Ο Άγιος Ιερομάρτυς Σεραφείμ, αρχιεπίσκοπος Φαναρίου και Νεοχωρίου 4/12 από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου

 

Ο Άγιος Ιερομάρτυς Σεραφείμ,
αρχιεπίσκοπος Φαναρίου και Νεοχωρίου 4/12

από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου

 

  Ο Άγιος Σεραφεὶμ καταγόταν από την Πεζούλα Αγράφων. Οι γονείς του, Σωφρόνιος και Μαρία, τον ανέθρεψαν με τα νάματα της πίστης, εγγράφοντάς τον στο σχολείο των ιερών γραμμάτων. Ο μικρός Σεραφείμ, ακόμη και όταν δεν πήγαινε στο σχολείο, τον περισσότερο καιρὸ τον περνούσε με ανάγνωση γραφών και βίων αγίων, ενώ ποτέ δεν έλειπε από τις ιερές ακολουθίες. Όταν ενηλικιώθηκε, ψάχνοντας για τόπο ησυχίας και άσκησης, κατέληξε στην Ι. Μονή της Κρυεράς Πηγής ή Κυρίας Θεοτόκου (Κορώνης), όπου εκάρη μοναχός. Με τον καιρό, βλέποντας οι συμμοναστές του τις αρετές του (νηστεία, αγρυπνία, ταπείνωση, αγάπη), πρότειναν και ο άγιος δέχτηκε να χειροτονηθεί, αρχικά αναγνώστης, μετέπειτα διάκονος και εν τέλει πρεσβύτερος. Ήταν τόση η εκτίμηση του λαύ στο πρόσωπό του, που μετά την εκδημία του Μητροπολίτη Φαναρίου και Νεοχωρίου, ο Σεραφείμ εκλέχτηκε Επίσκοπος. Ο Άγιος, αναλαμβάνοντας τη φροντίδα και την καθοδήγηση τόσων ψυχών, πολλαπλασίασε τους αγώνες του φροντίζοντας με ταπείνωση το ποίμνιό του, αποκαλώντας συχνά τον εαυτό του αχρείο δούλο. Την περίοδο εκείνη, αρχές του 17ου αι., ο μητροπολίτης Λάρισας, Διονύσιος Φιλόσοφος κήρυξε την επανάσταση στις περιοχές Ηπείρου και Θεσσαλίας, που απέτυχε, ενώ ο ίδιος, ως υπαίτιος, φονεύτηκε βασανιζόμενος από τους Οθωμανούς.

ΜΑΡΤΥΡΙΟ: Σ' αυτή τη συγκυρία ο Σεραφείμ μετέβη στο Φανάρι Καρδίτσας για να δώσει τα καθιερωμένα πεσκέσια στους αγάδες. Οι Οθωμανοί, πιστεύοντας ότι και ο Σεραφείμ μετείχε στην επανάσταση, του επετέθησαν, στην αρχή λεκτικά, προτείνοντας του να απαρνηθεί την πίστη του για να γλυτώσει από την τιμωρία σβήνοντας τις υποψίες. Μετά τη θαρρετή άρνηση του Αγίου, ο τουρκικός όχλος τον οδήγησε στον Χαμούζ μπέη, πασά του Φαναρίου. Ο πασάς άρχισε με ήρεμο τρόπο να μιλά στον Άγιο λέγοντάς του ότι ακόμα κι αν απατήθηκε από τον Διονύσιο, μπορούσε να γλυτώσει αν γινόταν μουσουλμάνος. Ο Άγιος υπερασπίστηκε την αλήθεια των λόγων του, επιμένοντας ότι και δεν είχε ανάμιξη στην επανάσταση και ότι δεν είχε σκοπό να αποχωρισθεί ποτε τον Ιησού Χριστό, προσθέττοντας: “καν μυρίους θανάτους ήθελα λάβει διὰ το όνομά Του το άγιον, χαράν μου καὶ ευφροσύνην το ἔχω· προς ταύτα, ω ηγεμών, παίε, κόπτε, ποίει, ό,τι είναι της εξουσίας σου”¹ Τότε ο αγάς διέταξε να τον δείρουν ανηλεώς και να του κόψουν τη μύτη. Ενώ ο Άγιος έπασχε αυτά, ευχαριστούσε το Θεό που τον αξίωνε να μαρτυρήσει για το όνομά Του. Κατόπιν φυλακίστηκε χωρίς φαγητό και νερό. Εκεί ο Άγιος έχαιρε και δοξολογούσε το Θεό, ευχαριστώντας τον για τα παθήματα που αξιώθηκε να υπομένει προς δόξαν του Αγίου Τριαδικού Θεού, προσευχόμενος να του δώσει δύναμη για να αντέξει το μαρτύριο. Την επομένη ο τύραννος διέταξε να του ξαναφέρουν τον Σεραφείμ. Ο Χαμούζ, με νέες απειλές, προσπαθούσε να κάμψει το φρόνημα του Αγίου. Μα εκείνος επαναλάμβανε αποφασιστικότερα την απόφασή του να μην αρνηθεί τον Ιησού Χριστό. Τότε ο αγάς διέταξε να τον ξαναδείρουν αγριότερα. Οι βασανιστές συνέχισαν τα απάνθρωπα κατορθώματά τους, τανώντας με σχοινιά χέρια και πόδια του Αγίου, ενώ συγχρόνως, του έβαλαν στην κοιλιά μια μεγάλη πέτρα και τον κατέκοπταν με μαχαίρια συνεχώς. Έπειτα του έδωσαν να πιει νερό με χώμα και χολή, ενώ το πρόσωπο του Αγίου έλαμπε δείχνοντας σαν να μετείχε σε ευωχία κι όχι σε βασανισμό. Ακόμη και οι βασανιστές του θαύμαζαν. Κοντά σ' ένα κυπαρίσσι, στο χώρο του φαναριώτικου παζαριού, ο Άγιος παρέδωσε το πνεύμα του πληγωμένος θανάσιμα στα σπλάχνα του. Ήταν 4 Δεκεμβρίου. Το άγιο σώμα έμεινε εκεί αρκετές μέρες, καρφωμένο στο βασανιστικό ξύλο αλλά δεν αλλοιώθηκε. Το αντίθετο: φαινόταν σαν σώμα ζωντανού και έβγαζε άρρητη ευωδία, προξενώντας θαυμασμό στους πιστούς και απορία στους Οθωμανούς. Μετά από ημέρες διετάχθη να αποκοπεί η κεφαλή του Αγίου και να μεταφερθεί στα Τρίκαλα μαζί με άλλα κεφάλια αγωνιστών της επανάστασης του Διονυσίου. Εκεί τοποθετήθηκαν όλα πάνω σε κοντάρια, δημιουργώντας ένα μακάβριο δάσος για να παραδειγματιστούν οι “γκιαούρηδες” της περιοχής. Ο ηγούμενος της Μονής Δουσίκου, που βρέθηκε στα Τρίκαλα έδωσε σε κάποιον Αλβανό χριστιανό πενήντα γρόσια για να κλέψει την κεφαλή του Αγίου, με σκοπό να την αποθησαυρίσει στη Μονή του. Την προσπάθεια κλοπής του λειψάνου αντιλήφθηκαν φύλακες που όρμησαν κυνηγώντας το χριστιανό που έτρεχε γρήγορα μαζί με το λείψανο. Κοντά σε γέφυρα του Πηνειού, οι διώκτες του τον πλησίασαν επικίνδυνα. Τότε εκείνος έριξε το άγιο λείψανο στο ποτάμι ξεφεύγοντας από τους Τούρκους, που σταμάτησαν βλέποντας την προηγούμενη σκηνή. Λίγο πιο κάτω από τη γέφυρα δύο ψαράδες που είχαν στήσει φράκτη στην κοίτη του Πηνειού με θαυμαστό τρόπο βρήκαν το άγιο λείψανο κι αφού το αναγνώρισαν, το πήραν ευλαβικά και το παρέδωσαν στον ηγούμενο, που προαναφέραμε. Αργότερα ο ηγούμενος της Ι.Μ. Κορώνης ζήτησε το λείψανο από τους Δουσικιώτες, επειδή ο Άγιος Σεραφείμ εκεί είχε μονάσει, δίνοντας τους και τα πενήντα γρόσια που είχαν πληρώσει στον χριστιανό, που πήγε να το κλέψει. Έκτοτε η κάρα του Αγίου βρίσκεται εκεί αποθησαυρισμένη και μέχρι σήμερα ευωδιάζει και ελευθερώνει τους προσφεύγοντας στη μεσιτεία του Αγίου από κάθε νόσο ή κακό.

1. Λαγγής Μ., Ο Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τόμος ΙΒ΄, Αθήναι 1990.

Ο Άγιος Νικόλαος ο Θαυματουργός ο Αρχιεπίσκοπος Πατάρων της Λυκίας 6.12 Κων/νος Οικονόμου

 

Ο Άγιος Νικόλαος ο Θαυματουργός ο Αρχιεπίσκοπος Πατάρων της Λυκίας 6.12

Κων/νος Οικονόμου

   

   Ο ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ: Ὁ Ἅγιος Νικόλαος κατέχει σημαντικότατη θέση στή χορεία τῶν Ἁγίων. Γεννήθηκε στά Πάταρα της Λυκίας, γύρω στα 250, από ευσεβείς και πλούσιους γονείς, οι οποίοι τον ανέθρεψαν «ἐν παιδείᾳ καί νουθεσία Κυρίου». Πολύ νωρίς, όμως, ο Κύριος κάλεσε κοντά Του τους δύο γονείς του και ο Νικόλαος έμεινε μόνος αλλά κάτοχος μεγάλης περιουσίας. Έχοντας οδηγό τη διδασκαλία του Κυρίου, όπου έβλεπε πείνα, φτώxια και ορφάνια έδινε απλόχερα. Είναι γνωστή και αξιοθαύμαστη η ενέργειά του εκείνη να βοηθήσει νύχτα καί κρυφά, με αξιόλογο ποσόν, τις τρεις φτωχές αδελφές να παντρευτούν και να μην αποπλανηθούν λόγω της φτώχιας τους.

 

 ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΔΙΠΛΟ ΘΑΥΜΑ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ: Κινούμενος ὁ Νικόλαος, νέος ἀκόμη, ἀπό ἱερό πόθο ἀποφάσισε νά πάει νά προσκυνήσει τούς Ἁγίους Τόπους. Καθώς, όμως, ἔπλεε τό πλοῖο, ἄρχισαν νά πνέουν σφοδρότατοι ἄνεμοι καί ξέσπασε μεγάλη τρικυμία. Ἐπιβάτες καί πλήρωμα ἔχασαν κάθε ἐλπίδα καί περίμεναν νά καταποντισθοῦν. Ὁ Νικόλαος ὅμως προσευχήθηκε μέ θέρμη πρός τόν Κύριο καί τό θαῦμα ἔγινε. Οἱ ἄνεμοι ἔπαυσαν καί ἡ θάλασσα γαλήνεψε. Ὅμως, ἕνας νεαρός ναύτης, πού εἶχε ἀνέβει στό κατάρτι νά μαζέψει τά πανιά, γλύστρησε καί ἔπεσε στό κατάστρωμα νεκρός. Μεγάλη ἡ θλίψη ὅλων πού χάθηκε ὁ ἄνθρωπος. Χάρη ὅμως στήν προσευχή τοῦ Ἁγίου ὁ ναύτης ἀναστήθηκε, σάν νά ξύπνησε ἀπό βαθύ ὕπνο. Όλοι οι παριστάμενοι έμειναν άφωνοι και δόξαζαν το Θεό για το θαυμα του Νικολάου.

   ΙΕΡΕΑΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ: Μετά τό προσκύνημα στούς Ἁγίους Τόπους ἐπέστρεψε στά Πάταρα, ὅπου ζοῦσε, κατά τήν προτροπή τοῦ Ἀποστόλου, μέ ἐγκράτειαν, μέ δικαιοσύνη πρός τόν πλησίον καί μέ εὐσέβειαν πρός τό Θεό. Καί ὁ Θεός, μέ θαυμαστήν ἐπέμβασή Του, τόν κάλεσε στήν ἱερωσύνη καί τόν ἀνέδειξε Ἀρχιεπίσκοπον Μύρων τῆς Λυκίας. Ἀπό τή θέση αὐτή ἀνέπτυξε ἔντονη δράση καί ἐπεξέτεινε τούς ἀγῶνες του γιά τήν προστασία τῶν φτωχῶν καί τῶν ἀπόρων, ἱδρύοντας φιλανθρωπικά ἱδρύματα. Προικισμένος μέ θερμή πίστη, και ἀκαταμάχητο θάρρος και πίστη ζώσα, ἐμψύχωνε αποφασιστικά τούς χριστιανούς στά δύσκολα ἐκεῖνα χρόνια τῶν διωγμῶν.

ΣΤΟΥΣ ΔΙΩΓΜΟΥΣ: Κατά τόν διωγμό τοῦ Ρωμαίου αὐτοκράτορα Διοκλητιανοῦ μεταξύ ἄλλων χριστιανῶν συνελήφθη καί ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Μύρων καί καταδικάστηκε σέ βασανιστήρια καί φυλάκιση. Ὑπέφερε χρόνια στή φυλακή, μέχρι πού ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, Αὐτοκράτορας πλέον τῆς Νέας Ρώμης, κατέπαυσε τούς διωγμούς καί ἐλευθέρωσε ἀπό τίς φυλακές καί τίς ἐξορίες ὅλους τούς χριστιανούς. Ἔτσι, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Νικόλαος, φέροντας στό σῶμα του τά σημάδια ἀπό τά βασανιστήρια, ἐπανῆλθε κοντά στό ποίμνιό του.

   

   Α ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ: Τό 325 μ.Χ. λαμβάνει μέρος στήν Α΄ Οἰκουμενική Σύνοδο πού ἔγινε στή Νίκαια τῆς Βιθυνίας καί καταπολεμεῖ μέ θάρρος τίς κακοδοξίες τοῦ Ἀρείου. Ὑπερασπίζεται μέ σθένος τήν ὀρθή πίστη καί ἀναδεικνύεται «κανών πίστεως» καί θεόπνευστος διδάσκαλος τοῦ Χριστολογικοῦ δόγματος. Ὅταν ἐπέστρεψε ἀπό τή Σύνοδο στά Μύρα, συνέχισε τό πολύπλευρο ποιμαντικό, διδακτικό καί φιλανθρωπικό ἔργο του.

ΘΑΥΜΑΤΑ-ΣΤΟΥΣ ΟΥΡΑΝΟΥΣ: Γιά τή δυνατή πίστη του καί τήν ἁγία βιωτή του ὁ Θεός τόν ἀνέδειξε ποταμό ἰαμάτων καί πηγή θαυμάτων. Θαυματουργοῦσε ὅταν ζοῦσε, ἀλλά καί μετά τήν ὁσία κοίμησή του. Τά θαύματά του εἶναι ἀναρίθμητα. Πολλά ἔχουν καταγραφεῖ, ἀλλά συνεχῶς καί μέχρι σήμερα δέν παύει νά θαυματουργεῖ.

Τήν 6η Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 330 ὁ Κύριος τόν κάλεσε κοντά Του, γιά νά τόν ἀναπαύσει ἀπό τούς κόπους τῆς ζωῆς αὐτῆς στήν οὐράνια βασιλεία Του.

ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ: Μέ τά ὡραιότερα ἐγκώμια τόν τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία. Εἶναι ἀξιοσημείωτο τό ὅτι ἡ Ἐκκλησία δέν τόν ἑορτάζει μόνον τήν 6ῃ Δεκεμβρίου, ἡμέρα τῆς κοιμήσεώς του καί τήν 10η Μαΐου ἡμέραν ἀνακομιδῆς τῶν ἱερῶν λειψάνων του, ἀλλά καί κάθε Πέμπτην, καθ᾿ὅλην τή διάρκεια τοῦ ἔτους μαζί μέ τούς Ἁγίους Ἀποστόλους.

ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ ΝΑΥΤΙΚΩΝ: Ὑπάρχουν μαρτυρίες ὅτι ἡ τιμή τοῦ Ἁγίου Νικολάου ὡς Προστάτη τῶν θαλασσινῶν εἶχε διαμορφωθεῖ ἀπό τόν ἕκτον αἰῶνα. Ὁ Ρωμανός ὁ μελωδός στόν 24ον οἶκον τοῦ ὕμνου πρός τόν Ἅγιον Νικόλαον λέγει: «Οὐδείς ἐν πειρασμοῖς σέ ποτέ προσεκάλεσε καί τήν λύσιν εὐθύς οὐκ ἐδέξατο, Ἅγιε. Τούς μέν ἐν θαλάσσῃ, τούς δέ ἐν τῇ γῇ γάρ οὐ διαλείπεις σώζων ἑκάστοτε, ὡς ἔχων τό δύνασθαι ...».

Η επιστήμη της Αστρονομίας α΄ μερος του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

 

Η επιστήμη της Αστρονομίας α΄ μερος

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

 

Οι φάσεις της Σελήνης, από σχέδιο του Γαλιλαίου

  ΓΕΝΙΚΑ: Η Αστρονομία [διεθνής όρος εκ των ελληνικών λέξεων του άστρον+νέμω] είναι η επιστήμη που ερευνά και εξετάζει όλα τα ουράνια σώματα (και τη Γη) καθώς και τις σχέσεις, τις κινήσεις και τη δυναμική τους. Αναφέρεται στην παρατήρηση και την ερμηνεία των φαινομένων που συμβαίνουν στον ουράνιο χώρο πέρα από την Γη. Μελετά την προέλευση, την εξέλιξη, τις φυσικές και χημικές ιδιότητες των ουρανίων σωμάτων που μπορούν να παρατηρηθούν, καθώς και τις διεργασίες που περιλαμβάνουν αυτές. Η Αστρονομία γεννήθηκε με την εμφάνιση του έμφρονος ανθρώπου στη Γη. Για τους Έλληνες, η Αστρονομία γεννήθηκε την ίδια στιγμή που εμφανίστηκε και η Ελληνική Μυθολογία. Προστάτης της ήταν η Μούσα Ουρανία. Όμως και άλλοι αρχαίοι πολιτισμοί [Βαβυλώνιοι, Σουμέριοι, Αιγύπτιοι και Ινδοί], παρατηρούσαν μεθοδικά τον ουρανό. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, ο τομέας της αστρονομίας χωρίστηκε σε παρατηρησιακό και θεωρητικό κλάδο. Η παρατηρησιακή αστρονομία επικεντρώνεται στην απόκτηση δεδομένων από παρατηρήσεις ουράνιων αντικειμένων, τα οποία στη συνέχεια αναλύονται. Η θεωρητική αστρονομία αναπτύσσει ηλεκτρονικά ή αναλυτικά μοντέλα για να περιγράψει αστρονομικά αντικείμενα και φαινόμενα. Συνεπώς, η θεωρητική αστρονομία επιδιώκει να εξηγήσει τα παρατηρησιακά αποτελέσματα, και οι παρατηρήσεις χρησιμοποιούνται για την επιβεβαίωση των θεωρητικών μοντέλων.

ΚΛΑΔΟΙ: 1. Πρακτική ή Παρατηρησιακή Αστρονομία: πραγματεύεται τα όργανα, τις μεθόδους που εκτελούνται οι αστρονομικές παρατηρήσεις καθώς και τους διαφόρους υπολογισμούς αυτών. 2. Σφαιρική Αστρονομία: θεωρώντας τα ουράνια σώματα ως μαθηματικά σημεία στη νοητή κοίλη επιφάνεια της ουράνιας σφαίρας, αποτελεί την εφαρμογή της σφαιρικής τριγωνομετρίας στην Αστρονομία. Σ΄ αυτόν τον κλάδο χρωστάμε την ουράνια χαρτογραφία και τη έκδοση αστρονομικών πινάκων. 3. Ουράνια Μηχανική: αυτή εξετάζοντας τα ουράνια σώματα από δυναμική άποψη, μελετά τις δυνάμεις που διέπουν αυτά, αλλά και τα αποτελέσματα με βάση φυσικούς νόμους. Ο κλάδος αυτός στηρίζεται στη μαθηματική Ανάλυση και Θεωρητική Μηχανική. Διαμορφωτής του κλάδου υπήρξε ο Γάλλος μαθηματικός Λαπλάς [“Μεκανίκ σελέστ”]. 4. Φυσική Αστρονομία: Εξετάζει χημική σύσταση, θερμοκρασία, χρώμα, λαμπρότητα, κλπ. των ουρανίων σωμάτων. Η Φυσική Αστρονομία επίσης κατατάσσει τα ουράνια σώματα σε αστέρες, πλανήτες, δορυφόρους κλπ. 5. Ναυτική Αστρονομία: Αποτελεί συνδυασμό της Πρακτικής Αστρονομίας και της Σφαιρικής Αστρονομίας για τις ανάγκες της ναυσιπλοΐας όσο και της αεροπλοΐας. 6. Περιγραφική Αστρονομία ή Κοσμογραφία: Περιγράφει τα ουράνια σώματα και τα διάφορα ουράνια φαινόμενα. Ο κλάδος αυτός χαρακτηρίζεται ως «ο ξεναγός του διαστήματος». Περιλαμβάνει βασικές γνώσεις της Αστρονομίας, τις οποίες και εκθέτει απλά, χωρίς τη χρήση πολύπλοκων μαθηματικών τύπων [αυτός ο τρόπος παρουσίασης ταιριάζει και στη μορφή των άρθρων που σε συνέχειες παραθέσαμε]. 7. Κοσμογονία: σκοπός του τελευταίου αυτού αστρονομικού κλάδου είναι, η, μέσω των πορισμάτων των διαφόρων άλλων κλάδων της Αστρονομίας, αποκάλυψη των νόμων της δημιουργίας και της εξέλιξης [συχνότατα ξεκινώντας με αξιώματα και όχι αποδείξεις, ως θα όφειλε μια φυσική επιστήμη].

   ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑ: Συχνά παρατηρείται μια σύγχυση μεταξύ της Αστρονομίας και της Αστρολογίας [ζώδια]. Παρότι έχουν κοινή ιστορική καταγωγή, η μεν Αστρονομία βασίζεται στην επιστημονική μεθοδολογία (επαναληψιμότητα των παρατηρήσεων, διατύπωση νόμων που ερμηνεύουν τις παρατηρήσεις), η δε Αστρολογία είναι μία ψευδοεπιστήμη που ανήκει στη σφαίρα της «προνοητικής δεισιδαιμονίας» και που διατυπώνει “νόμους” και προβλέψεις για την εξέλιξη της καθημερινής ανθρώπινης ζωής(!), βασιζόμενη κυρίως στις μεταξύ των ουρανίων και επίγειων σωμάτων μαγνητικές δυνάμεις, οι οποίοι όμως στερούνται συνέπειας, φθάνοντας και στα όρια της απάτης. [Για την Αστρολογία έχουμε αναφερθεί παλαιότερα από τις στήλες της Ελευθερίας στη σειρά των άρθρων μας περί ανθρωπίνων παθών και δεισιδαιμονιών (Σάββατο 29.12.2012, σελίδα 8).]

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ: Νεότερη διάκριση της Αστρονομίας γίνεται σε δύο μεγάλους κλάδους: 1. την Κλασσική Αστρονομία, που εξετάζει τις φαινόμενες θέσεις και κινήσεις των ουρανίων σωμάτων μέσω αστρονομικών οργάνων, εκθέτει τις μεθόδους υπολογισμών των παρατηρήσεων, ενώ μελετά τις πραγματικές κινήσεις και τις μεταξύ των σωμάτων αυτών σχέσεις, αναζητώντας τα αίτια που τις προκαλούν, διατυπώνοντας μαθηματικούς τύπους που συνδέουν αυτά, και 2. την Αστροφυσική που ασχολείται με τα φυσικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα των ουρανίων σωμάτων όπως η λαμπρότητα, η θερμοκρασία, η ακτινοβολία, η χημική σύσταση κλπ.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: Η γοητεία που ανέκαθεν ασκεί ο ουρανός στον άνθρωπο τον οδήγησε στην συστηματοποίηση των παρατηρήσεών του και στην διατύπωση νόμων που εξηγούν φαινόμενα όπως οι φάσεις της σελήνης, η διάρκεια του έτους και η εναλλαγή των εποχών. Οι πρώτοι αστρονόμοι χρησιμοποίησαν ως μέσο παρατήρησης το γυμνό μάτι.

Α΄ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ – ΜΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ: Η αστρονομία θεωρείται κατ' εξοχήν ελληνική επιστήμη, αφού θεμελιώθηκε από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους που έκαναν σημαντικά βήματα στη θεμελίωσή της ως επιστήμης, όπως η καθιέρωση του συστήματος του φαινόμενου μεγέθους των αστέρων (που εφαρμόζεται ακόμα), τη διαπίστωση της σφαιρικότητα της γης [Πυθαγόρας 6ος π.Χ. αι.], την πρόταση του ηλιοκεντρικού συστήματος [Αρίσταρχος 310-230 π.Χ.], τη μέτρηση της γήινης ακτίνας [Ερατοσθένης 276-192 π.Χ.], την κατάρτιση καταλόγου ουρανίων σωμάτων [Ίππαρχος περί του 150 π.Χ.], κ.α. Αργότερα, η Αλεξανδρινή σχολή δεν αρκέστηκε σε απλές θεωρητικές έρευνες αλλά επιδίωξε και την εκτέλεση των παρατηρήσεων με πολύ μεγάλη ακρίβεια. Όμως και άλλοι αρχαίοι λαοί, όπως ο Βαβυλώνιοι και οι Αιγύπτιοι ασχολήθηκαν με την Αστρονομία. Γνωρίζουμε μάλιστα την κατάρτιση ημερολογίων από τους αρχαίους Αιγύπτιους με πρακτικούς σκοπούς, όπως την συστηματοποίηση των καλλιεργειών γύρω από το Νείλο.

Β΄ ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ: ήταν η περίοδος οπισθοδρόμησης των επιστημών. Ο φόβος της ιεράς εξέτασης και ο παπικός σκοταδισμός, απέτρεπε κάθε πρόοδο στη Δύση. Η εγκατάλειψη του ηλιοκεντρικού συστήματος και η καθιέρωση ενός γεωκεντρικού ήταν επιβεβλημένη από την κακώς λεγόμενη «Χριστιανική Ηθική», που ο καθολικισμός επέβαλε παντού. Ωστόσο κατά την περίοδο του Μεσαίωνα πρόοδος στην Αστρονομία υπήρξε από Άραβες αστρονόμους, όπως ο al-Farghani [9ος αιώνας μ.Χ.]. Μάλιστα κείμενά Αράβων αστρονόμων μεταφράστηκαν στα λατινικά το 12ο αιώνα.

Γ΄ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ: Η Αναγέννηση υπήρξε η περίοδος εκρηκτικής εξέλιξης της Αστρονομίας με την διατύπωση του ηλιοκεντρικού συστήματος του Κοπέρνικου [1473-1543], ο οποίος συγκέντρωσε τις θεωρίες και τις παρατηρήσεις των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων και τις εμφάνισε σαν δικό του σύστημα, τους νόμους κίνησης των πλανητών του Κέπλερ [1571-1630], τις εργασίες του Γαλιλαίου [1564-1642] και τους νόμους της δυναμικής του Νεύτωνα [1642-1727]. Τέλος, οι παρατηρήσεις του Τύχωνος Μπράχε [1546-1601] ήταν οι σπουδαιότερες πριν την εισαγωγή του τηλεσκοπίου και χρησιμοποιήθηκαν για τη διατύπωση των νόμων του Κέπλερ. Πάντως, το σπουδαιότερο βήμα στην Αστρονομία ήταν, την εποχή εκείνη, η εισαγωγή του τηλεσκοπίου από το Γαλιλαίο. Το τηλεσκόπιο έδωσε μεγάλη ώθηση στην Αστρονομία επιτρέποντας παρατηρήσεις ακριβείας σε ουράνια σώματα αόρατα ως τότε διά γυμνού οφθαλμού.

Δ΄ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ: Η Παρατηρησιακή Αστρονομία εξακολουθεί να δίνει υλικό με την κατασκευή ολοένα και ισχυρότερων τηλεσκοπίων. Στις αρχές του 19ου αι., ο Messier παρουσίασε κατάλογο με απομακρυσμένα ουράνια αντικείμενα, όπως γαλαξίες, νεφελώματα, κ.ά. Με τα σημερινά υπερσύγχρονα ραδιοτηλεσκόπια η εξερεύνηση έφτασε σε απίστευτα “βάθη” του Σύμπαντος. Σημαντικά ακόμη γεγονότα που έδωσαν ώθηση στην επιστήμη της Αστρονομίας, υπήρξαν, ο νόμος του Χαμπλ για την επέκταση του Σύμπαντος, η θεωρία της Σχετικότητας του Α. Αϊνστάιν, η εξερεύνηση με διαστημοσυσκευές του διαστήματος και η λειτουργία του σπουδαίου διαστημικού τηλεσκοπίου Χαμπλ.

konstantinosa.oikonomou@gmail.com