Ο Μεγάλος Έλληνας: Δομήνικος Θεοτοκόπουλος – Πινακοθήκη + ΒΙΝΤΕΟ Κων/νος Οικονόμου

 

Ο Μεγάλος Έλληνας: Δομήνικος Θεοτοκόπουλος – Πινακοθήκη + ΒΙΝΤΕΟ

Κων/νος Οικονόμου

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος Ηράκλειο [1.10.1541-Τολέδο 7.4.1614], ο El Greco, ήταν ένας κορυφαίος ζωγράφος, αλλά και γλύπτης γλύπτης και αρχιτέκτονας της ισπανικής Αναγέννησης. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μακριά από την Ελλάδα, δημιουργώντας τα περισσότερα έργα του στην Ιταλία και την Ισπανία. Εκπαιδεύτηκε αρχικά στην ενετοκρατούμενη Κρήτη ως Αγιογράφος και αργότερα ταξίδεψε στη Βενετία. Εκεί επηρεάστηκε από τους μεγαλύτερους δασκάλους της ιταλικής τέχνης, όπως τον Τιντορέντο και τον Τιτσιάνο, του οποίου υπήρξε μαθητής, υιοθετώντας στοιχεία από την τεχνική του, τον λεγόμενο μανιερισμό¹. Το 1577 εγκαταστάθηκε στο Τολέδο, που έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του και ολοκλήρωσε ορισμένα από τα πιο γνωστά έργα του.

Τολέδο   Πίνακας του Ελ Γκρέκο

Η τέχνη του χαρακτηρίζεται από προσωπικά πρωτότυπα στοιχεία, τα οποία όμως δεν βρήκαν μιμητές στην εποχή του, γεγονός που δεν ευνόησε και τη συνέχειά τους. Η μπαρόκ τεχνοτροπία που κυριάρχησε λίγο μετά, εκτόπισε το μανιερισμό, ενώ και τα αμέσως μεταγενέστερα καλλιτεχνικά ρεύματα δεν αντιμετώπισαν ευμενώς το ύφος του Γκρέκο. Αποτέλεσμα ήταν να αγνοηθεί το έργο του Γκρέκο τους επόμενους αιώνες. Στη διάρκεια του 20ού αιώνα, αναγνωρίστηκε ως πρόδρομος της μοντέρνας τέχνης που αξιοποίησε στοιχεία της Ανατολικής και Δυτικής παράδοσης, και το έργο του επανεκτιμήθηκε, διατηρώντας μέχρι σήμερα δεσπόζουσα θέση ανάμεσα στους κορυφαίους ζωγράφους όλων των εποχών. Σίγουρο είναι πως δεν υπήρξαν μιμητές του, καθώς μόνο ο γιος του φρόντισε για την αναπαραγωγή ορισμένων από τις πιο γνωστές συνθέσεις του. Για αρκετούς ιστορικούς, η τέχνη του Γκρέκο συνδέθηκε με το πνεύμα της Αντιμεταρρύθμισης, αλλά Έλληνες κριτικοί τονίζουν τη σημασία των βυζαντινών στοιχείων στην τέχνη του. Άλλοι ερευνητές, με βάση τις γραπτές σημειώσεις του Γκρέκο, τονίζουν περισσότερο την εικόνα ενός ζωγράφου με φιλοσοφικές-πλατωνικές αναζητήσεις, αποκομμένος από θρησκευτικά ζητήματα της εποχής και ασχολούμενος κυρίως με αισθητικά προβλήματα και την διερεύνηση και απόδοση του φυσικού κόσμου μέσα από την τέχνη του.

Στη διάρκεια του 17ου αιώνα, υπό την άνθιση του κλασικισμού, και στις αρχές του 18ου, οι πίνακές του θεωρούνταν «υπερβολικοί» και «επιτηδευμένοι», ενώ η εκκεντρικότητά του συχνά ταυτίστηκε με ενδεχόμενη «παραφροσύνη»!!!.Αργότερα, κατά την περίοδο του ρομαντισμού, τα έργα του επανεξετάστηκαν. Για τον Γάλλο ποιητή Θεοφ. Γκωτιέ – έναν από τους πρώτους που εξέφρασαν θαυμασμό για το ύστερο έργο του Γκρέκο – θεωρήθηκε πρόγονος του ρομαντικού κινήματος στην αναζήτηση του παράδοξου ή του ακραίου. Στην Ισπανία, επίσης ανανεώθηκε το ενδιαφέρον για τον Γκρέκο, τον οποίο ερμήνευσαν ως προδρομικό τού Βελάσκεθ.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΜΕ ΤΗΝ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΓΚΡΕΚΟ ΕΔΩ:

1. Ο μανιερισμός είναι καλλιτεχνικό ρεύμα που αναπτύχθηκε κατά την τελευταία περίοδο της Αναγεννήσεως [1520-1600]. Ο όρος μανιέρα προέρχεται από το manierus =τρόπος στα Λατινικά και η χρήση του επικράτησε για να περιγραφεί η τέχνη του 16ου αιώνα ως μη ανήκουσα απολύτως ούτε στα αναγεννησιακά πρότυπα αλλά ούτε και στο μεταγενέστερο μπαρόκ. Ανάμεσα στα κυριότερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Μανιερισμού είναι η πολυπλοκότητα στη σύνθεση, η επιτήδευση στην απόδοση της ανθρώπινης έκφρασης καθώς και η κατάργηση των αναλογιών της Αναγέννησης, πολλές φορές μέσω της επιμήκυνσης των ανθρώπινων χαρακτηριστικών [χαρακτηριστικό ιδιαίτερα του Θεοτοκόπουλου] ή με τη χρήση εξεζητημένων στάσεων. Σε αντίθεση με τα αναγενννησιακά ιδεώδη, τα οποία αναζητούσαν την ρεαλιστική απεικόνιση των φυσικών αναλογιών, οι εκφραστές του μανιερισμού απεικονίζουν υπερβολικά παραμορφωμένες φιγούρες προκειμένου να καλλιεργηθεί μία συναισθηματική ένταση.