Η Πριγκίπισσα της Ρωσίας Αγία Ελισάβετ Θεοδώροβνα 18/7 + ΒΙΝΤΕΟ Κων/νος Οικονόμου

 

Η Πριγκίπισσα της Ρωσίας Αγία Ελισάβετ Θεοδώροβνα 18/7 + ΒΙΝΤΕΟ

Κων/νος Οικονόμου

   

   ΓΕΝΙΚΑ: Πριν από 20 περίπου χρόνια η Σύνοδος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ανακήρυξε Αγία και νεομάρτυρα την πριγκίπισσα Ελιζαβέτα Φιόντοροβνα Ρομανόβα. Οσο ζούσε, είχε κερδίσει την αγάπη των συμπολιτών της, ενώ τα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης, για πολλούς έγινε το σύμβολο της Ρωσίας που χάθηκε μετά την επανάσταση.

ΝΕΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ: Η Ελιζαβέτα γεννήθηκε στο Ντάρμσταντ το 1864. Ήταν η κόρη του Δούκα του Ντάρμσταντ Λουδοβίκου Δ΄ και εγγονή της βασίλισσας της Αγγλίας Βικτωρίας. Βαφτίστηκε με το όνομα: Ελιζαβέτα Αλεξάνδρα Λουίζα Αλίκη. Από το πρώτο όνομά της και το ρωσικό πατρώνυμο που της δόθηκε, όταν παντρεύθηκε με τον πρίγκιπα Σέργιο Ρομανόφ το 1884, σχηματίστηκε το όνομα, με το οποίο έμεινε γνωστή στην ιστορία. Ο σύζυγός της, αδελφός του τσάρου Αλέξανδρου Γ΄, διορίστηκε το 1891 κυβερνήτης της Μόσχας [κάτι σαν Δήμαρχος]. Τρία χρόνια αργότερα η μικρότερη αδελφή της, Αλεξάνδρα Φιόντοροβνα, έγινε σύζυγος του τελευταίου ρώσου αυτοκράτορα, Νικολάου Β΄. Τὸ 1888 μαζί με το σύζυγό της επισκέφθηκαν τους Αγίους Τόπους για να παρακολουθήσουν τα εγκαίνια του μεγαλοπρεπούς ναού της αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής στον κήπο της Γεθσημανή, ο οποίος ανηγέρθη μὲ δαπάνες του τσάρου αλεξάνδρου Γ' καὶ των αδελφών του, εκ των οποίων ένας ήταν κι ο σύζυγος της ᾽Ελισάβετ, Δούκας Σέργιος. Οι εμπειρίες που έζησε βαθιά στην καρδία της η ᾽Ελισάβετ κατὰ την παραμονή της στη θεοβάδιστη γη, έδωσαν την τελικὴ ώθηση για να εισέλθη στην Ορθοδοξία.

ΔΙΑΚΟΝΙΑ: Το 1891 η Ελιζαβέτα Φιόντοροβνα εγκατέλειψε τη λουθηρανική θρησκεία προσχωρώντας στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Γι’ αυτό, έγραψε στον πατέρα της: “Συνεχώς σκεφτόμουν και διάβαζα και προσευχόμουν στο Θεό να μου υποδείξει το σωστό δρόμο, και κατέληξα στο συμπέρασμα ότι μόνο σε αυτή τη θρησκεία μπορώ να βρω την αληθινή και ισχυρή πίστη στο Θεό, την οποία πρέπει να διαθέτει ένας άνθρωπος ώστε να είναι καλός χριστιανός”. Από τη στιγμή που ο σύζυγός της ανέλαβε το υψηλό αξίωμα στη Μόσχα, αυτή αφιερώθηκε στη φιλανθρωπία, βοηθώντας τους φτωχούς και τους πάσχοντες μέσω ενός ταμείου που είχε δημιουργήσει. Το 1892 οργάνωσε μια φιλανθρωπική κοινότητα με την ονομασία Ελιζαβέτα, σκοπός της οποίας ήταν η περίθαλψη βρεφών απόρων μητέρων, τα οποία έως τότε στέλνονταν σε αναμορφωτήριο της Μόσχας. Επίσης συμμετείχε ενεργά στις δραστηριότητες της Παλαιστινιακής κοινότητας, η οποία εκπροσωπούσε τα συμφέροντα της Ρωσίας, αλλά και γενικότερα της Ορθοδοξίας, στους Αγίους Τόπους. Προέδρευε σε αυτή ο σύζυγός της. Ωστόσο, αφιέρωσε ολοκληρωτικά τον εαυτό της στη διακονία των πασχόντων ανθρώπων ύστερα από την τραγωδία της 4ης Φεβρουαρίου 1905, όταν ο αναρχικός Ιβάν Καλιάεφ πέταξε μια χειροβομβίδα στην άμαξα του συζύγου της, επιφέροντας στον κυβερνήτη ακαριαίο θάνατο. Η Ελιζαβέτα Φιόντοροβνα επισκέφτηκε τον Καλιάεφ στη φυλακή και τον συγχώρεσε, χαρίζοντάς του κατά τον αποχαιρετισμό ένα Ευαγγέλιο. Ζήτησε επίσης από τον αυτοκράτορα να δώσει χάρη στον Καλιάεφ, αλλά το αίτημά της δεν ικανοποιήθηκε. Η βασίλισσα Όλγα, εξαδέλφη του θανόντος Σεργκέι Αλεξάντροβιτς, έγραψε: “Πρόκειται για μια θαυμάσια, Αγία γυναίκα, που φαίνεται ότι είναι άξια να σηκώνει τον βαρύ σταυρό, ο οποίος την πηγαίνει όλο πιο ψηλά”.

ΜΟΝΑΧΗ: Λίγο καιρό μετά το θάνατο του συζύγου της, η Ελιζαβέτα Φιόντοροβνα πούλησε τα κοσμήματά της (δίνοντας στο δημόσιο ταμείο το τμήμα εκείνο που ανήκε στην οικογένεια των Ρομανόφ), και με τα χρήματα που έλαβε αγόρασε στην οδό Μπολσάγια Ορντίνκα ένα μεγάλο οικόπεδο με τέσσερα σπίτια και μεγάλο κήπο όπου εγκαταστάθηκε η Αδελφότητα της Αγίας Μάρθας και Μαρίας την οποία ίδρυσε το 1909 [μοναστήρι φιλανθρωπικής δραστηριότητας που παρείχε και ιατρική περίθαλψη]. Η ζωὴ της αγίας στο μοναστήρι ήταν άκρως ασκητική. Σε αντίθεση με τα πολυτελή κρεβάτια και τα πλούσια γεύματα που απολάμβανε στὰ βασιλικὰ ανάκτορα, τώρα ξεκουραζόταν σε ξύλινο κρεβάτι, χωρίς στρώμα, ενώ νήστευε με μεγάλη αὐστηρότητα. Παρ' όλα αυτά, δεν απαιτούσε απὸ τις αδελφὲς να ακολουθούν το παράδειγμά της σ' αυτὸ το σημείο, αλλὰ σαν μητέρα φρόντιζε να τους παρέχει ολα τα αναγκαία για τη διατροφὴ και την ανάπαυσή τους. Η ίδια δεν έδινε περισσότερο απὸ 3 ώρες ύπνο στο κουρασμένο της σώμα. Ξυπνούσε τα μεσάνυχτα και προσευχόταν για ώρες ενώ εν συνεχεία επισκεπτόταν τους θαλάμους του νοσοκομείου. Αν συναντούσε κάποιο ασθενή που υπέφερε, αγρυπνούσε στο πλευρό του σαν φύλακας άγγελος, προσπαθώντας να τον παρηγορήσει ανακουφίζοντας τους πόνους του. 

   Σύμφωνα με τα σχέδια της Ελιζαβέτας, η αδελφότητα θα έπρεπε να παρέχει ολοκληρωμένη πνευματική, εκπαιδευτική και ιατρική βοήθεια στους απόρους, στους οποίους συχνά δεν έδιναν μόνο τροφή και ενδυμασία, αλλά τους βοηθούσαν και στην εξεύρεση εργασίας. Συχνά οι αδελφές προσπαθούσαν να πείσουν τις οικογένειες που δεν μπορούσαν να προσφέρουν στα παιδιά τους μια φυσιολογική ανατροφή (για παράδειγμα, επαγγελματίες ζητιάνοι, μέθυσοι κλπ), να δώσουν τα παιδιά στην αδελφότητα όπου αυτά έβρισκαν φροντίδα,μάθαιναν γράμματα και κάποια τέχνη. Η κοινότητα απέκτησε νοσοκομείο, εξωτερικά ιατρεία, φαρμακείο, όπου μέρος των φαρμάκων χορηγούνταν δωρεάν, ξενώνα, δωρεάν σίτιση και πολλούς άλλους χώρους. Είχε μάλιστα ορίσει σε κάποιες αδελφὲς να τελούν συνεχείς ακολουθίες σε ένα ήσυχο παρεκκλήσι της μονής για τη στήριξη των ψυχών των αποθανόντων ασθενών. Τις νύχτες φρόντιζε τους βαριά άρρωστους ή διάβαζε το ψαλτήρι δίπλα στους νεκρούς, ενώ τη μέρα μαζί με άλλες μοναχές, τριγυρνούσε στις φτωχότερες συνοικίες. Επισκέπτονταν μόνη ακόμη και την αγορά Χιτρόφ, το μέρος με τη μεγαλύτερη εγκληματικότητα στη Μόσχα, βγάζοντας από εκεί μικρά παιδιά. Στο μέρος αυτό την σέβονταν πολύ για την αξιοπρέπεια που τη χαρακτήριζε και τη φιλική της στάση απέναντι στους ανθρώπους που έμεναν σε παράγκες. Στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου βοηθούσε ενεργά το ρωσικό στρατό, συμπεριλαμβανομένων και των τραυματιών στρατιωτών. Προσπάθησε να βοηθήσει και τους αιχμαλώτους στα νοσοκομεία, αλλά την κατηγόρησαν για συνεργεία με τους Γερμανούς. Ήταν πολύ αρνητική απέναντι στο Ρασπούτιν, παρότι δεν τον είχε συναντήσει ποτέ. Τη δολοφονία του Ρασπούτιν τη θεώρησε ως «πατριωτική πράξη». Στο μεταξύ το μοναστήρι είχε φτάσει να έχει από 6 μοναχές που ήταν αρχικά τις εκατό στα 1914.

Η ΩΡΑ ΤΩΝ ΜΠΟΛΣΕΒΙΚΩΝ: Όταν ήρθαν στην εξουσία οι Μπολσεβίκοι, αρνήθηκε να εγκαταλείψει τη Ρωσία, υπογράφοντας έτσι τη θανατική της καταδίκη. Ο Λένιν, γνωρίζοντας τη μεγάλη αγάπη που έτρεφε ο λαὸς στην αγία, και φοβούμενος λαϊκὴ αντίδραση, φρόντισε να γίνει η σύλληψή της αθόρυβα, με κάθε μυστικότητα. Πράγματι, την τρίτη τού Πάσχα, μέσα στον πανικὸ που δημιούργησε στις αδελφὲς η παρουσία στρατιωτών του Κόκκινου Στρατού στη μονή, η ᾽Ελισάβετ συνελήφθη γρήγορα χωρίς να προλάβει να δώσει οδηγίες στις μοναχὲς που ξέσπασαν σε γοερὰ και τρομοκρατημένα κλάματα μπροστά στην απαγωγή της αγαπημένης τους πνευματικής μητέρας και προστάτιδος. Στα τριάντα λεπτὰ που της δόθηκαν για νὰ ετοιμαστεί, μάζεψε τις αδελφὲς στο Ναό καὶ προσπάθησε να τους δώσει την ελπίδα ότι θα επέστρεφε σύντομα, παρ' όλο που γνώριζε το τέλος που την περίμενε. Έτσι, την άνοιξη του 1918 φυλακίστηκε και εξορίστηκε από τη Μόσχα στο Περμ. Το Μάιο του 1918 μαζί με άλλους Ρομανόφ, τη μετέφεραν στο Αικατερινμπούργκ και μετά από δυο μήνες την έστειλαν στην πόλη Αλαπάεβσκ. Παρά τις απανωτές δυστυχίες δεν έχανε το ηθικό της και στα γράμματά της προς τις άλλες αδελφές, τις προέτρεπε να φυλάξουν την πίστη στο Θεό και στον συνάνθρωπό τους. Τη νύχτα προς τις 18 Ιουλίου 1918 η μεγάλη πριγκίπισσα Ελιζαβέτα Φιόντοροβνα βρήκε το θάνατο από τους Μπολσεβίκους, οι οποίοι την πέταξαν σε ένα ορυχείο κοντά το Αλαπάεβσκ.

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΛΙΣΣΑΒΕΤ: Στο εγκαταλελειμμένο ορυχείο υπήρχε λάκκος βάθους 60 μέτρων. Σπρώχνοντας και χτυπώντας τους κρατουμένους οι στρατιώτες άρχισαν να ρίχνουν τα θύματα ένα ένα στο λάκκο πιστεύοντας οτι θα πνίγονταν στο νερὸ που υπήρχε μέσα. Πρώτη ρίχθηκε στο λάκκο η Ελισάβετ, η οποία σφραγιζόταν με το σημείο τύῦ Σταυρού, προσευχόμενη δυνατά λέγοντας “άφες αυτοις, Κύριε, ου γὰρ οίδασι τι ποιούσι”. Μετὰ ρίχθηκαν και οι υπόλοιποι. Ο Δούκας Σέργιος προσπάθησε να αντισταθεί κι έτσι, αφού τον πυροβόλησαν, τον έριξαν στο λάκκο νεκρό. Ένας χωρικὸς έτυχε να βρίσκεται κοντὰ στη σκηνὴ του μαρτυρίου παρακολουθώντας κρυφὰ όσα συνέβησαν τα ξημερώματα της 18ης Ιουλίου. Στὴ συνέχεια διηγήθηκε με λεπτομέρεια την εξέλιξη των γεγονότων στο μαρτυρικὸ ορυχείο. Κατὰ τη μαρτυρία του, όταν οι στρατιώτες αντιλήφθηκαν απὸ βογγητὰ των θυμάτων ότι δεν πνίγηκαν, έριξαν στο λάκκο μία χειροβομβίδα. ῾Ως απάντηση απὸ το βάθος άρχισε ν΄ακούγεται ο χερουβικὸς ύμνος! Κυρίως ξεχώριζε η φωνὴ της αγίας. Έριξαν τότε κι άλλες χειροβομβίδες, μα οι ψαλμωδίες συνεχίζονταν. Αυτὴ τὴ φορὰ έψελναν το “Σώσον Κύριε τον λαόν σου”. Τέλος οι στρατιώτες άναψαν φωτιὰ στο στόμιο του ορυχείου ελπίζοντας να αποτελειώσουν έτσι το έργο τους με τον καπνὸ που θα εισέρρεε στο λάκκο. Τελικὰ μόνο ενα απὸ τα θύματα βρήκε το θάνατο απὸ τις χειροβομβίδες. Οι υπόλοιποι πέθαναν αργὰ και οδυνηρὰ απὸ πείνα, δίψα, πόνους και τραύματα. ΗΕγία Ελισάβετ δὲν έφθασε στον πυθμένα του λάκκου γιατί η πτώση της διακόπηκε απὸ κορμοὺς ξύλων που προεξείχαν. Κοντά της έπεσε ο νεαρὸς δούκας Ιωάννης τραυματίζοντας το κεφάλι του. Η αγία παρ' όλο που υπέφερε απὸ τα τραύματά της, ακόμη και τὴν ύστατη αυτὴ στιγμή, προσπάθησε να προσφέρει βοήθεια στον τραυματισμένο. Χρησιμοποίησε το ύφασμα του μοναχικού καλύμματος της κεφαλής της για να επιδέση το τραύμα του ᾽Ιωάννη, ώστε να ανακουφίσει κάπως τους πόνους του. Ήταν το τελευταίο έργο ελέους που επιτέλεσε η αγία στοε ἐπίγειο βίο της.

ΕΥΡΕΣΗ ΤΟΥ ΛΕΙΨΑΝΟΥ ΚΑΙ ΤΑΦΗ: Στις 31 Οκτωβρίου ο Λευκός Στρατός, αντίπαλος των Μπολσεβίκων, κατέλαβε το Αλαπάεβσκ και βρήκε τα σώματα των μαρτύρων. Δίπλα οτὸ λείψανο της αγίας βρέθηκαν δύο χειροβομβίδες, οι οποίες παραδόξως δεν εξερράγησαν. Ο Θεὸς οικονόμησε ώστε το αγιασμένο σώμα της οσιομάρτυρος να μη διαμελισθεί, αλλὰ να μείνει ακέραιο για νὰ δοθεί ως ιερός θησαυρὸς στο πλήρωμα της Εκκλησίας. Τις σωρούς των νεκρών τις έβγαλαν από το ορυχείο και λόγω της επίθεσης του Κόκκινου Στρατού τις μετέφεραν συνεχώς όλο και πιο μακριά προς τα ανατολικά. Τον Απρίλιο του 1920 έφτασαν στο Πεκίνο, όπου τα δύο φέρετρα, της μεγάλης πριγκίπισσας και της μοναχής Βαρβάρας, μεταφέρθηκαν στη Σαγκάη και κατόπιν με πλοίο στο Πορτ Σάιντ. Τέλος, τα φέρετρα έφτασαν στην Ιερουσαλήμ. Την ταφή που έγινε τον Ιανουάριο του 1921 δίπλα από το ναό της Αγίας Μαρίας Μαγδαληνής στη Γεσθημανή, που είχε χτιστεί με χρήματα της Παλαιστινιακής κοινότητας, της οποίας αυτή ηγήθηκε, τέλεσε ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Δαμιανός. Κατ’ αυτό τον τρόπο εκπληρώθηκε η επιθυμία της πιο σπουδαίας πριγκίπισσας, της Ελιζαβέτας, να ταφεί στους Άγιους Τόπους, όπως είχε ζητήσει στη διάρκεια του πρώτου της προσκυνήματος εκεί το 1888.

ΑΝΑΚΟΜΙΔΗ - ΑΓΙΟΠΟΙΗΣΗ: ῾Η ανακομιδὴ των λειψάνων έγινε την Πρωτομαγιά του 1982. Όταν ανοίχθηκαν τα φέρετρα της αγίας και της μοναχής Βαρβάρας, εξήλθε μία άρρητη ευωδία σφραγίζοντας την αγιότητα των δύο νεομαρτύρων. Τα πόδια και τα πέλματα της αγίας ᾽Ελισάβετ ήταν άθικτα καθὼς και ο εγκέφαλός της μέσα στο κοίλωμα της τιμίας κάρας της. Το 1992, αμέσως μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος, έγινε η ανακήρυξη της Ελιζαβέτας ως νεομάρτυρος και το διάστημα 2004-2005 τα λείψανά της μεταφέρθηκαν σε διάφορες περιοχές της Ρωσίας, στις Βαλτικές και σε άλλες χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, όπου τα προσκύνησαν περισσότεροι από 7 εκατομμύρια πιστοί. Στη Μόσχα, η μνήμη της Αγίας τιμήθηκε στο μοναστήρι της Αγίας Μάρθας και Μαρίας που αυτή είχε ιδρύσει και το οποίο το 2006 επεστράφη εξ ολοκλήρου στη Ρωσική Εκκλησία. Στην αυλή του στήθηκε μνημείο στην Ελιζαβέτα Φιόντοροβνα. Το σημαντικότερο μνημείο όμως για τη μεγάλη Αγία είναι το γεγονός ότι στη Μονή λειτουργεί ακόμη σχολείο για ορφανά κορίτσια, φιλανθρωπικό συσσίτιο και υπηρεσία υποστήριξης, ενώ οι αδελφές της μονής εργάζονται σε στρατιωτικά νοσοκομεία. Κάτι που σημαίνει, ότι το άγιο έργο που αυτή είχε ξεκινήσει, θα συνεχιστεί και στο μέλλον.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Οι Άγιοι Κήρυκος και Ιουλίτη [15 Ιουλίου] + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου

 

Οι Άγιοι Κήρυκος και Ιουλίτη [15 Ιουλίου] + ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου 

   

   ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ: Η αγία Ιουλίττη έζησε την εποχή του αυτοκράτορα Διοκλητιανού. Καταγόταν από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας. Επειδή όμως τότε κυριαρχούσε ο διωγμός κατά των χριστιανών, πήρε το γιο της τον Κήρυκο, μόλις τριών ετών, και πήγε στην Σελεύκεια και στην συνέχεια στην Ταρσό της Συρίας. Αλλά και εκεί συνάντησε την ίδια κατάσταση. Στην Ταρσό συνελήφθη από τον τοπικό ηγεμόνα Αλέξανδρο, ο οποίος την υπέβαλε σε φρικτά βασανιστήρια μπροστά στο παιδί της. Στην συνέχεια προσπάθησε να φέρει με το μέρος του τον μικρό. Το παιδάκι όμως δεν δεχόταν και μάλιστα αφού επικαλέστηκε το όνομα του Χριστού, έδωσε μία δυνατή κλωτσιά στην στον ηγεμόνα. Αυτός εξοργίστηκε τόσο πού πέταξε τον μικρό Κήρυκο από τα σκαλιά σπάζοντας το κρανίο του. Μ` αυτόν τον τρόπο έλαβε το στεφάνι του μαρτυρίου ο μικρός Κήρυκος. Η δέ μητέρα του μετά από λίγο, αφού υπεβλήθη σε πολλά και φρικτά βασανιστήρια, που τα υπέμεινε γεναία, παρέδωσε με τη σειρά της το πνεύμα της στον Χριστό.

AΠΟΛΥΤΙΚΙΟ: “Η λογική Χριστού αμνάς Ιουλίττα, συν τριετεί αμνω αυτής τω Κηρύκω, δικαστικού προ βήματος παρέστησαν, ευθαρσώς κηρύττοντες, την Χριστώνυμον κλήσιν· ουδόλως επτοήθησαν, απειλάς των τυράννων, και στεφηφόροι νυν εν ουρανοίς, αγαλλιώνται, Χριστώ παριστάμενοι.”

Απόδοση: Η αγία μάρτυς Ιουλίττα, που μοιάζει με λογική αμνάδα, μαζί με τον μόλις τριών ετών υιό της Κήρυκο, που μοιάζει με άκακο αμνό, στάθηκαν μπροστά στο δικαστικό βήμα του τυράννου, κηρύττοντας με θάρρος την πίστη του Χριστού. Δεν δείλιασαν καθόλου μπροστά στις απειλές των αρχόντων. Και τώρα στεφανωμένοι για το μαρτύριό τους στον ουρανό, χαίρονται καθώς βρίσκονται δίπλα στο Χριστό.

ΚΟΝΤΆΚΙΟ: “Εν αγκάλαις φέρουσα η χριστομάρτυς, Ιουλίττα Κήρυκον, εν τω σταδίω μητρικώς, αγαλλομένη εκραύγαζε· Συ των Μαρτύρων, Χριστέ το κραταίωμα.”

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ:

Τυφώνες [γενικά στοιχεία]+ ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

 

Τυφώνες [γενικά στοιχεία]+ ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

   

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: Ένα μετεωρολογικό φαινόμενο ιδιαίτερα φοβερό στις τροπικές ζώνες, ο τυφώνας, είναι ένας μηχανισμός της φύσης ασύλληπτης δύναμης. Οι άνεμοι πού τον συνοδεύουν μπορούν να ξεπερνούν τΑ 300 χιλιόμετρα την ώρα, οπότε κατανοούμε το μέγεθος των δυνάμεων πού ασκεί στο διάβα του και τα δυνητικά καταστροφικά αποτελέσματα. Άλλωστε και το όνομά του, «τυφών», δανεισμένο από την ελληνική μυθολογία αντικατοπτρίζει τις φοβερές ιδιότητές του. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Τυφών, γιος της Γαίας και του Ταρτάρου και σύντροφος της Έχιδνας, ήταν τέρας με μορφή ανθρώπου και θηρίου μαζί. Είχε 100 κεφάλια και γλώσσες. Φωτιά εκτοξευόταν απ’ τα μάτια του ενώ φοβερές κραυγές βγαίναν απ' τα σωθικά του. Ο τυφών, για να επανέλθουμε στη Μετεωρολογία, είναι τύπος τροπικού κυκλώνα (χαμηλό βαρομετρικό), ειδικού δηλαδή καιρικού συστήματος με έντονες καταιγίδες και καθορισμένη επιφανειακή κυκλοφορία, με φορά σύμφωνη με την κίνηση των δεικτών του ρολογιού. Γεννιέται συνήθως στις τροπικές περιοχές του νοτίου ημισφαιρίου [Νότια του Ισημερινού και Βόρεια του τροπικού του Αιγόκερω].

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ: Οι τυφώνες ταξινομούνται σε 5 κατηγορίες, ανάλογα με τις ταχύτητες των ανέμων που τους συνοδεύουν, με την κατηγορία 1 να έχει τους ασθενέστερους ανέμους (74-95 μίλια την ώρα) και την κατηγορία 5 τους ισχυρότερους (πάνω από 155 μίλια την ώρα). Όταν η ταχύτητα των ανέμων ξεπερνά τα 39 μίλια την ώρα στον κυκλώνα αποδίδουν ένα όνομα πού περιλαμβάνεται σε 6 καταλόγους ονομάτων πού συντάσσει Διεθνές Συνέδριο Μετεωρολόγων. Παλαιότερα για την απόδοση ονόματος χρησιμοποιούσαν την ημέρα πού συνέβαινε. Π.χ. ο τυφών που κτύπησε το Πουέρτο Ρίκο στις 13/9/1876 πήρε το όνομα του εορτάζοντος αγίου της μέρας, Σαν Φελίπε. Αργότερα, στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καθιερώθηκαν μόνο γυναικεία ονόματα. Από το 1978 όμως καθιερώθηκαν νέοι κατάλογοι πού περιλαμβάνουν και αρσενικά ονόματα.

  ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ: Συνήθως οι τυφώνες δημιουργούνται καλοκαίρι – φθινόπωρο για τις τροπικές περιοχές του Ατλαντικού ωκεανού, με κορύφωση τα μέσα Αυγούστου έως τέλη Οκτωβρίου. Προηγούνται των τυφώνων πάντα ατμοσφαιρικές διαταραχές πάνω από θερμά νερά, πού οφείλονται σε τροπικά κύματα πού έρχονται από τις ακτές της Αφρικής και στην σύγκρουση ανέμων πού πνέουν από αντίθετες κατευθύνσεις προσδίδοντας περιστροφική και ανοδική κίνηση στον αέρα. Αλλά και ψυχρά μέτωπα υπό ορισμένες προϋποθέσεις μπορούν να προκαλέσουν τυφώνα. Ας δώσουμε ένα παράδειγμα: Τα θερμά επιφανειακά νερά του ωκεανού [τουλάχιστον 26 βαθμοί Κελσίου μέχρι βάθους 50 μέτρων] τροφοδοτούν με θερμότητα και υγρασία τον αέρα της περιοχής που έχει συνήθως χαμηλές πιέσεις και γενικότερη αστάθεια. Ο αέρας με τη σειρά του αρχίζει να ανεβαίνει. Καθώς η υγρασία συμπυκνώνεται σε σταγόνες, πρόσθετη ενέργεια εκλύεται, πού ενισχύει την ανάπτυξη κατακόρυφης ανάπτυξης νεφών. Οι κορυφές των καταιγιδοφόρων αυτών νεφών ανυψώνονται περισσότερο στην ατμόσφαιρα με αυξανόμενη ταχύτητα.

 Η ανοδική αυτή κίνηση του αέρα μοιάζει με καμινάδα πού «ρουφά» τον αέρα στο εσωτερικό της και τον σπρώχνει προς τα πάνω. Οι ασθενείς άνεμοι που επικρατούν ψηλά δεν διαλύουν τις καταιγίδες αλλά διευκολύνουν την ενίσχυσή τους. Οι άνεμοι κοντά στην επιφάνεια, υποβοηθούμενοι από την περιστροφή της Γης, παίρνουν μορφή έλικας και, όπως στις τουρμπίνες η στροβίλωση του αέρα επιταχύνει την κίνησή του, έτσι και στο εσωτερικό της «καμινάδας», επιταχύνεται η ανοδική κίνηση. Τότε περισσότεροι υδρατμοί προσροφούνται και ωθούνται προς τα πάνω με νέα έκλυση θερμικής ενέργειας και περαιτέρω ενίσχυση της βιαιότητας των ανέμων. Έτσι, καθώς εξελίσσεται το φαινόμενο, η δύναμή του αυξάνει ραγδαία, καθώς τροφοδοτείται συνεχώς με υδρατμούς ενώ η εξασθένησή του αρχίζει, όταν σταματήσει αυτή η τροφοδοσία. Αυτό θα συμβεί όταν ο τυφώνας μετακινηθεί σε ψυχρά νερά ή εγκαταλείψει την θάλασσα και διασχίσει ηπειρωτικές περιοχές. Η ξηρά, εκτός του ότι στερεί τον τυφώνα από τά “καύσιμά” του δηλαδή τους υδρατμούς, επί πλέον του περιορίζει την επιφανειακή κυκλοφορία με το φαινόμενο της τριβής. Τα στάδια του τυφώνα κατά σειρά είναι: α΄το χαμηλό βαρομετρικό (tropical depression), β΄ η τροπική θύελλα (tropical Storm Fran) και γ΄ ο τυφώνας (Hurricane). Η θύελλα γίνεται τυφώνας όταν οι συνοδοί άνεμοι ξεπεράσουν τά 74 μίλια την ώρα [119 χλμ/ώ]. Σ’ αυτή τη φάση σχηματίζεται και το περίφημο «μάτι του κυκλώνα». Επειδή στο κέντρο του συστήματος ο αέρας βυθίζεται γρήγορα, στεγνώνει από τους συμπυκνωμένους υδρατμούς, ξηραίνεται και θερμαίνει την περιοχή. Έτσι, έχουμε το εξής παράδοξο: ενώ η ευρύτερη περιοχή μαίνεται από λυσσώδεις ανέμους που μπορούν να ξεπερνούν τα 360 χιλιόμετρα την ώρα, ξεσηκώνοντας γιγαντιαία κύματα, ενώ σφοδρότατη βροχόπτωση μαστιγώνει ανελέητα την αγριεμένη θάλασσα, στο κέντρο αυτής της «κόλασης», μια μικρή ζώνη απολαμβάνει ανέφελη ηρεμία, υπό το φύσημα μιας μικρής αύρας! Αυτό είναι το «μάτι του κυκλώνα» διαμέτρου 35 – 75 χιλιόμετρων!

  ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΤΥΦΩΝΑ: Επεκτείνοντας την ανατομία ενός τυφώνα, εκτός από το μάτι, διακρίνουμε τις ζώνες βροχόπτωσης (rainbands) και την περιοχή-τοίχο (eyewall) μεταξύ ματιού και ζωνών βροχόπτωσης. Ο αέρας κινείται ελικοειδώς, χαμηλά αριστερόστροφα ενώ στις πάνω περιοχές δεξιόστροφα. Στο καθαυτό κέντρο, όπως αναφέραμε, ο αέρας βυθίζεται σχηματίζοντας το μάτι. Η περιοχή πού περιβάλλει το μάτι μοιάζει με πυκνό στερεό τοίχο (Eyewall) και απαρτίζεται από πυκνά νέφη. Στα σημεία αυτά του τοίχου εμφανίζονται οι ισχυρότεροι άνεμοι του συστήματος. Οι ζώνες βροχόπτωσης εκτείνονται σε εκατοντάδες χιλιόμετρα από το κέντρο. Στον τυφώνα Andrew's, για παράδειγμα, [1992], έφτασε μόνο τα 185 χιλιόμετρα ενώ στον τυφώνα Gilbert [1988] ξεπέρασε τα 900 χιλιόμετρα! Δηλαδή ένας τυφώνας μπορεί να εκτείνεται σε περιοχή πού φτάνει ή ξεπερνά τα 1000 χιλιόμετρα. Η ζωή του μπορεί να διαρκεί περισσότερο από δύο εβδομάδες πάνω απ’ τον ωκεανό, ενώ μπορεί να “ταξιδέψει” σε ολόκληρη την ακτή του Ατλαντικού. Όμως, η έκταση πού καταλαμβάνει δεν είναι ασφαλές κριτήριο για την ένταση ενός τυφώνα. Έτσι ο τυφώνας Andrew, πού ήταν ο καταστρεπτικότερος τυφώνας του 20ου αιώνα, καταλάμβανε μικρή σχετικά έκταση. Η ταχύτητα και η διαδρομή πού ακολουθεί ο τυφώνας εξαρτάται από τις περίπλοκες αλληλεπιδράσεις του ωκεανού με την ατμόσφαιρα καθώς και τις αλληλεπιδράσεις με άλλα καιρικά συστήματα πού υπάρχουν στην περιοχή καθιστώντας δύσκολη κάθε πρόβλεψη. Η ταχύτητα μετακίνησής του πάντως είναι τάξης πολλών δεκάδων χιλιομέτρων την ώρα. Σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ακόμη ότι η δεξιά πλευρά του τυφώνα, καθώς αυτός κινείται, είναι η πλέον επικίνδυνη λόγω της ενίσχυσης των ανέμων από την ατμοσφαιρική κυκλοφορία. Έτσι, στη δεξιά πλευρά του τυφώνα καθώς αυτός κινείται, οι άνεμοι έχουν σχεδόν διπλάσια ταχύτητα.

  ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ-ΜΕΛΕΤΗ: Οι τυφώνες παρακολουθούνται με διάφορα μέσα, όπως δορυφόρους, πλοία, αεροπλάνα, ραδιοβολίδες, ραντάρ και επίγειους σταθμούς παρατήρησης. Όλες οι συλλεγόμενες πληροφορίες, οδηγούνται σε μεγάλους υπολογιστές όπου διαμορφώνονται μαθηματικά μοντέλα εξομοίωσης του τυφώνα, για περαιτέρω μελέτη αυτών με σκοπό την αύξηση των επιστημονικών γνώσεων, αλλά και για την πρόβλεψη της γέννησης και της πορείας τυφώνων. Με τις μελέτες αυτές δεν έχει διαπιστωθεί περιοδικότητα των τυφώνων, ούτε έχουν επινοηθεί τρόποι μακροχρόνιας πρόβλεψης, δηλαδή πού και πότε θα κτυπήσει τυφώνας. Επομένως οι περιοχές πού συνήθως πλήττονται θα εξακολουθούν να υφίστανται τις συνέπειες που εκδηλώνονται με θύελλες, ισχυρούς ανέμους, κατακλυσμιαίες βροχοπτώσεις, πλημμύρες και ανεμοστροβίλους. Τά συνήθη αποτελέσματα, βέβαια, είναι εκτεταμένες καταστροφές σε περιουσιακά στοιχεία αλλά και ανθρώπινες απώλειες, ανάλογα με την κατηγορία του τυφώνα αλλά και με την περιοχή πού τον υφίσταται, αφού ελευθερώνεται ενέργεια ισοδύναμη έκρηξης πολλών ατομικών βομβών. Οι περισσότερες ανθρώπινες απώλειες οφείλονται στην τεράστια ποσότητα υδάτων που πέφτουν στις παράκτιες περιοχές ωθούμενες από τους ανέμους. Ο φονικότερος τυφώνας ήταν του 1970 στο δέλτα του Γάγγη στο Μπαγκλαντές, όπου 1.000.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Η ίδια περιοχή επλήγη ξανά το 1991 με 138.000 νεκρούς. Ακολουθεί πίνακας με την ταξινόμηση των τυφώνων σύμφωνα με την κλίμακα Saffir/Simpson.

Κατηγορία 1: Άνεμοι: 74-95 μίλια/ώρα [119-152 χλμ/ώ.]. Καμμιά ζημιά στις οικοδομές. Μικροζημιές σε μη στερεωμένα κινητά σπίτια, θάμνους και δέντρα, μικροπλημμύρες σε παράκτιες περιοχές με μικρές ζημιές.

Κατηγορία 2: Άνεμοι: 96-110 μίλ./ώ [153-176 χλμ/ώ]. Ζημιές σε υλικά οροφών, πόρτες και παράθυρα. Σημαντικές ζημιές σε βλάστηση, κινητά σπίτια, κλπ. Ζημιές από πλημμύρες σε αποβάθρες.

Κατηγορία 3: Άνεμοι: 111-130 μίλ./ώ [177-210 χλμ/ω.]. Μερικές ζημιές στη δομή μικρών κατοικιών και βοηθητικές εγκαταστάσεις. Η παράκτια πλημμύρα καταστρέφει μικρές κατασκευές και τα επιπλέοντα συντρίμμια καταστρέφουν μεγαλύτερες. Μπορεί να υπάρξουν εκτεταμένες ζημίες και στην ενδοχώρα.

Κατηγορία 4: Άνεμοι: 131-155 μίλ./ώ [211-243 χλμ/ώ.]. Περισσότερες ζημιές με πιθανές καταρρεύσεις μικρών κατοικιών. Μεγαλύτερες καταστροφές στις παραλίες. Πλημμύρες εκτεταμένες.

Κατηγορία 5: Άνεμοι: από 155 μίλ./ώ και πάνω [πάνω από 244 χλμ/ώ]. Πλήρεις καταστροφές σε κατοικίες και βιομηχανικά κτίρια. Μεγάλες καταστροφές από πλημμύρες κυρίως σε χαμηλά σπίτια. Η εκκένωση περιοχών είναι πολύ πιθανή.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Γράφει ο Γιάννης Φρύδας ΣΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΤΟΥ ΓΙΑνΗ 2 Ντομάτες και γιαούρτια

 Γλώσσα, καυτερή μου γλώσσα, άνοιξε πες μας καμπόσα…

Και προσοχή, μη ρίξετε στη γλώσσα μου πιπέρι!

Θα γίνει καυτερότερη, κανέναν δε συμφέρει…

(καφετζής)

Γράφει ο Γιάννης Φρύδας

ΣΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΤΟΥ ΓΙΑνΗ 2

Ντομάτες και γιαούρτια

Η υποδοχή την οποία έτυχε το πρώτο μακροσκελές και κουραστικό κείμενο, που
φιλοξενήθηκε στο Katafylli.gr, ήταν κάτι που δεν περίμενα. Με συγκίνησε, αλλά και
με φόβισε. Γιατί με φόβισε; Γιατί έφταναν αυθορμήτως οι θιγόμενοι κι άλλος πέταγε
ντομάτες, άλλος γιαούρτι, κιότεψα… Είκοσι εφτά κιλά σάλτσα έβγαλα κι από
γιαούρτι ούτε στη στάνη του Μαλαμούλη δεν είχαν τόσο. Πέταγαν και λεμόνια αλλά
στυμμένα. Το πετάει ο άλλος το λεμόνι άστιφτο; Δυόμισι ευρώ κάνει το κιλό. Είναι
απ’ την Αργεντινή, σου λέει ο μανάβης. (Ε, καλά, με τόσα λεφτά αγοράζω και παίχτη
απ’ την Αργεντινή, φτηνότερα θα μου έρθει.
Άλλοι με έπαιρναν τηλέφωνο και με απειλούσαν: «Δε θα σε τρακάρουμε πουθενά;»
μου έλεγαν, «θα σε ξεμεσιάζουμε…». Παραιτήθηκε και ο Τόσκας τώρα, ποιος θα με
προστατέψει;
Άρχισα κι εγώ τα γνωστά… Δεν ήθελα να πω αυτό. Δεν το καταλάβατε καλά. Ο
δαίμων του Καταφυλλίου φταίει. Και κάτι γενόσημα χάπια που παίρνω με πείραξαν,
γιατί ήταν ληγμένα. Να τα μπαλώσω όπως όπως, καταλαβαίνετε…
Επαναφέρω την πρότασή μου: Πόσα δίνετε να μην ξαναγράψω; Το χρέος της
πατρίδας δεν πληρώνεται, μην κρατάτε τα λεφτά σας γι’ αυτό, δώστε τίποτε
τουλάχιστον να πληρώσετε το δικό μου χρέος και… σαουριάζω, δε σας ξαναενοχλώ.
Ένα ν μικρό και πολύ σου πέφτει…
Όσοι διαβάσατε το προηγούμενο Καφενείο, θυμάστε που βρήκα και κράτησα το Ν
του Βαρουφάκη. Την άλλη μέρα, είδα έναν φάκελο κάτω απ’ την πόρτα. Αμάν, λέω,
κι άλλος λογαριασμός… Ανοίγω, βρίσκω ένα σημείωμα μέσα. Έγραφε: «Ο δικός σου
εγκέφαλος είναι τόσο λίγος που δεν χρειάζεται τρία Ν για να οξυγονώνεται. Ένα ν
μικρό και πολύ σου πέφτει» και αντί για υπογραφή ένα ΟΜΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ και
τίποτε άλλο…
Ου ένφιας κι ου φιπιάς
Ο Οδυσσέας πέρασε, λέει, τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη. Σιγά το κατόρθωμα!... Δεν
είδε θηρία σαν τον ΕΝΦΙΑ και τον ΦιΠιΑ. Και να τα περνάς κάθε μέρα!... Αυτός νια
βουλά πέρασε και το ’κανε θέμα. Κι αν δεν ήταν Αύγουστος, που είχε ξεμείνει ο
Όμηρος από ειδήσεις, ούτε στα ψιλά της εφημερίδας του δε θα το έβαζε.
Λωτοφάγοι…

Ο Όμηρος, άνθρωπος του συστήματος, μενουμευρωπαίος και εθνίκι (κατά πώς λέει
ο Καρανίκας τουλάχιστον), έγραφε αυτά και μόνον αυτά που εξυπηρετούσαν το
σύστημα. Έτσι, ενώ περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια την επιστροφή του Οδυσσέα
(πού πήγε, σε ποια ξενοδοχεία έμενε, τις μουσικές του προτιμήσεις, το αγαπημένο
του πρωινό), κουβέντα για το τι απέγιναν οι λωτοφάγοι σύντροφοί του. Σήμερα το
Καφενείο, μετά από ενδελεχή και εμπεριστατωμένη (προσέξτε τις λέξεις, αλλά μη με
ρωτήσετε τι σημαίνουν, γιατί δεν ξέρω) και με βάση την εξελικτική θεωρία του
Δαρβίνου (σαρακατσάνος που γεννήθηκε στο Μεσοβούνι) αποκαλύπτει:
Οι λωτοφάγοι εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα. Απόγονοί τους οι σημερινοί Έλληνες.
Γι’ αυτό: ξεχνάμε τι ψηφίζουμε και ξαναψηφίζουμε αυτούς που καταψηφίζουμε
ξεχνάμε να υποβάλουμε δηλώσεις και να πληρώσουμε εφορία
ξεχνάμε να πληρώσουμε τέλη κυκλοφορίας, λογαριασμούς, δάνεια και
ξεχνάμε ότι ξεχνάμε (κι άλλα ήθελα να γράψω, αλλά τα ξέχασα)…
Γι’ αυτό κάποιοι μας δουλεύουν λέγοντας: «οι Έλληνες έχουν και μνήμη και κρίση».
Λάθος!... Οι Έλληνες έχουν κρίση (αξιών, οικονομική), γιατί δεν έχουν μνήμη…
Αλλά τι φταίμε; Η κληρονομικότητα… Τα γονίδια… Απόγονοι λωτοφάγων!
Και μια απορία: Οι σύντροφοι, λέει, του Οδυσσέα… Γιατί να τ’ς έλιγι έτσι,
κουμμουνιστής ήταν; Κι πώς γένιτι, κουμμουνιστής μι ατράνταχτη πιριουσία σ’ν
Ιθάκη; Τέτιου Ε9 ούτε ου Κυριάκους δεν έχει…
Πηνελόπη
Στον Δήμο Αργιθέας μαζεύτηκαν πολλοί μνηστήρες. Ούτε Πηνελόπη να ήταν!...
Περιφέρονται, λοιπόν, καιρό τώρα και περιμένουν την απόφασή της, για το ποιον θα
πάρει. Ένα τραγούδι έχουν στο στόμα τους: «αυτά τα μάτια, Δήμο μ’, τα ’μορφα, τα
φρύδια σ’ τα γραμμένα…». Άμα ακούσετε κανέναν να το τραγουδάει να ξέρετε,
μνηστήρας… Πολλή Οδύσσεια παίζει σήμερα!
Θα σας δώσω τώρα τα ονόματα κάποιων μνηστήρων της Ιθάκης κι εσείς κολλάτε τα
σε όποιον μνηστήρα της Αργιθέας θέλετε. Να σας βάλω στον ντορό θέλω μόνο…
ΑΝΤΙ-ΝΟΟΣ: Είναι η αντι-νόηση, η οποία θολώνει την πραγματικότητα, για να μη
σκεφτόμαστε καθαρά. Έτσι, οδηγούμαστε στην υποταγή και κάθε είδους δουλεία.
ΕΥΡΥ-ΜΑΧΟΣ: Αυτός που μάχεται με κάθε τρόπο, με κάθε μέσον, ο αδίστακτος
μαχητής.
ΑΜΦΙ-ΝΟΜΟΣ: Αυτός που διαστρεβλώνει τον νόμο και την τάξη των πραγμάτων.
ΑΓΕ-ΛΑΟΣ: Αυτός που άγει τον λαό, που τον παρασύρει με τη βοήθεια του
Αντίνοου.
Άντε τώρα ο Τσιβόλας, που έχει τον ρόλο του Οδυσσέα, να τα βγάλει πέρα, όταν
δεν έχει τσακώσει ποτέ τόξο στα χέρια του. Ένα ριχτάρι ήξερε να ρίχνει, απ’ τον
μύλο τ’ Παληαντώνη ως το Μεζήλο. Πιάνονται οι μνηστήρες με το ριχτάρι; Τι είναι,
ασπρίτσες; Για τρανύτερα ψάρια, όμως, φκιάνει σιλπί, απ’ ό,τι μαθαίνω.
Δικαιοσύνην μάθετε οι ενοικούντες επί της γης…
Βάρεσα παράνομα ένα αγριογούρουνο, πήγα αυτόφωρο και το μισό μού το πήρε ο
δικαστής, για να κάνει δεκτή την απολογία μου και να με αθωώσει (αθιώσι είναι
κανονικά).
Απόσπασμα από τα πρακτικά της δίκης:
ΔΙΚΑΣΤΗΣ: Γιατί το βάρεσες το αγριογούρουνο;
ΚΑΦΕΤΖΗΣ: Ήμουν εν βρασμώ ψυχής… Και του δείχνω με τρόπο ότι θα του δώσω
δυο βρασιές.
ΔΙΚΑΣΤΗΣ: Αποκλείεται! Στη φύση ο άνθρωπος ηρεμεί, δε βράζει, μου λέει.
ΚΑΦΕΤΖΗΣ: Βρισκόμουν σε νόμιμη άμυνα... Ταυτοχρόνως, διπλασιάζω τις βρασιές,
πάει το μπροστινό κομμάτι…
ΔΙΚΑΣΤΗΣ: Αλλού αυτά! Τα αγριογούρουνα είναι άκακα ζώα. Πιο πολύ θα με
έπειθες, αν μου έλεγες ότι σου επιτέθηκε ένα αρνί, μου απαντάει.
ΚΑΦΕΤΖΗΣ: Τόσου ξέρ’ς, τόσου λες, είπα μέσα μ’. Κόταγα να του που δυνατά; Μι
πρόσβαλι του γ’ρούνι, λέω σε μια απέλπιδα προσπάθεια να γλυτώσω κι αβγατίζω τις
βρασιές, πάει και το ψαρονέφρι…
ΔΙΚΑΣΤΗΣ: Τι σου είπε;
ΚΑΦΕΤΖΗΣ: Μου είπε: «Εσείς οι άνθρωποι είστε πιο γ’ρούνια απ’ τα γ’ρούνια. Όθε
περνάτε, το κάνετε σκουπιδαριό». Με τρόπο πάλι του δίνω να καταλάβει ότι θα του
δώσω και το μπούτι. Πάει το μισό! Αν συνεχίσει κι άλλες ερωτήσεις, σκέφτομαι, θα
περάσουμε απέναντι στο άλλο μισό.
ΔΙΚΑΣΤΗΣ: Έχ’ς δίκιου! Αθώος! Αθώος!
ΚΑΦΕΤΖΗΣ: Ευχαριστώ πουλύ, κυρ’ δικαστή μ’!... Η δικιουσύνη έλαμψι!... Έτσι
και δεν έλαμπε, το τομάρι θα μου έμενε στο τέλος. Τι να το κάνει το τομάρι ο
δικαστής, γουρ’νουτσάρ’χα; Αρέ, αυτοίνοι έχουν λιφτά, αγουράζουν ό,τι παπούτσι
θέλουν. Μην τ’ράτι ιμείς πο’ ’χουμε τα καβουτσούκια για του παν’γύρι.
ΔΙΚΑΣΤΗΣ: Πρόσεξε μόνο μη γίνεις υπότροπος και ξανανταμώσουμε!
ΚΑΦΕΤΖΗΣ: Δε γένουμι, δε μι ματαγλέπ’ς ιδώ!... Τώρα, τι είναι αυτός ο υπότροπος,
θα ρωτήσω τον Μπάμπη και θα σας πω.
«Από όλα τα επίγεια αγαθά προτιμήσαμε τη δικαιοσύνη. Μόνο αν φέρουμε αυτή
κοντά στο λαό θα μπορέσει η αυτοκρατορία να αποκρούσει τους εχθρούς της».
Λέων Γ΄ ο Ίσαυρος
Ποιος ξέρει κι αυτός για να παινάει τ’ δικιουσύνη, μι κάνα γ’ρούνι τουν τσάκουσαν.
Γαμπροί και σώγαμπροι
Αν πεις το πράσο για φαΐ και το γομάρι για πράμα κι το γαμπρό για συγγενή…
(παροιμία)
Στη Στεφανιάδα τους γαμπρούς δεν τους έχουν σε υπόληψη. Οι περισσότεροι
έρχονταν για να γίνουν σώγαμπροι, γιατί είχε καλόν τόπο για κτηνοτροφία (για τ’ς
Στεφαννιώτ’σις νομίζετε έρχονταν;)… Αυτό γράφει στο βιβλίο του «Από τ’ Άγραφα»
και ο αείμνηστος παπα-Γιώργης Στάθης. Κι αν λέω εγώ ψέματα, ο παπάς δε λέει.
Λένε οι παπάδες ψέματα; Ποτέ! Εκτός και τους πειράζει η αλήθεια. Ελπίζω να μη
φτάσει αυτό ως τον Αμβρόσιο και φάω κανέναν αφορισμό, πάνω που άρχισα να
πηγαίνω για ψ’χή... (Άμα του πω ότι δεν ψήφισα Τσίπρα, θα τη γλυτώσω, αλλά απ’
τον Τσίπρα δε γλυτώνεις, ψήφισες δεν ψήφισες…).
Γαμπρός να γέν’ς στ’ Λιουντίτ’!... Και καλά κορίτσια οι Λεοντίτ’σσις και... θυσία οι
Λεοντίτις. Αν ήξεραν οι γαμπροί τη δύναμή τους, θα έβαζαν τους ντόπιους να κάνουν
κουλουτούμπις απ’ κάτ’ στουν πλάτανου... (αμ, γιατί την έφκιασε την πλατεία ο
Τσιβόλας;)...
Κάποτε μου έταζαν μία εκεί, καλό κορίτσι (απροίκιωτο, βέβαια), αλλά δίστασα.
Ζιρβό τ’ Μαρκιλέσι, ζιρβό κι τ’ Λιουντίτ’ πού να πας!... Κιο άμα είνι να μη γλέπ’ς
ήλιου πουτέ, πας κι στα Ραγάζια απ’ κάτ’ στα Σπ’τάκια, που θα ’χ’ς κι γείτουνα
χρυσόν άνθρωπου, τουν Κώστα Καζιακούρα.
Η προξενήτρα επέμενε: «Θα πιρά’εις καλά στ’ Λιουντίτ’. Θα βουσκάς στου Μέγα
Στανό, Νιάλις, Βρυσούλις, Μπαλτινήσι κι να γείρουν πίσου κα’ τη Μπλια, δε σ’
κραίνουν ισένα οι Στιφανιώτις. Κι του λιβάδι σ’ ισένα θα του δίνουν, δε του
ματαβαρούν θιρμουκρασία». (Δημουπρασία ήθελι να πει, του κατάλαβα ιγώ.
Πιάνουμι π’λια στουν αέρα ιμείς οι Μαρκιλισιώτις).
Έλεγα κι μι του νου μ’, είχα κι τ’ς ανθιβουλίις μ’. Είνι τόσου απιλπισμένου, π’ δέχιτι
να πάρει ιμένα; Χάλασι η δ’λειά. Καλύτιρα, είχι τυχερό του κουρίτσι…
Αργότιρα μο’ ’ταζαν μία στ’ Τριζόλ, αλλά τότι μο’ ’κοβι πιρ’σσότιρου του κιφάλι κι
αρνήθ’κα. Πάεινα ιγώ στ’ Τριζόλ να γκριμ’στού; Προυσήλιου του χουριό, αλλά
πουλύ κακουτρέπιλους τόπους, τσακ’στό ντιπ… Για να φκιά’εις ένα μέτρου ίσιουμα
θέλ’ς τρία μέτρα τοίχου απ’ κάτ’…
Πήδ’σαν απάν’, έβαλαν κι πουλιτικό μέσου του Θόδωρου Κατσίκη (Θεός
σχωρέσ’ τον!), τότι έστρουσαν κι του δρόμου άσφαλτου για να μι καταφέρουν, βάρ’
του, χάλασ’ του, ξιχούρδισα κι απού κει… Πού να ’ξιραν οι υπόλοιποι Τριζουλιώτις,
γιατί έπισι άσφαλτους στου χουριό τ’ς κι ότι του χρουστάν σ’ ιμένα…
Η τρίτη περίπτωση ήταν στα Βραγκιανά... Κι οι Βραγκιανίτ’σσις καλές κι έξυπνες,
γι’ αυτό οι περισσότερες παντρεύονταν Στεφανιώτες. Γάλατα, τυριά, τσιαλαφούτια
και βούτυρα είχαμε μπόλικα, το κρέας δε μας έλειπε ποτέ (έκλιβαμαν εμείς) και καλό
κρέας (ήξιραμαν, τι έκλιβαμαν). Έτσι, έρχουνταν απάν’ κι αλλαξουφάιζαν. Απ’ του
φασούλι κι τουν πλαστό, στου σπληνάντιρου κι στα χουχλίγκια…
Όμως, ούτε αυτή η περίπτωση προχώρησε, γιατί άμα ήθελε το κορίτσι να πνιγεί
πήδαγε στον Μπρίτσιο όταν ήταν κατεβασμένος ή σ’ έναν βίραγκα στον Άσπρο, δεν
ήταν ανάγκη να παντρευτεί… Βέβαια, είχε πλεονεκτήματα να πας σώγαμπρος εκεί.
Κεφαλοχώρι τα Βραγκιανά, τα χωριά και οι μαχαλάδες γύρω δορυφόροι ουσιαστικά
(είναι πόλος, καλά λέει ο Μήτσιος), άνοιγαν πολλές προοπτικές. Ν’ ανοίξεις μαγαζί
με κλιματιστικά (πώληση – συντήρηση – επισκευή), να βγάζεις τσίπουρο, να πουλάς
μιλίστα, μέχρι και για δήμαρχος μπορούσες να πας, με τόσον λαό που έχουν αυτές οι
πατωσιές (θυμηθείτε του χρόνου ποιοι θα βγάλουν δήμαρχο…).
Το αρνητικό είναι πως το καλοκαίρι καλά είναι ν’ αναμεράς από τα Βραγκιανά για
δυο τρεις μήνες, για να αποφεύγεις τη ζέστη. Καλύτερα να ξεκαλοκαιριάζεις στη
Λάρισα.
Γαμπρός ή σώγαμπρος, εκτός απ’ τ’ Λιουντίτ’, καλά είναι και στη Νέα Δημοκρατία.
Πήγε ο Μητσοτάκης και μέχρι πρωθυπουργό τον έκαναν. Εκεί έχουν και καπιτάλια,
καημένε!… Τι νομίζετε, τ’φικαλεύριδις κι αλουγουσύρτις είνι οι αλουγουσκούφ’δις;
Στον Σύριζα, τι να πας… Αυτοί έκαναν σώγαμπρο μέχρι και τον Κουρουμπλή.
Ποιος να κάτσει μ’ αυτούς; Γι’ αυτό έφκιασαν αυτά τα σύμφωνα συμβίωσης. Σε λίγο
δε θα παντρεύεσαι. Θα ρογιάζεσαι με το ’ξάμηνο. Από καβαλάρη σε καβαλάρη. Απ’
τ’ Αϊ-Δημητριού ως τ’ Αϊ-Γιωργιού. Θα παίρν’ς τ’ ρόγα σ’ κι θα φεύγ’ς…
Να σου ’διναν εκείνη την Τασία, μάλιστα! Να την πάρεις!... Θα γλύτωνες και τον
Δρίτσα.
Παντρεύτηκε η Ζωή, την είχαν και Πρόεδρο Βουλής τότε (καλή θεσούλα είχε το
κορίτσι) και μόλις τελείωσε ο γάμος (ποιος γάμος, οι υπογραφές να λες) μπάρκαρε ο
άνθρωπος και δε ματαζύγωσε στη στεριά. Ναυάγησε μετά από καιρό (εδώ ναυάγησε
στη στεριά!), βγήκε σε ένα ξερονήσι και κάθεται εκεί. Κοντά του ο Ντάνιελ Ντεφόε,
ξαναγράφει νέο μυθιστόρημα: «Ροβινσώνας Κρούσος, ο Έλλην, ο ΖΩΗρός».
Στο Κίνημα Αλλαγής (τι πρωτότυπο!) δε συζητάμε για γάμους. Αυτοί είναι μόνιμα
στα βαφτίσια. Αλλάζουν ονόματα συνέχεια. Αν ξαναλλάξουν, τους προτείνω να το
πουν «Κίνησαν τα Τζαμόπουλα», αφού όλο φεύγουν, φεύγουν και δεν ξέρουν που
πηγαίνουν…
Στο ΚΚε (με τη δύναμη που έχουν, δεν τα δικαιούνται όλα κεφαλαία) παντρευτούν
δεν παντρευτούν, δε σώνονται. Εκεί, ξεχάστηκες και είπες τη γυναίκα σου με τ’
όνομά της και δεν την είπες συντρόφισσα, σε τραβάει καταγγελία στην κόβα και σου
κόβουν εισιτήριο για Σιβηρία. Ποιος πάει να τσακώσει μπελά στα καλά καθούμενα…
Άνεργοι κι ανύπαντροι…
Είπαμε για γαμπρούς στ’ Λιουντίτ’, αλλά πόσοι να χωρέσουν εκεί; Γι’ αυτό οι
περισσότεροι νέοι είναι σήμερα ανύπαντροι. Και άνεργοι. Τώρα και να εργάζεται
κάποιος, άμα είναι παντρεμένος, δεν έχει διάφορο. Τα μισά λεφτά τα παίρνει ο
Τσακαλώτος και τα άλλα μισά η γυναίκα του, οπότε, σου λέει, καλύτερα άνεργος να
’μαι και ξιαπόστατος.
Η νέα σκέφτεται ανάλογα: Είναι ο πατέρας μου φτωχός, ε, έτυχε τι να κάνουμε…
Αν είναι κι ο πεθερός μου φτωχός, έ, όχι δεν είμαι και κορόιδο να ζαρώσουν τα χέρια
μου πλένοντας σκάλες.
Πριν μέρες, εκεί που περπατούσα και σκέφτομαν σε ποια τράπεζα συμφέρει να
καταθέσω τα λεφτά μου, βλέπω έναν νέο, πέρασε τρέχοντας απέναντι που ήταν ένας
παπάς, έσκυψε, του φίλησε το χέρι κι ακούστε διάλογο:
─ Πάτερ, την ευχή σας! Θαυμάζω το κοινωνικό σας έργο! Τι φαγητό έχετε σήμερα
στα συσσίτια της ενορίας σας;
─ Κάμνομεν ό,τι δυνάμεθα, τέκνον μου… Νομίζω, φακάς έχομεν. Να έλθεις
ευχαρίστως στην τράπεζά μας.
Καλά, έχουν και οι παπάδες τράπεζα; Και πώς δεν την ξέρω εγώ; Μετά κατάλαβα το
μπέρδεμά μου. Στην καθαρεύουσα το τραπέζι λέγεται τράπεζα. Όπως: Πετρίλον στην
καθαρεύουσα, Πετρίλια στη δημοτική, Σχηματάρι στην καθομιλουμένηνννννννν, με
τόσα ν όσοι κι οι μαχαλάδες (ζερβό, προσήλιο) και για να οξυγονώνεται ο εγκέφαλος,
μην το ξεχνάμε
─ Πάτερ, θα ρωτήσω σε κάνα δυο ακόμη ενορίες και θα αποφασίσω.
─ Τέκνον μου, λάβε υπ’ όψιν ότι ο ιδικός μας μάγειρος (να, γιατί μου ήρθαν στο
μυαλό τα Πετρίλια…) ήτο μαθητής του Μαμαλάκη (ένας Μάμαλης από το Βλάσι,
παντρεύτηκε στην Κρήτη και γράφτηκε Μαμαλάκης), ο βοηθός του έφθασεν έως τον
τελικόν του μάστερ σεφ, εκάστην δε Τετάρτην που έχομεν γεμιστά και ελαίας,
μαγειρεύει η ερίτιμος κυρία Θεανώ Φωτίου.
Καλύτερα να γνωρίζεις παπά σήμερα παρά υπουργό. Πεινάς; Θα σου βρει φαγητό ο
παπάς. Πέθανες απ’ την πείνα; Κανένα πρόβλημα. Θα σε θάψει ο παπάς. Σιγά μην
κάτσει υπουργός να θάβει. Μόνο ο Πολάκης θάβει, αλλά σε βάνει βαθιά. Τρία μέτρα
κάτ’. Πού να ξαναβγείς…
Στις εκκλησίες πια δε χρειάζονται μόνο ψάλτη και νεωκόρο αλλά και μάγειρα,
τραπεζοκόμο, οινοχόον και αρχιτρίκλινον (φτύστε με, ρε, μη με ματιάσετε, τι λέξεις
σας κέρασα σήμερα!). Ανάμεσα δε στα ιερά βιβλία η συλλογή της Βέφας Αλεξιάδου,
η μαγειρική Σκούρα (μάλλον απ’ του Κνίσιβου ήταν αυτός), Χρύσας Παραδείση και
ο Τσελεμεντές οπωσδήποτεν. Αυτή η λέξη δε θέλει ν, αλλά ξέμεινα από οξυγόνο.
Ανεμομαζώματα, ανεμοσκορπίσματα, ανεμογεννήτριες κι ανιμουστρόφ’λας
Ο Αίολος έδωσε το βουβαλοτόμαρο με κλεισμένους μέσα τους ανέμους, πλην του
ζέφυρου, γιατί με βάση το ντζι πι ες αυτός θα πήγαινε το καράβι του Οδυσσέα στην
Ιθάκη. Όμως, φαίνεται έχανε η βαλβίδα κι οι αέρηδες πετάχτηκαν έξω και έγινε... της
κακομοίρας (όπως γίνεται στον Τύμπανο τον χειμώνα). Ο Οδυσσεύς προσπαθούσε με
ανάποδα τιμόνια και χειρόφρενο να κουμαντάρει το καράβι, ικέτευε τους θεούς να
βοηθήσουν, αλλά τίποτε... Το καράβι πήγαινε σαν την Ελλάδα, στα βράχια... Άρχισε,
λοιπόν, να βλαστημάει (δε σας λέω τις βρισιές, γιατί ο Κώστας Τσιάκαλος είναι
σοβαρός άνθρωπος και θα με κόψει). Τότε, οι θεοί σταμάτησαν τη μπιρίμπα και
συνεδρίασαν, για να δουν τι θα κάνουν. Οι θεές (εκτός της Αφροδίτης, ξέρετε εσείς)
διαμαρτύρονταν έντονα (κι αυτό το ξέρετε, όσοι είστε παντρεμένοι τουλάχιστον, πώς
διαμαρτύρονται οι γυναίκες) λέγοντας: «Δεν μπορεί ο πάσα ένας να βρίζει και να λέει
όσα σέρνει η σκούπα, μας προσβάλλει να ακούμε αυτές τις σάχλες».
Παλιά και μέχρι πριν λίγα χρόνια, ήταν ανεπίτρεπτο να χυδαιολογεί κάποιος
μπροστά σε παιδιά και γυναίκες. Μην κοιτάτε σήμερα που έχει εκτροχιαστεί το
σύστημα αξιών το οποίο καθοδηγούσε την κοινωνία.
Οι θεοί, λοιπόν, έστυβαν το μυαλό τους να βρουν λύση (όπως κάνει για παράδειγμα
το δημοτικό μας συμβούλιο), ρώτησαν τον Ήφαιστο, τους είπε: «Τεχνίτης είμαι, αλλά
δεν έχω και βουλκανιζατέρ να διορθώσω τη βλάβη».
«Κάποιος πρέπει να πάει» είπε ο Απόλλων. Για την ακρίβεια δεν το είπε, στη λύρα
το ’παιξε, αλλά το κατάλαβαν, όπως εμείς όταν ακούμε την εισαγωγή «θέλω ν’ ανέβω
στ’ Άγραφα» κι άλλος λέει είναι «η στρομπούλω», άλλος «η μαυριδερούλα» κι
άλλος «Γρίβα μ’, σε θέλει ο βασιλιάς»…
Να πάει, αλλά ποιος να πάει; Κάποιοι θεοί είχαν λερωμένη τη φωλιά τους, γιατί
πήγαν με τον συνδυασμό των Τρώων στον πόλεμο. Κι ο Οδυσσέας δεν ήταν κάνα
παιδάκι εύκολο, ούτε κουτορνίθι να το ξεγελάσει όποιος κι όποιος, όπως προσπαθούν
να ξεγελάσουν εμάς κάποιοι υποψήφιοι που λένε: «θα πνεύσει νέος άνεμος».
Τελικά πήγε η Αθηνά. Τα παρακάτω τα ξέρετε, όσοι δεν τα ξέρετε, ρωτάτε να σας
τα πουν αυτοί που τα ξέρουν (να γίνει και κάνα κουτσομπολιό χρήσιμο) ή ψάξτε για
την Οδύσσεια. Όλο και θα βρίσκεται καμία σε κάνα χατίλι.
Από τότε οι αέρηδες κυκλοφορούν ελεύθεροι. Φυσάνε πότε προς τα εδώ, πότε προς
τα εκεί, μέχρι και ανθρώπους εν-έπνευσαν και δημιούργησαν το γνωστό κόμμα ΟΦΑ
(Όπου Φυσάει ο Άνεμος).
Έγιναν τραγούδια: «…φύσα αεράκι, φύσα με!», «Δεληβοριάς εφύσηξε και λέει των
καραβιώνε…», «…άσ’ τα ν’ ανεμίζουνε στην τρελή νοτιά!» (ημών των φαλακρών
ουδέποτε ανεμίζουν, ανεξαρτήτως ποίος αήρ πνέει). Κι ένα ακόμη θα σας θυμίσω:
Απόψε η μάνα του γαμπρού κι η πεθερά της νύφης,
με τους αέρες μάλωνε… (να το ακούς απ’ τον αθάνατο Στέργιο Βλαχογιάννη!).
Τόσα είπαμε για τους γαμπρούς, να μη βάλουμε κι ένα τραγούδι; Κι η πεθερά που
μάλωνε με τον Βοριά, για να φέρουν τη νύφη της γρηγορότερα; Συγκλονιστικό! Σου
λέει η γριά: Άμα έρθει η νύφη μ’, θα’ χου να τσακώνουμι, δε θα υπουχριόνουμι στουν
αέρα.
Τέλος, ο αέρας μάς ξανάγινε μπελάς. Ακούστηκε μια λέξη «ανεμογεννήτριες» και
σηκώθηκε ανιμουστρόφ’λας (ανεμοστρόβιλος είναι, άντε, να σας μαρτυρήσω κι ένα,
μη σας βάνω να π’λαλείτε συνέχεια στα λεξικά). Όλα τα ’χαμε οι Αργιθεάτες, οι
αερομαχίες μας έλειπαν…
Ο Λάμπρος είπε ΟΧΙ. Ο Μήτσιος είπε ΝΑΙ. Εγώ συμφωνώ και με τους δυο κι ο
κόσμος είπε ότι είμαι διχασμένη προσωπικότητα, αφού δε γίνεται να ’χουν κι οι δυο
δίκιο. Δίκιο έχετε κι εσείς απάντησα στον κόσμο… Δεν είναι καιρός τώρα να
δυσαρεστείς πελάτες.
Όμως, πατριώτες, πρέπει κάποτε να καθόμαστε και να συζητάμε. Ας ενημερωθούμε,
ας λάβουμε υπ’ όψιν όλα τα δεδομένα που έχουμε κι όσα μπορούμε να προβλέψουμε.
Μετά ας διαφωνήσουμε ή ας συμφωνήσουμε. Δε με νοιάζει με ποια θέση είστε.
Αρκεί αυτή να είναι αποτέλεσμα σκέψης και γνώσης, όσης τουλάχιστον μπορούμε να
έχουμε, γιατί είναι πολύπλοκα τα θέματα.
Κι εμένα δε μου αρέσουν οι ανεμογεννήτριες. Αλλά δε θα σταθώ έτσι αβασάνιστα
στο ΟΧΙ ή στο ΝΑΙ. Κάποια στιγμή θα ήθελα να θέσω και διάφορα ερωτήματα, να
κοινοποιήσω τους προβληματισμούς μου… Όσα μου κόβει το κεφάλι…
Αργιθεάτικα βουνά
Ευχαριστώ τον Θεό που γεννήθηκα στα «αετόμορφα» βουνά των Αγράφων.
Ευχαριστώ τον Έκτορα που μου ’δειξε τις στράτες και τα μονοπάτια τους. Που τα
περπατήσαμε όλα πολλές φορές και δε χορτάσαμε ποτέ το ανέβασμα προς τις κορφές
τους.
Στον Έκτορα αφιερώνω και το παρακάτω κείμενο, το οποίο έβαλα ως συνοδευτικό
σε βίντεο αναρτημένο στο you tube, στο κανάλι Γιάννης Φρύδας.
Αμ, τι νομίσατε, μόνο το Καφενείο έχω;
Τα βουνά της Αργιθέας είναι πανέμορφα. Είναι τα δικά μας βουνά, τα βουνά της
γενέθλιας γης των Αγράφων. Όταν ανεβαίνεις προς τις κορφές τους, περνώντας σε
λόγγους κι ελατιάδες, σε λάκκες κι ορθοπλαγιές, καταλαβαίνεις το νοσταλγικό
παρακάλι του Κώστα Κρυστάλλη στον σταυραετό: «πάρε με απάνου στα βουνά, τι θα
με φάει ο κάμπος!». Ερημωμένα πια, όπως και τα χωριά της μικρής μας πατρίδας,
στέκουν περήφανα κι ασάλευτα να διηγούνται ιστορίες σ’ όσους ακόμη τα περπατούν
και μπορούν να διαβάζουν τους παλιούς καιρούς στις ρημαγμένες στρουγκοκαλύβες,
στους πέτρινους οβολιούς, στα ανάραχα και στα καραούλια, στα ρέματα και τις
κρυφόβρυσες. Σ’ όσους ακόμη μπορούν να ακούνε τους εναρμόνιους ήχους της
σιωπής και του αέρα, τα κυπροκούδουνα των κοπαδιών που δεν υπάρχουν πια. Σ’
όσους ακόμη σηκώνουν το κεφάλι για του φεγγαριού τη γιόμιση και τη χάση, για τις
ελπιδοφόρες ανατολές και τα γαλήνια ηλιοβασιλέματα… Τα βουνά της Αργιθέας
είναι εδώ και σε περιμένουν. Θα τα χαρούν όσοι τα αναζητούν και πιστεύουν πως
υπάρχει και κούραση που σε ξεκουράζει…
Καλές διαδρομές!
21/8/2018

Ο αστερισμός Ανδρομέδα + ΒΙΝΤΕΟ Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

 

Ο αστερισμός Ανδρομέδα + ΒΙΝΤΕΟ

Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

  ΓΕΝΙΚΑ: Η Ανδρομέδα [αστρον. σύμβολο: And], είναι ένας από τους αστερισμούς που συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο των αστερισμών του Πτολεμαίου [«Μαθηματική Συντάξις»] και είναι ένας από τους αναγνωρισμένους 88 επίσημους αστερισμούς της Διεθνούς Αστρον. Ένωσης. Βρίσκεται νότια του αστερισμού της Κασσιόπης, και μεταξύ των αστερισμών Πήγασου και Περσέως, ενώ νότια απ΄ αυτή, 3 λαμπροί αστέρες δημιουργούν τον αστερισμό του Τριγώνου. Είναι αμφιφανής στον ελληνικό ουρανό. Η έκταση που καταλαμβάνει στο ουράνιο στερέωμα είναι 722 τετ. μοίρες και είναι ο 19ος σε μέγεθος αστερισμός. Είναι πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 90°Β – 37°Ν. Η Ανδρομέδα αναγνωρίζεται σχετικά εύκολα από τους τρεις λαμπρούς αστέρες που συνδέουν το τετράπλευρο του Πηγάσου με το τόξο του Περσέα. Από το τετράπλευρο του Πηγάσου ο βορειότερος αστέρας ανήκει στην Ανδρομέδα και είναι ο «α» Ανδρομέδας, που κακώς από πολλούς προσμετράται ως αστέρας του Πήγασου, προκειμένου να συμπληρώνεται το τετράπλευρο.

ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΑ – ΙΣΤΟΡΙΚΑ: Κατά την κλασική Αρχαιότητα οι Έλληνες ονόμαζαν την Ανδρομέδα και με άλλα ονόματα, όπως Κηφηΐδα (Κηφηΐς), επειδή η Ανδρομέδα θεωρείτο κόρη του Κηφέα και της Κασσιόπης, ή Περσίδα, θεωρούμενη ως σύζυγος του Περσέα. Κατά τον Άρατο, η Ανδρομέδα «δεσμά κείται και εν τω ουρανώ» μεταφέροντας τον σχετικό μύθο της αλυσόδεσής της σε ακτή από τον Ποσειδώνα, μέχρι της ελευθέρωσής της από τον Περσέα. Γι αυτό και στην ουράνια χαρτογράφηση η Ανδρομέδα (ο αστερισμός) φέρεται «δεδεμένη», το περίζωμα της οποίας παριστούν οι αστέρες «β», «μ» και «ν». Από το μύθο ορμώμενοι και οι Άραβες, αποκαλούσαν τον αστερισμό αυτό και ως «Ελ-Μαρά» ή «Ελ-Μουσαλσελά» που σημαίνει «Αλυσοδεμένη γυναίκα».

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟΥ: Ο λαμπρός αστέρας α Ανδρομέδας, αποκαλείται από τον Πτολεμαίο «ο εν τη κεφαλή», ενώ οι Άραβες αστρονόμοι τον ονόμαζαν «Σιρράχ». Ακολούθως, ο «β», ο κατά Πτολεμαίο «κείμενος εν τη ζώνη» είναι για τους Άραβες ο «Μιραχ», τον οποίο ακολουθεί ο «γ» Ανδρομέδας, ο «εν τω αριστερώ ποδί» στον κατάλογο του Πτολεμαίου, που σήμερα ονομάζεται «Αλαμάκ», ονομασία και αυτή προερχόμενη από τους Άραβες. Οι «β» και «γ» αν και φαίνονται αμυδρότεροι από τον “α” είναι ίσου φαινομένου μεγέθους (2,4). Οι τρεις αυτοί αστέρες «α», «β» και «γ», που βρίσκονται σε ίση σχεδόν απόσταση μεταξύ τους, αποτελούν τους σημαντικότερους του αστερισμού, παρόλο που σ΄ αυτόν περιλαμβάνονται συνολικά 86 αστέρες από δευτέρου μέχρι και έκτου μεγέθους που μπορούν να παρατηρηθούν με γυμνό οφθαλμό (εκτός πόλεων, σε ασέληνη νύκτα). [Ο συνολικός αριθμός αστέρων με φαιν. μέγεθος ≤ 6.5 είναι 152, ενώ αξίζει να αναφέρουμε ότι στον κατάλογο του Πτολεμαίου περιλαμβάνονταν μόνο 23 αστέρες.]. Πάνω από τον «β» και κάθετα προς τη νοητή ευθεία των «α», «β» και «γ», υπάρχουν άλλοι δύο αμυδρότεροι, αλλά λαμπροί, οι «μ» και «ν» της Ανδρομέδας. Να αναφέρουμε ακόμη ότι οι «β», «μ» και «ν» αποτελούν το λεγόμενο “περίζωμα της Ανδρομέδας”. 

   

Λίγο πιο πάνω και δεξιότερα, πάνω από τον αστέρα «ν» της Ανδρομέδας, υπάρχει το φημισμένο Νεφέλωμα της Ανδρομέδας, που αποτελεί ένα ολόκληρο γαλαξία, σαν τον δικό μας: Είναι ο Μέγας Γαλαξίας της Ανδρομέδας, το μακρινότερο ουράνιο «αντικείμενο» που γίνεται ορατό με γυμνό μάτι.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σε αντίθεση με τους επίγειους χάρτες (πολιτικούς, γεωφυσικούς, ναυτιλιακούς κλπ.) οι χάρτες της ουράνιας χαρτογράφησης απεικονίζουν δεξιά την επίγεια Δύση και αριστερά την επίγεια Ανατολή, επειδή όταν κοιτάμε προς τον Πολικό αστέρα (σταθερό σημείο του Βορρά) η ανατολή είναι δεξιά μας. Στις περιγραφές ουρανίων σωμάτων προς αποφυγή λαθών συνηθίζεται να χρησιμοποιούνται όροι όπως δεξιότερα, πάνω από, πιο κάτω κλπ.

konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ:

Ένα καλογεράκι, του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου -2017- κείμενο και AUDIOBOOK Διαβάζει ο ίδιος

 

Ένα καλογεράκι, του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

-2017- κείμενο και AUDIOBOOK

Διαβάζει ο ίδιος

[Στους υψοποιώς ταπεινούντες το φρόνημα.]

   

Ο Ιωάννης έδειχνε περίλυπος, παραδομένος βασανιστικά εδώ και πολλές εβδομάδες στις σκέψεις του. Παρ΄ ότι είχε ήδη δύο χρόνια δόκιμος μοναχός στον Άθωνα, δεν μπορούσε να υποφέρει τα περίεργα θελήματα του γέροντα Νήφωνα. Κι ήταν αλήθεια ο πατήρ Νήφων πολύ σκληρός μαζί του. Έτσι, εκεί στα ερημητήρια της Κερασιάς, δεν μπορούσε να βοηθηθεί πνευματικά, ούτε στη νοερή του προσευχή, ούτε στην άσκηση, ούτε στην τόσο επιθυμητή γι΄ αυτόν ησυχία.

Βέβαια ούτε μια στιγμή το καλογεράκι μας δεν επιθυμούσε να γυρίσει στην προηγούμενή του ζωή, την κοσμική. Τι είχε άλλωστε να θυμάται! Το διαζύγιο των γονέων του, το θάνατο από νοθευμένη δόση του αδελφού του, του Βλάση, ή μήπως τη δική του κατάντια εκεί στις “μπάντες” της νύχτας στα σκοτεινά μπαράκια στο Μεταξουργείο; Μόνο δάκρυα μετανοίας του έφερναν αυτές οι σκέψεις. Παρ΄ όλα αυτά μία σκέψη τον βασάνιζε νυχθημερόν: τι να κάνει με το θέμα του σκληρού Γέροντά του. Έτσι κάποιο πρωί που ο Νήφων κατέβηκε στις Καρυές για να επισκεφθεί το γιατρό, ο Ιωάννης αναζήτησε και έκανε πνευματικό του έναν χαρισματικό Γέροντα από τα Καυσοκαλύβια, που τον είχε ακουστά από την εποχή που ήταν ακόμη στον κόσμο. Εκείνος τον συμβούλευσε να σηκώνεται τη νύχτα, την ώρα πού κοιμόταν ό Γέροντας του, και να κάνει τότε τον πνευματικό του αγώνα. Έτσι, άρχισε ο δόκιμος Ιωάννης να σηκώνεται τη νύκτα και να αγωνίζεται κρυφά. Όμως ο Γερο- Νήφων, κάποιο βράδυ, τον κατάλαβε και τον μάλωσε αυστηρά, γιατί δεν έκανε υπακοή, παρά προτιμούσε να κάνει άλλα από αυτά πού τον πρόσταξε εκείνος. Έτσι ο Ιωάννης, αποφάσισε να σηκώνεται και να απομακρύνεται τις νύκτες στο ύπαιθρο για να μη τον αντιλαμβάνεται ό Γέροντας.

Κάποια καλοκαιριάτικη νύχτα, αμέσως μετά την πανήγυρη του Προφήτη Ηλία, μέσα στο βαθύ σκοτάδι, κάπου μια ώρα πριν το πρώτο χάραμα της καινούριας μέρας, κάτω από τον πλημμυρισμένο άστρα σκοτεινό ουρανό, ο Ιωάννης γονατιστός προσευχόταν χύνοντας ποταμούς δακρύων έξω από το νάρθηκα του Κυριακού της γειτονικής Σκήτης. Ήταν τόσο απορροφημένος που δεν αντιλήφθηκε αμέσως μια σκιά που κατευθυνόταν στην είσοδο του ναού. Ήταν ενας από αυτούς τους γυμνήτες ασκητές, για τους οποίους είχε ακούσει παλιότερα να γίνεται λόγος από άλλους μοναχούς. Εκείνος, χωρίς να έχει δει το καλογεροπάιδι, υπέργηρος, με μακριά πάλλευκα μαλλιά και γένια, στάθηκε μπροστά στην είσοδο του ναού, σταύρωσε με το δεξί του και ... η πόρτα άνοιξε στριγγλίζοντας. Τότε ο Ιωάννης αιφνιδιασμένος, σταμάτησε την προσευχή, έστρεψε το πρόσωπό του προς την κατεύθυνση του θορύβου και έμεινε ενεός παρακολουθώντας τον γέροντα. Ο πολιός ασκητής μπήκε στο ναό, προχώρησε προς το ιερό βήμα και μπροστά στην Ωραία Πύλη γονάτισε και άρχισε να προσεύχεται μεγαλοφώνως. Ο Ιωάννης μπήκε όσο πιο αθόρυβα μπορούσε κι αυτός στο Ναό, στάθηκε στους προσκλαίοντες απ΄ όπου παρακολουθούσε άφωνος. Ο Γέροντας προσευχόταν ώρα πολλή. Όταν τελείωσε, βγήκε έξω, σταύρωσε πάλι την πόρτα και ή πόρτα έκλεισε! Πίσω από την κλειστή θύρα έμεινε ο Ιωάννης αποσβολωμένος. Μετά ο γέροντας ξεκίνησε και πήρε το ανηφορικό μονοπάτι για την κορυφή του Άθωνα. Ο Ιωάννης, που στο μεταξύ βγήκε κι αυτός αθόρυβα, έλεγε συγκλονισμένος μέσα του: “Να, αυτός είναι Γέροντας για μένα. Αυτόν θα ακολουθήσω”. Και πραγματικά τον πήρε κατά πόδας. Μπροστά ό γέροντας, πίσω του ο Ιωάννης, σε απόσταση, για να μη τον αντιληφθεί. Λίγο πριν φθάσουν στο εκκλησάκι της Παναγίας, κάτω από την αθωνική κορυφή, ο Ιωάννης άρχισε να φοβάται μη τυχόν πάρει άλλο μονοπάτι ο Γέροντας και τον χάσει. Τάχυνε λοιπόν το βήμα για να τον φθάσει, να πάρει την ευχή του και να του ζητήσει να τον κάνει δικό του υποτακτικό. Μόλις έφτασε στα πέντε βήματα πίσω του, εκείνος τον κατάλαβε. Σταμάτησε, γύρισε προς το μέρος του και του έκανε κάπως άγρια: “Που πηγαίνεις;” “Γέροντα”, του απαντά ο Ιωάννης με σεβασμό, “ήλθα να πάρω την ευχή σου. Σε παρακαλώ να με πάρεις δόκιμο κοντά σου, γιατί δεν αναπαύομαι στον Γέροντα μου”. Κι ο Ασκητής του είπε: “Εκεί που μένουμε εμείς, είναι πολύ δύσκολες οι συνθήκες. Δεν μπορείς να ζήσεις εκεί. Θα πας πίσω στον Γέροντα σου”. Τότε ο Ιωάννης άρχισε να απαριθμεί τις δυσκολίες του πνευματικού του αγώνα κοντά στον δικό του “δύστροπο” Γέροντα, μα ο σεβάσμιος γέροντας επέμεινε: “Όχι, καλογεροπαίδι μου, εκεί θα πάς. Εκεί θα μείνεις και από εκεί θα βρεις τον παράδεισο”. Τότε ο Ιωάννης υποχώρησε: “Να ‘ναι ευλογημένο. Αφού δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά, να ‘ναι ευλογημένο. Θα γυρίσω πάλι πίσω...” είπε σκύβοντας το κεφάλι και, αφού πήρε την ευχή του αγίου γέροντα, έκανε να γυρίσει προς την κατηφοριά του μονοπατιού. Όμως, να ο ασκητής τον φωνάζει. Ο νέος με λαχτάρα γυρίζει και ακούει να του λέει: “Πρόσεξε, παιδί μου, ετοιμάσου γιατί σε λίγο καιρό θα φύγεις από αυτό τον κόσμο και θα φύγεις μέσα από αυτή την υπακοή. Δεν θα αλλάξεις, όμως, Γέροντα”. “Να ΄ναι ευλογημένο”, λέει πάλι ό Ιωάννης και κατεβαίνει. Το άλλο πρωί, πήγε κοντά στον Πνευματικό του και του διηγήθηκε τη συνάντηση με τον γυμνό αυτό ασκητή, καθώς και ότι του ζήτησε να τον κάνει υποτακτικό του, αλλά ότι εκείνος του είπε να κάνει υπακοή και να παραμείνει στον Γέροντα του. Στο τέλος του είπε ότι ο ασκητής εκείνος προφήτευσε πως σε λίγες ήμερες θα έφευγε από αυτό τον κόσμο. Ο “δύστροπος” Νήφων τότε, τον κοίταξε βαθιά στα μάτια και του είπε: “Όπως σου είπε, έτσι θα κάνεις και έτσι θα γίνει!”.

  Λίγες μέρες αργότερα, ξημερώνοντας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο Ιωάννης ξύπνησε κάθιδρος. Ένιωθε πως δεν μπορούσε να αναπνεύσει καλά, αλλά σύντομα, μετά από έναν περίεργο δυνατό πόνο κάπου στο στέρνο, ένιωσε να συνέρχεται. Σηκώθηκε νιώθοντας μια γλυκιά αγαλλίαση και βγήκε από την Καλύβη. Έκανε ν΄ ανηφορίσει προς το Κυριακό και είδε, με μεγάλη του έκπληξη, ότι σχεδόν χωρίς να το καταλάβει είχε φτάσει έξω απ΄ τη θύρα του Ναού. Ενός ναού που έδειχνε κατάφωτος, ενώ αγγελικές ψαλμωδίες έρχονταν από το εσωτερικό του. Με μεγάλη του χαρά είδε, έξω από τη μεγάλη ξύλινη πόρτα του Ναού τον ίδιο γυμνήτη ασκητή να του γνέφει. Το καλογεράκι πήγε αμέσως κοντά του. “Έλα μαζί μας τώρα!” του έκανε ο Γέροντας χαμογελώντας φωτεινά. “Το δικό σου εισιτήριο, Ιωάννη, ήταν η υπακοή.”

Όταν, τρία έτη αργότερα, έκαναν την εκταφή του Ιωάννη, από την αγία κάρα του έτρεχε μύρο! Τα έχασαν οι Γεροντάδες. Τόσο νέος υποτακτικός, μάλιστα δόκιμος και όμως απέκτησε τέτοια χάρη! Ο “σκληρός” Πνευματικός, όμως το βεβαίωσε σ΄ όλους τους γέροντες: “Το καλογεράκι έδειξε υπακοή”, μουρμούρισε και σταυροκοπήθηκε.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΜΕ ΤΟ AUDIOBOOK ΕΔΩ: