τις ημέρες μας χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: α) Εκείνα που είναι αδιαμφισβήτητης γνησιότητας. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν οι δύο Απολογίες του και ο Προς Τρύφωνα Ιουδαίον Διάλογος. β) Εκείνα που είναι αμφίβολης γνησιότητας. Πιθανολογούμενος χρόνος συγγραφής τους είναι ο β΄ή ο γ΄μ.Χ. αιώνας. Τέτοια έργα είναι τα εξής: Προς Έλληνας, Λόγος Παραινετικός Προς Έλληνας, Περί Μοναρχίας, Προς Διόγνητον επιστολή, αποσπάσματα από το έργο Περί Αναστάσεως, και άλλα μικρότερα αποσπάσματα. Τέλος στην τρίτη ομάδα ανήκουν έργα που θεωρούνται νόθα. Αυτά είναι: Έκθεσις της Ορθής Πίστεως Αποκρίσεις Προς τους Ορθοδόξους Περί Τινων Αναγκαίων Ζητημάτων, Ερωτήσεις Χριστιανικαί Προς τους Έλληνας, Ερωτήσεις Ελληνικαί Προς τους Χριστιανούς, Προς Ζήνα και Σερήνο και Ανατροπή Δογμάτων Αριστοτελικών.

 

   ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Ο π. Θεόδωρος Ζήσης γράφει για τον Άγιο: “Στις αναζητήσεις των νέων, που ψάχνουν για την αλήθεια, ο Ιουστίνος είναι πρότυπο πνευματικού οδηγού. Ταιριάζει στον τύπο του σύγχρονου πνευματικού ανθρώπου: ανήσυχος, ερευνητικός, χωρίς φανατισμούς και προκαταλήψεις, ελέγχει, συζητά, δοκιμάζει. Ο Χριστιανισμός είναι η ολοκλήρωση της αλήθειας, η φανέρωση του ίδιου του Λόγου στο πρόσωπο του Χριστού. Ο Ιουστίνος οδηγεί τους κυνηγούς της αλήθειας ακόμη και πέρα από τον Χριστιανισμό, όπως κατάντησε μέσα στον κόσμο, με τους τόσους ιστορικούς του συμβιβασμούς, προς τον γνήσιο Χριστιανισμό, στο Χριστιανισμό που ενθουσίασε και είλκυσε και τον ίδιο.” Για τον ίδιο, η καλύτερη φιλοσοφική μέθοδος ήταν η εφαρμογή του χριστιανικού βίου.

Μεγαλυνάριον: Χάριτι σοφίας καταυγασθείς, ως αυτοσοφίαν, εθεράπευσας τον Χριστόν, υπέρ ου ενδόξως, αθλήσας Ιουστίνε, συν τούτω εις αιώνας, δοξάζη ένδοξε.

1. Προς Τρύφωνα Ιουδαίον Διάλογος.

ΕΔΩ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ: