Τυφώνες [γενικά στοιχεία]+ ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

 

Τυφώνες [γενικά στοιχεία]+ ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

   

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: Ένα μετεωρολογικό φαινόμενο ιδιαίτερα φοβερό στις τροπικές ζώνες, ο τυφώνας, είναι ένας μηχανισμός της φύσης ασύλληπτης δύναμης. Οι άνεμοι πού τον συνοδεύουν μπορούν να ξεπερνούν τΑ 300 χιλιόμετρα την ώρα, οπότε κατανοούμε το μέγεθος των δυνάμεων πού ασκεί στο διάβα του και τα δυνητικά καταστροφικά αποτελέσματα. Άλλωστε και το όνομά του, «τυφών», δανεισμένο από την ελληνική μυθολογία αντικατοπτρίζει τις φοβερές ιδιότητές του. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Τυφών, γιος της Γαίας και του Ταρτάρου και σύντροφος της Έχιδνας, ήταν τέρας με μορφή ανθρώπου και θηρίου μαζί. Είχε 100 κεφάλια και γλώσσες. Φωτιά εκτοξευόταν απ’ τα μάτια του ενώ φοβερές κραυγές βγαίναν απ' τα σωθικά του. Ο τυφών, για να επανέλθουμε στη Μετεωρολογία, είναι τύπος τροπικού κυκλώνα (χαμηλό βαρομετρικό), ειδικού δηλαδή καιρικού συστήματος με έντονες καταιγίδες και καθορισμένη επιφανειακή κυκλοφορία, με φορά σύμφωνη με την κίνηση των δεικτών του ρολογιού. Γεννιέται συνήθως στις τροπικές περιοχές του νοτίου ημισφαιρίου [Νότια του Ισημερινού και Βόρεια του τροπικού του Αιγόκερω].

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ: Οι τυφώνες ταξινομούνται σε 5 κατηγορίες, ανάλογα με τις ταχύτητες των ανέμων που τους συνοδεύουν, με την κατηγορία 1 να έχει τους ασθενέστερους ανέμους (74-95 μίλια την ώρα) και την κατηγορία 5 τους ισχυρότερους (πάνω από 155 μίλια την ώρα). Όταν η ταχύτητα των ανέμων ξεπερνά τα 39 μίλια την ώρα στον κυκλώνα αποδίδουν ένα όνομα πού περιλαμβάνεται σε 6 καταλόγους ονομάτων πού συντάσσει Διεθνές Συνέδριο Μετεωρολόγων. Παλαιότερα για την απόδοση ονόματος χρησιμοποιούσαν την ημέρα πού συνέβαινε. Π.χ. ο τυφών που κτύπησε το Πουέρτο Ρίκο στις 13/9/1876 πήρε το όνομα του εορτάζοντος αγίου της μέρας, Σαν Φελίπε. Αργότερα, στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καθιερώθηκαν μόνο γυναικεία ονόματα. Από το 1978 όμως καθιερώθηκαν νέοι κατάλογοι πού περιλαμβάνουν και αρσενικά ονόματα.

  ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ: Συνήθως οι τυφώνες δημιουργούνται καλοκαίρι – φθινόπωρο για τις τροπικές περιοχές του Ατλαντικού ωκεανού, με κορύφωση τα μέσα Αυγούστου έως τέλη Οκτωβρίου. Προηγούνται των τυφώνων πάντα ατμοσφαιρικές διαταραχές πάνω από θερμά νερά, πού οφείλονται σε τροπικά κύματα πού έρχονται από τις ακτές της Αφρικής και στην σύγκρουση ανέμων πού πνέουν από αντίθετες κατευθύνσεις προσδίδοντας περιστροφική και ανοδική κίνηση στον αέρα. Αλλά και ψυχρά μέτωπα υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορούν να προκαλέσουν τυφώνα. Ας δώσουμε ένα παράδειγμα: Τα θερμά επιφανειακά νερά του ωκεανού [τουλάχιστον 26 βαθμοί Κελσίου μέχρι βάθους 50 μέτρων] τροφοδοτούν με θερμότητα και υγρασία τον αέρα της περιοχής που έχει συνήθως χαμηλές πιέσεις και γενικότερη αστάθεια. Ο αέρας με τη σειρά του αρχίζει να ανεβαίνει. Καθώς η υγρασία συμπυκνώνεται σε σταγόνες, πρόσθετη ενέργεια εκλύεται, πού ενισχύει την ανάπτυξη κατακόρυφης ανάπτυξης νεφών. Οι κορυφές των καταιγιδοφόρων αυτών νεφών ανυψώνονται περισσότερο στην ατμόσφαιρα με αυξανόμενη ταχύτητα.

 Η ανοδική αυτή κίνηση του αέρα μοιάζει με καμινάδα πού «ρουφά» τον αέρα στο εσωτερικό της και τον σπρώχνει προς τα πάνω. Οι ασθενείς άνεμοι που επικρατούν ψηλά δεν διαλύουν τις καταιγίδες αλλά διευκολύνουν την ενίσχυσή τους. Οι άνεμοι κοντά στην επιφάνεια, υποβοηθούμενοι από την περιστροφή της Γης, παίρνουν μορφή έλικας και, όπως στις τουρμπίνες η στροβίλωση του αέρα επιταχύνει την κίνησή του, έτσι και στο εσωτερικό της «καμινάδας», επιταχύνεται η ανοδική κίνηση. Τότε περισσότεροι υδρατμοί προσροφούνται και ωθούνται προς τα πάνω με νέα έκλυση θερμικής ενέργειας και περαιτέρω ενίσχυση της βιαιότητας των ανέμων. Έτσι, καθώς εξελίσσεται το φαινόμενο, η δύναμή του αυξάνει ραγδαία, καθώς τροφοδοτείται συνεχώς με υδρατμούς ενώ η εξασθένησή του αρχίζει, όταν σταματήσει αυτή η τροφοδοσία. Αυτό θα συμβεί όταν ο τυφώνας μετακινηθεί σε ψυχρά νερά ή εγκαταλείψει την θάλασσα και διασχίσει ηπειρωτικές περιοχές. Η ξηρά, εκτός του ότι στερεί τον τυφώνα από τά “καύσιμά” του δηλαδή τους υδρατμούς, επί πλέον του περιορίζει την επιφανειακή κυκλοφορία με το φαινόμενο της τριβής. Τα στάδια του τυφώνα κατά σειρά είναι: α΄το χαμηλό βαρομετρικό (tropical depression), β΄ η τροπική θύελλα (tropical Storm Fran) και γ΄ ο τυφώνας (Hurricane). Η θύελλα γίνεται τυφώνας όταν οι συνοδοί άνεμοι ξεπεράσουν τά 74 μίλια την ώρα [119 χλμ/ώ]. Σ’ αυτή τη φάση σχηματίζεται και το περίφημο «μάτι του κυκλώνα». Επειδή στο κέντρο του συστήματος ο αέρας βυθίζεται γρήγορα, στεγνώνει από τους συμπυκνωμένους υδρατμούς, ξηραίνεται και θερμαίνει την περιοχή. Έτσι, έχουμε το εξής παράδοξο: ενώ η ευρύτερη περιοχή μαίνεται από λυσσώδεις ανέμους που μπορούν να ξεπερνούν τα 360 χιλιόμετρα την ώρα, ξεσηκώνοντας γιγαντιαία κύματα, ενώ σφοδρότατη βροχόπτωση μαστιγώνει ανελέητα την αγριεμένη θάλασσα, στο κέντρο αυτής της «κόλασης», μια μικρή ζώνη απολαμβάνει ανέφελη ηρεμία, υπό το φύσημα μιας μικρής αύρας! Αυτό είναι το «μάτι του κυκλώνα» διαμέτρου 35 – 75 χιλιόμετρων!

  ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΤΥΦΩΝΑ: Επεκτείνοντας την ανατομία ενός τυφώνα, εκτός από το μάτι, διακρίνουμε τις ζώνες βροχόπτωσης (rainbands) και την περιοχή-τοίχο (eyewall) μεταξύ ματιού και ζωνών βροχόπτωσης. Ο αέρας κινείται ελικοειδώς, χαμηλά αριστερόστροφα ενώ στις πάνω περιοχές δεξιόστροφα. Στο καθαυτό κέντρο, όπως αναφέραμε, ο αέρας βυθίζεται σχηματίζοντας το μάτι. Η περιοχή πού περιβάλλει το μάτι μοιάζει με πυκνό στερεό τοίχο (Eyewall) και απαρτίζεται από πυκνά νέφη. Στα σημεία αυτά του τοίχου εμφανίζονται οι ισχυρότεροι άνεμοι του συστήματος. Οι ζώνες βροχόπτωσης εκτείνονται σε εκατοντάδες χιλιόμετρα από το κέντρο. Στον τυφώνα Andrew's, για παράδειγμα, [1992], έφτασε μόνο τα 185 χιλιόμετρα ενώ στον τυφώνα Gilbert [1988] ξεπέρασε τα 900 χιλιόμετρα! Δηλαδή ένας τυφώνας μπορεί να εκτείνεται σε περιοχή πού φτάνει ή ξεπερνά τα 1000 χιλιόμετρα. Η ζωή του μπορεί να διαρκεί περισσότερο από δύο εβδομάδες πάνω απ’ τον ωκεανό, ενώ μπορεί να “ταξιδέψει” σε ολόκληρη την ακτή του Ατλαντικού. Όμως, η έκταση πού καταλαμβάνει δεν είναι ασφαλές κριτήριο για την ένταση ενός τυφώνα. Έτσι ο τυφώνας Andrew, πού ήταν ο καταστρεπτικότερος τυφώνας του 20ου αιώνα, καταλάμβανε μικρή σχετικά έκταση. Η ταχύτητα και η διαδρομή πού ακολουθεί ο τυφώνας εξαρτάται από τις περίπλοκες αλληλεπιδράσεις του ωκεανού με την ατμόσφαιρα καθώς και τις αλληλεπιδράσεις με άλλα καιρικά συστήματα πού υπάρχουν στην περιοχή καθιστώντας δύσκολη κάθε πρόβλεψη. Η ταχύτητα μετακίνησής του πάντως είναι τάξης πολλών δεκάδων χιλιομέτρων την ώρα. Σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ακόμη ότι η δεξιά πλευρά του τυφώνα, καθώς αυτός κινείται, είναι η πλέον επικίνδυνη λόγω της ενίσχυσης των ανέμων από την ατμοσφαιρική κυκλοφορία. Έτσι, στη δεξιά πλευρά του τυφώνα καθώς αυτός κινείται, οι άνεμοι έχουν σχεδόν διπλάσια ταχύτητα.

  ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ-ΜΕΛΕΤΗ: Οι τυφώνες παρακολουθούνται με διάφορα μέσα, όπως δορυφόρους, πλοία, αεροπλάνα, ραδιοβολίδες, ραντάρ και επίγειους σταθμούς παρατήρησης. Όλες οι συλλεγόμενες πληροφορίες, οδηγούνται σε μεγάλους υπολογιστές όπου διαμορφώνονται μαθηματικά μοντέλα εξομοίωσης του τυφώνα, για περαιτέρω μελέτη αυτών με σκοπό την αύξηση των επιστημονικών γνώσεων, αλλά και για την πρόβλεψη της γέννησης και της πορείας τυφώνων. Με τις μελέτες αυτές δεν έχει διαπιστωθεί περιοδικότητα των τυφώνων, ούτε έχουν επινοηθεί τρόποι μακροχρόνιας πρόβλεψης, δηλαδή πού και πότε θα κτυπήσει τυφώνας. Επομένως οι περιοχές πού συνήθως πλήττονται θα εξακολουθούν να υφίστανται τις συνέπειες που εκδηλώνονται με θύελλες, ισχυρούς ανέμους, κατακλυσμιαίες βροχοπτώσεις, πλημμύρες και ανεμοστροβίλους. Τά συνήθη αποτελέσματα, βέβαια, είναι εκτεταμένες καταστροφές σε περιουσιακά στοιχεία αλλά και ανθρώπινες απώλειες, ανάλογα με την κατηγορία του τυφώνα αλλά και με την περιοχή πού τον υφίσταται, αφού ελευθερώνεται ενέργεια ισοδύναμη έκρηξης πολλών ατομικών βομβών. Οι περισσότερες ανθρώπινες απώλειες οφείλονται στην τεράστια ποσότητα υδάτων που πέφτουν στις παράκτιες περιοχές ωθούμενες από τους ανέμους. Ο φονικότερος τυφώνας ήταν του 1970 στο δέλτα του Γάγγη στο Μπαγκλαντές, όπου 1.000.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Η ίδια περιοχή επλήγη ξανά το 1991 με 138.000 νεκρούς. Ακολουθεί πίνακας με την ταξινόμηση των τυφώνων σύμφωνα με την κλίμακα Saffir/Simpson.

Κατηγορία 1: Άνεμοι: 74-95 μίλια/ώρα [119-152 χλμ/ώ.]. Καμμιά ζημιά στις οικοδομές. Μικροζημιές σε μη στερεωμένα κινητά σπίτια, θάμνους και δέντρα, μικροπλημμύρες σε παράκτιες περιοχές με μικρές ζημιές.

Κατηγορία 2: Άνεμοι: 96-110 μίλ./ώ [153-176 χλμ/ώ]. Ζημιές σε υλικά οροφών, πόρτες και παράθυρα. Σημαντικές ζημιές σε βλάστηση, κινητά σπίτια, κλπ. Ζημιές από πλημμύρες σε αποβάθρες.

Κατηγορία 3: Άνεμοι: 111-130 μίλ./ώ [177-210 χλμ/ω.]. Μερικές ζημιές στη δομή μικρών κατοικιών και βοηθητικές εγκαταστάσεις. Η παράκτια πλημμύρα καταστρέφει μικρές κατασκευές και τα επιπλέοντα συντρίμμια καταστρέφουν μεγαλύτερες. Μπορεί να υπάρξουν εκτεταμένες ζημίες και στην ενδοχώρα.

Κατηγορία 4: Άνεμοι: 131-155 μίλ./ώ [211-243 χλμ/ώ.]. Περισσότερες ζημιές με πιθανές καταρρεύσεις μικρών κατοικιών. Μεγαλύτερες καταστροφές στις παραλίες. Πλημμύρες εκτεταμένες.

Κατηγορία 5: Άνεμοι: από 155 μίλ./ώ και πάνω [πάνω από 244 χλμ/ώ]. Πλήρεις καταστροφές σε κατοικίες και βιομηχανικά κτίρια. Μεγάλες καταστροφές από πλημμύρες κυρίως σε χαμηλά σπίτια. Η εκκένωση περιοχών είναι πολύ πιθανή.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: