Ο γιατρός που γλίτωσε την πυρά! Σαν σήμερα 31.12 η γέννηση του Ανδρέα Βεσάλιου, θεμελιωτή της Ανατομίας
από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου
Ο Βεσάλιος [Andreas Vesalius ή Αndries van Wesel], ο σκαπανέας της ανατομίας, γεννήθηκε σαν σήμερα (31.12) το 1514 στις Βρυξέλλες, που ανήκε τότε στη λεγόμενη Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Σπούδασε Ιατρική στη Λουβέν και στο Παρίσι, ενώ ταξίδεψε σε πολλές περιοχές της Ευρώπης διαδίδοντας τις γνώσεις του.
DE HUMANI CORPORIS FABRICA: Ο Ανδρέας Βεσάλιος θεωρείται δίκαια ως ο θεμελιωτής της νεότερης Επιστήμης της Ανατομίας. Το σημαντικότερο έργο του, που γράφηκε στη Λατινική το 1543, ήταν η πραγματεία "De humani corporis fabrica libri septem', (Περί της κατασκευής του ανθρώπινου σώματος, Βιβλία επτά), το οποίο θεωρείται ότι εικονογραφήθηκε από τον ζωγράφο Γιαν Γιούστ.
Ήταν η πρώτη πλήρης και ακριβής περιγραφή του ανθρώπινου σώματος, η οποία συμπλήρωσε ή και διόρθωσε τις σχετικές περιγραφές του μεγάλου΄Ελληνα Ιατρού της αρχαιότητας Γαληνού, του δευτέρου σε σπουδαιότητα Ιατρού της αρχαιότητας, μετά τον Ιπποκράτη, φυσικά.
ΕΡΓΑΣΙΑ-ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ: Μέχρι την εποχή του Βεσάλιου, τόσο κατά την αρχαιότητα, όσο και κατά τον μεσαίωνα, ήταν αυστηρά απαγορευμένη η διενέργεια νεκροτομής σε ανθρωπινα σώματα για λόγους θρησκευτικούς.
Έτσι, οι Ιατροί ήταν αναγκασμένοι να αρκούνται ερευνητικά στην νεκροτομή πτωμάτων ζώων και έτσι, σκεπτόμενοι αναλογικά, βγάζαν τα συμπεράσματα τους σχετικά με την ανατομία του ανθρωπίνου σώματος. Ο Ανδρέας Βεσάλιος εργαζόταν ανατομικά τέμνοντας πολλά ανθρώπινα πτώματα και έτσι περιέγραψε με ακρίβεια την δομή του ανθρωπίνου σώματος. Είναι αλήθεια, όμως, πως συνάντησε μεγάλη αντίδραση από συναδέλφους του αναγκαζόμενος έτσι να εγκαταλείψει τις Βρυξέλλες και να πάει στην Ισπανία, ως Ιατρός της αυλής του εκεί βασιλέως.
ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ: Και εκεί αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες. Ποιος όμως ήταν ο λόγος; Σε μια νεκροτομή ενός ανθρωπίνου πτώματος για ερευνητικούς λόγους, άνοιξε τον θώρακα του υποκειμένου και τότε διαπιστώθηκε ότι η καρδιά του έπαλε ακόμη!! Οι συγγενείς του νεκρού θεώρησαν τότε ότι ο Ανδρέας Βεσάλιος διά του τρόπου αυτού έγινε η αιτία του θανάτου του μέλους της οικογενείας τους, και του υπέβαλαν μήνυση. Το Δικαστήριο της Ιερής Εξέτασης του επέβαλε την γνωστή ακρότατη τιμωρία: θάνατος στην πυρά. Με την επέμβαση, πάντως, του τότε βασιλέως της Ισπανίας, η ποινή αυτή μετετράπη σε ... υποχρεωτικό προσκύνημα στους Αγίους Τόπους. Ο Βεσάλιος πραγματοποίησε το προσκύνημα αυτό αλλά όμως κατά την επιστροφή του, το πλοίο στο οποίο επέβαινε ναυάγησε πλησίον της Ζακύνθου.
ΘΑΝΑΤΟΣ, ΜΝΗΜΕΙΑ ΕΝ ΖΑΚΥΝΘΩ: Ο Βεσάλιος σώθηκε, αλλά όντας ήδη άρρωστος και ταλαιπωρημένος από το ταξίδι απεβίωσε στη Ζάκυνθο σε ηλικία 50 ετών και ετάφη εκεί. Η ημερομηνία θανάτου του με το νέο ημερολόγιο είναι η 15η Οκτωβρίου 1564.
Σήμερα σε κεντρική πλατεία της πόλεως της Ζακύνθου έχει στηθεί τελευταία ένα διπλό μνημείο προς τιμή του.
Ακόμη, ένα άγαλμα από χαλκό, το οποίο παριστάνει ολόσωμο πτώμα ανδρός σε φυσικό μέγεθος, με όλες τις ανατομικές λεπτομέρειες.
Konstantinosa.oikonomou@gmail.com
