Έξω από
τον χορό πολλά τραγούδια ξέρω
Ξέρω
τραγούδια θάλασσες, ένα σακί γιομάτο
κι
αν αρχινήσω να τα ειπώ, θα ’ρθει τ’ άλλο
Σαββάτο.
(στίχοι
δημοτικού τραγουδιού)
Γράφει ο Γιάννης
Φρύδας
ΣΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ
ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ 7
Δεμένοι στη γαλέρα τους κωπηλατούμε,
τη φαντασία μας δεν ξέρουν να τη
φυλακίσουν,
μ’
αυτή και τα τραγούδια μας θα ζούμε,
όπως οι πλανεμένοι δεν μπορούν να
ζήσουν…
Ικεί πο’ ’γραφα
αυτό το ποίμα κι μι τ’ αριστερό (γιατί
ήταν κιντρουαριστιρός ου πιλάτ’ς)
ανακάτουνα τουν καφέ, για να μην πιάσει
τσούκνα στουν πάτου, πιτάγιτι απότουμα
κι μ’ λέει:
─ Τήρα να μ’
χαλά’εις τουν καφέ κι σι στρώνου ιγώ
κουντά! Απουφά’ισι τι θα κάν’ς, ποίματα
ή καφέδις; Όπους του πααίν’ς θα ματά
του κλεί’εις του καφινείου.
Μι πείραξι
πουλύ. Όμους, τι να ’κανα; Ου πιλάτ’ς
έχει πάντα δίκιου, εκτός κι έχει δίκιου
ου καφετζής. Έκανα πως του πήρα για
καλαμπούρι κι αρχίν’σα να τραγ’δάου
ένα τραγούδι τ’ Θουδουράκη:
Το
Καφενείο μην το κλαις, εκεί που πάει να
κλείσει,
με ΕΦΚΑ στο κεφάλι του, με ΦιΠιΑ
στον σβέρκο,
να το πετιέται αποξαρχής, τα μπρίκια
του σηκώνω,
ρίχνω καφέ και ζάχαρη και τα
ανακατώνω
και καμακώνω το ευρώ κι ύστερα το
τσεπώνω…
Τουν ινόχλησι
κι αυτό... Έκατσι λίγου, σα να το’ ’φαγι
η γουμάρα τ’ αλεύρι, κι κουντά ματαρχίν’σι:
─ Ήρθα να πιου
έναν καφέ κι θα μ’ σπά’εις τα νεύρα;
Ιπίτιδις τραγ’δάς τραγούδι αφ’νού τ’
προυδότη; Είνι μι του ΝΑΤΟΥ, δηλουσίας.
Γι’ αυτό λέει, ΝΑΤΟ πετιέται... Μη σ’
πιρνάει απ’ του νου ότι δεν ξέρουμι π’
κάν’ς προυπαγάντα. Ου λαός δεν ξιχνά!
Ήξιρα ότι δεν
τουν πουλυχώνιβι του Μίκη, αλλά κι ιμένα
μ’ ανέφ’κι του αίμα στου κιφάλι μ’
αυτά πο’ ’λιγι, μ’ τιλείωσι κι η
υπουμουνή, τουν άρπαξα:
─ Άκ’ να σ’
που, τ’ λέου. Δε θα μι πατάς κι ισύ στου
σβέρκου, πο’ ’χου ανάγκη του μιρουκάματου
κι ιπειδή έρχισι στου μαγαζί μ’ κι πίν’ς
έναν καφέ, θ’ απουλάς ότι χαζαμάρα σο’
’ρχιτι… Κάθι ένας ιδώ μέσα, του κουντό
τ’ κι του μακρύ τ’… Είνι βουλές π’ του
κάνιτι του καφινείου χειρότιρου απ’
τ’ βουλή. Ιγώ να μην κραίνου ντίπ; Ούτι
να γράφου ποίματα ούτι να τραγ’δάου;
Νουήματα κάνι ιπιτρέπιτι; Ιπρουχτές
έπιρνα πινέματα κι σήμιρα ισύ μη βαρείς
απού καταή.
─ Ποιος σι
παίνιψι ισένα, αρέ κακουμοίρη;
─ Ακουρμάσ’
ν’ ακού’εις ποιος μι παίνιψι κι θα τ’
μά’εις τ’ γλώσσα σ’. Ήρθι ένας κύριους
έκατσι αυτούια π’ κάθισι κι συ κι μου
’πι: «Θέλω να μου φκιάξεις έναν καφέ με
17 φουσκάλες. Θα φκιάξεις όσους καφέδες
χρειαστεί, θα τους πληρώσω όλους, αλλά
θα πιω αυτόν που θα έχει 17 φουσκάλες.
Εντάξει;».
Τι να κάνου κι
ιγώ, έχουμι ιδεί αν έχουμι ιδεί παράξινου
κόσμου, αρχ’νάου να φκιάνου τουν έναν
καφέ κουντά τουν άλλου. Μέτραγα φρουσκάλις,
πότι 10, πότι 15, πότι 20 κι παραπάν’, κάπουτι
τουν πέτ’χα! 17 φρουσκάλες! Τουν πήγα
στουν κύριου, τουν έπγι και μι φώναξι
για να πληρώσει.
«Είσαι σπουδαίος
καφετζής» μ’ λέει, μ’ δίνει 100 ιβρώ κι
συνιχίζει: «Είναι όλα δικά σου, δε θέλω
ρέστα». Άστραψαν τα μάτια μ’!… Είνι
πουλλά τα χρήματα αυτά, δεν κάνουν τόσου
οι καφέδες πο’ ’φκιασα, τ’ λέου κι ιγώ.
«Τελείωσε, είναι δικά σου» είπι κι
σ’κώθ’κι να φύβγει. Ευχαριστώ πάρα
πουλύ, κύριε ναύαρχε, του ’πα κι τουν
ξιπρουβόδ’σα ως όξου.
─ Κι πού τουν
κατάλαβις ότι ήταν ναύαρχους;
─ Έλα, ντε! Πώς
τουν κατάλαβα; Ισείς τι λέτι;
Αν δε σκεφτήκατε
κάτι, μη σπάτε το κεφάλι σας!... Αφού
διαβάσετε και τα υπόλοιπα παρακάτω, στο
τέλος υπάρχει η απάντηση. Εντάξει;
Άμμες δε γ'
εσόμεθα πολλώ κάρρονες
Θυμάστε τους
τρεις κύκλους χορού των Σπαρτιατών;
Κατά έναν περίεργο τρόπο, έτσι ακριβώς
χορεύουν και οι Αργιθεάτες. Σπαρτιάτες
η Αργιθέα έχει μόνο στο Σπαρτήσι
(Φλεγγαίοι, Πατουλαίοι, Λεκκαίοι),
αποκλείεται να επηρέασαν αυτοί ολόκληρη
την περιοχή. Δε ρώτησα και τον Λεωνίδα
Χατζηαγγελάκη ή τον Κώστα Σπανό του
ΘΕΣΣΑΛΙΚΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ ή την Αννίτα
(ποια Πάνια, καημένε, την Αννίτα Πρασσά
λέω, η οποία υπηρέτησε, ως φιλόλογος,
στα Βραγκιανά και μετά στα Γενικά Αρχεία
του Κράτους), για να μου λυθεί η απορία.
Χορεύουν,
λοιπόν, σε τρεις κύκλους και τραγουδούν:
Χορός
γερόντων: Κάποτε ήμασταν εμείς
που κάναμε χαζαμάρες!
Χορός
ανδρών: Τώρα είμαστε εμείς και
κάνουμε μεγαλύτερες!! (δυο τα θαυμαστικά)
Χορός
νέων – παιδιών: Εμείς θα σας
περάσουμε, θα κάνουμε ακόμη μεγαλύτερες!!!
(τρία τα θαυμαστικά και να ιδούμε)… Εγώ
χορεύω συνήθως στον κύκλο των ανδρών,
αλλά λόγω της ιδιότητάς μου με βάζουν
πολλές φορές και με τα νιάτα. «Μ’ όποιον
δάσκαλο θα κάτσεις, τέτοιον τσάμικο θα
μάθεις». Σοφή παροιμία!
Αυτό γίνεται
στην περιοχή, αν και υπάρχουν σε ορισμένα
χωριά διαφοροποιήσεις:
Οι Σπυρελιώτες
χορεύουν σε δυο κύκλους. Ο μέσα κύκλος
αποτελείται από τις γυναίκες και ο έξω
από τους άντρες. Τώρα, μην ψάχνετε
εξήγηση, δε βρίσκεις άκρη με τους
Σπυρελιώτες.
Οι Τριζολιώτες
χορεύουν εις φάλαγγα κατ’ άντρα. Δεν
υπάρχει χώρος ίσιος, για να αναπτυχθεί
κύκλος. Μπαίνουν, λοιπόν, στη σειρά, οι
Κωσταρελλαίοι κι οι Μαυραντζαίοι
αρχίζουν να παίζουν κι ο χορός ξεκινάει…
Βγαίνουν απ’ το χωριό χορεύοντας προς
Αγορασιά. Μπροστά πηγαίνει ο Τόλης
Μαυραντζάς με το ντέφι, για να μη χάνουν
το βήμα (είναι κι ο νεότερος, ποιος θα
πήγαινε;). Περνάνε Αγορασιά, κατευθύνονται
προς Κριτσιάρι (οι Μπαλαναίοι τους
καρτερούν και τους δίνουν από μια μπύρα),
συνεχίζουν προς Σκάλες Τριζολιώτικες
(άλλη μπύρα εκεί απ’ τους Ζουμπουρλαίους),
κατηφορίζουν μετά σε αρκετά ομαλό
έδαφος, περνάνε την καμάρα χορεύοντας
και σε μισή ώρα ξαναφτάνουν στο χωριό.
Εκεί χορεύουν για αποθεραπεία ένα
γρήγορο τραγούδι (συνήθως τον ταχυδρόμο)
και μπαίνει άλλος μπροστά…
Η εκπαίδευσή
τους στον χορό γίνεται με ασκήσεις δοκού
και περπατήματος σε τεντωμένο σκοινί.
Οι φοβιτσιάρηδες γίνονται μουσικοί,
γι’ αυτό έχουν πολλούς μουσικούς.
Οι
Μπουκουβ’τσιάνοι έχουν άλλα χούια.
Δε συμφωνούν στα τραγούδια. Στο Λαγκάδι
χορεύουν μόνο το συρτό στα τρία «λαγκάδι,
ξερολάγκαδο λαγκάδι» (απολύτως εθνικιστικό
άσμα). Αυτό που χορεύουν τσάμικο αργό
οι Κατουσιώτες, στο Ανθηρό το χορεύουν
βαλς (πάντα οι πρωτεύουσες έχουν έναν
αέρα ευρωπαϊκό, πώς να το κάνουμε;).
Μάταια παλεύει ο Στέλιος Κωφός με το
βιολί του (γεια σου, Στέλιο! Ιμείς οι
γύφτοι αλληλουϊπουστηρίζουμαστι) να
τους βάλει στον σωστό δρόμο. Ο Μήτσιος
Κατούσιος αγανάκτησε απ’ αυτά και
φκιάνει τραγούδια με κάτι Σκουλάδες.
Καταπληκτικά τραγούδια! Δημήτρη,
συγχαρητήρια και πολλές ευχαριστίες,
εις ανταπόδοσιν που τίμησες και τη λίμνη
μας!... (μη ιδείς Μήτσιου κι δεν τουν
πινέψ’ς... Το ’ρξι ου άλλους του καρφί
τ’).
Οι Βραγκιανίτες
έχουν ισιώματα να χορεύουν, αλλά δεν
ξέρουν χορό και κακώς χορεύουν. Άλλωστε,
για πολλούς μήνες εκεί και τις θερμές
ώρες της ημέρας, δηλαδή από 5:17 το πρωί
μέχρι 23:59 το βράδυ, απαγορεύεται ο χορός
λόγω… ζέστης.
Οι Στεφανιώτες
τέλος, δεν πολυχορεύουν τη μέρα, για
να είναι ξιαπόστατοι. Πώς να πας για
κλεψιά μετά το βράδυ, άμα παλαμουδείρ’ς
απ’ του χουρό;
─ Για εμάς τους
Λιασκοβίτες τι έχεις να πεις; Κι εμείς
χορεύουμε! πετάχτηκε ένας.
─ Έχω να πω ότι
μας βοσκάγατε τον τόπο, δε θα σας βάλουμε
και στον χορό…
Νεολογισμοί
τριπολικοί
Η Αργιθέα είναι
ένα τρίγωνο. Όπως το τρίγωνο των Βερμούδων
(δηλαδή των κοντοπαντέλονων). Ο Δημήτριος
ισχυρίζεται ότι η Αργιθέα έχει τρεις
πόλους… (Εντάξει τον καταλάβατε! Ου
Μήτσιους είνι. Πήγα να τουν πιράσου στα
κλιφτά). Για να του λέει ου Μήτσιους,
καπ’ ρώτ’σι, κάπ’ έμαθι, κάτ’ ξέρει…
ξέρει π’ δεν ξέρουμι κι ιμείς…
Για να
συννουϊόμαστι, λοιπόν, τα χωριά και οι
οικισμοί της Αργιθέας χωρίζονται σε
τρία μπ’λούκια: Τα Μπουκουβιτσοχώρια
(περιλαμβάνουν και τα Παλιοχώρια), τα
Πετριλοχώρια «για
ν’ αγναντέψω στ’ Άγραφα ως τα
Πετριλοχώρια» (σας επισυνάπτω και
στίχο από παλιό κλέφτικο τραγούδι) και
τα Βραγκιανοχώρια
(τι να σας επισυνάψω γι’ αυτά;).
Έξω κι απ’ τα
τρία μπ’λούκια έμεινε μόνο ένας μαχαλάς
(ο θεός να τον κάνει μαχαλά). Είναι το
ΑΕΤΟΧΩΡΙ, δηλαδή το Μαρκελέσι, αλλά
αποφεύγουμε τελευταία να το λέμε έτσι,
με το σλαβόηχον όνομα. Ο Κοτζιάς είναι
ακόμη υπουργός και δε θέλει πολύ να μας
κολλήσει κι εμάς σε τίποτε Σκόπια, ως
βόρειο Μαρκελέσι, όπως έκανε με τη
Μακεδονία…
Παρένθεση:
Διάβασε κείμενα του Καφενείου και νόμισε
πως υπάρχει κι άλλη γλώσσα στην Ελλάδα,
η οποία ανήκει στις σλαβικές γλώσσες
όπως η… μακεδονική. Τώρα, πώς γίνεται
σλαβικές γλώσσες να γράφονται με ελληνικά
γράμματα, τι να σας πω, ρωτήστε τον!… Η
Ιστορία ήδη του ετοιμάζει την προτομή.
Προς το παρόν, ψάχνει το κοτρώνι που θα
πελεκήσει ο γλύπτης αυτή τη μορφή, αυτή
τη στούρνα της εξωτερικής πολιτικής…
Κλείνει η παρένθεση…
Το Αετοχώρι
έμεινε έξω για τέσσερις λόγους:
Θέλησαν τα
άλλα χωριά να έχουν ένα μέρος για τις
τράπεζές τους, όπως έχουν οι Ευρωπαίοι
την Ελβετία, καταλάβατε; Είναι και
όμορφο όπως η Ελβετία και όσοι δεν το
βλέπουν, απλώς πάσχει η φαντασία τους.
Οι κάτοικοί
του είναι έντιμοι, βασικό στοιχείο
τραπεζικής εμπιστοσύνης. Οι Μαρκελεσιώτες
δεν έκλεβαν ποτέ, εκτός και το μανάρι
ήταν παχύ.
Απέχει εξίσου
από τα άκρα των τριών πόλων. Αν είναι
κάποιος που δεν πιστεύει, ας πάρει το
πασέτο και να μετρήσει στον χάρτη.
Είναι ο μόνος
αυθεντικός οικισμός που απέμεινε με
χωματόδρομο, γι’ αυτό έρχονται να τον
επισκεφτούν όλοι οι Αργιθεάτες που
νοσταλγούν την παλιά εικόνα του τόπου
τους και προπαντός τους χωματόδρομους…
Αυτά με τα
ονόματα. Όποιος έχει ένσταση να την
υποβάλει εντός 15 ημερών.
Μαραθώνιοι
στην Αργιθέα
Ο καφετζής
καταθέτει σήμερα γραπτώς μια πρόταση
που λέει κατά καιρούς, αλλά κανένας δεν
του δίνει σημασία, μάλλον ευτυχώς, γιατί
η πρόταση δεν είναι και εύκολη.
Τελευταία,
που η κοιλάδα Αχελώου βρίσκεται στο
προσκήνιο, τι θα λέγατε για έναν αγώνα
αντοχής όπως ο Μαραθώνιος, ο οποίος να
ξεκινά από τη γέφυρα Κοράκου και να
τερματίζει στη γέφυρα Καταφυλλίου ή
αντίθετα και που θα ενώνει τρεις νομούς
και τρεις περιφέρειες; Η πρόταση θα
ήθελα να έχει πρώτο αποδέκτη τον Νίκο
Γούλα, ο οποίος είναι χρόνια καταξιωμένος
μαραθωνοδρόμος και τον γιο του, τον
Αποστόλη, που είναι πρόεδρος των
μαραθωνοδρόμων Λάρισας. Προσθέτω σ’
αυτούς και τον επίσης μαραθωνοδρόμο
γαμπρό μας Φιλάρετο Κυριακάκη. Αυτοί
μπορούν να μας πουν, τι μπορεί να γίνει.
Οι τρεις πρώτοι
αθλητές θα κερδίζουν τα γνωστά μετάλλια
και τριήμερη διαμονή για ξεκούραση στο
Αετοχώρι. Οι υπόλοιποι θα κουβαλούν επί
τριήμερο πέτρες, για την αναστήλωση της
γέφυρας Κοράκου. Μενέλαε, πάρ’ τους!
Κανονικά και
Δημοτικό Συμβούλιο έπρεπε να βγάζουμε
έτσι… Τους πρώτους τερματίσαντες…
(Σκεφτείτε τον Τσιβόλα να τρέχει κι αν
μπορείτε, κρατηθείτε να μη γελάσετε.
Λάμπρο, μείνε σοβαρός εσύ και συνέχισε
να τρέχεις. Τον έχω στημένο τον αγώνα…).
Άλλη πρόταση
είναι να γίνεται ο χωματοδρομομαραθώνιος
Αργιθέας από Ι.Μ. Σπηλιάς ως το Καρφί
Μαράθου. Αυτός θα μειώνεται σε μήκος
χρόνο με τον χρόνο, όσο προχωράει η
άσφαλτος και θα πανηγυρίσουμε όταν
καταργηθεί, ως άνευ αντικειμένου. Πάντως,
απ’ τη στιγμή που θα περνάει και στον
Μάραθο, δεν τίθεται θέμα αν είναι
μαραθώνιος…
Μετά απερίσπαστοι
θα συνεχίσουμε την αποπεράτωση του
Μουσείου Αχελώου!...
Το ξεχάσατε;
Ξεχασιάρηδες! Ε, ξεχασιάρηδες!
Ευχαριστήριο
στον Δημήτρη Μυστακίδη… και μια δεύτερη
πρόταση
Μια ιδέα του
σπουδαίου μουσικού Δημήτρη Μυστακίδη,
προκάλεσε μια πρωτόγνωρη για τον τόπο
μας μουσική εκδήλωση, που έγινε στο
μαγαζί του Βάιου Ποζιού τέλος Απρίλη,
με τη συμμετοχή εκατό περίπου μουσικών
απ’ όλη την Ελλάδα. Ένιωσα την ανάγκη
τότε, να του στείλω ένα ευχαριστήριο
mail.
Αν και δεν
ενδιαφέρει η προσωπική μου αλληλογραφία,
επειδή θέλω και δημόσια να τον ευχαριστήσω
και επειδή υπέβαλα ταυτόχρονα μια
πρόταση σας τα κοινοποιώ:
Αγαπητέ,
Δημήτρη
Αν και δε σε
γνώρισα ποτέ από κοντά, επικοινωνώ
σήμερα μαζί σου, γιατί θέλω να σε
ευχαριστήσω και να σε συγχαρώ για την
τιμή και την προσφορά σου στη μικρή μου
πατρίδα, την Αργιθέα Καρδίτσας, όπου
πρόσφατα πραγματοποίησες μια εντυπωσιακή
και πρωτοπόρα εκδήλωση. Δυστυχώς, λόγοι
ανάγκης δε μου επέτρεψαν να είμαι εκεί,
αν και γνώριζα για την
πρωτοβουλία σου αυτή από τότε που
την ανακοίνωσες. Τη δυσκολία των συνθηκών,
αλλά και τη σπουδαιότητα αυτής της
εκδήλωσης αποτιμούν μόνο όσοι γνωρίζουν
βιωματικά τη ρημαγμένη ύπαιθρο της
χώρας μας.
Πιστεύω πως
αν όλοι οι σπουδαίοι καλλιτέχνες
προγραμμάτιζαν και αφιέρωναν μία φορά
τον χρόνο να εμφανίζονται στην ύπαιθρο
για μια εκδήλωση, έστω και το καλοκαίρι
που τα ερημωμένα χωριά μας αποκτούν για
λίγο ζωή, θα ήταν πολύ σημαντικό και για
πολλούς λόγους αυτό. Πόσο μάλλον, όταν
γίνονται στις μέρες ερημίας και μοναξιάς
των λιγοστών κατοίκων τους.
Είσαι ο πρώτος
που το κάνει. Όσο κι αν το πνεύμα σου
είναι «κανείς δεν ηγείται,
κανείς δεν προηγείται»,
πάντα κάποιος ανοίγει ή δείχνει τον
δρόμο. Σκέψου, σε πόσους έδειξες ότι
πάντα η κοινωνία μας θα έχει την ανάγκη
της ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ χωρίς ΖΗΤΗΣΗ.
Σκέψου, πόσοι θα μυηθούν στην αναζήτηση
του ωραίου και της γαλήνιας αρμονίας
που μοιράζει απλόχερα η φύση.
«Στην ζωή δεν μπορούμε μόνο να παίρνουμε,
πρέπει και να δίνουμε. Και η τέχνη είναι
για όλους όσους την έχουν ανάγκη…».
Έτσι δε λες;
Ας γίνουν και
οι «από μηχανής μουσικοί» αιτία που θα
αφυπνίσει όλους αυτούς που αγνοούν την
ξεχασμένη Ελλάδα, που λησμονούν τον
τόπο και τον τρόπο της ψυχής της. Εύχομαι
να ακολουθήσουν κι άλλοι την πρωτοβουλία
σου! Αντίδωρα στον κόπο
σου η χαρά της
προσφοράς κι η δική μας ευγνωμοσύνη…
Γιάννης Φρύδας
και η απάντηση…
Αγαπητέ Γιάννη
Σ
ευχαριστώ πάρα πολύ για το πολύ συγκινητικό
mail σου.
Έπρεπε να ήσουν εκεί, για να
δεις τα καθαρά πρόσωπα των ανθρώπων που
συμμετείχαν. Η απαισιοδοξία δεν πρέπει
να μας καταβάλει. Όλα μπορούν να γίνουν
πολύ καλύτερα. Και θα γίνουν.
Με
εκτίμηση
Δημήτρης Μυστακίδης
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ
ΓΡΙΦΟΥ:
Κατάλαβα
ότι ήταν ναύαρχος, γιατί φορούσε τη
στολή του.
Όμως, δεν είσαι
εντάξει. Είπαμε να διαβάσεις πρώτα και
τα υπόλοιπα και στο τέλος να δεις την
απάντηση. Η περιέργειά σου σε παρέσυρε
κι αυτό τιμωρείται.
Γύρνα τώρα πάλι
πίσω και διάβασέ τα με τη σειρά!
23/9/2018
