Ο αστερισμός Δοράς +ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

 

Ο αστερισμός Δοράς +ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

   

  ΓΕΝΙΚΑ: Η Δοράς [Λατ. Dorado, συντ. Dor] είναι ένας αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά στην “Ουρανομετρία” των Keyser και Houtman [1603]. Είναι νότιος αστερισμός, έκτασης 179,2 τετ. μοιρών [72ος σε έκταση μεταξύ των 88 αναγνωρισμένων αστερισμών], που συνορεύει με τους αστερισμούς: Ωρολόγιον, Δίκτυον, Ύδρο, Τράπεζα, Ιπτάμενο Ιχθύ, Οκρίβαντα και Γλυφείον. Είναι πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 20° Βόρεια και 90° Νότια. Μόνο ένα πολύ μικρό τμήμα της Δοράδος είναι ορατό από τη Νότια Ελλάδα, το οποίο περιλαμβάνει και τον αστέρα γ Δοράδος.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ – ΟΝΟΜΑΣΙΑ: Η διεθνής ονομασία Dorado είναι ισπανική και όχι λατινική. Σημαίνει το τροπικό ψάρι Coryphaena hippurus, ή αλλιώς δελφινόψαρο, που αλλάζει χρώμα όταν πεθαίνει. Το εναλλακτικό όνομα Ξιφίας για τον αστερισμό εμφανίστηκε στους Ροδόλφειους πίνακες [1627]. Η λέξη «ξιφίας» ωστόσο είχε άλλη έννοια στην Αστρονομία από την αρχαιότητα: ο Αριστοτέλης και ο Πλίνιος ονόμαζαν ξιφίες όσους κομήτες είχαν τη μορφή ξίφους. Ο Καίσιος συνδύαζε τους αστέρες της Δοράδος με εκείνους του Ιπταμένου Ιχθύος και “σχημάτιζε” τη μορφή του Άβελ της Παλαιάς Διαθήκης. Στην κεφαλή της Δοράδος βρίσκεται ο νότιος πόλος της εκλειπτικής και, κατά τον Καίσιο, ο αστερισμός τού έδωσε το όνομα Polus Doradinalis. Έτσι, ποτέ δε θα δούμε από τη Γη να περνά κάποιος πλανήτης από αυτό τον αστερισμό, ούτε άλλο σώμα του Ηλιακού Συστήματος, παρά μόνο σπανιότατα κάποιος αστεροειδής απ΄ αυτούς που περνάν κοντά από τη Γη, ή κάποιος κομήτης μακράς περιόδου.

ΟΙ ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Δεν υπάρχει στον αστερισμό αστέρας φωτεινότερος του τρίτου μεγέθους, και κανένας δεν έχει ιδιαίτερο όνομα. Η Δοράς έχει συνολικά 29 ορατούς [φ.μ. ≤ 6,5] αστέρες. Ο α Δοράδος έχει φαινόμενο μέγεθος 3,27, ενώ ο β Δοράδος είναι κηφείδης μεταβλητός αστέρας με φαινόμενο μέγεθος από 3,5 ως 4,1 (κιτρινόλευκος υπεργίγαντας). Ο γ Δοράδος είναι επίσης μεταβλητός, και μάλιστα έδωσε το όνομά του στους λεγόμενους «μεταβλητούς γ Doradus». Πρόκειται για μια ειδική κατηγορία ενδογενών παλλόμενων μεταβλητών αστέρων. Οι δ, ζ και θ Δοράδος έχουν αντιστοίχως φαινόμενο μέγεθος 4,35, 4,72 και 4,83.

   

Το νεφέλωμα Μαγγελάνου

  ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ: Το σημαντικότερο για τη Δοράδα είναι ότι σε αυτή ανήκει το βόρειο (και σημαντικότερο) ήμισυ του Μεγάλου Νέφους του Μαγγελάνου (LMC), του ενός από τα δύο Νέφη Μαγγελάνου. Μάλιστα το μεγαλύτερο αστρονομικό ενδιαφέρον κρύβεται σε αυτόν το γαλαξία και στα αντικείμενά του. Το υπόλοιπο μισό του LMC βρίσκεται στον αστερισμό Τράπεζα. Σπουδαιότερα αντικείμενα μέσα στο LMC είναι: Το τεράστιο νεφέλωμα και αστρικό σμήνος 30 Δοράδος ή NGC 2070, που είναι σήμερα γνωστό με το δημοφιλές όνομα Νεφέλωμα Ταραντούλα. 

   

Το νεφέλωμα Ταραντούλα

Στο Μέγα Νέφος του Μαγγελάνου παρατηρήθηκε το 1987 η πρώτη έκρηξη υπερκαινοφανούς, ορατή με γυμνό μάτι μετά από 380 χρόνια, γνωστή σήμερα ως SN 1987 Α. Το ανοικτό σμήνος αστέρων και νεφέλωμα NGC 1816, εντός του LMC, έχει φαινόμενο μέγεθος 9,0, ενώ το πολύ μικρότερο NGC 1818 έχει φαινόμενο μέγεθος 9,8. Μέσα στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου διακρίνουμε ακόμη: Το μεγάλο σφαιρωτό σμήνος NGC 1978, που έχει έντονα ελλειπτικό σχήμα και φαιν.μέγεθος 9,9, τους γαλαξίες NGC 1672 και NGC 1566 με φαιν.μέγεθος 9,7, αλλά και τον αστέρα S Δοράδος, που είναι ένας υπεργίγαντας [φ.μ. 9,27] και που αποτελεί το πρωτότυπο των λεγόμενων αστέρων τύπου S Δοράδος. Τέλος εκτός του LMC υπάρχει ο μεταβλητός αστέρας R Δοράδος [φ.μ. 5,73], που ανακαλύφθηκε ότι διαθέτει τη μεγαλύτερη φαινόμενη διάμετρο από όλα τα αστέρια εκτός του Ήλιου.

Konstantinosa.oikonomu@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: