Η Υπαπαντή του Κυρίου (2/2) Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου

 

Η Υπαπαντή του Κυρίου (2/2)

Κων/νος Αθ. Οικονόμου

Η ΕΟΡΤΗ: Η Υπαπαντή είναι Δεσποτική εορτή, αφού αφορά τον Κύριο, αλλά και Θεομητορική, αφού αφορά και τη Θεοτόκο. Υπαπαντή θα πει προϋπάντηση. Σαράντα ημέρες από την γέννηση του Θεανθρώπου, προσεφέρθη ο Κύριος στο ιερό από τη μητέρα Του τη Θεοτόκο, όπου Τον υπεδέχθη ο πρεσβύτης Συμεών, λέγοντας: «Νυν απολύεις τον δούλον σου Δέσποτα κατά το ρήμα σου εν ειρήνη…». Διότι αυτό περίμενε χρόνια ο δίκαιος Συμεών˙ να δει “ιδίοις όμμασιν” τον Κύριο και Θεό του. Και πλέον ευτυχισμένος μπορούσε να αναχωρήσει για τις αιώνιες μονές.

Ο “ΤΥΠΟΣ” ΤΗΣ ΥΠΑΠΑΝΤΗΣ: Στην Παλαιά Διαθήκη (Εξ. ιγ' 9, Λευιτ. ιβ' 1-6), ο Θεὸς ζήτησε απὸ το Μωυσή την καθιέρωση-προσφρορά κάθε πρωτότοκου αγοριού σαράντα ημερών και την συνεπαγόμενη άφεσή του στο Θείο θέλημα, ως θυσία ανάμνησης του γεγονότος ότι ο Ισραὴλ σώθηκε απὸ τη δουλεία των Αιγυπτίων μέσω του θανάτου όλων των πρωτοτόκων της Αιγύπτου. Οι γονείς “πλήρωναν” στο ναό για το παιδὶ, σαν λύτρα, έναν αμνὸ ή ένα ζεύγος περιστεριών.

Ο ΚΥΡΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΠΡΩΤΟΤΟΚΟΣ με τρείς έννοιες: “Κατά την γέννηση Του από την Παναγία Μητέρα Του, κατά το άγιο Βάπτισμα που εγκαινίασε ο Ίδιος με την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος και κατά την λαμπροφόρο Ανάσταση Του. Και με τους τρεις τρόπους ζωοποιείται η ανθρώπινη φύση..” (Γρηγόριος Νύσσης). Ο όρος πρωτότοκος αναφέρεται και στις δύο γεννήσεις του Χριστού, δηλαδή “στην προαιώνια από Πατέρα, χωρίς μητέρα, και την εν χρόνω γέννηση από Παρθένο Μητέρα, χωρίς πατέρα” (Γρηγόριος Παλαμάς). Ο Χριστός λέγεται ακόμη πρωτότοκος: Γιατί, ως Θεός, γεννήθηκε από τον Πατέρα προ πάντων των αιώνων, «ος εστίν εικών του θεού του αοράτου, πρωτότοκος πάσης κτίσεως» (Κολ. α' 15), ως άνθρωπος, « έτεκεν τον Υιόν αυτής τον πρωτότοκον» (Λουκ. β', 7), ενώ είναι πρωτότοκος εκ νεκρών [«ος εστίν αρχή, πρωτότοκος εκ των νεκρών» (Κολ. α', 18)], γιατί πρώτος Αυτός αναστήθηκε, δίνοντας έτσι την δυνατότητα ανάστασης σε κάθε άνθρωπο στον κατάλληλο καιρό. Κατ' αυτό τον τρόπο η ανάσταση θεωρείται γέννηση.

Η ΠΤΩΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ: Το Ευαγγέλιο λέει ότι οι γονείς του Χριστού τον οδήγησαν στον Ναό «του δούναι θυσίαν κατά το ειρημένον εν νόμω Κυρίου, ζεύγος τρυγόνων ή δύο νεοσσούς περιστερών» (Λουκ. β' 24). Όμως δεν πρόσφεραν αμνό, επειδή ήταν πτωχοί. Πραγματικά, ό Χριστός γεννήθηκε σε φτωχή οικογένεια και μεγάλωσε ως φτωχός. Όμως, ή φτώχεια του Χριστού έγκειται, κυρίως, στο ότι προσέλαβε την ανθρώπινη φύση. Όπως λέγει ο άγιος Γρηγόριος Θεολόγος, “ενώ ήταν πλούσιος, επτώχευσε για να πλουτίσουμε εμείς με την θεότητα Του”.

Η ΔΙΠΛΗ ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ: Ο ευαγγελιστής διασώζει μια διπλή προφητική αποστροφή του Συμεών προς τη Θεοτόκο: "ιδού ούτος κείται εις πτώσιν και ανάστασιν πολλών εν τω Ισραήλ και εις σημείον αντιλεγόμενον, και σου δε αυτής την ψυχήν διελεύσεται ρομφαία" (Λουκ. β΄ 32-35).

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ «ΣΗΜΕΙΟΝ ΑΝΤΙΛΕΓΟΜΕΝΟΝ». Η λέξη «σημείον» μπορεί να εννοηθή πολλαπλώς. Σημείο είναι η ενανθρώπηση του Λόγου του Θεού, διότι κατ' αυτήν έγιναν πολλά παράδοξα πράγματα. Ο Θεός έγινε άνθρωπος, η Παρθένος μητέρα. Ακριβώς αυτό το σημείο αντιλέγεται αμβισβητούμενο από πολλούς. “Άλλοι θεωρούν ότι ο Χριστός, ως Θεός, έχει προαιώνια ύπαρξη και άλλοι ότι έλαβε αρχή της υπάρξεως Του από την παρθένο και άχραντη Μαρία” (Κύριλλος Αλεξ.). Ο Νικόδημος Αγιορείτης, εξηγεί πως ο αιρετικός, βλέποντας τα έργα του Χριστού, που έχει διπλή φύση, θεία και ανθρώπινη, και άλλοτε ως άνθρωπος πεινά, διψά, δέχεται το μαρτύριο, σταυρώνεται, πάσχει (τα λεγόμενα “αδιάβλητα πάθη”), και άλλοτε ως Θεός θαυματουργεί, εκδιώκει δαίμονες, ανίσταται κλπ., αμφιταλαντεύεται αν ό Χριστός είναι Θεός ή άνθρωπος. Ομως εμείς γνωρίζουμε ότι καιτοι ό Χριστός είχε δύο φύσεις, θεία και ανθρώπινη, εν τούτοις είναι ένας κατά την υπόσταση (υποστατική ένωση των δύο φύσεων), και έτσι ό ένας και Αυτός Χριστός ενεργεί άλλοτε τα θεοπρεπή και άλλοτε τα ανθρωποπρεπή. Ακόμη, σημείο αντιλεγόμενο είναι ο Σταυρός του Χριστού. Άλλοι δέχονται τη σταύρωση του Χριστού θεωρώντας αυτήν ως σωτηρία, διότι έτσι νίκησε τις αρχές και εξουσίες του σκότους, και άλλοι τον αρνούνται. “Ο Σταυρός για τους Ιουδαίους σκάνδαλο, για τους Έλληνες μωρία. Για μας όμως ο Σταυρός είναι Θεού δύναμις και θεού σοφία» (Α' Κορ. α', 23-24).

΄“ΣΟΥ ΔΕ ΑΥΤΗΣ ΤΗΝ ΨΥΧΗΝ ΔΙΕΛΕΥΣΕΤΑΙ ΡΟΜΦΑΙΑ”: Η δεύτερη προφητεία του αγίου Συμεών: «και σου δε αυτής την ψυχήν διελεύσεται ρομφαία, όπως αν αποκαλυφθώσιν εκ πολλών καρδιών διαλογισμοί», αφορά στον πόνο της μπροστά στον Σταυρό, όταν θα έβλεπε τον Υιό της, που είναι ταυτόχρονα Υιός του Θεού, να πάσχει. Η Παναγία δεν πόνεσε κατά την Γέννηση του Χριστού, ακριβώς γιατί συνέλαβε ασπόρως και γέννησε αφθόρως (ανήδονος σύλληψη – ανωδύνως τίκτειν). Ο πόνος όμως, (ρομφαία), θα διαπεράσει την ψυχή της κατά τον σταυρικό θάνατο του Χριστού, αποκαλύπτοντας διαλογισμούς πολλών, που αμφέβαλλαν αν είναι γνήσια μητέρα. Αλλά από τον πόνο που αισθάνθηκε καταλαβαίνουν ότι πρόκειται για την φυσική Του μητέρα. Έτσι, αφού η Παναγία είναι πραγματική μητέρα, σημαίνει ότι και ο Χριστός έχει πραγματικό σώμα και δεν είναι άνθρωπος κατά φαντασία. Ακόμη, τη σταύρωσή Του θα ακολουθήσει ποικιλία αντιδράσεων: “ο Πέτρος θα Τον αρνηθεί, οι μαθητές θα Τον εγκαταλείψουν, ο Πιλάτος θα μεταμεληθεί, ο εκ των σταυρωτών εκατόνταρχος θα ομολογήσει, οι Φαρισαίοι Ιωσήφ και Νικόδημος θα φροντίσουν το νεκρό Του σώμα, ο Ιούδας θα αυτοκτονήσει, οι Ιουδαίοι θα δωροδοκήσουν τους φρουρούς για να αποκρύψουν την Ανάσταση” (Μ. Αθανάσιος). Τελικά, ο Χριστός θα είναι «εις πτώσιν και ανάστασιν πολλών» και στην άλλη ζωή, αφού όλοι θα δουν τον Χριστό, αλλά για άλλους θα είναι Παράδεισος, για άλλους Κόλαση.

Ο ΚΥΡΙΟΣ ΣΩΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΦΩΣ: Έτσι Τον κάλεσε ο Συμεών: Σ ω τ η ρ ί α, που ετοίμασε ο Θεός για κάθε άνθρωπο και Φ ω ς, που φωτίζει όλα τα έθνη. Ότι ο Χριστός είναι αληθινά ο Σωτήρας, μαρτυρεί και το όνομα Ιησούς, που Άγγελος Κυρίου ανακοίνωσε στον Ιωσήφ: «Καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν, αυτός γαρ σώσει τον λαόν αυτού από των αμαρτιών αυτών», το ότι είναι το αληθινό Φως, το βεβαιώνει ο Ίδιος: «Εγώ ειμί το Φώς του κόσμου», το φως το πραγματικό, πού διώχνει το σκότος της άγνοιας, αλλά και η δόξα ολόκληρης της ανθρώπινης φύσης. “Χωρίς το Χριστό ή ανθρώπινη φύση είναι άδοξη, ανείδεη, αόριστη και ανώνυμη. Με τον Χριστό αποκτά είδος και όρο.» (Νικόλαος Καβάσιλας).

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Η αφιέρωση του πρωτοτόκου ήταν η προτύπωση θυσίας που αναβαλλόταν αιώνες, μέχρι που οδηγήθηκε στο ναὸ ο Μονογενὴς Υιος του Θεού, έχοντας γίνει Υιος της Παρθένου, «υιὸς του ανθρώπου». Για πρώτη φορὰ στην ιστορία η αιματηρὴ αυτὴ θυσία έγινε δεκτὴ απὸ το Θεὸ, παρὰ το γεγονὸς ότι το αντικατάστατο της προσφερόμενης θυσίας, ο ίδιος ο Κύριος, αυτὴ τη μοναδικὴ φορὰ, ο Θεὸς Πατέρας αποδέχτηκε και το θάνατό Του: στο Γολγοθὰ πάνω στο σταυρό! Η Υπαπαντή του Χριστού δείχνει ότι ο Χριστός είναι η ζωή και το φως των ανθρώπων και ο άνθρωπος πρέπει να αποβλέπει στην απόκτηση αυτού του φωτός και αυτής της ζωής. «Λάμπρυναν μου την ψυχήν και το φως το αισθητόν, όπως ίδω καθαρώς και κηρύξω Σε Θεόν», για να γίνει η Υπαπαντή Του, εορτή υπαπαντής του καθενός πιστού.