Ιωάννης ο Ναύκληρος ο Κώος [8 Απριλίου] από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου

 

Ιωάννης ο Ναύκληρος ο Κώος [8 Απριλίου]

από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου

Πλεύσας θάλασσαν εν πυρί την του βίου,
Nαύκληρ’ έφθασας εις γαληνούς λιμένας.

Ο Ιωάννης, ένα ναυτόπουλο από τη νήσο Κω, μαρτύρησε στο νησί στις 8 Απριλίου το 1669, ημέρα Παρασκευή μετά το Πάσχα [της Διακαινησίμου].

ΠΑΡΑΦΡΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ: Για άγνωστο σε μας λόγο, κάποιοι Τούρκοι έκαναν μαγικά στον Άγιο και εκείνος παραφρόνησε. Ενώ ήταν σε αυτή την κατάσταση, οι Οθωμανοί τού έκαναν περιτομή. Όμως η χάρις του Χριστού θαυματούργησε σύντομα. Με μυστικές φωνές τον έκαμε να συναισθανθεί το αμάρτημά του‚ και δεν δίστασε να αποκηρύξει δημόσια ότι εξαναγκάστηκε πριν από λίγες μέρες να ασπασθεί τη μωαμεθανική θρησκεία. Έτσι, αφού διαπίστωσε την περιτομή και είδε πως φορούσε τούρκικα ρούχα, λυπήθηκε ως τα τρίσβαθα της ψυχής του και, πετώντας το άσπρο σαρίκι, ζούσε και πάλι χριστιανικά, με πολλή μετάνοια, συντριβή, δάκρυα και αναστεναγμούς για το ακούσιο σφάλμα του.

ΣΥΛΛΗΨΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ: Όταν αντελήφθησαν οι Αγαρηνοί ότι μετανόησε και ζει πλέον χριστιανικά, όρμησαν σαν άγριος όχλος εναντίον του και αφού τον έδειραν αλύπητα, τον έκλεισαν στη φυλακή. Μέσα στη φυλακή, οι Τούρκοι προσπαθούσαν να τον μεταπείσουν στον μουσουλμανισμό με υποσχέσεις. Μετά από λίγες ημέρες τον έβγαλαν και προσπαθούσαν με διάφορους τρόπους και μεγάλες απειλές να τον μεταστρέψουν στη θρησκεία τους. Ο Άγιος όμως τους απάντησε: “Εγώ πιστεύω στον Κύριό μου Ιησού Χριστό και Αυτόν ομολογώ Θεό αληθινό, με όλη μου την καρδιά. Αυτός πρόκειται να κρίνει ολόκληρο τον κόσμο, ζωντανούς και νεκρούς. Τη δική σας τη θρησκεία την αποστρέφομαι και είμαι έτοιμος να υπομείνω όσα βάσανα κι αν μου κάνετε για την αγάπη του Χριστού μου”. Όταν οι Οθωμανοί άκουσαν αυτά, τον άρπαξαν με θυμό και, δέρνοντας και σπρώχνοντας, τον πήγαν στον μολά [δικαστή], όπου τον κατήγγειλαν πως, ενώ έγινε πρώτα μουσουλμάνος, μετάνιωσε και επέστρεψε στον Χριστιανισμό πάλι. Κατηγορία που επέφερε τη θανατική ποινή.

   ΜΑΡΤΥΡΙΟ: Ο δικαστής τότε διέταξε και τον έδειραν αλύπητα. Όταν διαπίστωσε πως ούτε έτσι μεταπείθεται, διέταξε να τον κάψουν ζωντανό. Τη συνήθεια αυτή την παρατηρούμε σε μαρτύρια Νεομαρτύρων. Ο λόγος ήταν ότι με την πυρά δε θα έμενε ούτε λείψανο για να τιμήσουν οι πιστοί. Πίστευαν ανοήτως πως έτσι εξαλείφεται η μνήμη των Μαρτύρων! Άναψαν λοιπόν μια μεγάλη φωτιά και τον έκαψαν κι έτσι ο μακάριος Ιωάννης έγινε θυσία καθαρά και άμωμος για τον Χριστό. Μ΄ αυτόν τον τρόπο, στις 8 Απριλίου 1669 μ.Χ., έλαβε ο γενναίος Νεομάρτυς τον στέφανο του μαρτυρίου.

  Η ΤΙΜΗ ΣΤΟ ΜΑΡΤΥΡΑ: Ακολουθία του Αγίου συνέταξε ο Γεράσιμος Μοναχός Μικραγιαννανίτης. Επίσης, το ιστορικό εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στην Κω, μετονομάστηκε επ΄ ονόματι του Νεομάρτυρα αυτού, καθώς και η οδός που οδηγεί στο Ναΰδριο αυτό φέρει το όνομα του. Η μνήμη των πιστών κατοίκων της νήσου Κω‚ παρά την επί αιώνες σκλαβιά‚ σέβεται και ευλαβείται τον Άγιο Ιωάννη τον Ναύκληρο και κάθε χρόνο τελείται στον προαναφερθέντα μικρό ναό του‚ Θεία Λειτουργία. Η δουλεία των αιώνων δεν αποδυνάμωσε ούτε κατ΄ ελάχιστο την ευλάβεια των Κώων‚ ούτε φυσικά μπόρεσε να εξαλείψει το όνομά του από τη μνήμη τους‚ γιατί “δίκαιοι εἰς τόν αἰῶνα ζῶσι καί ἐν Κυρίῳ ὁ μισθός αὐτῶν”‚ και “οὐ μή ἅψηται αὐτῶν βάσανος.

Απολυτίκιο ήχος γ': “Θεῖον βλάστημα‚ τῆς Κῶ ὑπάρχων‚ ταύτην εὔφρανας‚ τῇ σῇ ἀθλήσει‚ Ἰωάννη Ναυκληρε πανεύφημε˙τῶν Ἀθλητῶν γάρ ζηλώσας τά σκάμματα‚ διά πυρός τόν ἀγῶνα ἐτέλεσας.Μάρτυς ἔνδοξε‚ Χριστόν τόν Θεόν ἱκέτευε‚ δωρήσασθε ἡμῖν τό μέγα ἔλεος.”

konstantinosa.oikonomou@gmail.com

Ο Όσιος Σάββας ο εν Καλύμνω 7.5 +ΒΙΝΤΕΟ Κων/νος Οικονόμου

 

Ο Όσιος Σάββας ο εν Καλύμνω 7.5 +ΒΙΝΤΕΟ

Κων/νος Οικονόμου

  ΚΑΤΑΓΩΓΗ - ΜΟΡΦΩΣΗ - ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ. Ο Σάββας ο νέος ο εν Καλύμνω, γεννήθηκε το έτος 1862 στην Ηρακλείτσα (αναφέρεται και η Γάνου Χώρα της περιφέρειας Αβδίμ) της Αν. Θράκης, από φτωχούς γονείς. Ηταν μοναχοπαίδι και κατά το βάπτισμα έλαβε το όνομα Βασίλειος. Από μικρός ήταν πιστός και ευσεβής, αλλά και λάτρης της μοναχικής ζωής. Αφού τελείωσε τα βασικά μαθήματα, δεν συνέχισε τις σπουδές του στο γυμνάσιο, είτε διότι δεν είχε τη δύναμη ο πατέρας του, είτε διότι ο ίδιος ο Βασίλειος δεν θέλησε. Έτσι οι γονείς του του άνοιξαν ένα μικρό κατάστημα. Ο Βασίλειος όμως διαπίστωνε καθημερινά, ότι το επάγγελμα που ασκούσε δεν ήταν στη φύση του. Ήθελε να ζήσει για τον Χριστό και μόνο. Η μητέρα του, μόλις πληροφορήθηκε τους πόθους του τον βεβαίωσε ότι «αν το κάνεις αυτό θ΄ αποθάνω».

 ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΕΙ ΤΑ ΕΓΚΟΣΜΙΑ. Στην απαλή ηλικία των 12 ετών το «φύγε και σώζου» κυριάρχησε και έτσι, μία ημέρα ιστορική, αλλά και λαμπρή, έβαλε το κλειδί του καταστήματος κάτω από μία πέτρα και κατέβηκε στο λιμάνι για να πραγματοποιήσει την απόφασή του. Κατέφυγε στο Άγιον Όρος. Εκεί, εγκαταβιώνει στη Σκήτη της Αγίας Άννης, όπου και απολαμβάνει τους πρώτους καρπούς των πόθων του. Στη Σκήτη αυτή δέχθηκε το βάρος της δοκιμασίας επί 12 έτη και ασκήθηκε στο έργο της αγιογραφίας και της βυζαντινής μουσικής.

ΜΕΤΑΒΑΙΝΕΙ ΣΤΑ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ. Μετά από προσευχή παίρνει την απόφαση να πάει στα Ιεροσόλυμα. Επισκεπτόμενος πρώτα τους γονείς του, αναγνωρίζεται από κάποιο σημάδι του μετώπου του. Ο πειρασμός θερμαίνεται και πάλι. Πάλι εμπόδια από τη μητέρα του. Φεύγει και πάλι όμως με τη βοήθεια πλουσίου ανδρογύνου, που πηγαίνει στους Αγίους Τόπους. Χρόνος αφίξεώς του στα Ιεροσόλυμα αναφέρεται το έτος 1887, σε έγγραφο του Αρχιγραμματέως του ομωνύμου Πατριαρχείου. Αφού προσκύνησε με ευλάβεια τους Αγίους Τόπους, εισέρχεται στην ιστορική Μονή του Χοτζεβά και γίνεται αδελφός της. Μετά τριετή ενάρετο  βίο στη Μονή αυτή κείρεται το έτος 1890 Μοναχός. Οπλισμένος με την αγιαστική χάρη, το 1894 αποστέλλεται από τον Καθηγούμενο της Μονής στο Άγιον Όρος για να ασκηθεί στην Ιερά Σκήτη της Αγίας Άννης, υπό την καθοδήγηση του Αρχιμανδρίτου Ανθίμου, στην αγιογραφία. Επανέρχεται μετά 3ετίαν στην Ι. Μ. Χοτζεβα και το 1902 προχειρίζεται σε διάκονο και το επόμενο έτος σε πρεσβύτερο. Διατέλεσε επί ένα έτος (1906) εφημέριος της Θεολογικής Σχολής του Τιμίου Σταυρού, όπου γνωρίζεται με τον Χρυσόστομο Παπαδόπουλο, τον μετέπειτα καθηγητή του Πανεπιστημίου και Αρχιεπίσκοπο Αθηνών. Ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος ως Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, έλεγε στον Καλύμνιο φίλο του Γεράσιμο Ζερβό: «Να ξέρεις, Γεράσιμε, ότι ο πατήρ Σάββας είναι άγιος άνθρωπος». Το 1907 επανέρχεται στην Ιερά Μονή Χοτζεβά και ασχολείται, παράλληλα προς την πνευματική ενάσκησή του, με το ευλογημένο εργόχειρο της αγιογραφίας.

 

ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Το 1916, ύστερα από 26 χρόνια στους Αγίους Τόπους επέστρεψε στην Ελλάδα. Έτσι σφραγίζει μια ωραία ασκητική ζωή, πλήρη από πνευματική καρποφορία. Ευρισκόμενος πια στην Ελλάδα αναζητεί νέα γη ασκήσεως. Μετέβη αρχικά στην Πάτμο. Αφού παραμένει επί 2 έτη, πηγαίνει στο Άγιον Όρος, απ΄ όπου κατέρχεται στην Αθήνα για να αγοράσει υλικά αγιογραφίας. Κατά το διάστημα αυτό και μέχρι μεταβάσεώς του στην Αίγινα φαίνεται ότι μετέβη στο ξερονήσι Παραπόλα και στην Ύδρα.  Στην Αθήνα συναντά έναν υποτακτικό του Αγίου Νεκταρίου, ο οποίος τον πληροφορεί ότι τον αναζητεί. Από την Αθήνα, λοιπόν, πηγαίνει στην Αίγινα, όπου διακονεί τον άγιο Νεκτάριο μέχρι την κοίμησή του. Η μετά του αγίου Νεκταρίου συγκαταβίωσή του συνέβαλε στην περαιτέρω πνευματική πρόοδο του οσίου. Γνώρισε την αυστηρά άσκηση του αγίου Νεκταρίου, τους πολέμους των μικρών ανθρώπων, αλλά και την αναμφισβήτητη αρετή του, την παροιμιώδη ταπείνωση και απλότητά του. Είδε τη θεία κοίμησή του με τα έκδηλα σημεία του αγίου μύρου και της ευωδίας, αλλά κυρίως της θαυματουργικής του χάριτος. Εις την Αίγινα παραμένει μέχρι το έτος 1926. Αναχωρει για την Αθήνα, διότι στη Μονή προσέρχεται πολύς κόσμος και ο θόρυβος τον κουράζει. Στην Αθήνα συναντά τον Γεράσιμο Ζερβό, που τον φιλοξενεί στο σπίτι του και τον πείθει τελικά να μεταβεί στην Κάλυμνο.

 ΜΕΤΑΒΑΙΝΕΙ ΣΤΗΝ ΚΑΛΥΜΝΟ. Το ίδιο έτος (1926) φθάνει στην Κάλυμνο, όπου μετά από κάποια έρευνα-περιπλάνηση εγκαταβιώνει οριστικά στην Ιερά Μονή Αγίων Πάντων. Στη Μονή, της οποίας τυγχάνει κτήτορας, είχε ασκητεύσει και ο ενάρετος και διορατικός Ιερομόναχος π. Ιερόθεος Κουρούνης. Εκείνος, προ της κοιμήσεώς του, παρηγορώντας τις λυπημένες αδελφές είπε: «μετ΄ολίγον θα έλθει εδώ ανώτερός μου». Και πράγματι επαληθεύθηκαν τα λόγια του. Ο π. Σάββας, ευθύς μετά την εγκατάστασή του στην Ιερά Μονή των Αγίων Πάντων, κτίζει με τη βοήθεια του Γεράσιμου Ζερβού νέα κελλιά και αρχίζει μία έντονη πνευματική ζωή. Αγιογραφεί, τελεί τα θεία Μυστήρια και τις ιερές Ακολουθίες, εξομολογεί, διδάσκει και με το παράδειγμά του και βοηθά χήρες, ορφανά και φτωχούς. Ζει με ταπείνωση, άσκηση και προσφορά, ώστε το αγγελικό παράδειγμά του να θυμούνται με δάκρυα και συγκίνηση όσοι τον γνώρισαν. 

   ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ. Ήταν επιεικής και εύσπλαγχνος στις αμαρτίες των άλλων, δεν ανεχόταν την βλασφημία και την κατάκριση. Η σκληρή άσκησή του του χάρισε την ευωδία του σώματός του, αλλά και την ασθένεια. Αυτή η ευωδία θα εξέλθει και από το μνήμα του κατά την εκταφή του. Όπως σ΄ όλους τους ανθρώπους του Θεού, έτσι και από τον π. Σάββα δεν έλλειψε «ο σκόλοψ τη σαρκί». Υπέφερε από προστάτη και σοβαρά κοιλιακή πάθηση. Για τον προστάτη έκανε εγχείρηση και θεραπεύτηκε. Όταν του έλεγαν να πάει στην Αθήνα να θεραπευθεί και για το κοιλιακό νόσημα, απαντούσε: «Αυτό, παιδί μου, θα μας σώσει, τίποτε άλλο δεν κάναμε. Αυτό είναι το καλό που θα μας πάει στον Παράδεισο. Ο Θεός είναι μεγάλος». Ο π. Σάββας αγαπούσε όλους τους ανθρώπους και κατέβαλλε προσπάθεια για τη μετάνοιά τους και επιστροφή τους στον Χριστό. Η αγάπη του ήταν ειλικρινής και πηγαία. Ήταν αφιλοχρήματος. Ουδέποτε κρατούσε χρήματα. Από την αγιογραφία και τα μυστήρια ό,τι ελάμβανε τα έδινε στους φτωχούς. Η ζωή του ήταν μία συνεχής κατάσταση αγίας υπακοής. Ο μακάριος, για κάθε πνευματικό πρόβλημα ελάμβανε άνωθεν την πληροφορία. Είχε πολλούς πειρασμούς και χάλασε πολλές παγίδες του διαβόλου. Κάποτε, και συγκεκριμένα μία Καθαρά Δευτέρα, για να μη τελέσει τις ακολουθίες του, τον έκλεισε επί τρεις ημέρες στο κελλί του! Ηταν χαριτωμένος και ευλογημένος από τον Κύριο. Πράος, ανεξίκακος, άδολος, υπάκουος και πονετικός.

 

ΤΟ ΟΣΙΑΚΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ. Κατά τον τρόπο αυτό εκπλήρωσε τις ημέρες της επί γης πορείας του μέχρι της 7ης Απριλίου 1948, ότε παρέδωσε την αγία του ψυχή στον Κύριο. Περί το τέλος της ζωής του ευρίσκεται σε άκρα περισυλλογή και ιερά κατάνυξη. Επί τρεις ημέρες δεν δέχτηκε κανέναν.     Βρισκόταν πια στο στάδιο της μεγάλης αναχώρησης. Έδωσε τις τελευταίες συμβουλές και ζήτησε την εν Χριστώ αγάπη και υπακοή. Όταν ο επιθανάτιος ρόγχος τον κατέλαβε, ξαφνικά πήρε δυνάμεις, ενώνει τα ευλογημένα χέρια του και χειροκροτεί επανειλημμένα, ενώ από τα χείλη του εξέρχονται οι τελευταίες φράσεις: «Ο Κύριος, ο Κύριος, ο Κύριος». Ηταν η βεβαίωση της θείας πορείας του. Το κύκνειο Άσμα της θεοφιλους ζωής του. Την ώρα εκείνη ολίγες μόνον μοναχές περιέβαλαν μία αγία μορφή, έναν θαυμάσιο αγωνιστή της πίστεως και της ευσεβείας, έναν οικιστή του Παραδείσου. Ο ουρανός γνώρισε τη μετάστασή του και πανηγύριζε. Έτσι, η γη εχάρισε στον ουρανό τον άγιο αυτό βλαστό της και ο ουρανός αποδέχθηκε την ιερά αυτή προσφορά. Όσιε του Θεού πρέσβευε υπέρ ημών των περιλειπομένων!

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Η μάρτυς του 21ου αιώνα Ντανιέλα 6.4.2004 +ΒΙΝΤΕΟ [Βουκουρέστι 1967-2004, Μ. Εβδομάδα] του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Η μάρτυς του 21ου αιώνα Ντανιέλα 6.4.2004 +ΒΙΝΤΕΟ

[Βουκουρέστι 1967-2004, Μ. Εβδομάδα]

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

  ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: Όλοι μπορούμε να φανταστούμε πόσο τρομερός είναι ένας αποκεφαλισμός ή ένας πολύωρος βασανισμός, μαρτύρια δηλαδή που υπέφερε διαχρονικά ένα νέφος μαρτύρων της Εκκλησίας μας. Κι όμως, πολύ πιο επώδυνη είναι η πολύχρονη βασανιστική μαρτυρία, που, ιδίως τα τελευταία χρόνια, με τη “βοήθεια” και της επιστήμης μπορεί να γίνει φρικωδέστερη και βασανιστικότερη. Η σύγχρονη επιστήμη μπορεί να μετατρέψει το βασανισμό του σώματος αλλά και του πνεύματος σε πολύχρονη διαδικασία, που μπορεί να “ικανοποιήσει” και τους πιο σαδιστές ανάμεσα στα κάθε λογής υποχείρια του διαβόλου. Ίσως γι΄ αυτό λέγεται από τους εκκλησιαστικούς Πατέρες ότι οι μάρτυρες των εσχάτων καιρών, της εποχής του Αντιχρίστου, θα είναι ίσως, οι μεγαλύτεροι της υπερδισχιλιετούς ιστορίας της αγωνιζόμενης Εκκλησίας. Μια τέτοια περίπτωση ήταν η Ντανιέλα που παρέδωσε την αγία της ψυχή στον Κύριο τη Μεγάλη Εβδομάδα του 2004.

ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΝΤΑΝΙΕΛΑΣ: Αυτό το ευώδες άνθος του Λειμώνα των Μαρτύρων άνθισε στη Ρουμανία το 1967. Από μικρή ήταν πολύ κοντά στο Θεό. Όταν έβγαινε από το σχολείο της, περνούσε πάντοτε από την εκκλησία. Γι’ αυτό ο πατέρας της, ένας άθεος γιατρός, κατά το σύστημα που επικρατούσε τότε στη χώρα [κομμουνισμός], τη μάλωνε σκληρά με λόγια όπως: «Πού ήσουν; Όλη μέρα στην εκκλησία πας με τους παπάδες σου; Τι σου πρόσφερε ο Θεός;» Κι εκείνη δεν του απαντούσε, απλώς και μόνο δάκρυα έτρεχαν από τα μάτια της. Ήταν γενικά ευλαβής και προσευχόταν πολλές ώρες. Όταν τέλειωσε το Λύκειο, δεν θέλησε να πάει στον καθιερωμένο σχολικό χορό. Η καθηγήτριά της την παρακαλούσε να πάει κι αυτή μαζί τους, ενώ εκείνη ευγενικά σε όλους απαντούσε: «Δεν μπορώ. Ξέρετε ότι σας αγαπώ όλους πολύ, μα συγχωρήστε με, δε μπορώ να έρθω στο τραπέζι». Είχε χαρακτήρα πράο και ήταν καλή με όλους. Βοηθούσε τους συμμαθητές της, ενώ συχνά καθόταν ξάγρυπνη τη νύχτα κι έγραφε γι’ αυτούς! Είχε πάντα πολύ καλές επιδόσεις και στο σχολείο της και αργότερα στο Πανεπιστήμιο. Ήταν ακόμη πολύ εργατική. Όλα τα ρούχα της τα έραβε μόνη της. Πνευματικό πατέρα είχε τον πατέρα Σοφιανό από τη μονή Αντίμ.

ΚΑΛΟΣ ΣΑΜΑΡΕΙΤΗΣ: Όταν ήταν φοιτήτρια περιποιούνταν μία παράλυτη γριά ξεχασμένη από συγγενείς και φίλους, την κυρα-Ιωάννα. Η Ντανιέλα πήγαινε καθημερινά, το πρωί, πριν το μάθημα στη Σχολή της, αλλά και το βράδυ. Εκείνη κατοικούσε αρκετά μακριά κι ο κόπος της ήταν μεγάλος. Την έπλενε, την περιποιούνταν, της έκανε τα ψώνια, της τραγουδούσε, της διάβαζε και γενικά έφερνε μεγάλη χαρά στην ψυχή της γριάς. Κάποτε κάποιος χτύπησε άδικα την οσία Ντανιέλα αν και ήταν αθώα. Αφού υπέμεινε σιωπηλά το ξύλο, γονάτισε και φίλησε το πόδι αυτού που με τόση αγριότητα την είχε χτυπήσει! Ήταν γενικά πολύ πράος χαρακτήρας, πραγματικός αμνός του Θεού και ελεούσε τους άλλους. Ποτέ δεν κατηγορούσε κανέναν και πάντα έριχνε το φταίξιμο στον εαυτό της!

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΓΑΜΟ: Η οικογένειά της προσπαθούσε να την πείσει να παντρευτεί, μα εκείνη πάντα απαντούσε: «Όχι, όχι, θέλω νά μείνω με το Θεό». Μα εκείνοι της αντέτειναν: «Μπορείς να είσαι με το Θεό και παντρεμένη». Κι εκείνη απαντούσε με το εξής απλό επιχείρημα: “Ναι, αλλά αν θα παντρευτώ σημαίνει ότι θα βάλω λίγο το Θεό στην άκρη κι εγώ δεν το θέλω αυτό. Θέλω να δώσω όλο μου το είναι σ' Εκείνον!”. Κάθε νύχτα η Ντανιέλα συνέχιζε να προσεύχεται πολλές ώρες και δεν έπεφτε να κοιμηθεί χωρίς να κάνει τον κανόνα της. Τ΄ αδέλφια της τη μάλωναν και την περιγελούσαν: “Τι σου δίνει ο Θεός σου, τι μας ζαλίζεις με τους παπάδες σου, τί σου δίνει η πίστη σου; Αφού ο πατέρας σου δίνει φαγητό. Γιατί πήγες στο πανεπιστήμιο, για να μπεις μια μέρα στο μοναστήρι;”

ΣΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ: Πραγματικά, όταν τελείωσε το πανεπιστήμιο πήγε στο μοναστήρι. Ο πατέρας της την έψαχνε πολύ καιρό και, αφού την ανακάλυψε, την έφερε στο σπίτι βίαια και τη χτύπησε φριχτά. Μετά από πολλές μέρες, την τελευταία βραδιά πριν την τελευταία αναχώρησή της για το μοναστήρι, έκλαψε προσευχόμενη ασταμάτητα. Έκανε χίλιες μετάνοιες ζητώντας φωτισμό από την Παναγία. Ξημερώματα αποκοιμήθηκε. Όταν ξύπνησε πήρε την εικονίτσα της Θεοτόκου που της είχε χαρίσει ο πνευματικός της, έκανε το σταυρό της, φίλησε την εικονίτσα και, αποφασισμένη, μάζεψε τα πράγματά της κι έφυγε. Έπειτα έδωσε ένα γράμμα σε μία φίλη της για να το δώσει στον π. Σοφιανό, τον Γέροντά της. Αυτό έλεγε: “Πάτερ, είδα στο όνειρό μου την εικόνα της Παναγίας. Την είδα να ζωντανεύει και η Παναγία με κοίταζε προσεχτικά. Εγώ τη ρώτησα τι να κάνω. Τότε είδα ότι με κοίταζε με πολύ πόνο. Και είδα δάκρυα στο μάγουλό της. Ξαφνικά άπλωσε τα χέρια της να προσευχηθεί και ένα δάκρυ έσταξε στο χέρι μου. Όταν μ΄ ακούμπησε το δάκρυ Της, ξύπνησα αποφασίζοντας να φύγω”. Και πράγματι έφυγε. Στο δρόμο του Σταυρού, στο δρόμο του Σωτήρος Χριστού.

ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ: Όμως ο πατέρας της τη βρήκε και πάλι. Όταν την έφερε από το μοναστήρι τη χτύπησε και πάλι άγρια. Τη φορά αυτή της έσχισε την μοναχική ενδυμασία μ΄ ένα ψαλίδι και την πέταξε στα σκουπίδια. Αρπάζοντάς της το σταυρό από το λαιμό της, της φώναξε: “Οι παπάδες σου και η εκκλησία...”. Τότε εκείνη λιποθύμησε. Όταν συνήλθε είπε στον πατέρα της: “Σε παρακαλώ, άφησέ μου τουλάχιστον τις εικόνες, δε μπορώ να ζήσω χωρίς αυτές!”. Κι εκείνος, έβαλε τις εικόνες κάτω, τις ποδοπάτησε και στη συνέχεια τις εξαφάνισε. Κι η Ντανιέλα θαρρετά του είπε: “Πάρ΄ τα μου όλα, μα την ψυχή δε μπορείς να μου τήν πάρεις”. Κι από τότε προσευχόταν μόνο έτσι: “Παναγία, βοήθησέ με, Κύριε Ιησού Χριστέ μη με αφήνεις”. Βλέποντας ο πατέρας της ότι δε μπορεί να την απομακρύνει από την ορθόδοξη πίστη, σκέφτηκε κάτι πραγματικά σατανικό. Βρήκε κάποιους συναδέλφους του γιατρούς οι οποίοι έβγαλαν “διάγνωση” που αποφαινόταν πως η Ντανιέλα πάσχει από: “παρανοϊκή σχιζοφρένεια συνοδευόμενη από μυστικιστικό ντελίριο!”. Μέχρι το τέλος της μαρτυρικής της ζωής ήταν υποχρεωμένη να παίρνει φάρμακα “για να ησυχάσει!”. Τα δύο τελευταία χρόνια της σύντομης ζωής της τα πέρασε στο νοσοκομείο με σωληνάκια στη μύτη. Εξαιτίας των ψυχοφαρμάκων ήταν σχεδόν πάντα αναίσθητη! Ο πατέρας της τή φύλαγε νυχθημερόν μην τυχόν κι έρθει σε επαφή με πιστά πρόσωπα.

ΣΤΑΣ ΑΙΩΝΙΟΥΣ ΜΟΝΑΣ: Η ακινησία της στο κρεββάτι και τα φάρμακα που της έδινε ο ψυχίατρος τής προκάλεσαν παράλυση και απόφραξη του εντέρου [ειλεός]. Έτσι βασανιζόμενη πέθανε την Μεγάλη Τρίτη, στις 6 Απριλίου 2004. Η αναχώρησή της για τις αγκάλες του αγαπημένου της Κυρίου συνέβη περίπου στις 22.00. Επειδή ο πατέρας της δε θα δεχόταν να έρθει ιερέας, κατά θαυμαστό τρόπο έμαθε για το θάνατό της ένας ιερέας, ο π. Κωνσταντίνος, και στις 23.00 τέλεσε την ακολουθία εις κεκοιμημένους. Ο πατέρας της “έτυχε” για πρώτη φορά να λείπει, αν και προηγουμένως τον είχαν δει να περιφέρεται στο νοσοκομείο.

ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΕΝ ΤΟΙΣ ΑΓΙΟΙΣ ΑΥΤΟΥ: Στον τάφο της οσίας σύντομα άρχισαν να γίνονται θαύματα. Το πρώτο θαύμα έγινε την Τετάρτη 12 Μαΐου 2004. Ένας νέος που επί οκτώ χρόνια έπασχε από “ανίατη” για τους γιατρούς νόσο θεραπεύτηκε. Τον ίδιο χρόνο, έκανε καλά έναν φοιτητή που έπασχε από μία ασθένεια των αγγείων και την επόμενη χρονιά, έναν νεαρό που είχε κρίση σκωληκοειδίτιδας [περιτονίτις]. Ο τάφος της οσίας Ντανιέλας βρίσκεται στο κοιμητήριο Αντρονάκε στη συνοικία Κολεντίνα στό Βουκουρέστι.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Ιοάν Βλαντούκα, περιοδικό ATITUDINI: Η μάρτυς Ντανιέλα από το Βουκουρέστι.

Konstantinosa.oionomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΡΟ ΕΔΩ: 

Ο Ακάθιστος ύμνος [4.4.2025] από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου

 

Ο Ακάθιστος ύμνος [4.4.2025]

από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου

«Θεοτόκος Δεομένη», ρωσική εικόνα του 13ου αιώνα, με πρότυπο
την περίφημη εικόνα της Παναγίας των Βλαχερνών

   ΓΕΝΙΚΑ: Ακάθιστος ύμνος ονομάζεται ένας ύμνος, για την ακρίβεια ένα Κοντάκιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, προς τιμήν της Θεοτόκου, ο οποίος ψάλλεται στους ναούς τις πέντε πρώτες Παρασκευές της Μ. Τεσσαρακοστής, τις πρώτες τέσσερις τμηματικά, και την πέμπτη ολόκληρος. Είναι ένας ύμνος που αποτελείται από προοίμιο και 24 οίκους σε αλφαβητική ακροστιχίδα, από το Α ως το Ω. Θεωρείται δίκαια ως αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας. Είναι γραμμένος πάνω στους κανόνες της ομοτονίας, ισοσυλλαβίας και εν μέρει της ομοιοκαταληξίας. Η γλώσσα του είναι ποιητική, εμπλουτισμένη από κοσμητικά επίθετα και πολλά σχήματα λόγου. Το θέμα του είναι η εξύμνηση της ενανθρώπισης του Θεού μέσω της Θεοτόκου. Ο ύμνος αυτός ονομάζεται «Ακάθιστος» από την όρθια στάση, που τηρούν οι πιστοί κατά τη διάρκεια της ψαλμωδίας της¹. Οι πιστοί έψαλαν παλαιότερα τον Ακάθιστο ύμνο όρθιοι, υπό τις συνθήκες που θεωρείται ότι εψάλη για πρώτη φορά.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ: Το 626, όταν ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος ηγείτο εκστρατείας του βυζαντινού στρατού κατά των Περσών, η Βασιλεύουσα πολιορκήθηκε αιφνιδιαστικά, κατόπιν συνεργασίας αντιπερισπασμού με τους Περσες, από τους Αβάρους. Γνωρίζοντας την απουσία στρατού, οι Άβαροι απέρριψαν κάθε πρόταση εκεχειρίας και στις 6 Αυγούστου Αυγούστου κατέλαβαν την Παναγία των Βλαχερνών. Τη νύχτα της 7ης προς 8η Αυγούστου, ετοιμάζονταν για την τελική επίθεση, ενώ ο Σέργιος, Πατριάρχης Κων/λεως, περιέτρεχε τα τείχη της Πόλης με την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και ενεθάρρυνε το λαό. Λίγη ώρα αργότερα, μέσα στη νύχτα, φοβερός ανεμοστρόβιλος, δημιούργησε τρικυμία και κατέστρεψε τον αποτελούμενο από ελαφρά μονόξυλα εχθρικό στόλο, ενώ μια αντεπίθεση των αμυνόμενων προξένησε τεράστιες απώλειες στους Αβάρους και τους συνεργαζόμενους Πέρσες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία. Την 8η Αυγούστου, η Πόλη είχε πια σωθεί από τη μεγαλύτερη ως τότε απειλή. Ο λαός, θέλοντας να πανηγυρίσει τη σωτηρία του, την οποία απέδωσε στη συνδρομή της Θεοτόκου, συγκεντρώθηκε στο Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών. Τότε, όρθιο το πλήθος του πιστού λαού έψαλε τον από τότε λεγόμενο «Ακάθιστο Ύμνο» στην Παναγία, αποδίδοντας τα «νικητήρια» και την ευγνωμοσύνη του «τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ».

ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ: Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη, ο ύμνος είχε συντεθεί νωρίτερα και μάλιστα θεωρείται ότι ψαλλόταν στο συγκεκριμένο ναό στην αγρυπνία της 15ης Αυγούστου κάθε έτους. Απλώς, εκείνη την ημέρα ο ύμνος εψάλη «ὀρθοστάδην», ενώ αντικαταστάθηκε το ως τότε προοίμιο, “Τὸ προσταχθὲν μυστικῶς λαβὼν ἐν γνώσει”, με το ως σήμερα χρησιμοποιούμενο “Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια”, το οποίο έδωσε δοξολογικό και εγκωμιαστικό τόνο στον ως τότε διηγηματικό και περισσότερο δογματικό ύμνο. Σύμφωνα όμως με άλλες πηγές, ο Ακάθιστος Ύμνος συνδέεται και με άλλα παρόμοια γεγονότα, όπως τις πολιορκίες και την σωτηρία της Κωνσταντινούπολης επί των Αυτοκρατόρων Κων/νου Πωγωνάτου [673], Λέοντος Ισαύρου [717-8] και Μιχαήλ Γ΄[860].

Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΤΟΥ ΥΜΝΟΥ: Ενώ είναι αδιαμφισβήτητο ότι ο ύμνος ψαλλόταν ως ευχαριστήρια ωδή προς τη Θεοτόκο, την Υπέρμαχο Στρατηγό του Βυζαντινού κράτους, εντούτοις το πρόβλημα της σύνθεσης του Ακάθιστου Ύμνου παραμένει μέχρι και σήμερα ένα από τα δυσκολότερα φιλολογικά προβλήματα, καθώς οι μελετητές δεν έχουν ακόμη καταλήξει στο ποιος, πότε και γιατί συνέθεσε τον ύμνο αυτό. Πάντως σε όλα τα χειρόγραφα ο ύμνος φέρεται ως ανώνυμος, ενώ ο Συναξαριστής που τον συνδέει με τα γεγονότα του Αυγούστου του 626 δεν αναφέρει ούτε το χρόνο σύνθεσης, ούτε τον μελωδό του. Το περιεχόμενό του πάντως απηχεί τις δογματικές θέσεις της Τρίτης Οικουμενικής Συνόδου [431], επομένως ο Ύμνος δεν συνετέθη νωρίτερα από τη χρονιά αυτή. Κάποιοι ερευνητές θεωρούν ότι από το περιεχόμενό του συνάγεται ότι ο ύμνος αναφέρεται σε κοινό εορτασμό του Ευαγγελισμού και των Χριστουγέννων, εορτές οι οποίες χωρίστηκαν επί Ιουστινιανού [527-565], πράγμα που σημαίνει ότι ο ύμνος γράφτηκε το αργότερο επί Ιουστινιανού. Η ορθόδοξη βυζαντινή παράδοση όμως αποδίδει τον Ακάθιστο ύμνο στον μεγάλο βυζαντινό υμνογράφο του 6ου αιώνα, Ρωμανό το Μελωδό. Την άποψη αυτή υποστηρίζουν πολλοί ερευνητές, οι οποίοι θεωρούν ότι οι εκφράσεις του ύμνου, η ποιητική του αρτιότητα και η δογματική του πληρότητα οδηγούν στο Ρωμανό. Μάλιστα, σε κώδικα του 13ου αιώνα, υπάρχει σημείωση, του 16ου, όμως, αιώνα, η οποία αναφέρει τον Ρωμανό ως ποιητή του ύμνου. Η άποψη αυτή, πάντως, αντικρούεται από πολλούς μελετητές που βρίσκουν στη δομή, στο ύφος και το περιεχόμενό του πολλά στοιχεία της μεταρωμανικής εποχής². Μία εκδοχή, η οποία υποστηρίζεται και από τον καθηγητή Βυζαντινής Φιλολογίας Ν. Β. Τωμαδάκη, αναφέρει το όνομα του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γερμανού Α΄[716-730], ο οποίος έζησε τα γεγονότα της θαυμαστής λύτρωσης της Κωνσταντινούπολης από την πολιορκία της Πόλης από τους Άραβες το 718, επί Λέοντο Ισαύρου. Η εκδοχή αυτή ενισχύεται από το γεγονός ότι μία λατινική μετάφραση του Ύμνου, που έγινε περί το 800, από το Βενατσιάνο επίσκοπο Χριστόφορο, τον αναφέρει ως δημιουργό του ύμνου³. Μια άλλη εκδοχή, βασίζεται σε μια αχρονολόγητη εικόνα του Ευαγγελισμού στο παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου της Μονής του Αγίου Σάββα Ιεροσολύμων, όπου εικονίζεται ένας μοναχός, που κρατάει ειλητάριο, όπου αναγράφεται: “Ἄγγελος πρωτοστάτης οὐρανόθεν ἐπέμφθη⁴”. Στο κεφάλι του μοναχού αυτού γράφει “ο άγιος Κοσμάς”. Πρόκειται για τον Κοσμά το Μελωδό, ο οποίος έζησε και αυτός τα γεγονότα του 718 [κοιμήθηκε το 752]. Τέλος, αλλοι ερευνητές θεωρούν ότι ο Ύμνος συνετέθη από τον Πατριάρχη Σέργιο [K. Krumbacher, Αικ. Χριστοφιλοπούλου, κ.α.], τον σύγχρονο με την πολιορκία Γεώργιο Πισίδη, τον Ιερό Φώτιο, τον Απολινάριο τον Αλεξανδρέα, τον Μητροπολίτη Νικομήδειας Γεώργιο Σικελιώτη, κ.ά. Πάντως με βεβαιότητα, οι ειρμοί του Κανόνα του Ακάθιστου Ύμνου είναι έργο του Ιωάννου Δαμασκηνού, ενώ τα τροπάρια του Ιωσήφ Ξένου του Υμνογράφου.

Φορητή εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνιώτισσας, που οι Σταυροφόροι 
έκλεψαν από τη ρημαγμένη Κωνσταντινούπολη το 1204 και μετέφεραν
στον Άγιο Μάρκο της Βενετίας το 1204

Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΑΚΑΘΙΣΤΟΥ ΥΜΝΟΥ: Ο Ακάθιστος Ύμνος αποτελείται από 24 “οίκους”, στροφές δηλαδή, οι οποίοι είναι δύο ειδών. Οι περιττοί (Α-Γ-Ε., κ.τ.λ.), που είναι εκτενείς, αποτελούνται από δεκαοκτώ στίχους. Οι πέντε πρώτοι περιλαμβάνουν τη διήγηση, οι δώδεκα επόμενοι αποτελούν χαιρετισμούς, οι οποίοι απευθύνονται προς την Θεοτόκο και ο δέκατος όγδοος είναι το εφύμνιο “χαίρε νύμφη Ανύμφευτε”. Οι άρτιοι οίκοι (Β-Δ-Ζ, κ.τ.λ..), που είναι σύντομοι, αποτελούνται μόνο από πέντε στίχους διήγησης και το επίσης σύντομο εφύμνιο “Αλληλούια”. Γενικό θέμα του ύμνου είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Με πηγές του την Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας, ο Ακάθιστος Ύμνος περιγράφει τα ιστορικά γεγονότα, αλλά προχωρεί και σε θεολογική και δογματική ανάλυσή τους. Ο πρώτοι δώδεκα οίκοι του (Α έως Μ) αποτελούν το ιστορικό μέρος, όπου εξιστορούνται τα γεγονότα από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου μέχρι την Υπαπαντή. Οι τελευταίοι δώδεκα (Ν-Ω) αποτελούν το θεολογικό ή δογματικό μέρος, στο οποίο ο μελωδός αναλύει θεολογικές και δογματικές προεκτάσεις της Ενανθρώπισης του Κυρίου και το σκοπό της, που είναι η σωτηρία των πιστών. Ο μελωδός βάζει στο στόμα του αρχαγγέλου, του εμβρύου Προδρόμου, των ποιμένων, των μάγων και των πιστών τα 144 συνολικά “Χαῖρε” προς τη Θεοτόκο, που αποτελούν ποιητικό εμπλουτισμό του χαιρετισμού του Γαβριήλ “Χαῖρε Κεχαριτωμένη”, που αναφέρει ο Ευαγγελιστής Λουκάς⁵.

konstntinosa.oikonomou@gmail.com

1Διαβάζουμε στο Συναξαριστή: “ὀρθοστάδην τότε πᾶς ὁ λαὸς κατὰ τὴν νύκτα ἐκείνην τὸν ὕμνον τῇ τοῦ Λόγου Μητρὶ ἔμελψαν καὶ ὅτι πᾶσι τοῖς ἄλλοις οἴκοις καθῆσθαι ἐξ ἔθους ἔχοντες, ἐν τοῖς παροῦσι τῆς θεομήτορος ὀρθοὶ πάντες ἀκροώμεθα”.

2. Αν. Φιλιππίδης, Ιστορική αναδρομή στα χρόνια του Ακαθίστου, περιοδικό Παρέμβασις, Μάρτιος 2006 και Θ. Σαμαράς, Ο Ακάθιστος Ύμνος, εφημερίδα «Ελεύθερο Βήμα», Κομοτηνή, 9/3/2001

3. Εκεί γράφει ο Χριστόφορος: “Incipit Hymnus de Sancta Dei Genetrice Maria, Victoriferus atque Salutatorius, a Sancto Germano Patriarcha Constantinopolitano”.

4Αυτό είναι η αρχή του α΄ οίκου του Ακάθιστου Ύμνου.

5. Λουκάς α΄28.