Ο αστερισμός Δίκτυον + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

 

Ο αστερισμός Δίκτυον + ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

ΓΕΝΙΚΑ: Το Δίκτυον [Λατ. Reticulum, συντ. Ret] είναι ένας αστερισμός που προτάθηκε από τον Lacaille το 1763. Είναι ένας μικρός νότιος αστερισμός με έκταση μόλις 113,9 τετ. μοίρες [82ος σε έκταση μεταξύ των 88 αναγνωρισμένων αστερισμών], που συνορεύει με τους αστερισμούς Ωρολόγιον, Ύδρος και Δοράς. Είναι αφανής από την Ελλάδα, εκτός από ένα ελάχιστο τμήμα του, που είναι ορατό στην Κρήτη. Πάντως είναι πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 23° Βόρεια και 90° Νότια. Είναι αλήθεια, χωρίς να αμφισβητείται η “πατρότητα” του αστερισμού από τον Lacaille, πως ο αστερισμός σημειώθηκε αρχικά από τον Isaak Habrecht του Αστεροσκοπείου του Στρασβούργου με το όνομα Ρόμβος [Rhombus]. Στο Δίκτυο αποδίδονται 23 ορατοί αστέρες [φ.μ.≤ 6,5].

ΟΙ ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Επειδή όλοι οι αστέρες του Δικτύου είναι σχετικώς αμυδροί και ο αστερισμός πολύ νότιος, κανένας τους δεν έχει δικό του ιδιαίτερο όνομα. Ο α (άλφα) Δικτύου, με φαινόμενο μέγεθος 3,35, είναι ο φωτεινότερος όλων των αστέρων του Δικτύου. Πρόκειται για έναν αστέρα παρομοίου φάσματος με τον Ήλιο, αλλά λίγο ψυχρότερο απ' αυτόν σε επιφανειακή θερμοκρασία. Ο β Δικτύου είναι ένας πορτοκαλί γίγαντας με φ.μ. 3,85. Οι γ και δ έχουν αντιστοίχως φαινόμενο μέγεθος 4,51 και 4,56. Ο ε [φ.μ. 4,44] είναι ένας πορτοκαλί υπογίγαντας που συνοδεύεται από ένα γιγάντιο πλανήτη με μάζα μεγαλύτερη από τη μάζα του Δία. Ο πλανήτης περιφέρεται γύρω από τον αστέρα μία φορά κάθε 424 ημέρες σε σχεδόν κυκλική τροχιά, σε μέση απόσταση από αυτόν 177 εκατομ. χιλιόμετρα. Η απόσταση του συστήματος από τη Γη ανέρχεται στα 59 έτη φωτός. Το ζεύγος ζ1 και ζ2 [φ.μ. 5,54 και 5,24], είναι κίτρινοι νάνοι σαν τον Ήλιο. Τέλος οι η και ι, έχουν αντιστοίχως φ.μ. 5,24 και 4,97.

   ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ: Επειδή ο αστερισμός βρίσκεται σε μία κατεύθυνση μακριά από το γαλαξιακό επίπεδο, είναι φυσικό να είναι πλούσιος σε μακρινούς γαλαξίες. Ο φωτεινότερος από αυτούς είναι ο ραβδωτός σπειροειδής NGC 1313 στο νοτιοδυτικό άκρο του αστερισμού, με φαινόμενο μέγεθος 8,70. Άλλοι σχετικώς φωτεινοί γαλαξίες είναι οι NGC 1574 (φ.μ 10,4), NGC 1543 (φ.μ 10,5) και NGC 1559 (φ.μ 10,6).

konstantinosa.oikonomu@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Ο αστερισμός Δράκων + ΒΙΝΤΕΟ Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου - συγγραφέα

 

Ο αστερισμός Δράκων + ΒΙΝΤΕΟ

Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου - συγγραφέα

   ΓΕΝΙΚΑ: Ο Δράκων [Λατινικά: Draco, συντ. Dra] είναι ένας μεγάλος αστερισμός που βρίσκεται ολόκληρος στο βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας και συνορεύει με τους αστερισμούς: Μικρή και Μεγάλη Άρκτο, Κηφέα, Κύκνο, Λύρα, Ηρακλή, Βοώτη και Καμηλοπάρδαλη. Η έκταση του είναι 1083 τετ. μοίρες, ενώ είναι ο όγδοος μεγαλύτερος αστερισμός. Ο Δράκων βρίσκεται αρκετά βόρεια και είναι αειφανής στο σύνολό του από ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη και φυσικά από την Ελλάδα. Γενικά, είναι ορατός στα γεωγραφικά πλάτη από 90^ο Βόρεια έως 4^ο Νότια. Μεσουρανεί στον ουρανό μας γενικά τους θερινούς μήνες, ενώ φαίνεται να “αγκαλιάζει” τη Μικρή Άρκτο. Μέχρι το 1800 π.Χ. μέσα στον Δράκοντα βρισκόταν ο Βόρειος Ουράνιος Πόλος. Σήμερα αυτό δε συμβαίνει λόγω της μετάπτωσης του γήινου άξονα.

ΜΥΘΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ - ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ: Οι περισσότεροι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς και αστρονόμοι τον αποκαλούσαν Δράκοντα. Όμως ο Ίππαρχος και ο Ερατοσθένης τον αποκαλούσαν Όφιν, λέξη συνώνυμη στα αρχαία ελληνικά με τη λέξη Δράκων. Παριστανόταν κουλουριασμένος στο κέντρο της ασπίδας του Ηρακλέους, και κατά τη μυθολογία ήταν το μεγάλο φίδι που άρπαξε η Αθηνά από τους Γίγαντες κατά τη Γιγαντομαχία εκσφενδονίζοντάς το στο διάστημα. Άλλη εκδοχή παρουσίαζε τον αστερισμό ως το τέρας που σκότωσε ο Κάδμος και εν συνεχεία έσπειρε τα δόντια του από τα οποία φύτρωσε πάνοπλος στρατός. Άλλες συσχετίσεις νεότερων συγγραφέων δε σχετίζονται με τις προηγούμενες μυθικές απόψεις. Έτσι, ο Ιούλιος Σίλερ φαντάσθηκε ότι οι αστέρες του Δράκοντα παρίσταναν τα υπό του Ηρώδου αναιρεθέντα Άγια Βρέφη της Βηθλεέμ, ενώ άλλοι θεωρούσαν τον αρχαίο αστερισμό ως τον «`Οφιν τον αρχαίον» που παραπλάνησε την Εύα στον Παράδεισο. Ο Καίσιος παραλλήλησε τον αστερισμό με τον μεγάλο δράκοντα που λάτρευαν οι Βαβυλώνιοι ως Βηλ. Ο Σουηδός φυσιοδίφης Olaus Rudbeck υπεστήριξε στις αρχές του 18ου αιώνα, ότι οι πρώτοι Σουηδοί θεωρούσαν τον αστερισμό Δράκοντα ως σύμβολο της Βαλτικής Θάλασσας. Οι Εβραίοι θεωρούσαν τον αστερισμό ως κάποιο δράκο ή κάποιο θαλάσσιου τέρας [εβραϊκά και αραμαϊκά: Tannim]. Στην Περσία, ο Δράκων ήταν το Azhdeha, ένα ανθρωποφάγο ερπετό, ενώ οι Ινδοί, αποκαλούσαν τον αστερισμό Shi-shu-mara (αλιγάτορα). Άλλοι μελετητές ταυτίζουν τον Δράκοντα με τον δράκο Tiamat, την προσωποποίηση του αρχέγονου χάους στη βαβυλωνιακή μυθολογία που ηττήθηκε από τον ηλιακό θεό Ιζντουμπάρ [αντίστοιχος του Ηρακλη]. Οι Χαλδαίοι στον αστερισμό “έβλεπαν” ένα Δράκοντα μεγαλύτερου μήκους, που τύλιγε και τις δύο Άρκτους στις κουλούρες του, πράγμα που επιβίωσε σε χειρόγραφα και βιβλία μέχρι τον 17ο αιώνα μ.Χ., με το συνδυαστικό τίτλο Arctoe et Draco [Άρκτοι και Δράκων]. Ονομασίες του Δράκοντος στα λατινικά είναι ακόμη οι Monstrum Mirabile, Monstrum Audax, Maximus Anguis [Βιργίλιος] και Custos Hesperidum, [φύλακας των χρυσών μήλων των Εσπερίδων]. Οι αστέρες του Δράκοντος, είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους αρχαίους Αιγυπτίους, αλλά τους απέδιδαν άλλες μορφές: μερικοί αποτελούσαν τμήμα του Ιπποποτάμου ή του Κροκοδείλου [τοιχογραφίες στις Θήβες]. Ο αστερισμός πιστευόταν ότι ήταν σύμβολο της Ίσιδας ή της Αθώρ [αντίστοιχη της Αφροδίτης]. Το αραβικό όνομα του Δράκοντα ήταν το Al Tinnin και το Al Thuban [«Δράκων»]. Οι αρχαίοι αστρολόγοι της Ανατολής πίστευαν ότι όταν κάποιος κομήτης περνούσε από τον Δράκοντα σκορπούσε δηλητήριο πάνω από τον κόσμο! Στην Κίνα αναφέρεται πως το 1337 μέσα από τον αστερισμό πέρασε ένας μεγάλος κομήτης.

  ΟΙ ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Ο αστερισμός συμπεριλαμβάνει 211 μεγάλους αστέρες [ φαιν. μέγεθος ≤ 6,5]. Οι κυριότεροι αστέρες του Δράκοντος, ως μεγάλου και βόρειου αστερισμού, λογικό είναι να έχουν και δικά τους ιδιαίτερα ονόματα. Ο αστέρας α Δράκοντος, μάλλον αμυδρός, ονομάζεται Θουμπάν. Ο αστέρας β Δράκοντος [φ.μ. 2,79] ονομάζεται Rastaban. Ο αστέρας γ, φωτεινότερος ολόκληρου του αστερισμού [φ.μ. 2,23] φέρει το ιδιαίτερο όνομα Eltanin. Οι αστέρες ζ και η ήταν γνωστοί στην Αραβία ως Al Dhibain, [οι Ύαινες], λέξη που αποδόθηκε στην Ευρώπη ως Duo Lupi [δύο λύκοι]. Ο θ Δράκοντος, είναι ο Shang Tsae των Κινέζων [Μικρότερος Υπηρέτης)]. Ο ι είναι ο Ed Asich. Ο λ, στην άκρη της ουράς, είναι ο Τζιανσάρ [Giansar ή Giauzar]. Ο διπλός μ Δράκοντος ονομάζεται Αρράκις. Ο ν είναι διπλός αστέρας, εύκολα διαχωριζόμενος ακόμα και με κιάλια. Ο αστέρας ξ στη βάση της κεφαλής έχει το ιδιαίτερο όνομα Grumium. Ο σ είναι ο Alsafi, ο φ ήταν ο Shaou Pih [=Δευτερεύων Υπουργός] στην αρχαία Κίνα κι ο χ ήταν ο Kwei She. Ο χ είναι διπλό σύστημα με περίοδο και απέχει από τη Γη μόλις 26,3 έτη φωτός. Οι ψ1 και ψ2, ζεύγος αστέρων, ονομάζονται Dsiban.

 

ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΔΡΑΚΟΝΤΑ: Στον αστερισμό κάθε Οκτώβριο έχουμε τη λεγόμενη 'βροχή Δρακοντίδων μετεωριτών. Ο διπλός αστέρας BD+59°1915 είναι το πέμπτο κοντινότερο στη Γη διπλό αστρικό σύστημα, σε απόσταση από μας «μόλις» 11,40 έ.φ. [107.800 δισεκατομμύρια χλμ.!]. Το σύστημα αυτό αποτελείται από δύο ερυθρούς νάνους αστέρες. Στον αστερισμό εμφανίζεται ένα όμορφο πλανητικό νεφέλωμα¹ με το όνομα Μάτι της Γάτας [NGC 6543], που απέχει απέχει από τη Γη 3.300 έτη φωτός. Γενικά ο αστερισμός αυτός είναι πλούσιος σε μακρινούς γαλαξίες, αλλά περιέχει και τον πολύ κοντινό μας Νάνο του Δράκοντος (UGC 10822), νάνο σφαιροειδή γαλαξία φαινόμενου μεγέθους 9,9, που απέχει από τη Γη 220 χιλιάδες έτη φωτός και ανήκει στην Τοπική Ομάδα γαλαξιών. Ο λεγόμενος «Γαλαξίας-Γαϊτανάκι», ζεύγος αλληλεπιδρώντων σπειροειδών γαλαξιών του αστερισμού, απέχει 420 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Ο παράξενος στο σχήμα Markarian 205 είναι και κβάζαρ που απέχει 1 δισεκατομμύριο έτη φωτός. Άλλα γνωστά κβάζαρς του αστερισμού είναι ο 3C390.3 και ο B1938+666.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

1. Το Πλανητικό νεφέλωμα αποτελείται από ένα κέλυφος ιονισμένου αερίου που αποβάλλεται κατά τη διάρκεια μιας φάσης κάποιων συγκεκριμένων άστρων στο τέλος της ζωής τους. Αυτό το όνομα προέρχεται από την πρώτη ανακάλυψή τους στον 18ο αιώνα, εξαιτίας της ομοιότητάς τους με τους γίγαντες αερίων όταν φαίνονται από μικρά τηλεσκόπια, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχουν κάποια σχέση με τους πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Ο αστερισμός Βοώτης + ΒΙΝΤΕΟ Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

 

Ο αστερισμός Βοώτης + ΒΙΝΤΕΟ

Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

  ΓΕΝΙΚΑ: Ο Βοώτης [Λατινικά: Bootes, συντομογ. Boo] βρίσκεται στο βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, αλλά δεν είναι πάντα ορατός στην Ελλάδα [αμφιφανής]. Έχει έκταση 906,8 τετ. μοίρες και κατατάσσεται 13ος μεγαλύτερος. Συνορεύει με 8 διαφορετικούς αστερισμούς [Δράκοντα, Μεγ. Άρκτο, Θηρευτικούς Κύνες, Κόμη Βερενίκης, Παρθένο, Όφι, Βόρειο Στέφανο και Ηρακλή]. Είναι ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 90°Β – 35°Ν.

   ΙΣΤΟΡΙΚΑ: Η ονομασία Βοώτης εμφανίζεται στην Οδύσσεια, επομένως βρίσκεται σε χρήση 3.000 χρόνια, αν και αρχικά σήμαινε μόνο το φωτεινότερο αστέρα του. Ετυμολογικά η ονομασία σημαίνει αυτόν που ωθεί τον βουν [βόδι], έτσι ο αστερισμός θεωρείτο ο οδηγός της ομηρικής Άμαξας (Μεγάλη `Αρκτος). Σε νεότερους χρόνους τον φαντάσθηκαν ως τον κυνηγό που οδηγεί τους Θηρευτικούς Κύνες στο αέναο κυνήγι της Άρκτου γύρω από το βόρειο ουράνιο πόλο [Καρλάιλ: Sartor Resartus<sup>1</sup>]! Μία άλλη ετυμολόγηση εξηγεί το όνομα του αστερισμού από το βοητής (=βουερός, θορυβώδης), εξαιτίας των κραυγών του οδηγού προς τα ζώα του ή του κυνηγού καθώς κυνηγά. Στη λατινική γλώσσα ο αστερισμός ονοματίζεται Canis Latrans (=ο σκύλος που γαυγίζει). Οι `Αραβες απέδωσαν την παρόμοια άποψή τους για τον αστερισμό με το Al Awwa. Αρκετά συνηθισμένα ήταν και τα ονόματα Αρκτοφύλαξ και Αρκτούρος (=φύλακας, φρουρός της αρκούδας), με το πρώτο συνήθως να χρησιμοποιείται για τον αστερισμό και το δεύτερο για τον φωτεινότερο αστέρα του. Με την μεταγραφή στα λατινικά, ως Arctophilaxe, και ως Arcturus, οι ονομασίες επιβιώνουν για τον αστερισμό μέχρι και το 18ο αιώνα. Αλλες ελληνικές ονομασίες ήταν Κάνδαος και Κανδάων, ενώ κάποιοι τον αποκάλεσαν Τρυγέτη, επειδή πρωτογινόταν ορατός κάθε χρόνο πριν την ανατολή του Ηλίου όταν πλησίαζε ο καιρός του τρύγου. Η ονομασία Καλαύροψ, “ραβδί του βοσκού”, σήμερα είναι η ιδιαίτερη ονομασία του αστέρα μ Βοώτου. Το ραβδί αυτό «μετατράπηκε» σε λόγχη, στους `Αραβες, δηλαδή: Al Ramih. Ο Άγγλος συγγραφέας Robert Brown αναφέρει ότι ο Βοώτης ήταν γνωστός στους Ασσυρίους ως Riu-but-same, (οδηγός βοοειδών).

   ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΑ: Για μερικούς ο αστερισμός ήταν ο Λυκάων, πατέρας ή παππούς της νύμφης Καλλιστώς [η νύμφη ταυτιζόταν με τη Μεγάλη `Αρκτο] — ή ο Αρκάς, γιος της Καλλιστώς. Για άλλους ήταν ο Βορρέας, από τη θέση του στον ουρανό. Για κάποιους άλλους ήταν ο Φιλόμηλος. Τελευταία εκδοχή θεωρούσε τον Βοώτη ως τον Ικάριο, τον Αττικό ήρωα που πρωτοκαλλιέργησε το αμπέλι, και ταυτόχρονα την κόρη του Ηριγόνη [ως αστερισμό της Παρθένου] και το πιστό τους σκυλί, τη Μαίρα, ως το Σείριο. Οι άνθρωποι του Μεσαίωνα στη Δύση, αναγνώριζαν τον Βοώτη ως τον Άγιο Συλβέστρο. Η μορφή του αστερισμού χρειάζεται οκτώ ολόκληρες ώρες για να δύσει από τα γεωγραφικά πλάτη της νότιας Ευρώπης και ακόμα και τότε τμήμα του δεν εξαφανίζεται κάτω από τον ορίζοντα. Αυτό συνέβαινε σε μεγαλύτερο βαθμό πριν από 3.000 χρόνια εξαιτίας της μετάπτωσης του γήινου άξονα. Οι απεικονίσεις της μορφής στους ιστορικούς άτλαντες των ουρανών είναι συνήθως ενός κυνηγού (εξοπλισμένου με κυνηγετικά όπλα), που κρατά με το δεξί του χέρι τα λουριά των Θηρευτικών Κυνών [αστερισμός].Τέλος, ο Βοώτης μαζί με την «άρκτο-άμαξα», τον Ωρίωνα, τις Πλειάδες, το Σκύλο και το Σείριο είναι οι μοναδικοί αστρικοί σχηματισμοί που αναφέρονται από τους δύο μεγάλους επικούς ποιητές [Όμηρος, Ησίοδος].

 

  ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Ο αστερισμός έχει 144 μεγάλα άστρα [φαινόμενο μέγεθος μικρότερο από 6,5]. Ο αστέρας α Βοώτου είναι ο φωτεινότερος [φ.μ. -0,05]. Μάλιστα είναι ο φωτεινότερος σε ολόκληρο το βόρειο ημισφαίριο του γήινου ουρανού. Για το λόγο αυτό υπήρξε αντικείμενο θαυμασμού και ενδιαφέροντος από την απώτατη αρχαιότητα και πιθανόν ήταν το πρώτο άστρο που πήρε το δικό του όνομα: Αρκτούρος. Ο αστέρας β Βοώτου, πολύ αμυδρότερος είναι γνωστός ως Nekkar. Ο αστέρας γ ονομάζεται Seginus. Ο δ Βοώτου, [δεξιός ώμος της μορφής του Βοώτου], είναι διπλός. Ο ε (επίσης διπλός) είναι γνωστός ως Ιζάρ ή Περίζωμα [στη μέση της μορφής του Βοώτου. Διπλοί αστέρες είναι ακόμη ο ζ, ο ξ και ο π. Ο η Βοώτου (φ.μέγεθος 2,68) είναι γνωστός με το όνομα Μουφρίντ. Οι αστέρες θ, ι και κ Βοώτου ονομάσθηκαν Όνοι από τον Bayer, αλλά το όνομα αυτό είναι πολύ γνωστότερο για τους αστέρες της Φάτνης στον Καρκίνο. Ο ι είναι τριπλός και ο κ διπλός [φ.μ. 4,52 και 4,54]. Ο λ Βοώτου (φ.μ. 4,18), μαζί με τους θ, ι και κ είναι γνωστοί στους `Αραβες με το όνομα Al Aulad al Dhibah, (= τα κουτάβια των των υαινών!). Ο μ Βοώτου [στην πραγματικότητα πενταπλός αστέρας!] έχει ιδιαίτερη ονομασία Αλκαλούροψ, που προέρχεται από το ελληνικό Καλαύροψ, το ραβδί.       

   Μαζί με τους β, γ και δ σχηματίζει τραπέζιο, πολύ μεγαλύτερο αλλά και πιο άγνωστο στους ερασιτέχνες αστρονόμους από το Τραπέζιο του Ωρίωνα. Οι αστέρες ρ και σ (φ.μ. 3,58 και 4,47) ήταν γνωστοί στην Κίνα ως Kang Ho [=ποτάμι]. Ο τ είναι λευκοκίτρινος αστέρας και είναι γνωστός για το ότι γύρω του περιφέρεται κάθε 3,3 ημέρες(!) ένας πλανήτης, από τους πρώτους που ανακαλύφθηκαν. Ο πλανήτης αυτός έχει μάζα 4 φορές τη μάζα του Δία. Το σύστημα αστέρα-πλανήτη απέχει από τη Γη 51 έτη φωτός.

ΝGC 5248

  ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΤΟΥ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟΥ: Μακριά από το γαλαξιακό μας επίπεδο, ο αστερισμός αυτός είναι πλούσιος σε μακρινούς γαλαξίες. Φωτεινότερος είναι ο ελλειπτικός NGC 5248 στα σύνορα με την Παρθένο. Σε άλλο γαλαξία του αστερισμού, τον ραβδωτό σπειροειδή NGC 5874, που απέχει από τη Γη 165 εκατομμύρια έτη φωτός, ανακαλύφθηκε [10/1/1999] ένας υπερκαινοφανής αστέρας (σουπερνόβα). Το μακρινότερο αντικείμενο στο Βοώτη είναι ο ελλειπτικός γαλαξίας-ραδιοπηγή [κβάζαρ] 3C 295. Αυτός υπολογίσθηκε ότι απέχει 5 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Στις 23/1/1999 ανιχνεύτηκε έκρηξη ακτίνων γ [GRB 990123]. 

   

ΚΒΑΖΑΡ 3C 295

Ο πάλσαρ J1518+4904, του αστερισμού του Βοώτη αποτελεί πιθανώς διπλό σύστημα αστέρων νετρονίων. Η απόστασή του από τη Γη υπολογίζεται στα 2.300 έτη φωτός.

konstantinosa.oikonomou@gmail.com

1. “Τι να σκέφτεται ο Βοώτης γι'αυτούς, καθώς οδηγεί τα κυνηγόσκυλά του πάνω απ' το ζενίθ;”

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Ο αστερισμός Ανδρομέδα + ΒΙΝΤΕΟ Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

 

Ο αστερισμός Ανδρομέδα + ΒΙΝΤΕΟ

Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

  ΓΕΝΙΚΑ: Η Ανδρομέδα [αστρον. σύμβολο: And], είναι ένας από τους αστερισμούς που συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο των αστερισμών του Πτολεμαίου [«Μαθηματική Συντάξις»] και είναι ένας από τους αναγνωρισμένους 88 επίσημους αστερισμούς της Διεθνούς Αστρον. Ένωσης. Βρίσκεται νότια του αστερισμού της Κασσιόπης, και μεταξύ των αστερισμών Πήγασου και Περσέως, ενώ νότια απ΄ αυτή, 3 λαμπροί αστέρες δημιουργούν τον αστερισμό του Τριγώνου. Είναι αμφιφανής στον ελληνικό ουρανό. Η έκταση που καταλαμβάνει στο ουράνιο στερέωμα είναι 722 τετ. μοίρες και είναι ο 19ος σε μέγεθος αστερισμός. Είναι πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 90°Β – 37°Ν. Η Ανδρομέδα αναγνωρίζεται σχετικά εύκολα από τους τρεις λαμπρούς αστέρες που συνδέουν το τετράπλευρο του Πηγάσου με το τόξο του Περσέα. Από το τετράπλευρο του Πηγάσου ο βορειότερος αστέρας ανήκει στην Ανδρομέδα και είναι ο «α» Ανδρομέδας, που κακώς από πολλούς προσμετράται ως αστέρας του Πήγασου, προκειμένου να συμπληρώνεται το τετράπλευρο.

ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΑ – ΙΣΤΟΡΙΚΑ: Κατά την κλασική Αρχαιότητα οι Έλληνες ονόμαζαν την Ανδρομέδα και με άλλα ονόματα, όπως Κηφηΐδα (Κηφηΐς), επειδή η Ανδρομέδα θεωρείτο κόρη του Κηφέα και της Κασσιόπης, ή Περσίδα, θεωρούμενη ως σύζυγος του Περσέα. Κατά τον Άρατο, η Ανδρομέδα «δεσμά κείται και εν τω ουρανώ» μεταφέροντας τον σχετικό μύθο της αλυσόδεσής της σε ακτή από τον Ποσειδώνα, μέχρι της ελευθέρωσής της από τον Περσέα. Γι αυτό και στην ουράνια χαρτογράφηση η Ανδρομέδα (ο αστερισμός) φέρεται «δεδεμένη», το περίζωμα της οποίας παριστούν οι αστέρες «β», «μ» και «ν». Από το μύθο ορμώμενοι και οι Άραβες, αποκαλούσαν τον αστερισμό αυτό και ως «Ελ-Μαρά» ή «Ελ-Μουσαλσελά» που σημαίνει «Αλυσοδεμένη γυναίκα».

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟΥ: Ο λαμπρός αστέρας α Ανδρομέδας, αποκαλείται από τον Πτολεμαίο «ο εν τη κεφαλή», ενώ οι Άραβες αστρονόμοι τον ονόμαζαν «Σιρράχ». Ακολούθως, ο «β», ο κατά Πτολεμαίο «κείμενος εν τη ζώνη» είναι για τους Άραβες ο «Μιραχ», τον οποίο ακολουθεί ο «γ» Ανδρομέδας, ο «εν τω αριστερώ ποδί» στον κατάλογο του Πτολεμαίου, που σήμερα ονομάζεται «Αλαμάκ», ονομασία και αυτή προερχόμενη από τους Άραβες. Οι «β» και «γ» αν και φαίνονται αμυδρότεροι από τον “α” είναι ίσου φαινομένου μεγέθους (2,4). Οι τρεις αυτοί αστέρες «α», «β» και «γ», που βρίσκονται σε ίση σχεδόν απόσταση μεταξύ τους, αποτελούν τους σημαντικότερους του αστερισμού, παρόλο που σ΄ αυτόν περιλαμβάνονται συνολικά 86 αστέρες από δευτέρου μέχρι και έκτου μεγέθους που μπορούν να παρατηρηθούν με γυμνό οφθαλμό (εκτός πόλεων, σε ασέληνη νύκτα). [Ο συνολικός αριθμός αστέρων με φαιν. μέγεθος ≤ 6.5 είναι 152, ενώ αξίζει να αναφέρουμε ότι στον κατάλογο του Πτολεμαίου περιλαμβάνονταν μόνο 23 αστέρες.]. Πάνω από τον «β» και κάθετα προς τη νοητή ευθεία των «α», «β» και «γ», υπάρχουν άλλοι δύο αμυδρότεροι, αλλά λαμπροί, οι «μ» και «ν» της Ανδρομέδας. Να αναφέρουμε ακόμη ότι οι «β», «μ» και «ν» αποτελούν το λεγόμενο “περίζωμα της Ανδρομέδας”. 

   

Λίγο πιο πάνω και δεξιότερα, πάνω από τον αστέρα «ν» της Ανδρομέδας, υπάρχει το φημισμένο Νεφέλωμα της Ανδρομέδας, που αποτελεί ένα ολόκληρο γαλαξία, σαν τον δικό μας: Είναι ο Μέγας Γαλαξίας της Ανδρομέδας, το μακρινότερο ουράνιο «αντικείμενο» που γίνεται ορατό με γυμνό μάτι.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σε αντίθεση με τους επίγειους χάρτες (πολιτικούς, γεωφυσικούς, ναυτιλιακούς κλπ.) οι χάρτες της ουράνιας χαρτογράφησης απεικονίζουν δεξιά την επίγεια Δύση και αριστερά την επίγεια Ανατολή, επειδή όταν κοιτάμε προς τον Πολικό αστέρα (σταθερό σημείο του Βορρά) η ανατολή είναι δεξιά μας. Στις περιγραφές ουρανίων σωμάτων προς αποφυγή λαθών συνηθίζεται να χρησιμοποιούνται όροι όπως δεξιότερα, πάνω από, πιο κάτω κλπ.

konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ:

Ο αστερισμός Διαβήτης +ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

 

Ο αστερισμός Διαβήτης +ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

  ΓΕΝΙΚΑ: Ο Διαβήτης [Λατ. Circinus, συντ. Cir] είναι ένας αστερισμός που πρωτοκαταγράφηκε από τον Lacaille, το 1763. Συνορεύει με τους αστερισμούς Λύκο, Κένταυρο, Μυία, Πτηνόν, Νότιο Τρίγωνο και Γνώμονα. Βρίσκεται ολόκληρος στο νότιο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, έχει έκταση μόλις 93,4 τετ. μοίρες [85ος σε μέγεθος μεταξύ των 88 αστερισμών], είναι πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 19° Βόρεια και 90° Νότια, αλλά φυσικά είναι αόρατος [αφανής] από την Ελλάδα.

ΟΙ ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Δεν υπάρχει σε όλο τον αστερισμό αστέρας φωτεινότερος του τρίτου μεγέθους, και κανένας δεν έχει ιδιαίτερο όνομα. Πάντως ο αστερισμός περιλαμβάνει 39 ορατούς [φ.μ. ≤ 6,5] αστέρες. Κυριότεροι αστέρες του Διαβήτου είναι: Ο α Διαβήτου, που είναι και ο φωτεινότερος του αστερισμού, με φαινόμενο μέγεθος 3,19. Οι β, δ, ε, και θ Διαβήτου, που έχουν αντιστοίχως φαινόμενο μέγεθος 4,07, 5,09, 4,86 και 5,11. Τέλος ο γ είναι διπλός αστέρας με συνολικό φ.μ. 4,51.

  ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ: Επειδή τέμνεται από τον γαλαξιακό ισημερινό, ο Διαβήτης είναι πλούσιος σε σώματα του δικού μας Γαλαξία, όπως: Τα ανοικτά σμήνη αστέρων NGC 5823 και NGC 5715, που έχουν φαινόμενα μεγέθη 7,9 και 9,8 αντιστοίχως. Τα πλανητικά νεφελώματα PK 318-2.2 (φ.μ. 10,6) και PK 318-2.1 (φ.μ. 11,1), που είναι προσιτά μόνο σε μεγάλα ερασιτεχνικά τηλεσκόπια, ενώ το σκοτεινό νεφέλωμα Be 145 διακρίνεται και με κιάλια.

 Στο Διαβήτη είναι ορατός και ένας γαλαξίας της Τοπικής μας Ομάδας, ο Νάνος του Διαβήτου [ή ESO 097-G013] με φαιν. μέγεθος 10,6, ενώ ορατό είναι και ένα τμήμα του υπερσμήνους που είναι γνωστό με την ονομασία «Μέγας Ελκυστής» [Great Attractor]. 

Great Attractor

Τέλος στον αστερισμό εντοπίζεται και ο χιλιοστός πάλσαρ που ανακαλύφθηκε ποτέ, ο PSR B1524-5709 [13/11/1998, ημερομηνία ανακάλυψης].

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

Ο αστερισμός Ωρίων + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Ο αστερισμός Ωρίων + ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου 

   ΓΕΝΙΚΑ: Ο Ωρίων [Λατινικά Orion, συντομογραφία Ori] θεωρείται ένας από τους περισσότερο εκτεταμένους αστερισμούς, με έκταση 594,1 τετ. μοίρες [26ος σε μέγεθος], εκτεινόμενος εκατέρωθεν του ουράνιου ισημερινού. Βρίσκεται Νότια του αστερισμού του Ταύρου και των Διδύμων, Βόρεια του Λαγού, ενώ έχει στα Ανατολικά τον Μονόκερο και Δυτικά τον Ηριδανό. Είναι αμφιφανής στην Ελλάδα. Γενικά είναι υπό προϋποθέσεις ορατός από περιοχές με γεωγραφικό μήκος 79°Β – 67°Ν. 

   Από τους αστέρες του Ωρίωνα λαμπρότεροι είναι: ο α, γνωστός ως Μπετελγκέζ (Betelgeuse), ο οποίος είναι μεταβλητός αστέρας, μεγέθους κυμαινόμενου από 0,9 έως 1,4, ο β του Ωρίωνος ή Ρίγκελ (Rigel), που είναι διπλός αστέρας μεγέθους ο ένας 0,3 και ο άλλος 6,7, ο γ του Ωρίωνα που ονομάζεται "Αστέρας της Αμαζόνας" ή Μπελλατρίξ (Bellatrix), οι δ, ε και ζ ευρισκόμενοι σε πλάγια ευθεία γνωστοί και ως "Πήχυς" ή “Ζώνη του Ωρίωνα” και ο θ, κάτω από τους τρεις παραπάνω, που περιβάλλεται από το περίφημο νεφέλωμα του Ωρίωνα. Από τους αστέρες του αστερισμού οι α, γ, β και κ σχηματίζουν τετράπλευρο που παριστά το σώμα του μυθικού Ωρίωνα! Κοντά στον δ του Ωρίωνα και λίγο παραπάνω διέρχεται ο ουράνιος ισημερινός.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ-ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ: Στην Αρχαιότητα, η εμφάνιση του αστερισμού αυτού στον ανατολικό ορίζοντα συνέπιπτε με την έναρξη της εποχή των μεγάλων τρικυμιών και θεομηνιών του έτους και αποτελούσε το φόβητρο των τότε ναυτικών. Κατά τον ιστορικό των ρωμαϊκών χρόνων, Πολύβιο, η καταστροφή του ρωμαϊκού στόλου στο Α΄ Καρχηδονικό πόλεμο οφείλονταν στον απόπλου του στόλου αυτού κατά την εποχή της ανατολής του Ωρίωνα και του Σείριου. Και σήμερα, όμως, ιδιαίτερα στις Κυκλάδες, επιβιώνουν οι μυθολογικές αυτές παραδόσεις του αστερισμού, που καλείται από το λαό και Αλετροπόδι ή Αλετρόποδο.

Η Πούλια - Πλειάδες

 Μάλιστα η λαϊκή παράδοση διασώζει ότι ο Ωρίων μνηστεύτηκε την Πούλια [Πλειάδες] και γι' αυτό τρέχει διαρκώς από πίσω της [ως αστερισμός]! Στην αρχαία ουγγρική μυθολογία, ο Ωρίωνας θεωρείτο ένας μεγάλος κυνηγός και πολεμιστής. Το όνομά του είναι Nimrod και είναι ο μυθολογικός πατέρας των Ούγγρων. Στην προχριστιανική Σκανδιναβία, η "Ζώνη του Ωρίωνα" ήταν γνωστή ως Frigg's Distaff ή Freyja's distaff, ενώ στην αντίστοιχη Φινλανδική ο αστερισμός του Ωρίωνα ονομάζεται το δρεπάνι του Väinämöinen. Ο όρος, πιθανότατα, προέρχεται από το γεγονός ότι μπορεί κανείς να τον δει στον ουρανό, στις αρχές του φθινοπώρου, την εποχή της συγκομιδής των καλλιεργειών.

Μπεντελγκέζ

ΛΑΜΠΡΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Στον αστερισμό του Ωρίωνα υπάρχουν συνολικά 204 ορατοί αστέρες [φαινόμενο μέγεθος ≤ 6,5], εκ των οποίων αρκετοί είναι λαμπροί. Ο αστέρας α Ωρίωνα [Μπετελγκέζ] είναι ένας παλλόμενος υπεργίγαντας, αλλά επειδή του φαινόμενο μέγεθός του ποικίλλει δεν είναι πάντα ο λαμπρότερος αστέρας του αστερισμού. O β Ωρίωνα [Ρίγκελ] είναι ένας μπλε υπεργίγαντας με φαινόμενο μέγεθος που κυμαίνεται ελαφρά μεταξύ 0,12 και 0,22. Ο γ Ωρίωνα [Μπελλατρίξ] είναι μπλε γίγαντας με φαινόμενο μέγεθος 1,64. O δ Ωρίωνα, με φαινόμενο μέγεθος 2,23, έχει το ιδιαίτερο όνομα Μιντάκα, και είναι το ανατολικότερο άστρο της Ζώνης του Ωρίωνα. Ο ε Ωρίωνα, με φαινόμενο μέγεθος +1,7, έχει το ιδιαίτερο όνομα Αλνιλάμ και είναι το κεντρικό άστρο της Ζώνης του Ωρίωνα. 

Ο ζ Ωρίωνα, έχει το όνομα Αλνιτάκ και είναι το δυτικότερο άστρο της Ζώνης του Ωρίωνα. Ο η Ωρίωνα [φ.μ.+3,34] έχει το όνομα Αλγκιέμπα. Ο θ Ωρίωνα είναι το νεφέλωμα του Ωρίωνα. Συνεπώς, μια τεράστια ομάδα αστέρων εκλαμβάνονται από το γήινο παρατηρητή ως απλώς ένας μετρίου μεγέθους αστέρας! Οι ι, κ, λ του Ωρίωνα έχουν αντίστοιχα ονοματιστεί από Άραβες αστρονόμους Χάτσια, Σαϊφ και Μέισα. Χαρακτηριστικός είναι ο π Ωρίωνα που αποτελείται από πολλά άστρα [τουλάχιστον 6 ορατά].

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

konstantinosa.oikonomou@gmail.com

Η σμίλη του ουρανού: Ο αστερισμός Γλυφείον + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Η σμίλη του ουρανού: 

Ο αστερισμός Γλυφείον + ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

   

   ΓΕΝΙΚΑ: Το Γλυφείον [Λατ. Caelum, συντ. Cae] είναι ένας αστερισμός που καταγράφηκε πρώτα από τον Lacaille [1763]. Μια άλλη του ονομασία είναι Scalptorium. Είναι ένας μικρός νότιος αστερισμός, με έκταση 124,9 τετ. μοίρες [81ος σε έκταση μεταξύ των 88 αναγνωρισμένων αστερισμών]. Συνορεύει με τους αστερισμούς: Ηριδανό, Ωρολόγιον, Δορά, Οκρίβα, Περιστερά και Λαγωό. Είναι ολόκληρος ορατός από την Ελλάδα, τα χειμωνιάτικα βράδια και στις αρχές της άνοιξης, παρότι βρίσκεται στο σύνολό του στο νότιο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας [Πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 41° Βόρεια και 90° Νότια]. Η λέξη «γλυφείον» σημαίνει το εργαλείο του γλύπτη, τη σμίλη δηλαδή. Ο La Caille σχημάτισε το Γλυφείον με αστέρες που πρωτύτερα συμπεριλαμβάνονταν στην Περιστερά και τον Ηριδανό. Ο Αμερικανός αστρονόμος Elijah Burritt στις πρώτες εκδόσεις του βιβλίου του Geography of the Heavens, με τον σχετικό άτλαντά του [1883], άλλαξε αυθαίρετα το όνομα του αστερισμού σε Πραξιτέλης, ίσως πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτό απέφευγε ακριβώς πιθανή σύγχυση με τον αστερισμό Γλύπτη.

   ΟΙ ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Ο αστερισμός έχει 20 ορατούς [φ.μ. ≤ 6,5] αστέρες. Κανένας αστέρας του αστερισμού δεν είναι φωτεινότερος του τέταρτου μεγέθους και γι' αυτό κανένας τους δεν φέρει ιδιαίτερο όνομα. Ο α (άλφα) Γλυφείου, έχει φαινόμενο μέγεθος 4,45 και είναι ο φωτεινότερος όλων των αστέρων του Γλυφείου. Ο β Γλυφείου έχει φαινόμενο μέγεθος 5,05. Το ζεύγος αστέρων γ1 και γ2 βρίσκεται σχεδόν στο σύνορο με την Περιστερά, έχουν φαιν. μεγέθη 4,55 και 6,34, και υπολογίζεται ότι σε 400 περίπου χρόνια θα περάσουν στον αστερισμό Περιστερά εξαιτίας της ιδίας τους κινήσεως, οπότε θα φέρουν πλέον «λάθος» όνομα! Τέλος ο δ έχει φαιν. μέγεθος 5,07.

   ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ: Ο αμυδρός γαλαξίας NGC 1679, με φαιν. μέγεθος 11,50, βρίσκεται στο βόρειο μέρος του αστερισμού. Ακόμη, στον αστερισμό, οι επίσης αμυδροί γαλαξίες NGC 1658 και NGC 1660 σχηματίζουν ένα ωραίο ζευγάρι, ορατό με μεγάλα τηλεσκόπια.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

Ο αστερισμός Ιστία + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

 

Ο αστερισμός Ιστία + ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

 

   

ΓΕΝΙΚΑ: Τα Ιστία [Λατ. Vela, συντ. Vel], είναι ένας αστερισμός που καταγράφηκε από τον Lacaille, το 1763. Είναι νότιος αστερισμός, με έκταση 499,6 τετ. μοίρες [32ος σε έκταση μεταξύ των 88 αναγνωρισμένων αστερισμών]. Είναι πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 32° Βόρεια και 90° Νότια, αλλά αμφιφανής από την Ελλάδα. Συνορεύει με τους αστερισμούς Πυξίδα, Πρύμνα, Τροπίδα, Κένταυρο και Αντλία. Η ονομασία σημαίνει τα πανιά του πλοίου, της Αργούς, του μεγάλου αρχαίου αστερισμού που τεμαχίσθηκε και έδωσε τους σημερινούς αστερισμούς Πρύμνα, Τρόπιδα, Ιστία και Πυξίδα.

 

   ΟΙ ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Στα Ιστία αποδόθηκαν 214 αστέρες ορατοί με γυμνό μάτι [φ.μ.≤ 6,5]. Ο γ Ιστίων είναι διπλός αστέρας με φαινόμενα μεγέθη 1,78 (ο γ2) και 4,27 (ο γ1). Ο γ2 είναι αστέρας τύπου Wolf-Rayet¹,ο φωτεινότερος τέτοιος στον γήινο ουρανό. Στην Αραβία ο γ ήταν γνωστός ως Al Suhail al Muhlif (=Ο Suhail του όρκου), καθώς ανέτελλε σχεδόν ταυτόχρονα με τον Suhail, τον περίφημο Κάνωπο, γεγονός που έκανε πολλούς να ορκίζονται ότι ήταν αυτός. Ο δ Ιστίων έχει φαινόμενο μέγεθος 1,95 και απέχει από τη Γη 80 έτη φωτός. Ο κ έχει φαιν.μέγεθος 2,50. Αν ζούσαμε στον πλανήτη Άρη, ο αστέρας αυτός θα είχε ιδιαίτερη σημασία, καθώς είναι ο φωτεινότερος που βρίσκεται σε γωνιακή απόσταση μικρότερη των 3 μοιρών από τον Νότιο Ουράνιο Πόλο του Άρη. Ο λ Ιστίων [φ.μ. 2,21], ήταν γνωστός στην Αραβία ως Al Suhail al Wazn (=Ο Suhail του Βάρους), για τον ίδιο λόγο με τον γ. 

Γενικά, οι γ, λ, όπως και ο ζ Τρόπιδος εξάλλου ήταν γνωστοί ως Al Muhlifain, οι «όρκοι». Οι αστέρες μ, φ και ψ έχουν αντιστοίχως φαινόμενο μέγεθος 2,69, 3,54 και 3,60. Τέλος οι HR αστέρες των Ιστίων 3445, 3487, 3614 και 3803, έχουν αντιστοίχως φ.μ. 3,84, 3,91, 3,75 και 3,13.

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ: Καθώς διασχίζονται από το γαλαξιακό μας επίπεδο, τα Ιστία είναι πλούσια σε σώματα του δικού μας Γαλαξία:   

   

Στις 22/5/1999 ανακαλύφθηκε καινοφανής αστέρας με φ.μ. έως 2,8 (Nova Velorum 1999). Το ανοικτό σμήνος IC 2391 καλύπτει στον ουρανό τετραπλάσια έκταση από όση ο δίσκος της πανσελήνου. Στην ομάδα Vela OB1 περιλαμβάνονται πάνω από 40 υπέρλαμπροι αστέρες. Το Νεφέλωμα των Ιστίων [Gum Nebula], είναι μεν τεράστιο αλλά δυσδιάκριτο. Καλύπτει 60 × 30 μοίρες στον ουρανό επεκτεινόμενο και στους γειτονικούς αστερισμούς Πρόκειται για υπόλειμμα υπερκαινοφανούς αστέρα, που διαστελλόμενο, συμφωνα με κάποιους αστρονόμους, θα περικλείσει κάποτε και τη Γη. Σήμερα η πραγματική έκτασή του ανέρχεται σε 1.700 επί 800 έτη φωτός. Το εγγύτερο άκρο του απέχει από εμάς 450 έτη φωτός. Πυκνότερα τμήματά του είναι τα Gum 12, Gum 15 και Gum 17. Στο κέντρο του, άλλο σημάδι της εκρήξεως supernova [υπερκαινοφανούς] είναι ο Πάλσαρ των Ιστίων PSR 0833-45, που περιστρέφεται με 11 στροφές το δευτερόλεπτο!! 

Άλλο πάλσαρ στον αστερισμό είναι ο PSR 1055-52, που ανιχνεύθηκε να έχει επιφανειακή θερμοκρασία γύρω στους 750.000 βαθμούς!! Στον αστερισμό υφίστανται τουλάχιστον δύο πηγές ακτίνων Χ: Η Vel X-1, που είναι διπλό σύστημα αστέρα νετρονίων και κυανού υπεργίγαντα [του HD 77581], σε απόσταση περίπου 6.000 ετών φωτός από τη Γη και η πηγή RX J0852.0-4622, που είναι υπόλειμμα υπερκαινοφανούς με θερμοκρασία 30 εκατομμυρίων βαθμών! Απέχει 650 έτη φωτός από τη Γη. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι στους αστέρες HD 75289 και HD 83443 έχουν ανακαλυφθεί εξωηλιακοί πλανήτες. Ο πρώτος έχει ένα πλανήτη σε απόσταση από αυτόν μόλις 6,88 εκατομμύρια χιλιόμετρα και με περίοδο περιφοράς 3,51 ημέρες, [94,4 έτη φωτός μακριά μας]. Ο δεύτερος έχει δύο πλανήτες σε απόσταση από αυτόν 5,68 και 26,0 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, με περιόδους περιφοράς 3 και 30 περίπου ημέρες, ενώ το όλο σύστημα απέχει από εμάς 142 έτη φωτός.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

1 Οι Wolf-Rayet αστέρες (που έχουν εξελιχθεί σε ογκώδεις αστέρες, πάνω από 20 ηλιακές μάζες, όταν ήταν στην κύρια ακολουθία) χάνουν μάζα πολύ γρήγορα με τη βοήθεια ενός πολύ ισχυρού αστρικού ανέμου, που έχει ταχύτητες έως και 2000 χλμ./δευτ.! Οι αστέρες Wolf-Rayet είναι εξαιρετικά θερμοί, με θερμοκρασίες της επιφάνειας της τάξεως των 30.000 K έως 200.000 K!

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: