Η σαύρα [Lacerta] του ουρανού: Ο αστερισμός Σαύρα [+ΒΙΝΤΕΟ] του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Η σαύρα [Lacerta] του ουρανού:   Ο αστερισμός Σαύρα [+ΒΙΝΤΕΟ]

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

ΓΕΝΙΚΑ: Η Σαύρα [Λατ. Lacerta, συντ. Lac], είναι ένας αστερισμός που καταγράφηκε πρώτη φορά από τον Εβέλιο το 1690 [στο Firmamentum Sobiescianum]. Η Σαύρα βρίσκεται ολόκληρη στο βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, αλλά είναι αμφιφανής στην Ελλάδα. Ο αστερισμός είναι πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη από 90° Βόρεια έως 33° Νότια. Έχει έκταση 200,7 τετ. μοίρες [68ος σε έκταση αστερισμός]. Συνορεύει με τους αστερισμούς: Κηφέα, Κύκνο, Πήγασο, Ανδρομέδα και Κασσιόπη. Περνά από το ζενίθ του ουρανού στην Ελλάδα τα φθινοπωρινά βράδια.

ΟΝΟΜΑΣΙΑ – ΙΣΤΟΡΙΚΑ: Ο Εβέλιος επέλεξε τη σαύρα ως απεικόνιση του νέου του αστερισμού, αλλά τη σχεδίασε παράδοξα, με στριφτή ουρά, και έδωσε τον εναλλακτικό τίτλο Stellio, ένα είδος σαλαμάνδρας της Μεσογείου, με αστερόμορφες κηλίδες στη ράχη. Στη θέση της Σαύρας ο Γάλλος αστρονόμος Augustin Royer σχημάτισε, νωρίτερα από τον Εβέλιο, το 1679, τον αστερισμό Σκήπτρον και Χειρ της Δικαιοσύνης, σε ανάμνηση του βασιλιά του, Λουδοβίκου ΙΔ΄, ενώ ένα αιώνα αργότερα, ο Γερμανός αστρονόμος Γ. Μπόντε σχημάτισε τον αστερισμό Frederici Honores προς τιμή του ηγεμόνα του Φρειδερίκου του Μέγα! Αλλά η ονομασία Σαύρα τελικά “επικράτησε”, ενώ αντιθέτως οι μορφές των Royer και Bode έχουν λησμονηθεί. Αξίζει να σημειώσουμε πως οι αρχαίοι Κινέζοι συνδύαζαν τους αστέρες της Σαύρας με αστέρες του ανατολικού τμήματος του Κύκνου και σχημάτιζαν το λεγόμενο Ουράνιο Όφι.

ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Ο αστερισμός συμπεριλαμβάνει 68 ορατούς [φ.μ. ≤ 6,5] αστέρες. Ο α Σαύρας, που είναι και ο φωτεινότερος του αστερισμού με φαινόμενο μέγεθος 3,77, είναι ένας διπλός αστέρας. Οι αστέρες β, 11, και HR 8485, έχουν αντιστοίχως φαινόμενο μέγεθος 4,43, 4,13 και 4,49. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο β είναι ένας κίτρινος γίγαντας σε απόσταση 170 έτη φωτός από τη Γη.

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ: Κυρίαρχα εντός του αστερισμού είναι δύο ανοικτά σμήνη: Το NGC 7209, με φαινόμενη διάμετρο 25΄ και φαιν. μέγεθος 7,7, και το NGC 7243, με φαιν. μέγεθος 6,4 και φαιν. διάμετρο 21΄. Ακόμη, ορατά με τηλεσκόπιο στον αστερισμό είναι τα πλανητικά νεφελώματα IC 5217 [φ.μ. 12] και το Merrill 2-2 που έχει φαινόμενο μέγεθος 11,5.

konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ: https://www.youtube.com/watch?v=koXxTWFScoI&list=PLBIjTiUGfNYAuMi5c-WiTCQYd7o3BDFta&index=63

Fornax: Ο αστερισμός Κάμινος του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα +ΒΙΝΤΕΟ

 

Ο αστερισμός Κάμινος

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

ΓΕΝΙΚΑ: Η Κάμινος [Λατ. Fornax, συντ. For] είναι ένας αστερισμός που καταγράφηκε πρώτη φορά από τον Lacaille [1763]. Πρόκειται για νότιο αστερισμό, έκτασης 397,5 τετ. μοιρών [41ος μεταξύ των 88 επισήμων αστερισμών], που συνορεύει με τους αστερισμούς: Ηριδανό, Κήτος, Γλύπτη και Φοίνικα. Είναι ορατός σε γεωγραφικά πλάτη από 50° Βόρεια έως και 90° Νότια. Στην Ελλάδα είναι αμφιφανής. Συγκεκριμένα είναι ορατός τις νύχτες από το Σεπτέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο.

ΟΝΟΜΑΣΙΑ: Ο LaCaille την απεκάλεσε αρχικώς Fornax Chemica ή Fornax Chymiae, δηλαδή Χημικό Καμίνι. Οι αστρονόμοι το 19ο αιώνα συντόμευσαν την ονομασία σε Fornax. Ο Γιόχαν Μπόντε είχε πρωτύτερα[1782] αλλάξει το όνομα σε Apparatus chemicus προς τιμή του Γάλλου χημικού Αντουάν Λαβουαζιέ.

ΑΣΤΕΡΕΣ: Δεν υπάρχει σε όλο τον αστερισμό κάποιος σχετικώς φωτεινός αστέρας και έτσι κανένας δεν έχει ιδιαίτερο όνομα, ωστόσο ο αστερισμός περιλαμβάνει 59 ορατούς [φ.μ. ≤ 6,5] αστέρες. Ο α Καμίνου με φαινόμενο μέγεθος 3,87 είναι ένας διπλός αστέρας. Ο β Καμίνου, δεύτερος φωτεινότερος στον αστερισμό, έχει φαινόμενο μέγεθος 4,46.

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ: Ο αστέρας S Καμίνου, ορατός και με κιάλια (φ.μ. 8,65), είναι παρόμοιος με τον Ήλιο αλλά παρουσιάζει υπερεκλάμψεις και η λαμπρότητά του αυξάνει κατά 14 ως 15 φορές για λιγότερο από 100 λεπτά της ώρας! Βρίσκεται σε απόσταση 480 ετών φωτός από τη Γη. Ο LP 944-20, είναι ένας φαιός νάνος, σε απόσταση 16 έ.φ. από τη Γη, που έχει διάμετρο μόλις το 1/10 της διαμέτρου του Ήλιου και μάζα το 6% της ηλιακής. Σε αυτόν σημειώθηκε η πρώτη έκλαμψη που παρατηρήθηκε ποτέ από φαιό νάνο [15/12/1999]. Πάντως, επειδή η Κάμινος βρίσκεται μακριά από το γαλαξιακό επίπεδο, είναι πλούσια σε άλλους γαλαξίες. Έτσι, στο κέντρο του αστερισμού ξεχωρίζει ο φαινόμενου μεγέθους 9,5 NGC 1097 [ή Arp 77], του οποίου ο τύπος είναι ραβδωτός σπειροειδής, ενώ πάνω απ' αυτόν βρίσκεται ο γαλαξίας NGC 1097A. Ο NGC 1316 [ή Arp 154], που είναι ένας φακοειδής γαλαξίας με φαιν.μέγεθος 8,5, είναι ανιχνεύσιμος και ως ραδιοπηγή με την επωνυμία Fornax A. Ο NGC 1365, κοντά στο σύνορο με τον Ηριδανό, που είναι ένα τυπικό παράδειγμα ραβδωτού σπειροειδούς, έχει φαιν.μέγεθος 9,6 και απέχει 60 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Ο NGC 1399, ένας ελλειπτικός γαλαξίας, περιλαμβάνεται κι αυτός στην Κάμινο. Ο Νάνος της Καμίνου, μέλος της τοπικής ομάδας γαλαξιών, απέχει από τη Γη 450-550 χιλιάδες έτη φωτός από τη Γη. Τέλος, σε απόσταση περί τα 60 εκατομμύρια έτη φωτός από μας βρίσκεται ένα σμήνος γαλαξιών, που είναι γνωστό ως Σμήνος της Καμίνου.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com     https://oakhellas.blogspot.com/

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ: