Ιχνεύμων: Ο παρασιτικός δολοφόνος! από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου

 

Ιχνεύμων: Ο παρασιτικός δολοφόνος! 

από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου

 

   Ο ΙΧΝΕΥΜΩΝ είναι πράγματι ένα ''φονικό'' έντομο που θυμίζει σφήκα με παράξενη, σχεδόν τρομακτική, όψη. Όμως γιατί ''παρασιτικό''; Η απάντηση δικαιολογεί το χαρακτηρισμό: Επειδή πολλαπλασιάζεται αποθέτοντας ένα αβγό πάνω ή συνήθως ... μέσα [!] στο σώμα της προνύμφης κάποιου άλλου εντόμου ή μιας αράχνης.

   Στη Βόρεια Αμερική υπάρχουν πάνω από 3.000 γνήσια είδη αυτού του εντόμου. Επιπλέον, οι ιχνεύμονες ανήκουν σε μια μεγάλη οικογένεια που περιλαμβάνει διάφορα είδη παρασιτικών εντόμων. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι σε όλο τον κόσμο υπάρχουν πάνω από 40.000 είδη τα οποία ανήκουν σε αυτή την οικογένεια εντόμων.

 

   Οι ιχνεύμονες μπορεί να έχουν μήκος από 0,3 ως 5 εκατοστά περίπου. Η λεπτή, κυρτή κοιλιά τους είναι μακρύτερη από το κεφάλι και το θώρακά τους μαζί. Το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα των ιχνευμόνων είναι ο βελονοειδής σωλήνας που έχουν στο άκρο της κοιλιάς τους. Αυτό το όργανο το οποίο χρησιμεύει στην απόθεση των αβγών και ονομάζεται ωοαποθέτης είναι συνήθως μακρύτερο από το σώμα. Το πάχος του δεν είναι μεγαλύτερο από αυτό της αλογότριχας και έχει τρία νημάτια τα οποία γλιστρούν μπρος πίσω σπρώχνοντας το αβγό έξω από το σωλήνα.

   

   Πώς όμως εντοπίζει ο ιχνεύμων την προνύμφη κάποιου πιθανού ξενιστή; Έχει παρατηρηθεί ότι ο θηλυκός ιχνεύμων του γένους Megarhyssa χτυπάει ελαφρά με τις κεραίες του ένα δέντρο για να ανιχνεύσει τις δονήσεις κάποιας προνύμφης η οποία ζει σε βάθος δύο ή περισσότερων εκατοστών κάτω από το φλοιό του δέντρου. Όταν αντιληφθεί ότι υπάρχει προνύμφη, χτυπάει πιο έντονα. Τελικά αρχίζει να εξετάζει το φλοιό με το σωλήνα, σαν να τον τρυπάει.

   

   Τότε συμβαίνει το εξής: Όταν η άκρη του ωοαποθέτη του εντόμου αγγίξει την προνύμφη, τότε βγαίνει ένα αβγό από το σωλήνα, το οποίο εμφυτεύεται δίπλα πάνω ή μέσα στον ''καταδικασμένο ξενιστή». Όταν το αβγό εκκολαφτεί, η καινούρια προνύμφη τρέφεται από το λίπος και τα σωματικά υγρά της προνύμφης του ξενιστή, ενός ξενιστή που γνωρίζει έτσι ένα φρικτό θάνατο, αφού ουσιαστικά κατατρώγεται από μέσα! . Κατόπιν φτιάχνει ένα μεταξωτό κουκούλι στο οποίο θα αναπτύσσεται μέχρι να ενηλικιωθεί. Όταν ο ιχνεύμων φτάσει στην επιφάνεια του δέντρου, είναι έτοιμος να πλήξει μια καινούρια γενιά εντόμων.

Αν και θα μπορούσε κάποιος να περιγράψει αυτή την ομάδα εντόμων ως αδίστακτα παράσιτα, οι ιχνεύμονες εξυπηρετούν έναν σπουδαίο σκοπό. Οι προνύμφες τους τρέφονται με έντομα τα οποία είναι βλαβερά για τις εδώδιμες καλλιέργειες, όπως είναι οι κοριοί, οι ανθονόμοι, το σκουλήκι της μηλιάς και το σκαθάρι των σπαραγγιών, για να αναφέρουμε μερικά. Είναι, λοιπόν, φανερό ότι οι ιχνεύμονες ελέγχουν τον πολλαπλασιασμό των εντόμων που είναι επιβλαβή για τη γεωργία.

 

   Αν και οι ιχνεύμονες είναι πολυάριθμοι, σπάνια είναι ορατοί στους ανθρώπους επειδή γενικά τρέφονται, αναπαράγονται και γεννούν τα αβγά τους σε περιβάλλον το οποίο δεν επισκέπτεται συχνά ο άνθρωπος. Έτσι λοιπόν, οι ιχνεύμονες αποτελούν άλλο ένα παράδειγμα της ποικιλότητας και της ισορροπίας των έμβιων όντων, ζητήματα τα οποία ο άνθρωπος δεν έχει ακόμη κατανοήσει πλήρως.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Εκτός από τη ... ''δολοφονική'' μας σφήκα, Ιχνεύμων είναι και ένα ζώο ενδημικό της Αιγύπτου, παρόμοιο με νυφίτσα, που ανιχνεύει τα αβγά του κροκοδείλου. Ακόμη κατά την αρχαιότητα με την ίδια λέξη ονοματίζονταν α΄ αυτός που ανιχνεύει, αυτός που αναζητά τα ίχνη, δηλαδή ο ιχνευτής ή ιχνηλάτης και β΄ ένα είδος πτηνού.

konstantinoa.oikonomou@gmail.com

TO BINTEO: