Ο Άγιος Μάρτυς Λογγίνος ο εκατόνταρχος (16/10) σταυρωτής του Κυρίου, μα κήρυκας της Αναστάσεως + ΒΙΝΤΕΟ Από τον Κωνσταντίνο Οικονόμου

 

Ο Άγιος Μάρτυς Λογγίνος ο εκατόνταρχος (16/10)

σταυρωτής του Κυρίου, μα κήρυκας της Αναστάσεως

+ ΒΙΝΤΕΟ

Από τον Κωνσταντίνο Οικονόμου

  Η “ΣΤΑΥΡΙΚΗ” ΓΝΩΡΙΜΙΑ: Στη Σταύρωση του Κυρίου, επιβλέπων αξιωματικός ήταν ο Εκατόνταρχος Λογγίνος. Μέχρι εκείνη τη στιγμή ο Λογγίνος δεν είχε γνωρίσει τον Κύριο. Όμως τότε τα μάτια του είδαν τα αγκάθια, τη καταφρόνια στο πρόσωπο του Ιησού, το ανηφορικό κουβάλημα του Σταυρού, τα καρφιά και την ταπεινωτική ύψωσή Του ανάμεσα στους ληστές. Κι όταν ο Κύριος ξεψύχησε, η γη σείστηκε κι ο ήλιος σκοτείνιασε, τότε ο εκατόνταρχος Λογγίνος ψιθύρισε περιδεής: «Αληθινά ο γιός του Θεού ήταν αυτός». Όταν ενταφιάστηκε το σώμα του Κυρίου, ο Λογγίνος διατάχθηκε να φρουρήσει με τους στρατιώτες του τον πανάγιο Τάφο. Κι όταν Άγγελος Κυρίου σήκωσε την πέτρα από τον Τάφο, οι στρατιώτες τυφλώθηκαν κι έπεσαν στη γη, ο εκατόνταρχος πίστεψε στον Κύριο. Μαζί πίστεψαν και δυο στρατιώτες του και έγιναν κήρυκες της Ανάστασης Του. Όταν έμαθαν τα καθέκαστα οι Αρχιερείς, τους φώναξαν ανακρίνοντάς τους. Τότε ο Λογγίνος είπε: “Τα μάτια μου είδαν το θαύμα και η ψυχή μου την αλήθεια”. Όμως εκείνοι εκούσια τυφλοί ανταπάντησαν: “Αυτό που λες, είναι φαντασία σου. Οι μαθητές του Ναζωραίου Τον έκλεψαν από τον τάφο.” Τότε ο εκατόνταρχος και οι στρατιώτες δήλωσαν με παρρησία πως δεν κοιμήθηκαν στιγμή και δεν μπορούν να κρύψουν την αλήθεια της Ανάστασης. Οι Αρχιερείς τότε προσπάθησαν να τους δωροδοκήσουν. Κι ο Λογγίνος έδωσε ξεκάθαρη απάντηση: “Η αλήθεια είναι πιο δυνατή από τ’ ασήμι σας. Μάταιο κόπο κάνετε να σκοτεινιάσετε αυτό που λάμπει περισσότερο από τον ήλιο. Εγώ θα εξακολουθώ να ομολογώ, την Ανάσταση του Χριστού.” Τότε οι Ιουδαίοι σύνεδροι πήγαν στον Πιλάτο και συκοφάντησαν το γενναίο αξιωματικό, ενώ παραμόνευαν τον κατάλληλο καιρό να εκδικηθούν. Ύστερα από καιρό, ο Λογγίνος νιώθοντας γύρω του μόνο μίσος, αποφάσισε ν’ αφήσει το ρωμαϊκό στρατό και να φύγει μακριά από το εχθρικό περιβάλλον.

  Η ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ: Αρχίζοντας καινούργια ζωή, ο Λογγίνος και οι άλλοι δυο στρατιώτες που τον ακολούθησαν, γνώρισαν τους Αποστόλους, βαπτίστηκαν και αργότερα κατευθύνθηκαν στην Καππαδοκία. Εκεί, ο Λογγίνος έγινε κήρυκας και απόστολος του Χριστού, φανερώνοντας το αναστάσιμο φως σε πολλούς. Αργότερα κατευθύνθηκε στο χωριό όπου είχε γεννηθεί. Και κει ζούσε ήσυχα, με νηστεία και προσευχή, έχοντας στην καρδιά του το Σταυρό. Στο μεταξύ οι Φαρισαίοι, μαθαίνοντας για το έργο του Λογγίνου στην Καππαδοκία, πήγαν στον Πιλάτο και τον παρακάλεσαν, δωροδοκώντας τον, να στείλει μήνυμα στον Καίσαρα καταγγέλοντας το Λογγίνο, πως εγκατέλειψε το αξίωμά του κι έφυγε ταράσσοντας το λαό στη Καππαδοκία, κηρύττοντας άλλο βασιλιά. Κι ο Πιλάτος έστειλε στον Τιβέριο γράμμα γεμάτο συκοφαντία για το Λογγίνο. Και μαζί, έστειλαν οι Ιουδαίοι χρυσάφι στον Καίσαρα, εξαγοράζοντας έτσι το θάνατο του Εκατόνταρχου. Η απάντηση από τη Ρώμη δεν άργησε. Ο Καίσαρ διέταζε το θάνατο του “αποστατήσαντος” Λογγίνου. Ο Πιλάτος αμέσως όρίσε στρατιώτες του να βρουν το Λογγίνο και τους άλλους δυο κήρυκες της Ανάστασης, και να επιστρέψουν στα Ιεροσόλυμα με τα κεφάλια τους! Οι απεσταλμένοι, μαθαίνοντας πως βρισκόταν στο πατρικό χωριό του, πήραν το δρόμο του χωριού εκείνου. Και πορεύονταν αναζητώντας το Λογγίνο, ρωτώντας γι’ αυτόν σα να του φέρνανε τάχα μήνυμα χαρμόσυνο.

  ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ: Οι στρατιώτες συνάντησαν το Λογγίνο στην άκρη του χωριού. Και κείνος, γεμάτος από Άγιο Πνεύμα, τους γνώρισε και κατάλαβε τι ήθελαν. Τους καλωσόρισε με αγάπη και προσφέρθηκε να τους υπηρετήσει, ρωτώντας τους τι ζητάνε. Και 'κείνοι του είπαν: “Μπορείς να μας πεις μήπως ζει εδώ κάποιος Λογγίνος, που ήταν Εκατόνταρχος του ρωμαϊκού στρατού;” Κι εκείνος τους απάντησε ότι εκεί ζούσε, ρωτώντας τους τι τον θέλουν. Οι απεσταλμένοι απάντησαν πονηρά: “Έχουμε ακουστά πως είναι αγαθός άνθρωπος και επιθυμούμε να τον γνωρίσουμε, γιατί είμαστε στρατιώτες και αυτός ήταν Εκατόνταρχος.” Τότε ο Λογγίνος θαρραλέα τους είπε: “Παρακαλώ, περάστε από το σπίτι μου. Ξέρω που ζει, θα τον ειδοποιήσω κι αυτός θάρθει γιατί δεν είναι μακριά.” Οι στρατιώτες ακολούθησαν το Λογγίνο σπίτι του, όπου τους παρέθεσε πλούσιο γεύμα. Οι στρατιώτες έφαγαν και ήπιαν ώσπου ήρθε η νύχτα. Τότε, πάνω στην ευθυμία, εμπιστεύτηκαν στο Λογγίνο το μυστικό τους. “Μας στείλανε εδώ”, είπε ο ένας, “για να πάρουμε το κεφάλι του Λογγίνου και των συντρόφων του. Έτσι αποφάσισε ο Καίσαρας, κι ο Πιλάτος έστειλε εμάς, να εκτελέσουμε το πρόσταγμα. Κοίταξε μη το μάθει και φύγει.” Κι ο Λογγίνος ψύχραιμα πρόσθεσε: “Έννοια σας. Ο Λογγίνος θα παρουσιασθεί μόνος του, και μαζί και οι δυο σύντροφοί του.” Όταν οι λεγεωνάριοι αποκοιμήθηκαν, ο εκατόνταρχος έστειλε μήνυμα στους φίλους του να έρθουν στο σπίτι. Έπειτα γονατίζοντας προσευχήθηκε ολονυχτίς. Πράος ετοιμαζόταν για το μαρτύριο. Με το ξημέρωμα σηκώθηκαν οι στρατιώτες και καθώς ετοιμάζονταν, παρακάλεσαν το Λογγίνο να τους συνοδέψει στον άνθρωπό τους. Όμως εκείνος τους συνέστησε υπομονή και τους είπε να μην φύγουν γιατί σε λίγο θα εμφανιζόταν. Όταν φάνηκαν να πλησιάζουν οι δυο άλλοι “καταζητούμενοι”, ο Λογγίνος βγήκε και τους καλωσόρισε αγκαλιάζοντάς τους. Τότε τους είπε τα καθέκαστα, προσθέτοντας: “Χαρείτε, αδελφοί μου μαζί μου, γιατί πλησιάζει η ώρα που θα λευτερωθούμε από τα γήινα δεσμά μας. Σε λίγο θα βρεθούμε μπροστά στον Κύριο, που είδαμε να τον σταυρώνουν και ν’ ανασταίνεται. Αυτοί που ήρθαν να μας σκοτώσουν είναι εδώ, ελάτε.” Ακούγοντας αυτά οι φίλοι του, χάρηκαν γιατί έφθασε γι' αυτούς η ώρα του μαρτυρικού στεφάνου. Ακολούθησαν τον Λογγίνο στο σπίτι, όπου εκείνος είπε στους δημίους του: “Μπροστά σας βρίσκεται αυτός που ζητάτε με τους δυο συντρόφους του. Εγώ είμαι ο Λογγίνος και αυτοί είναι οι σύντροφοί μου”. Τότε ο ένας από τους απεσταλμένους είπε: “Αυτό το αστείο δεν το πιστεύουμε. Οδήγησέ μας στον καταδικασμένο γιατί πρέπει να εκτελέσουμε τις εντολές.” Τότε ο Λογγίνος πρόσθεσε αποφασιστικά αλλά ήρεμα: “Εμείς είμαστε αυτοί που ζητάτε. Κάνετε όπως σας προστάξανε αυτοί που σας στείλαν.” Τους κοίταζαν οι στρατιώτες μη μπορώντας να πιστέψουν, ενώ ένιωθαν ντροπή διστάζοντας να θανατώσουν αυτόν που τους είχε αδελφικά φιλοξενήσει. “Αγαπητοί μου”, επέμεινε ο εκατόνταρχος, “μην καθυστερείτε. Μονάχα έτσι μπορείτε να ανταποδώσετε την αγάπη που σας έδειξα. Άλλωστε, γπάει καιρός που θέλω ν’ αντικρύσω τον Κύριό μου!” Λέγοντας αυτά, ντύθηκε με άσπρα ρούχα της ταφής, φώναξε τους συγγενείς του, και, δείχνοντας ένα βουναλάκι με φοινικιές, είπε: “Εκεί, αγαπημένοι μου, να θάψετε το σώμα μου, πλάι στους εν Χριστώ συντρόφους μου. Σας χαιρετώ, κρατάτε στην ορθή πίστη και δώστε μου το στερνό ασπασμό.” Κι αφού αγκάλιασε όλους, γονάτισε πλάι στους φίλους του και έσκυψε το κεφάλι κάτω από το σπαθί. Με βαριά καρδιά οι στρατιώτες τον χτύπησαν. Έπειτα πήραν μαζί τους την κεφαλή του Αγίου Λογγίνου και των άλλων και τις έφεραν στην Ιερουσαλήμ. Κι οι σπιτικοί, κλαίγοντας, έθαψαν τα λείψανα των μαρτύρων κάτω από τα φοινικόδεντρα. Στην Ιερουσαλήμ ο Πιλάτος έστειλε την τίμια κεφαλή του μάρτυρα στους Ιουδαίους κι εκείνοι την πετάξαν έξω από την πόλη στα σκουπίδια.

   Η ΕΥΡΕΣΗ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ: Εκείνα τα χρόνια, κάποια Άννα, χήρα από την Καππαδοκία, έτυχε να τυφλωθεί. Επισκέφθηκε γιατρούς, χωρίς να δει όφελος. Τότε σκέφτηκε να προσκυνήσει στα Ιεροσόλυμα και στον τάφο εκείνο, που γι’ αυτόν ο Λογγίνος, είχε μιλήσει κάποτε στα πλήθη της Καππαδοκίας, διδάσκοντας τους συμπατριώτες της, και να ζητήσει θείο έλεος. Πήρε λοιπόν το μοναχογιό της και ξεκίνησε κρατώντας τον από το χέρι. Όμως, φτάνοντας εκεί, ο γιος της χήρας έπεσε άρρωστος και σε λίγες μέρες πέθανε. Έκλαιγε η τυφλή γυναίκα, από τη μεγάλη της θλίψη, γιατί έχασε δεύτερη φορά το φως της. Κι έτσι, απαρηγόρητη, θρηνούσε ολομόναχη ανάμεσα στα τείχη της Ιερουσαλήμ. Κι όμως, στο σκοτάδι της δυστυχίας της, φανερώθηκε ο Άγιος Λογγίνος παρηγορώντας την: “Χαροκαμένη μητέρα, μην κλαις, θα ξαναβρείς το φως σου. Θυμήσου όσα είπα κάποτε για τα Πάθη και την Ανάστασή του Σωτήρα μας, που είδα με τα μάτια μου. Μάθε, πως ο γιος σου βρίσκεται κοντά στον Ιησού. Μάθε ακόμα, πως οι εχθροί της αλήθειας με αφάνισαν μαζί με τους συντρόφους μου, και η κεφαλή μου είναι πεταμένη στα σκουπίδια, έξω από τα τείχη. Πήγαινε να τη βρεις. Κι όταν τη βρεις, τα μάτια σου θα δουν”. Η γυναίκα σηκώθηκε και, ταραγμένη μα με ελπίδα, ξεκίνησε κατά εκεί που έρχονταν η μυρουδιά των σκουπιδιών, παρακαλώντας τους περαστικούς να τη βοηθήσουν. Φτάνοντας εκεί, ψηλάφησε το μέρος αναγνωρίζοντάς το, κι άρχισε τυφλά να ψάχνει. Όταν ένιωσε στα δάχτυλα της εκείνο που ζητούσε, αμέσως σκόρπισε η καταχνιά, και στου ήλιου το φώς είδε την κεφαλή του απόστολου της Καππαδοκίας. Δακρυσμένη, δόξασε το Θεό και παίρνοντας την κεφαλή του Εκατόνταρχου, την ασπάστηκε και την έφερε στο σπίτι της. Εκεί την έπλυνε, τη μύρωσε, κι ένιωθε μέσα της ουράνια χαρά. 

  Την επομένη, η χήρα είδε πάλι τον Άγιο λουσμένο στο φως, με ιμάτια λαμπρά να κρατά το γιό της, ντυμένο με γιορτινά. Ο Άγιος τον αγκάλιασε και το παιδί χαμογέλασε ευτυχισμένο. «Βλέπεις, γυναίκα, πού βρίσκεται ο γιος σου; Χαίρε, γιατί εδώ είναι η αιώνια βασιλεία. Σήκω. Πάρε τήν κεφαλή και το λείψανο του γιου σου και πήγαινε τα στο τόπο όπου κήρυξα το λόγο του Κυρίου». Βιαστικά σηκώθηκε η γυναίκα κι έκανε όπως της είπε ο Άγιος. Παίρνοντας το κορμί του παιδιού και την κεφαλή του Εκατόνταρχου, κατευθύνθηκε στην Καππαδοκία, και κει έθαψε τα λείψανα σε τόπο γαλήνης κι ανάπαυσης, κοντά στο φτωχικό της.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Οι Σάτυροι & οι Σειληνοί από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου, δάσκαλο, συγγραφέα

 

Οι Σάτυροι & οι Σειληνοί

από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου, δάσκαλο, συγγραφέα

 

   ΓΕΝΙΚΑ – ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Οι Σάτυροι ήταν κατώτεροι δαίμονες της Ελληνικής Μυθολογίας, μυθικά όντα, που θεωρούνταν πνεύματα των βουνών και των δασών. Η ποίηση και η τέχνη τους παρίστανε από τη μέση και πάνω ανθρωπόμορφους, φαλακρούς όμως με σουβλερά αυτιά. Στο κάτω μέρος όμως του σώματός τους διακρίνονταν πόδια και ουρά τράγου, σε αντίθεση με τους συγγενικούς δαίμονες Σειληνούς, των οποίων το κάτω μισό του σώματος έμοιαζε με αυτό του αλόγου.

Σάτυροι και Μαινάδες

ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ: Οι Σάτυροι, όπως και οι Σειληνοί, θεωρούνταν ακόλουθοι και σύντροφοι του θεού Διόνυσου, τον οποίον, κατά την παράδοση, είχαν μεγαλώσει από παιδί. Αγαπημένη τους ασχολία ήταν το παίξιμο αυλού και κιθάρας, ο τρύγος και η ... μέθη, που συνοδευόταν με το κυνήγι των κοριτσιών ή των Νυμφών. Όλα αυτά μαζί συναποτελούσαν την προσωποποίηση της γονιμότητας της Φύσης. Στα διάφορα δραματικά έργα αλλά κα στην τέχνη, παρουσιάζονται θρασείς, πότες, ερωτομανείς αλλά και ιδιαίτερα φιλόμουσοι και χορευτές. Την ομηρική εποχή δεν γνωρίζουμε αν οι Σάτυροι είχαν εμφανιστεί με τα χαρακτηριστικά αυτά, πάντως ο μεγάλος επικός ποιητής, ο Όμηρος, δεν κάνει μνεία σ΄ αυτούς! Αντιθέτως, ο Ησίοδος τους μνημονεύει με τον όχι και τόσο κολακευτικό τίτλο "γένος των κηφήνων", μάλλον δίκαια, ενώ τους Σειληνούς τους αποκαλεί "ουτιδανούς αμηχανοέργους" (ανίκανους, τεμπέληδες). Κάποιοι ποιητές τους αποδίδουν και τους χαρακτηρισμούς, "σκιρτόποδες", επειδή χόρευαν με σκιρτήματα, "γλευκόποτες" (κρασοπότες), ή "κεραστές" (από τα κέρατα που έφεραν), ή “αιγίποδες” (=ραγοπόδαροι).

ΣΤΗ ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: Στη δραματική ποίηση οι Σάτυροι αποτελούν τα κύρια πρόσωπα του λεγόμενου σατυρικού δράματος, από τους οποίους άλλωστε πήρε και την ονομασία του. Στο ποιητικό αυτό είδος οι Σάτυροι εμφανίζονται ντυμένοι με δέρματα τράγων και ονομάζονται "τράγοι". Στις περισσότερες αρχαίες παραστάσεις εμφανίζονται μαζί με τον Διόνυσο και τις Νύμφες, που όμως πολύ συχνά συγχέονται με τους Σειληνούς. Άλλωστε, μετά τον 4ο αιώνα π.Χ., στους Σάτυρους προστέθηκαν αυτιά, ουρά, οπλές αλόγου και παρέμειναν μόνο τα πόδια του τράγου.

Σάτυροι και Νύμφες

  ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΑΤΥΡΩΝ ΣΕΙΛΗΝΩΝ: Στην αρχαία ελληνική τέχνη επικράτησε οι μεν Σάτυροι να απεικονίζονται ως τραγόμορφοι νέοι, σε αντίθεση με τους Σειληνούς που απεικονίζονταν γέροι με αυτιά αλόγου. Το πιθανότερο είναι ότι Σάτυροι και Σειληνοί δεν έχουν κοινή προέλευση. Φαίνεται όμως ότι από τον θεό Πάνα, κοντά στο χώρο του οποίου βρίσκονται εγκατεστημένοι οι πρώτοι, πήραν την τραγοπόδαρη μορφή των κάτω άκρων τους. Στην αγγειογραφία, όπου και οι διαφορές είναι εμφανέστερες, οι ώριμοι Σειληνοί φέρονται φαλακροί, γενειοφόροι, γέροντες και προγάστορες (με μεγάλη κοιλιά), σε αντίθεση με τους Σάτυρους που φέρονται ως αγένειοι νέοι. Ο Πραξιτέλης τους παριστάνει περισσότερο εξευγενισμένους με πολύ μικρά, διακριτικά, κέρατα που προδίδουν όμως την ιδιότητά τους.

Ο ΟΡΟΣ ΣΗΜΕΡΑ: Στη σύγχρονη ελληνική λαϊκή έκφραση, η αναφορά σε Σάτυρο χαρακτηρίζει πρόσωπο που επιδιώκει ανήθικες ερωτικές συνευρέσεις, ή προβαίνει σε ασελγείς πράξεις.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

Απληστία +ΒΙΝΤΕΟ “Οράτε καὶ φυλάσσεσθε απὸ πάσης πλεονεξίας” του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

 

Ο λύκος σκοτώνει δέκα πρόβατα και τρώει ένα!   Απληστία   +ΒΙΝΤΕΟ

“Οράτε καὶ φυλάσσεσθε απὸ πάσης πλεονεξίας”

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

 

  ΓΕΝΙΚΑ: Η λέξη παράγεται από το στερητικό «α» και το «πληστός» (πλήρης). Άπληστος σημαίνει πλεονέκτης, ακόρεστος, ανεκπλήρωτος επιθυμιών. «Επιθυμώ», σημαίνει αναδύω εκ του θυμικού της ψυχής μια θερμή ανάγκη. Ακολουθεί η «βούληση» που οδηγεί στο «θέλω και μπορώ». Η απληστία είναι παράλογη επιθυμία απόκτησης περισσότερων υλικών αγαθών από τα αναγκαία ή δικαιούμενα. Πηγάζει από υπέρμετρο εγωισμό, ανικανοποίητη τάση συσσώρευσης πλούτου, ή από ανασφάλεια και φοβίες. Η απληστία είναι «αμαρτία όταν κανείς θυσιάζει αιώνιες αξίες για ν’ αποκτήσει εφήμερα αγαθά.» (Ακινάτης). Μερικοί, αντίθετα, ισχυρίζονται πως η απληστία είναι κινητήρια δύναμη της έρευνας, των νέων εφευρέσεων, της προόδου. Αναμφισβήτητα, εντός λογικών πλαισίων, η υγιής φιλοδοξία είναι απαραίτητη για μια επιτυχημένη ζωή και για την εξέλιξη της ανθρωπότητας. Η ιστορία όμως διδάσκει πως η απληστία γίνεται πηγή κακού όταν πυροδοτείται από υπέρμετρο εγωισμό, αχαλίνωτη φιλοδοξία και επιθυμίες απόκτησης υλικών αγαθών ή εξασφάλισης υψηλής κοινωνικής θέσης με οποιοδήποτε κόστος.

Ο ΜΥΘΟΣ: Η επιθυμία και η βούληση μυθολογικά συμβολίζονται με τις Δαναΐδες και το Σίσυφο. Οι πρώτες με την τιμωρία του άπατου πιθαριού, ο δεύτερος με την ποινή του αέναου ανεβάσματος της πέτρας. Ο Μίδας, γνωστός από την απληστία του στο χρυσό και την τιμωρία του, “αναδείχθηκε” δικαιωματικά εσαεί μνημονευόμενος. Αλλά και ο Κροίσος, για να επιτεθεί στον Κύρο και να αυξήσει κι άλλο την αμύθητη περιουσία του, τιμωρήθηκε ανάλογα.

ΣΤΗΝ Α. ΓΡΑΦΗ: Στην Π. Διαθήκη πρώτο φαινόμενο απληστίας είναι η πράξη της Εύας, η επιθυμία που πήγαζε από την απληστία, ως προϊόν εγωισμού “του γίνεσθαι ίσα Θεώ”, και η αποδοχή του απαγορευμένου καρπού. Απληστία είναι το πάθος του “άφρονος πλουσίου” της Παραβολής του Κυρίου, όπου ο πρωταγωνιστής μεριμνά μόνο για την ευφορία της γης του και την ανοικοδόμηση νέων μεγάλων αποθηκών για τους πολλαπλάσιους καρπούς του.

 

   Η ΠΑΡΑ ΦΥΣΗ ΑΠΛΗΣΤΙΑ ΚΑΙ ΤΟ “ΛΟΓΙΚΟ” ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΗΣ: «Τρεις δυνάμεις κινούν τον κόσμο, η ανοησία, ο φόβος και η απληστία» (Αϊνστάιν). Η απληστία εμφανίζεται από την αρχή της ανθρώπινης Ιστορίας. Όμως το πάθος της απληστίας συγκρούεται με τους νόμους της φύσης. Η φύση ενέχει την ιδιότητα της οικονομίας (οίκος + νόμος < νέμομαι), την αρχή, δήλαδή, της διανομής του πλούτου της σ' όλα τα έμβια και φυσικά στον άνθρωπο. Όταν, όμως, κατά την κρίση κάποιων και “παρά την φύσιν”, το μερίδιο του φυσικού πλούτου δεν επαρκεί, αρχίζει η αναζήτηση συσσώρευσης πιότερων αγαθών, συχνά έναντι παντοίου τιμήματος. Η ανθρώπινη κοινωνία δεν έχει δομή και οργάνωση άλλων κοινωνιών, όπως των μηρμυγκιών ή των μελισσών που είναι κατ' εξοχήν κοινωνίες. Είναι, αντίθετα, κοινωνία χαλαρή, που προσφέρεται για αλληλοβοήθεια μόνο μεταξύ λίγων, συγγενών ή φίλων, με συνήθη σκοπό το αμοιβαίο όφελος. Παρ' όλα αυτά, η ανθρώπινη «κοινωνία» είναι συναγωνιστική και ανταγωνιστική μαζί, οπότε η απληστία βρίσκει τη βάση εκκόλαψης και θεριέματος. Η παγκόσμια ανοικτή οικονομικά κοινωνία είναι άπληστη, στηριζόμενη σε δύο δόγματα: στην ελευθερία παραγωγής (Άνταμ Σμιθ) και στην ανάγκη αυξημένης κατανάλωσης (Κέυνς). Οπότε, διαμορφώνεται μια κοινωνία κανιβαλική, που καταβροχθίζει τα παιδιά της. Η ιστορία διδάσκει ότι εν καιρώ, οι αδύναμες ομάδες παραδίδονται βορά στις δυνατές, γενόμενες μέρος του συστήματος. Αντίθετος του άπληστου είναι ο «πληστός», που σημαίνει «πλήρης - ολοκληρωμένος». Ο πληστός είναι εκούσια ολιγαρκής, επομένως ευχαριστημένος με αυτά που έχει, οπότε καθιερώνεται σαν πρότυπο συμπεριφοράς, από τους ακούσια ολιγαρκείς αλλά και τους πλεονέκτες. Διότι οι ολιγαρκείς τον έχουν πρότυπο στη δυστυχία τους, πράγμα που βολεύει παράλληλα τους πλεονέκτες, που δεν τον βλέπουν ως ανταγωνιστή.

  Η “ΦΥΣΙΚΗ” ΑΠΛΗΣΤΙΑ: Η Ψυχολογία εξηγεί την απληστία «ως άγχος επιβίωσης από το άχθος του θανάτου», άρα ως εκεί «φυσιολογική». Η απληστία απαντάται σε παιδιά και μεγάλους, ασχέτως φύλου, σε μεγαλύτερο βαθμό στο θηλυκό, αλλά και στα ζώα: Ο λύκος σφαγιάζει πολλά αρνιά και τρώει μόνο ένα, η αλεπού πνίγει πλήθος κότες ενώ τρώει μία, πράγμα που χαρακτηρίζεται «αμόκ ζωτικής ανησυχίας». Το γεγονός αυτό συνδέεται στη φροϋδική ψυχολογία με τη «λίμπιντο», που ταιριάζει εδώ με το πάθος για ζωή. Για πολλούς φιλοσόφους το αίτιο απληστίας, ο φόβος του θανάτου, λειτουργεί αποπροσανατολιστικά στην ίδια την ουσία του πάθους, διότι μετά θάνατον τίποτε εκ των συσσωρευμένων δεν μεθίσταται, ακολουθώντας τον κάτοχό του! Ο κίνδυνος για την ανθρώπινη επιβίωση δεν εξαρτάται πια από το άγριο ζωικό βασίλειο, αλλά από τον ίδιο, που σημαίνει ότι ο φόβος του είναι «από και προς τον εαυτό του». Η απληστία προβάλλεται τότε ως αρχή επιβίωσης. Πώς όμως καταλήξαμε να θεωρείται για το δυτικό κόσμο η απληστία κάτι το υγιές;

Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ: Η εδραίωση του καπιταλισμού φέρνει, ιστορικά, αλλαγή στην αντιμετώπιση του φαινομένου. Με τον καπιταλισμό, ως μέσο χαλιναγώγησης των παθών, ή αλλιώς ως “φάρμακο”, προβάλλει η επιδίωξη του συμφέροντος. “Κυρίαρχος λόγος καθίσταται η αντιπαραβολή των θετικών συνεπειών που προκύπτουν όταν οι άνθρωποι καθοδηγούνται από τα συμφέροντά τους, με την καταστροφική κατάσταση που επικρατεί όταν αφήνουν αχαλιναγώγητα τα πάθη τους” (Ελ. Γέλινεκ). Έτσι, ο πλουτισμός αποκτά μια “θεραπευτική” σημασία για ιδιωτική και δημόσια ζωή, κυρίως στον προτεσταντικό κόσμο. Έτσι η απληστία νομιμοποιήθηκε, ερχόμενη στο προσκήνιο, και αναγνωρίζεται ως θεμέλιο πια ενός ολόκληρου πολιτισμού. Όμως, διακόσιες οικογένειες σήμερα συγκέντρωσαν το 60% του πλούτου της γης, ενώ αφρικανικές χώρες ζουν στην πλήρη εξαθλίωση. Αυτό οφείλεται στην απληστία. Για τις ΗΠΑ, τη “θεματοφύλακα” της απληστίας, διαβάζουμε: «Το σοβαρότερο πρόβλημα είναι η ασύστολα ανεξέλεγκτη απληστία. Ευθύνεται για τη διαφθορά, προκάλεσε τα σκάνδαλα των πολυεθνικών με την πληρωμή εξωφρενικών μισθών και επιδομάτων στους υψηλά ιστάμενους, ακόμη κι΄ όταν η εταιρία ήταν υπό διάλυση, είναι υπεύθυνη του διεθνούς εμπορίου ναρκωτικών και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης γυναικών και παιδιών.” (And. Greeley, Ch.Times, 2004).

 

   ΑΠΛΗΣΤΙΑ ΚΑΙ ΗΔΟΝΗ: Η καταξίωση της απληστίας επισημοποιείται με το πέρασμα στην καταναλωτική κοινωνία. Ο καταναλωτισμός επέφερε αλλαγή στην κοινωνική οργάνωση: το πέρασμα από την «κοινωνία της απαγόρευσης» σ' αυτή της “απόλαυσης”. Τώρα πλέον, στην καταναλωτική κοινωνία, κύριο “καθήκον” είναι η όλο και μεγαλύτερη απόλαυση. Τέτοια κελεύσματα απευθύνονται πανταχόθεν, από τηλεόραση, διαφημίσεις, από τους ίδιους τους φίλους που δεν ξεχνούν να μας υπενθυμίζουν: “δεν υπάρχει μεγαλύτερο αμάρτημα από τα να μην περνάμε καλά!». Η φαντασίωση μιας απόλυτης απόλαυσης κινητοποιεί επιθυμία αγορών, αλλά μόλις αποκτήσουμε το ποθούμενο “φετίχ” της φαντασίωσης μας (αυτοκίνητο, σπίτι), την προσδοκία διαδέχεται η δυσαρέσκεια. Oσο για την ικανοποίηση της επιθυμίας, αυτή αναβάλλεται αέναα, από φαντασίωση σε φαντασίωση, από προϊόν σε προϊόν. Αυτή η συνεχής, ακορέστως άπληστη, μετάθεση της απόλυτης ικανοποίησης, είναι η ουσία του καταναλωτισμού. Έτσι: “μόλις οι άνθρωποι κατακτήσουν ένα πράγμα που κυνηγούν, αποσβολώνονται, η ευτυχία τους διαρκεί πολύ λίγο, μεταβαλόμενη, σχεδόν την επομένη, σε ανία, που βρίσκεται κοντά στην αηδία.” (Πασκάλ)

   Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ: Η Καινή Διαθήκη ονομάζει ειδωλολατρία την απληστία: “πλεονεξία εστὶν ειδωλολατρία” (Κολασ. γ΄5). Ο Ιωάννης Σιναϊτης γράφει: “Αφορμὴ της επικρατήσεως του πάθους είναι η συνήθεια, η ψυχική αναισθησία και η λησμοσύνη του θανάτου.” (Κλιμαξ 32). Ο άνθρωπος γίνεται έρμαιο μιας ακόρεστης επιθυμίας που περνάει από λέξη σε λέξη, από αντικείμενο σε αντικείμενο, από το καλό στο κακό. Φάρμακο η ελεημοσύνη: “Αλλ᾿ όπερ διά πλεονεξίας καθ᾿ ημών και εις ἀπώλειαν ημών εποίησεν ο διάβολος, τούτο διά τῆς ἐλεημοσύνης ὑπέρ ἡμῶν κατεσκεύασε και εις σωτηρίαν ημών εποίησε γίνεσθαι ο Χριστό.” (Συμεών Νέος Θεολόγος). Για τον Απ. Παύλο η απληστία είναι πρόβλημα σχετιζόμενο με το επιθυμείν: «οι βουλόμενοι πλουτείν εμπίπτουσιν εις πειρασμὸν και παγίδα και επιθυμίας πολλὰς ανοήτους και βλαβεράς, αίτινες βυθίζουσι τους ανθρώπους εις όλεθρον και απώλειαν.” (Α΄Τιμ. στ΄9).

   ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Οι νομικές απαγορεύσεις δεν βοηθούν να λύσουμε το πρόβλημα της απληστίας, το ακόρεστο της επιθυμίας. Προδοσία, κλοπή, ψέμα, φθόνος, βία, εγκλήματα, είναι χαρακτηριστικά της ανθρώπινης απληστίας. Οι συνέπειες συχνά τραγικές: καταστροφή του άπληστου και της οικογένειάς του. Η απληστία κατέστη ολέθρια κοινωνική μάστιγα. Ο ζοφερός αυτός κόσμος δεν είναι επιστημονικής φαντασίας, αλλά η σημερινή κοινωνία, “η τροφός” της ασύστολης εξάπλωση της απληστίας, ενός αμαρτήματος που αν δεν χαλιναγωγηθεί, απειλεί να εξαφανίσει την ήδη “μεταλλαγμένη” ανθρωπότητα. Δυο χιλιάδες χρόνια με τη Διδασκαλία του Ιησού η γενιά μας, αντί να θεραπευτεί ηθικά (ως μετά Χριστού), βρίσκεται σε χειρότερη ηθική κατάσταση από εκείνη των χρόνων του Ιησού (ως μετά Χριστόν). Ας αναλογιστούμε: Πότε η ανθρώπινη απληστία απειλούσε όλη τη γη; Τότε ή σήμερα με την παγκοσμιοποίηση;

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Ελ. Γέλινεκ, Απληστία μτφρ.: Γ. Δεπάστας εκδ. Εκκρεμές.

http://www.nikites.eu/synergates/45-mariamolioti/523-aplhstia

www.filosofia.gr/item.php?id=1061

“Απληστία”, Επτά Ημέρες, εφημ. Καθημερινή.

Ιω. Σταυρακάκης, (Eπ. Eρευνητής Πανεπ. Essex) Απληστία, ατέρμονη αναζήτηση.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Ο αστερισμός Ηρακλής + Βιντεο του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

 

Ο αστερισμός Ηρακλής + Βίντεο

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

  ΓΕΝΙΚΑ: Ο Ηρακλής [Λατινικά: Hercules, συντ.: Her) είναι ένας αστερισμός που βρίσκεται νότια του αστερισμού Δράκων και βόρεια του Οφιούχου. Ο αστερισμός συνορεύει ακόμη με τους αστερισμούς: Λύρα, Αλώπηξ, Βέλος, Αετό, Βόρειο Στέφανο, Βοώτη και Όφι. Καταλαμβάνει μεγάλη έκταση στο βόρειο ημισφαίριο του ουρανού [1225,1 τετ. μοίρες, που τον κατατάσσουν στην πέμπτη θέση μεταξύ των 88 αναγνωρισμένων αστερισμών]. Είναι αμφιφανής στην Ελλάδα. Ο Ηρακλής διέρχεται από το γήινο μεσημβρινό τα μεσάνυκτα της 20ης Απριλίου, ή γύρω στις 22.00 της 20ής Μαΐου ή ακόμα στις 20.00 της 20ης Ιουνίου, οπότε μπορεί να αναγνωριστεί εύκολα από τους γύρω του, άλλους αστερισμούς. Γενικά είναι ορατός στα γεωγραφικά πλάτη: 90°Βόρεια – 38°Νότια.

ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ, ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: Οι αρχαίοι σχημάτιζαν τον ήρωα Ηρακλή «γονυκλινή» κάτω από το γειτονικό Δράκοντα και πάνω στη Λερναία Ύδρα, γι' αυτό και αποκαλούσαν τον αστερισμό «Ηρακλής ο εν γόνασι» [Ίππαρχος, Εύδοξος, Άρατος]. Φαίνεται ότι η μορφή αυτού του αστερισμού λατρευόταν στη Φοινίκη ως προσωποποίηση του μεγάλου θαλάσσιου θεού Melkarth, γεγονός που σχετίζεται με μια ελληνορωμαϊκή ταύτιση με τον ομόηχο Μελικέρτη ή Παλαίμονα. 

 

Στα Λατινικά το όνομα «γονατιστός» αποδόθηκε ως Genuflexus, Ingenicla Imago, κ.ά, καθώς και με τα περιγραφικά Incurvatus in genu, Prociduus, Incumbens in genibus, Defectum sidus, κ.ά. Ακόμη, άλλη μια ονομασία ήταν ο Saltator (ο άλτης). Σε άλλες ελληνικές μυθικές συλλογές ο αστερισμός ταυτιζόταν και με τους: Ιξίωνα, [μυθικός Λαρισαίος βασιλιάς], Προμηθέα, Λυκάονα, Θάμυρι ή Θησέα. Η σύνδεση με τον ήρωα Ηρακλή πρωτοσυναντάται στους «Καταστερισμούς» του Ερατοσθένη. Η σύνδεση αυτή δίνει και τις ονομασίες Κορυνήτης, κορυνηφόρος [από την κορύνη=ρόπαλο], Αμφιτρυωνιάδης (από τον κατά κόσμο πατέρα του Ηρακλέους), Οιταίος (από τον τόπο θανάτου του), καθώς και τις λατινικές: Alcides [από το αλκή=σθένος], Clavator, Claviger (=ροπαλοφόρος), Cernuator (παλαιστής) και Aper [από τον ερυμάνθιο κάπρο που φόνευσε]. Τα ονόματα Pataecus, και Epipataecus προέρχονται από την Αίγυπτο, το Maceris χρησιμοποιούνταν για τον αστερισμό στην Κυρηναϊκή της Λιβύης και τα Desanaus, Desanes, στην Ινδία. Οι Άραβες απέδωσαν το λατινικό Saltator με το Al Rakis, ο Χορευτής, και το «εν γόνασι» με το Alcheti hale rechabatih, που κατέληξε στο Algieth. Ωστόσο στην αρχική αραβική Αστρονομία ένας ουράνιος χώρος που ταυτίζεται με τμήματα του Ηρακλή, του Οφιούχου και του Όφι ονομαζόταν Raudah, το Λιβάδι, το βόρειο όριο του οποίου ήταν οι αστέρες β και γ Ηρακλέους, η «Σειρά μαργαριταριών» κατά τους Σύρους. Η ομάδα των άστρων που αναγνωρίζεται στη σημερινή μορφή ως το ρόπαλο του ήρωα ήταν τα «πρόβατα στο Λιβάδι». Οι απεικονίσεις της μορφής στους ιστορικούς άτλαντες των ουρανών είναι συνήθως ενός ροπαλοφόρου με λεοντή, με το δεξί του πόδι κοντά στο Βοώτη και το αριστερό πάνω στο Δράκοντα.

  ΟΙ ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Δια γυμνού οφθαλμού είναι ορατοί 144 αστέρες αυτού του αστερισμού [οι αστέρες που είναι ≤ 6,5 φτάνουν τους 245]. Ο διπλός αστέρας α Ηρακλέους δεν είναι ο φωτεινότερος του αστερισμού [φ.μ.3,48], όμως έχει το δικό του όνομα: Ρας Αλγκέθι. Ο αστέρας β Ηρακλέους είναι ο φωτεινότερος και ονομάζεται Κορυνηφόρος [ροπαλοφόρος]. Ο αστέρας δ ονομάζεται Σαρίν. Οι γ, ε και ζ έχουν αντίστοιχα φαινόμενο μέγεθος: 3,75, 3,92 και 2,81 [ο ζ είναι διπλός αστέρας]. Ο η [φ.μ. 3,53], απέχει από τη Γη 112 έτη φωτός. Ο κ ονομάζεται Μαρφίκ και ο λ Μασύμ. Ο μ με φ.μ. 3,42 είναι γνωστός στην Κίνα ως Kew Ho [οι Εννέα Ποταμοί].Οι θ, ι, ν, και ξ, έχουν αντίστοιχα φαινόμενο μέγεθος 3,86, 3,80, 4,41 και 3,70. Ο o (όμικρον) έχει φ.μ. 3,84 και απέχει 347 έτη φωτός από τη Γη, αλλά πλησιάζει, και σε 3,05 εκατομμύρια χρόνια θα γίνει ο αστέρας με το μικρότερο φαινόμενο μέγεθος (έως -0,6) περνώντας σε ελάχιστη απόσταση 44 ετών φωτός (σε 3,47 εκατομ. χρόνια!) και θα παραμείνει ο φωτεινότερος επί 820 χιλιάδες χρόνια! Οι αστέρες π, σ, τ και φ έχουν αντίστοιχα φ.μ.: 3,16, 4,20, 3,89 και 4,26. Τέλος ο ω Ηρακλέους έχει το ιδιαίτερο όνομα Καγιάμ.

  ΣΦΑΙΡΩΤΟ ΣΜΗΝΟΣ ΗΡΑΚΛΕΟΥΣ: Το πιο γνωστό παρατηρήσιμο για τους ερασιτέχνες αστρονόμους «αξιοθέατο» του αστερισμού είναι το Σφαιρωτό Σμήνος Ηρακλέους, δηλαδή το M13 ή NGC 6205, ορατό με κιάλια (φ.μ. 5,7), που περιέχει περίπου 1 εκατομμύριο αστέρες! Η απόστασή του από τη Γη υπολογίζεται σε 23.500 έτη φωτός και η διάμετρός του σε 150 έτη φωτός. Το Μεσιέ 13 [M13] ή Μεγάλο Σφαιρωτό Σμήνος Ηρακλή είναι σφαιρωτό σμήνος αστέρων, ένα από τα πιο αξιοσημείωτα στο βόρειο ουράνιο ημισφαίριο. Ανακαλύφθηκε από τον Εντ. Χάλλεϋ το 1714, που ανέφερε ότι είναι ορατό με γυμνό μάτι σε μία καθαρή, ασέληνη νύκτα. Το 1974 στάλθηκε από το ραδιοτηλεσκόπιο Αρεσίμπο ένα μήνυμα προς το Μ13 με σκοπό να επικοινωνήσει με πιθανή εξωγήινη ζωή (!) Ο λόγος που στάλθηκε εκεί ήταν ότι εξαιτίας της μεγάλης αστρικής πυκνότητας, οι πιθανότητες να εντοπιστεί πλανήτης με ζωή υψηλής νοημοσύνης θα ήταν μεγαλύτερες. Αν και το μήνυμα στάλθηκε, το Μ13 δεν θα είναι σε εκείνη τη θέση όταν φτάσει(;;;!) Η αποστολή του μηνύματος ήταν μία επίδειξη της τεχνολογίας και όχι μία πραγματική προσπάθεια να επικοινωνήσουμε. Το Μεσιέ 13 έχει ηλικία περίπου 14 εκατομμύρια έτη.

Το πλανητικό νεφέλωμα NGC 6210

    ΑΛΛΑ ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ: Ο Ηρακλής διαθέτει και άλλο φωτεινό σφαιρωτό σμήνος, το Μ92 [NGC 6341], διαμέτρου 80 ε.φ., που απέχει από τη Γη 25.000 έτη φωτός. Ο αστέρας 14 Ηρακλέους [Gliese 614], με φ.μ. 6,67 και απόσταση από τη Γη 59,21 έτη φωτός, έχει έναν τουλάχιστο πλανήτη που περιφέρεται γύρω του μία φορά κάθε 1619 ημέρες σε μέση απόσταση 2,5 ΑU, μάζας υπερτριπλάσιας εκείνης του Δία, ή χιλιαπλάσιας της Γης! Αστέρας και πλανήτης πλησιάζουν το Ηλιακό Σύστημα με ιλιγγιώδη ταχύτητα [20.000 χλμ/ω!]. Ακόμη, ο σουπερνόβα Nova Herculis σημείωσε την ταχύτερη αρχική πτώση λαμπρότητας που καταγράφηκε ποτέ για καινοφανή! Το πλανητικό νεφέλωμα NGC 6210, σε απόσταση 6.500 ε.φ. από τη Γη, είναι γνωστό στους ερασιτέχνες αστρονόμους ως «Χελώνα στο Διάστημα» ("Turtle in Space"). Ο πιο ορατός γαλαξίας του Ηρακλή είναι ο σπειροειδής NGC 6207, πολύ κοντά στο Μ13 όπως φαίνεται από τη Γη. αλλά στην πραγματικότητα 2.000 φορές πιο μακριά από εμάς (46,3 εκατομμύρια έτη φωτός). Ο 3C336, ένας από τους πρώτους κβάζαρς που ανακαλύφθηκαν βρίσκεται επίσης εντός του αστερισμού.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Κυριακή Δ΄ Λουκά (Λουκ. η΄4-15) Η Παραβολή του Σπορέως του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου

 

Κυριακή Δ΄ Λουκά (Λουκ. η΄4-15)

Η Παραβολή του Σπορέως +ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου

Ο ΣΠΟΡΕΑΣ ΚΥΡΙΟΣ: Ο Κύριος συχνά χρησιμοποιούσε παραβολὲς για να κάνει το λόγο πιο παραστατικό βοηθώντας να εντυπωθεί καλύτερα στις ανθρώπινες ψυχές και να φέρει στα μάτια τους εικόνες συμβολικές που συμβολίζουν παραστατικότερα τη διδασκαλία Του. Η Παραβολή του Σπορέα ξεκινά με τη φράση: “εξήλθε ο σπείρων του σπείραι τον σπόρον”. Κατά το σύνολο των Πατέρων ο Σπορέας είναι ο Κύριος. Εξήλθε λοιπόν ο Κύριος όχι τοπικώς, αφού είναι πανταχού παρών, αλλά τροπικώς. ΄Έγινε πλησιέστερος σε μας με την ενανθρώπισή του. Επειδή εμείς, λόγω τον αμαρτημάτων μας, δε μπορούσαμε να τον προσεγγίσουμε, βγαίνει εκείνος σε μας. Βγαίνει να σπείρει το λόγο της Αληθείας. Κι όμως από τα μέρη του σπόρου αυτού, τρία χάνονται και ένα καρποφορεί!

ΟΙ ΟΜΑΔΕΣ ΤΩΝ ΑΚΡΟΑΤΩΝ: Α΄ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑΣ ΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ: Μέρος του σπόρου, λεει η περικοπή, έπεσε κοντά στο δρόμο. “Ποιος είναι ο δρόμος; Είναι ο υπερήφανος άνθρωπος, που η καρδία του είναι σκληρή, καταπατημένη από βιοτικές μέριμνες, και ακούει τον λόγον του Θεού και τον δέχεται μετά πάσης χαράς, μα έχει λιγοστή ευλάβειαν στο Χριστό, και πηγαίνει με τον διάβολον, και μένει η πέτρα άκαρπη.”, λέει ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Οι άνθρωποι που παρομοιάζονται με δρόμο είναι οι οκνηροὶ και οι αδιάφοροι. Όμως, πρώτη αιτία που δεν καρποφορεί ο λόγος του Θεού είναι η ανευλάβεια. Και την ανευλάβεια τη δημιουργεί κυρίως η εωσφορική υπερηφάνεια, η ιδέα οτι τα ανώτερα(;) πνεύματα, δεν έχουν ανάγκη τα απλά λόγια του ευαγγελικού κηρύγματος. Σε αλαζόνες ανθρώπους τους φαίνονται μωρία! Αυτοὶ, “δοκούντες σοφοί είναι” θέλουν ν᾿ ακούν ρητορεία Δημοσθένους ή διαλεκτικὴ Σωκράτους!… Όμως ξεχνούν ότι το κήρυγμα, ο θείος λόγος, δεν είναι κοσμικὴ λογοτεχνία. Όπως, επί παραδείγματι, ο γιατρὸς συνιστώντας ένα φάρμακο δε ρητορεύει! Έτσι κι ο λόγος Θεού συμπυκνωμένος είναι απλά το: «Μετανοεῖτε καὶ πιστεύετε ἐν τῷ εὐαγγελίῳ» (Μάρκ. α΄15). Δυστυχώς τα θέματα περὶ μετανοίας δε συγκινούν αυτοὺς που αρέσκονται σε φιλολογικά φληναφήματα. Ακούν αδιάφορα ή γελούν σαρκάζοντες, όπως οι “φιλοσοφούντες” ακροαταὶ του αποστόλου Παύλου όταν εκείνος τοὺς έλεγε ότι οι νεκροὶ θ᾿ αναστηθούν. Τέτοιοι ακροατές μοιάζουν με τον πατημένο δρόμο της παραβολής. Όπως δε βγαίνουν λουλούδια στη δημοσιά, που την πατούν άνθρωποι και οχήματα, έτσι και στην ψυχή του αλαζόνα δεν ανθεί ο λόγος του Θεού. Η υπερηφάνεια σκλήρυνε τὴ συνείδησή τους. Η σκληρή τους καρδιά έγινε πέρασμα των δαιμόνων, που δεν αφήνουν ούτε ένα σπόρο στὴν επιφάνειά της. Μόνο αν ταπεινωθούμε «ως παιδία » (Ματθ. 18,3), ο λόγος του Θεού θα ριζώσει. Ειδάλλως ακόμη κι αν κηρύττεται απὸ έναν Χρυσόστομο ἢ Μέγα Βασίλειο, στην καρδιά του υπερήφανου είναι ματαιοπονία.

   Β΄ ΟΙ ΔΕΙΛΙΑΖΟΝΤΕΣ: Μέρος του σπόρου έπεσε στην πέτρα, όπου το χώμα ήταν λιγοστό. Έτσι αυτό φύτρωσε, αλλά επειδή δεν είχε ρίζα, γρήγορα ξεράθηκε. Με την πέτρα συμβολίζονται οι πιο ασθενείς χαρακτήρες. Τα πετρώδη μέρη που δέχτηκαν το σπόρο είναι αυτοὶ που ακούν το λόγο και τον δέχονται αμέσως με χαρά, δὲ ριζώνει όμως μέσα τους βαθιὰ αλλὰ είναι προσωρινός. Κι όταν έρθει θλίψη ή διωγμὸς εξ αιτίας του λόγου, σκανδαλίζονται αμέσως. Έτσι εκτὸς απὸ την υπερήφανη καρδιὰ υπάρχει και η δειλή. Οι δειλοί ακούν αρχικά με ευλάβεια και χαρὰ το κήρυγμα. Συγκινούνται ή και δακρύζουν. Όμως, όταν έρθουν περιστάσεις αποδεικνύεται, ότι τέτοιοι ακροατές δεν έχουν ρίζα και βάθος. Αν εξαιτίας τήρησης του θείου νόμου απειλούνται υλικά τους συμφέροντα, θα υποχωρήσουν, θα πουν ψέμα, θὰ καταπατήσουν την αργία της Κυριακής, θ᾽ αγνοήσουν φιλίες, υποχρεώσεις. Πόσο μάλλον σε περίπτωση διωγμού! Γι' αυτούς ισχύει το: “Καλὴ η Θρησκεία, εφ᾿ όσον δε ζητάει θυσίες”. Μόλις προκύψει ο σταυρός-διωγμός, τότε τα “ωσαννὰ” σταματούν, ο ενθουσιασμὸς εκμηδενίζεται, ο ζήλος μαραίνεται, και ο δειλὸς γίνεται “ρίψασπις”. Αν, για παράδειγμα, συμβεί δυστύχημα στην οικογένεια, έρθει ο θάνατος, ο δειλός τότε ταράζεται, γογγύζει κατά της θείας πρόνοιας. Παύει να εκκλησιάζεται και να προσεύχεται(!), υπακούοντας στον εξής περίπου “εμπορικό” συλλογισμό: «Αφού ήμουν τόσο καλός, γιατί να μου έρθει το δυστύχημα;». Προφανώς πριν το ατύχημα ο ίδιος θα μπορούσε να προσευχόταν ως εξής: «Σε αγαπῶ, Κύριε! πρέπει να μου δώσεις όλα τ᾽ αγαθά. Έτσι θα σ᾽ αγαπώ περισσότερο!». Τέτοιος άνθρωπος είναι συμφεροντολόγος, λάτρης του “άλυπου βίου”, υπολογιστής θρήσκος. Αν ο Κύριος αφαιρέσει κάτι απὸ τὰ είδωλα που λατρεύει, τότε φεύγει πικραμένος απὸ κοντά του. Αν, όμως, αγαπούσε το Θεὸ ανιδιοτελώς, θὰ έμενε πιστὸς μέχρι τέλους. Αυτοὶ, λοιπόν οι “ακούσαντες” μοιάζουν με πετρώδη γη, στην οποία έπεσε ο σπόρος καὶ βλάστησε, αλλὰ με τις πρώτες καυστικὲς ακτίνες «εξηράνθη διά το μη έχειν ικμάδα » (Λουκ. η΄6).

Γ΄ ΟΙ ΤΡΥΦΗΛΩΣ ΣΧΟΛΑΖΟΝΤΕΣ: Μέρος του σπόρου έπεσε στ' αγκάθια. Τα τελευταία όταν ψήλωσαν έπνιξαν τα μόλις φυτρωμένα φυτά. “Ποία είναι τα ακάνθια; Ακάνθια είναι ο πόρνος, που ακούει τον λόγον του Θεού και ύστερον όμως έρχονται τα πορνικά πάθη και τoν πνίγουν, και χάνεται και μένουν και τα ακάνθια άκαρπα”. [Α. Κοσμάς Αιτωλός] Άκαρποι οι υπερήφανοι, άκαρποι οι δειλοί, αλλ᾿ άκαρποι και όσοι κυριεύονται απὸ βιοτικές μέριμνες, απάτη του πλούτου και ηδονές. Απ᾽ το πρωὶ ως το βράδυ ο κόσμος κινείται πυρετωδώς σ᾽ ένα κύκλο μυρίων μεριμνών. Δεν είναι μόνο οι φροντίδες γιὰ τροφὴ και ρούχο. Σ΄ αυτὲς προσθέτει και νέες περιττὲς φροντίδες, συχνά κωμικές: Η γυναίκα για καλλυντικά, βαφὲς και αρώματα ξοδεύοντας χρήματα αλλὰ και ώρες πολύτιμες, ο άντρας πάλι δε μπορεί χωρὶς χαρτοπαίγνιο, τυχερὰ παιχνίδια, απολαύσεις Βάκχου και Ἀφροδίτης. Ψυχὴ που κυλιέται μέσα στὶς φροντίδες αυτὲς μοιάζει, κατὰ την παραβολὴ, με χωράφι, που δέχτηκε τον καλὸ σπόρο, αλλὰ μαζὶ με το σπόρο φύτρωσαν και αγκάθια, που μεγάλωσαν, απορρόφησαν τους χυμοὺς της γης κι έπνιξαν τα τρυφερὰ στάχυα. Συνεπώς, πρέπει να αφαιρεθούν απ᾽ το χωράφι τ᾽ αγκάθια, για ν᾽ αναπτυχθούν και να καρποφορήσουν τα στάχυα. Ανάλογα πρέπει να ξεριζωθούν από τις ψυχὲς οι μέριμνες για τα μάταια, η μανία του πλούτου και των ηδονών του βίου, για να αναπτύσσονται οι αρετὲς του Ευαγγελίου. Είναι όμως η τρυφή αγκάθια; Δεν το γνωρίζουμε όσοι παραφερόμαστε απὸ τὸ πάθος. Οι φρόνιμοι γνωρίζουν ότι η τρυφή προξενεί περισσότερο πόνο απὸ τ’ ἀγκάθια, κι ότι ακόμη η τρυφὴ περισσότερο από τη μέριμνα καταδαπανά την ψυχή. Ούτε τόσο βασανίζεται κάποιος απὸ τη φροντίδα, όσο απὸ την αφθονία. Κι όπως τ’  αγκάθια απ’ όπου κι αν τα κρατήσουμε ματώνουν τα χέρια, ομοίως και η τρυφὴ και όδια και χέρια και το κεφάλι και τα μάτια κι όλα τὰ μέλη γενικὰ τα καταστρέφει. “Και  είναι ξηρὴ και άγονη. Φέρνει πρόωρα γηρατειά, αμβλύνει τις αισθήσεις, σκοτίζει το λογισμό, τραυματίζει την οξύτητα του νου, κάνει το σώμα πλαδαρό. Γι’ αυτὸ κι οι πτώσεις είναι αδιάκοπες και πυκνὰ τα ναυάγια. Τίποτα δεν είναι τόσο εχθρικὸ και βλαβερὸ στο σώμα, όσο  η τρυφή.  Τίποτα δεν οδηγεί  στη διάρρηξη και τη διάλυση το σώμα, όσο η ασωτία” [άγιος Γρηγόριος Παλαμάς].  Όμως, ας μην ξεχνάμε πως λίγες λέξεις άκουσαν οἱ Νινευίτες απὸ τον Ιωνά κι έδειξαν μετάνοια. Λίγα είδε κι άκουσε ο εκατόνταρχος Λογγίνος τη Μεγάλη Παρασκευὴ κι οδηγήθηκε στην πίστη και στο μαρτύριο. Πρέπει λοιπόν να συντριβεί με την ταπείνωση ο βράχος της υπερηφάνειας, να καούν με τη φλόγα της προσευχής τ᾽ αγκάθια των μεριμνών, να οργωθεί βαθειὰ με το αλέτρι της αυταπάρνησης ο αγρός του βίου μας, να υψωθεί στο κέντρο η σημαία του σταυρού για να τη βλέπουν και νὰ φεύγουν τα εναέρια πνεύματα και να μην “κλέβουν” το θείο σπόρο. Φράκτης αυτού του αγρού ας είναι η αδιάλειπτος προσευχή, ενώ ο καρπός θα αναπτυχθεί ποτίζοντάς τα με δάκρυα μετανοίας. Έτσι ο αγρός εκείνος θα θυμίζει αυτόν που ψάλλει η Εκκλησία μας: “Ταῖς τῶν δακρύων σου ῥοαῖς τῆς ἐρήμου τὸ ἄγονον ἐγεώργησας καὶ τοῖς ἐκ βάθους στεναγμοῖς εἰς ἑκατὸν τοὺς πόνους ἐκαρποφόρησας.”

Δ΄ Η ΓΟΝΙΜΗ ΓΗ: Τέλος το τέταρτο μέρος του σπόρου έπεσε στην καλή, γόνιμη γη κι έδωσε καρπό τριάντα ως εκατό φορές περισσότερο. “Ποία είναι η καλή γη που έκαμε τα εκατόν, τα εξήκοντα και τα τριάκοντα; Εκατόν έκαμε ο τέλειος άνθρωπος, εξήκοντα ο μεσαίος και τριάκοντα ο κατώτερος”. [Α. Κοσμάς Αιτωλός]. Όμως δεν αρκεί να είμαστε μόνο καλοὶ ακροατὲς του Ευαγγελίου. Η «καλὴ γη» που φέρει πολλὴ καρποφορία, σύμφωνα με το λόγο του Κυρίου, είναι αυτοὶ οι οποίοι «ακούσαντες τον λόγον κατέχουσι καὶ καρποφορούσιν εν υπομονή». «Κατέχουσι», δηλαδή κρατούν μέσα τους το λόγο του Θεού και δεν αδιαφορούν, όπως εκείνοι που άφησαν το σπόρο να πέσει στο δρόμο. «Και καρποφορούσιν εν υπομονή», δηλαδή δείχνουν υπομονὴ στις θλίψεις και τους πειρασμούς, κι έτσι ο λόγος του Θεού ριζώνει βαθιά στις ψυχές τους και δε χάνεται, όπως στο πετρώδες έδαφος. Ακόμη, δεν αφήνουν τα αγκάθια να αναπτυχθούν γύρω τους, δεν τους απορροφούν δηλαδὴ οἱ βιοτικὲς μέριμνες κι οι κοσμικὲς επιθυμίες, αλλὰ επιμελούνται τον αγρὸ της ψυχής τους. Τον καθαρίζουν απὸ τα πάθη και φροντίζουν την καλλιέργεια των αρετών.

  ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Όπως ο πραγματικός σποριάς δεν ξεχωρίζει το χωράφι του, αλλά απλά ρίχνει το σπόρο παντού και χωρίς διάκριση, έτσι κι ο Κύριος δεν ξεχωρίζει τους ακροατές Του σε πλούσιους και φτωχούς, σοφούς ή μη, οκνούς ή εργατικούς. Μάλιστα, ο Κύριος λέγοντας την παραβολή αυτή δείχνει και στους Μαθητές Του να μην απογοητεύονται, ακόμη κι όταν χάνονται οι περισσότεροι από όσους δέχονται το λόγο. Ας θυμόμαστε, πάντως, πως δεν φτάνει ένα μέρος της αρετής για τη σωτηρία. Ο πιστός, σύμφωνα με την περικοπή, χρειάζεται πρώτα ακριβή ακρόαση [ή και μελέτη] και παντοτινὴ θύμηση κι έπειτα ανδρεία, έπειτα περιφρόνηση του πλούτου κι απελευθέρωση απ’ όλα τα βιωτικά. Αντιθέτως η τρυφή και η αδιαφορία οδηγούν στην πνευματική ακαρπία.

Konsatntinosa.oikonomou@gmail.com 

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Το Ηλιακό σύστημα Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου - συγγραφέα

 

Το Ηλιακό σύστημα 

Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου - συγγραφέα

 

  

ΓΕΝΙΚΑ: Ως Ηλιακό Σύστημα θεωρούμε τον Ήλιο και όλα τα αντικείμενα που συγκρατούνται σε τροχιά γύρω του χάρις στη βαρύτητα, τα οποία σχηματίστηκαν όλα πριν 4,6 δις έτη από ένα γιγάντιο μοριακό νέφος. Τα αντικείμενα με τη μεγαλύτερη μάζα που περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο είναι οι οκτώ [παλαιότερα θεωρούνταν εννέα, συμπεριλαμβανομένου και του Πλούτωνα], πλανήτες, των οποίων οι τροχιές είναι ελλειπτικές. Οι τέσσερις εσώτεροι, ο Ερμης, η Αφροδίτη, η Γη και ο Άρης αποτελούν τους λεγόμενους γήινους πλανήτες και αποτελούνται κυρίως από πετρώματα και μέταλλα. Οι τέσσερις εξώτεροι πλανήτες ονομάζονται αέριοι γίγαντες [οι δύο μεγαλύτεροι, Δίας και Κρόνος, αποτελούνται από υδρογόνο και ήλιο και οι άλλοι δύο, Ουρανός και Ποσειδών, αποτελούνται από νερό, αμμωνία και μεθάνιο. Όμως, μέσα στο βαρυτικό πεδίο του Ηλίου υφίστανται και πολλά άλλα ουράνια σώματα. Οι κυριότερες ζώνες που υπάρχουν σε αυτά τα αντικείμενα είναι η κύρια ζώνη Αστεροειδών, μεταξύ Άρη και Δία, και η ζώνη των υπολοίπων ουρανίων αντικειμένων, που βρίσκονται πέρα από τη τροχιά του Ποσειδώνα. Σε αυτές τις περιοχές βρίσκονται πέντε αντικείμενα, που ονομάζονται Νάνοι πλανήτες. Αυτοί είναι η Δήμητρα, ο Πλούτων, η Χαουμέια, ο Μακεμάκε και η Έρις. Πέρα από αυτά τα αντικείμενα υπάρχουν οι κομήτες, οι Κένταυροι και οι μετεωρίτες, καθώς και διαπλανητική σκόνη. Όλα τα τελυταία σώματα κινούνται ελεύθερα μεταξύ των πλανητών. Ο λεγόμενος, Ηλιακός Άνεμος, μια ροή σωματιδιών από τον Ήλιο, σχηματίζει μια “φυσαλίδα” στο διαστρικό ενδιάμεσο που ονομάζεται ηλιόσφαιρα με διάμετρο 100-200 Αστρονομικές Μονάδες¹ (AU). Υπάρχει το Νέφος του Όορτ, που θεωρείται “πηγή” των κομητών, το οποίο όμως βρίσκεται σε απόσταση πολύ μεγαλύτερη από την ηλιόπαυση (πέρα δηλαδή από τη “φυσαλίδα”). Τέλος υπάρχει μεγάλος αριθμός μικρότερων των πλανητών ουρανίων σωμάτων, που λέγονται δορυφόροι, και οι οποίοι περιφέρονται [όπως οι αρχαίοι οπλίτες δορυφόροι στο εξωτερικό του σχηματισμού μάχης, εξ ου και η προέλευση το ονόματος] γύρω από τους 6 από τους 8 πλανήτες και 3 από τους 5 πλανήτες νάνους, που χαρακτηρίζονται "φεγγάρια", αν και αυτός ο όρος αναφέρεται μονάχα στη Σελήνη, δορυφόρο της Γης. Οι αέριοι γίγαντες διαθέτουν και δακτύλιους, οι οποίοι αποτελούνται από πάγο και σκόνη.

ΖΩΝΕΣ ΚΑΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ: Το Ηλιακό Σύστημα χωρίζεται σε τέσσερις περιοχές: α΄ των Εσωτερικών Πλανητών, με τέσσερις πλανήτες που έχουν στέρεα επιφάνεια και σύσταση παρόμοια με αυτή της Γης (πυρίτιο και σίδηρο), β΄στη Ζώνη Αστεροειδών, γ΄ των Εξωτερικών Πλανητών, ή γιγάντων αερίων, με τέσσερις πλανήτες πολύ μεγαλύτερους από τη Γη και δ΄ στην εξωτερική περιοχή, που περιλαμβάνει τον Πλούτωνα, τη Ζώνη του Kuiper και το νέφος του Oort. Σε απόσταση 0.39 AU απ' τον Ήλιο βρίσκεται ο Ερμής, ο μικρότερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος. Επόμενος πλανήτης, στις 0,72 AU, είναι η Αφροδίτη που έχει σχεδόν το ίδιο μέγεθος με τον δικό μας, γι' αυτό παλιά λεγόταν και «αδελφός πλανήτης» της Γης. Μετά τη Γη στις 1,52 AU βρίσκεται ο Άρης. Ο πλανήτης αυτός έχει δύο φυσικούς δορυφόρους (φεγγάρια) το Φόβο και το Δείμο. Το «σύνορο» που χωρίζει τους εσωτερικούς απ' τους εξωτερικούς πλανήτες είναι η Κύρια Ζώνη Αστεροειδών. Πρόκειται για εκατοντάδες χιλιάδες μικρά σώματα, διαμέτρου από μερικά μέτρα έως εκατοντάδες χιλιόμετρα, που όμως όλα μαζί έχουν μάζα μόλις όσο το ένα χιλιοστό της Γης. Οι αστεροειδείς είναι το υλικό για έναν πλανήτη που τελικά δεν σχηματίστηκε, λόγω της μεγάλης έλξης του Δία, ή από κάποιον πλανήτη που υπήρχε εκεί (αναμεσα στον Άρη και τον Δία) και για κάποιο λόγο καταστράφηκε και διασπάστηκε σε 7.000 περίπου αστεροειδείς. Ο Δίας, στις 5,2 AU, είναι ο μεγαλύτερος απ' τους πλανήτες (έχει τη διπλάσια μάζα από ολους τους άλλους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος μαζί). Είναι τόσο θερμός που θα μπορούσε να λάμπει σαν άστρο, αν ήταν 10 φορές μεγαλύτερος. Είναι γνωστός για την περίφημη Μεγάλη Κόκκινη Κηλίδα, μια μόνιμη καταιγίδα στην ατμόσφαιρά του, που υπάρχει τουλάχιστον από τότε που παρατηρούμε το Δία. Ο Κρόνος, (9,5 AU) είναι λίγο πιο μικρός (και πολύ πιο ελαφρύς) απ' τον Δία και του μοιάζει σε αρκετά χαρακτηριστικά. Αποτελείται και αυτός κυρίως από αέρια. Ο Δίας μαζί με τον Κρόνο αποτελούν το 93% της μάζας όλων των πλανητών. Είναι ίσως ο μόνος πλανήτης με μέση πυκνότητα μικρότερη απ' αυτή του νερού. Ο δορυφόρος του, Τιτάνας, έχει ατμόσφαιρα από άζωτο και υδρογονάνθρακες και, αν και είναι πολύ ψυχρός, πιθανολογείται ότι μπορεί να φιλοξενεί ζωή. Το σύστημα του Κρόνου μελετάται απ' τη διαστημοσυσκευή Κασσίνι-Χόιχενς, που βρίσκεται εκεί από το 2004. Επόμενος πλανήτης είναι ο Ουρανός [19,2 AU]. Αποτελείται κυρίως από αμμωνία και μεθάνιο, έχει και αυτός δακτύλιους και 27 δορυφόρους. Ο Ουίλιαμ Χέρσελ ανακοίνωσε την ανακάλυψή του τις 13 Μαρτίου 1781, επεκτείνοντας τα όρια του γνωστού τότε ηλιακού συστήματος. Ο Ουρανός ήταν ο πρώτος πλανήτης που ανακαλύφθηκε με τηλεσκόπιο. Τελευταίος μεγάλος πλανήτης είναι ο Ποσειδών σε απόσταση 30 AU από τον Ήλιο. Είναι ο πρώτος πλανήτης που ανακαλύφθηκε βάσει μαθηματικών προβλέψεων για τη θέση του. Σαν τον Δία, έχει κι αυτός μια χαρακτηριστική κηλίδα στην ατμόσφαιρα. Ο Ποσειδών έχει 13 γνωστούς δορυφόρους. Η Ζώνη του Kuiper βρίσκεται σε απόσταση 30-50 AU και αποτελείται από μικρά, παγωμένα σώματα. Τα σώματα της ζώνης που, λόγω έλξης απ' τους μεγάλους πλανήτες, μπαίνουν στο Ηλιακό Σύστημα (και συχνά γίνονται κομήτες) λέγονται Κένταυροι. Η Ζώνη Kuiper τερματίζεται απότομα στις 49-50 AU, πράγμα που ίσως σημαίνει ότι ένα μεγάλο σώμα (“αόρατο” στα τηλεσκόπια) βρίσκεται σε αυτή την απόσταση. Ο Πλούτωνας (στις 39,5 AU), ήταν ο μικρότερος απ' τους πλανήτες (με διάμετρο μικρότερη κι από τη Σελήνη) μέχρι τον αποχαρακτηρισμό του, και αυτός για τον οποίο έχουμε τα λιγότερα στοιχεία. Αποτελεί διπλό σύστημα με το δορυφόρο του Χάροντα. Ο Πλούτωνας πλέον θεωρείται πλανήτης νάνος, επειδή στη Ζώνη Kuiper έχουν ανακαλυφθεί και άλλα σώματα του ίδιου ή και μεγαλύτερου μεγέθους απ' αυτόν και αφού το ελάχιστο όριο μεγέθους για πλήρη πλανήτη τέθηκε μεγαλύτερο από αυτόν. Οι κομήτες είναι ουράνια σώματα που, σε αντίθεση με τους απλανείς αστέρες (όπως ο ήλιος) αστέρες και τους πλανήτες, παρουσιάζουν όψη νεφελώδη, ενώ ημορφή τους φαίνεται να επιμηκύνεται σαν μακριά κόμη [από την κόμη τους ονομάστηκαν κομήτες] όταν διέρχονται κοντά από τον Ήλιο. Κάθε κομήτης αποτελείται από τρία μέρη, τον πυρήνα, την κόμη και την ουρά. Οι τροχιές τους είναι ελλειπτικές.

  ΗΛΙΟΠΑΥΣΗ: Ηλιόσφαιρα είναι μια τεράστια δομή ελλειψοειδούς σχήματος που αποτελείται από σωματίδια του Ηλιακού αέρα και περιβάλει τον Ήλιο και τους πλανήτες του. Σε μία περιοχή που ποικίλει από 100 AU έως 200 AU βρίσκεται η περιοχή που ονομάζεται όριο κρουστικού κύματος (Termination Shock). Στο σημείο αυτό τα φορτισμένα σωματίδια του ηλιακού ανέμου επιβραδύνονται ύστερα από σύγκρουση με σωματίδια του διαστρικού χώρου. Η περιοχή πέρα από το όριο αυτό ονομάζεται ηλιοσφαιρικός κολεός. Οι αποστολές Voyager 1 και 2 έχουν περάσει σε αυτή την περιοχή. Το εξωτερικό όριο της Ηλιόσφαιρας ονομάζεται Ηλιόπαυση. Ως Ηλιόπαυση ορίζεται η περιοχή όπου τα εξερχόμενα σωματίδια του ηλιακού ανέμου και τα εισερχόμενα σωματίδια από τη μεσοαστρική περιοχή έχουν ισοδύναμη πίεση. Στη περιοχή της Ηλιόπαυσης, το 2009, ανακαλύφθηκε, σε απόσταση σχεδόν 16 δισ. χλμ. από τη Γη, μία ζώνη σωματιδίων υδρογόνου, που κάποτε ήταν φορτισμένα θετικά (μόνο πρωτόνια). Τα σωματίδια αυτά σχηματίζουν μια στενή ζώνη, που είναι δύο με τρεις φορές φωτεινότερη από οτιδήποτε άλλο στον ουρανό. Η ανακάλυψη της ζώνης υδρογόνου έγινε από την αποστολή ΙΒΕΧ.

ΝΕΦΟΣ ΤΟΥ OORT: Απώτατο όριο του Συστήματος είναι το Νέφος του Όορτ. Είναι παρόμοιο με τη Ζώνη Kuiper όσον αφορά τα σώματα που το αποτελούν, βρίσκεται όπως πολύ πιο μακριά -στις 50.000-100.000 AU και σχηματίζει σφαίρα που περικλείει το Ηλιακό Σύστημα. Από εκεί προέρχονται οι κομήτες μακράς περιόδου, [επανεμφανίζονται μετά από πολλές δεκαετίες] όπως ο Κομήτης Χάλεϋ. Έτσι, όριο του Ηλιακού Συστήματος είναι εκεί που η βαρύτητα του Ήλιου παίζει μικρότερο ρόλο από τη βαρύτητα άλλων σωμάτων, ουσιαστικά στα μισά της απόστασης μέχρι το πιο κοντινό άστρο (αν αυτό είναι ίδιας βαρυτικής σημασίας). Εναλλακτικά, το Ηλιακό Σύστημα τελειώνει εκεί που το μαγνητικό πεδίο του Γαλαξία γίνεται ισχυρότερο από το μαγνητικό πεδίο του Ηλίου, και δημιουργείται κρουστικό κύμα του λεγόμενου ηλιακού ανέμου (Ηλιόπαυση).

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ: Το ηλιακό σύστημα δημιουργήθηκε από την κατάρρευση ενός τεράστιου μοριακού νέφους πριν από 4,568 δις έτη. Το αρχικό νέφος είχε διαστάσεις ετών φωτός και δημιούργησε πολλά άστρα. Καθώς η περιοχή που θα γινόταν το ηλιακό σύστημα, γνωστή ως προηλιακό νέφος, κατέρρευσε, η διατήρηση της στροφορμής [ορμής περιδίνισης] το ανάγκασε να περιστραφεί ταχύτερα. Το κέντρο στο οποίο συγκεντρώθηκε η περισσότερη μάζα γινόταν όλο και θερμότερο από το δίσκο, ο οποίος το περιέβαλλε. Καθώς το συρρικνώμενο νεφέλωμα περιστρεφόταν, σχηματίστηκε ένας τεράστιος δίσκος διαμέτρου 200 AU με ένα καυτό άστρο στο κέντρο. Οι πλανήτες σχηματίστηκαν από συσσώρευση υλικού από αυτό το δίσκο. Στα επόμενα 50 εκατομ. χρόνια, οι συνθήκες στον Ήλιο επέτρεψαν την έναρξη μιας πυρηνικής σύντηξης [συγχώνευση πυρήνων από φυσικά στοιχεία του Ηλίου] στον πυρήνα του. 10 δισεκατομμύρια χρόνια μετά την πρωτη εμφάνιση του Ηλίου το άστρο μας θα εξελιχθεί σε αυτό που λέει η Αστρονομία “ερυθρό γίγαντα”. Αυτό αναμένεται να συμβεί σε περίπου 4,5-5 δισεκατομμύρια χρόνια και θα σημάνει την αρχή του τέλους του ηλιακού συστήματός μας και της ζωής!

ΕΡΕΥΝΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ: Τις τελυταίες δεκαετίες, με τη βοήθεια των διαστημοσυσκευών, έχουν εξερευνηθεί όλοι οι πλανήτες και σχεδόν 60 από τους φυσικούς δορυφόρους τους. Χάρη σ' αυτές τις απίστευτες εξερευνητικές αποστολές, πολλά προβλήματα που απασχολούσαν την επιστήμη περί σύστασης και προέλευσης των πλανητών έχουν ήδη διευκρινιστεί. Εν έτει 2013 οι επιστήμονες θεωρούν πως έχει αποκαλυφθεί μια μεγάλη ποικιλία χαρακτηριστικών που αποδεικνύουν τη βίαιη εξέλιξη του Ηλιακού συστήματος από τα αρχικά στάδια της δημιουργίας του και ιδίως κατά τις συγκρούσεις του με αστεροειδείς. Οι διαστημικές εξερευνήσεις στα τελευταία 40 χρόνια παρουσιάσαν δεκάδες νέους κόσμους, με τρομακτικές καταιγίδες, δηλητηριώδεις ατμόσφαιρες, πολλαπλά φεγγάρια κ.λπ. Κόσμοι τελείως διαφορετικοί με μόνο ένα κοινό σημείο, τον Ήλιο το άστρο στο οποίο “υπακούν” όλοι αυτοί.

   ΜΕΓΙΣΤΑ ΜΕΓΕΘΗ [“ΡΕΚΟΡ”]: Μια εξαιρετική μελέτη του διευθυντή του Ευγενίδειου Πλανηταρίου, Δ. Σιμοπούλου κατηγοριοποιεί διάφορα μεγέθη του Ηλιακού συστήματος. Μέσα από τη μελέτη αυτή, καθώς και από πληροφορίες που παίρνουμε από διάφορους διαδικτυακούς τόπους (ΝΑΣΑ, κ.ά.) πληροφορούμαστε πως: Η μακρύτερη οροσειρά του Ηλιακού συστήματος βρίσκεται στη Σελήνη, (μήκος 1.500 χλμ). Το ψηλότερο όρος είναι ο Όλυμπος του πλανήτη Άρη. Έχει ύψος 25 χιλιόμετρα, τριπλάσιο των Ιμαλαϊων! Αν ο Όλυμπος του Άρη βρισκόταν στη Γη η βάση του θα κάλυπτε ηπειρωτική Ελλάδα και Αιγαίο μαζί. Η μακρύτερη χαράδρα βρίσκεται επίσης στον Άρη (Μάρινερ, 4.500 χλμ). Αν βρισκόταν στη Γη θα εκτεινόταν από την Πορτογαλίας μέχρι τα Ουράλια. Η μεγαλύτερη επιφανειακή θεμοκρασία παρατηρείται στην Αφροδίτη (480 βαθμοί Κελσίου). Στον αντίποδα, τη χαμηλότερη θερμοκρασία παρουσίαζει ο Τρίτων, δορυφόρος του Ποσειδώνα, με θερμοκρασία 235 βαθμούς Κελσίου υπό του μηδενός. Η μεγαλύτερη διαφορά θερμοκρασίας είναι αυτή που παρατηρείται στον Ερμή, όπου η μέγιστη φτάνει στους 427 β. Κελσίου και η μικρότερη στους μείον 183 β.! Συνολική διαφορά, μεγαλύτερη από 600 βαθμούς! Οι ισχυρότεροι άνεμοι στο Ηλιακό Σύστημα είναι αυτοί που συμβαίνουν στον Ποσειδώνα, των οποίων η ταχύτητα φτάνει τα 2.200 χλμ. την ώρα. Μεγαλύτερος πλανήτης είναι ο Δίας, στο εσωτερικό του οποίου θα ... χωρούσαν όλοι οι άλλοι πλανήτες με τους δορυφόρους τους. Ο Δίας έχει όγκο 1320 φορές τον όγκο της Γης και μάζα 318 φορές τη γήινη μάζα. Αντίθετα ο μικρότερος πλανήτης είναι ο Ερμής. Μεγαλύτερος δορυφόρος είναι ο Γανυμήδης του Δία, που είναι μεγαλύτερος κι απ' τον Ερμή. Ο Κρόνος έχει τους περισσότερους δακτυλίους περιφερόμενων υλικών (10.000), που τον περικλείουν. Έχουν διάμετρο περί τα 1400 μέτρα και ελάχιστο πάχος (μόλις 5 χιλιοστών). Ο Δίας έχει τους περισσότερους δορυφόρους [63], ενώ ο Κρόνος 62 κι ο Ουρανός 27. [Τα στοιχεία αυτά είναι του 2013. Πριν 10 χρόνια οι αστρονόμοι γνώριζαν λιγότερους δορυφόρους]. Η μεγαλύτερη μέρα, δηλαδή η διάρκεια της περιστροφής του πλανήτη γύρω από τον άξονά του, φτάνει τις 243 γήινες μέρες! Έτσι, η μέρα στην Αφροδίτη κρατάει 8 γήινους μήνες! Αντίθετα τη μικρότερη μέρα έχει ο “ωκύπους” Δίας, που ολοκληρώνει τη δική του, δίκην σβούρας περιστροφή του μόλις σε 9 ώρες και 50 λεπτά, του γήινου χρόνου! [Δηλαδή, ο γήινος μήνας στον Δία, θα διαρκούσε 75 ημέρες! Πάντως αν θέλαμε να σβήσουμε κεράκια τούρτας γενεθλίων στον πλανήτη Ποσειδώνα, δε θα προλαβαίναμε να σβήσουμε ούτε ένα! Ο λόγος: η περιφορά του Ποσειδώνα γύρα από τον ήλιο (έτος) διαρκεί 164,8 γήινα έτη!!! Αντίθετα τη μικρότερη διάρκεια περιστροφής περί τον Ήλιο, το μικρότερο δηλαδή έτος, κατέχει ο γειτονικός μας Ερμής που ολοκληρώνει αυτό σε 87,97 γήινες ημέρες. Κι αυτό γιατί ο πλανήτης βρίσκεται πολύ κοντά στον ήλιο. Μεγαλύτερος αστεροειδής του Ηλιακού Συστήματος είναι η Δήμητρα, που βρίσκεται ανάμεσα στις τροχιές του Άρη και του Δία [διάμετρος 940 χλμ.]. Μάλιστα είναι και ο πρώτος αστεροειδής που ανακαλύφθηκε [Πρωτοχρονιά του 1801]. Τέλος ο κομήτης με τη συντομότερη περίοδο εμφάνισης είναι ο Ένκε, που ανακαλύφθηκε το 1786 [επισκέπτεται το Ηλιακό Σύστημα κάθε 3 έτη και τέσσερις μήνες]. Σαν τα παραπάνω μέγιστα μεγέθη και "ρεκόρ" υπάρχουν πολλά. Επιλέξαμε τα σημαντικότερα κατά τη γνώμη μας απ' αυτά, ελπίζοντας να κινήσει το ενδιαφέρον σε ερασιτέχνες ερευνητές να ανακαλύψουν και άλλες τέτοιες πρωτιές!

1. Σύμφωνα με τον ορισμό της Διεθνούς Αστρονομ. Ένωσης, η αστρονομική μονάδα ισούται με 150 δισ. χλμ [149.597.870.700 μέτρα ακριβώς], που είναι περίπου η μέση απόσταση Γης και Ηλίου. Συνεπώς η απόσταση Γης από τον Ήλιο είναι 1 AU.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: