Ο αστερισμός Ιστία + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

 

Ο αστερισμός Ιστία + ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

 

   

ΓΕΝΙΚΑ: Τα Ιστία [Λατ. Vela, συντ. Vel], είναι ένας αστερισμός που καταγράφηκε από τον Lacaille, το 1763. Είναι νότιος αστερισμός, με έκταση 499,6 τετ. μοίρες [32ος σε έκταση μεταξύ των 88 αναγνωρισμένων αστερισμών]. Είναι πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 32° Βόρεια και 90° Νότια, αλλά αμφιφανής από την Ελλάδα. Συνορεύει με τους αστερισμούς Πυξίδα, Πρύμνα, Τροπίδα, Κένταυρο και Αντλία. Η ονομασία σημαίνει τα πανιά του πλοίου, της Αργούς, του μεγάλου αρχαίου αστερισμού που τεμαχίσθηκε και έδωσε τους σημερινούς αστερισμούς Πρύμνα, Τρόπιδα, Ιστία και Πυξίδα.

 

   ΟΙ ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Στα Ιστία αποδόθηκαν 214 αστέρες ορατοί με γυμνό μάτι [φ.μ.≤ 6,5]. Ο γ Ιστίων είναι διπλός αστέρας με φαινόμενα μεγέθη 1,78 (ο γ2) και 4,27 (ο γ1). Ο γ2 είναι αστέρας τύπου Wolf-Rayet¹,ο φωτεινότερος τέτοιος στον γήινο ουρανό. Στην Αραβία ο γ ήταν γνωστός ως Al Suhail al Muhlif (=Ο Suhail του όρκου), καθώς ανέτελλε σχεδόν ταυτόχρονα με τον Suhail, τον περίφημο Κάνωπο, γεγονός που έκανε πολλούς να ορκίζονται ότι ήταν αυτός. Ο δ Ιστίων έχει φαινόμενο μέγεθος 1,95 και απέχει από τη Γη 80 έτη φωτός. Ο κ έχει φαιν.μέγεθος 2,50. Αν ζούσαμε στον πλανήτη Άρη, ο αστέρας αυτός θα είχε ιδιαίτερη σημασία, καθώς είναι ο φωτεινότερος που βρίσκεται σε γωνιακή απόσταση μικρότερη των 3 μοιρών από τον Νότιο Ουράνιο Πόλο του Άρη. Ο λ Ιστίων [φ.μ. 2,21], ήταν γνωστός στην Αραβία ως Al Suhail al Wazn (=Ο Suhail του Βάρους), για τον ίδιο λόγο με τον γ. 

Γενικά, οι γ, λ, όπως και ο ζ Τρόπιδος εξάλλου ήταν γνωστοί ως Al Muhlifain, οι «όρκοι». Οι αστέρες μ, φ και ψ έχουν αντιστοίχως φαινόμενο μέγεθος 2,69, 3,54 και 3,60. Τέλος οι HR αστέρες των Ιστίων 3445, 3487, 3614 και 3803, έχουν αντιστοίχως φ.μ. 3,84, 3,91, 3,75 και 3,13.

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ: Καθώς διασχίζονται από το γαλαξιακό μας επίπεδο, τα Ιστία είναι πλούσια σε σώματα του δικού μας Γαλαξία:   

   

Στις 22/5/1999 ανακαλύφθηκε καινοφανής αστέρας με φ.μ. έως 2,8 (Nova Velorum 1999). Το ανοικτό σμήνος IC 2391 καλύπτει στον ουρανό τετραπλάσια έκταση από όση ο δίσκος της πανσελήνου. Στην ομάδα Vela OB1 περιλαμβάνονται πάνω από 40 υπέρλαμπροι αστέρες. Το Νεφέλωμα των Ιστίων [Gum Nebula], είναι μεν τεράστιο αλλά δυσδιάκριτο. Καλύπτει 60 × 30 μοίρες στον ουρανό επεκτεινόμενο και στους γειτονικούς αστερισμούς Πρόκειται για υπόλειμμα υπερκαινοφανούς αστέρα, που διαστελλόμενο, συμφωνα με κάποιους αστρονόμους, θα περικλείσει κάποτε και τη Γη. Σήμερα η πραγματική έκτασή του ανέρχεται σε 1.700 επί 800 έτη φωτός. Το εγγύτερο άκρο του απέχει από εμάς 450 έτη φωτός. Πυκνότερα τμήματά του είναι τα Gum 12, Gum 15 και Gum 17. Στο κέντρο του, άλλο σημάδι της εκρήξεως supernova [υπερκαινοφανούς] είναι ο Πάλσαρ των Ιστίων PSR 0833-45, που περιστρέφεται με 11 στροφές το δευτερόλεπτο!! 

Άλλο πάλσαρ στον αστερισμό είναι ο PSR 1055-52, που ανιχνεύθηκε να έχει επιφανειακή θερμοκρασία γύρω στους 750.000 βαθμούς!! Στον αστερισμό υφίστανται τουλάχιστον δύο πηγές ακτίνων Χ: Η Vel X-1, που είναι διπλό σύστημα αστέρα νετρονίων και κυανού υπεργίγαντα [του HD 77581], σε απόσταση περίπου 6.000 ετών φωτός από τη Γη και η πηγή RX J0852.0-4622, που είναι υπόλειμμα υπερκαινοφανούς με θερμοκρασία 30 εκατομμυρίων βαθμών! Απέχει 650 έτη φωτός από τη Γη. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι στους αστέρες HD 75289 και HD 83443 έχουν ανακαλυφθεί εξωηλιακοί πλανήτες. Ο πρώτος έχει ένα πλανήτη σε απόσταση από αυτόν μόλις 6,88 εκατομμύρια χιλιόμετρα και με περίοδο περιφοράς 3,51 ημέρες, [94,4 έτη φωτός μακριά μας]. Ο δεύτερος έχει δύο πλανήτες σε απόσταση από αυτόν 5,68 και 26,0 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, με περιόδους περιφοράς 3 και 30 περίπου ημέρες, ενώ το όλο σύστημα απέχει από εμάς 142 έτη φωτός.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

1 Οι Wolf-Rayet αστέρες (που έχουν εξελιχθεί σε ογκώδεις αστέρες, πάνω από 20 ηλιακές μάζες, όταν ήταν στην κύρια ακολουθία) χάνουν μάζα πολύ γρήγορα με τη βοήθεια ενός πολύ ισχυρού αστρικού ανέμου, που έχει ταχύτητες έως και 2000 χλμ./δευτ.! Οι αστέρες Wolf-Rayet είναι εξαιρετικά θερμοί, με θερμοκρασίες της επιφάνειας της τάξεως των 30.000 K έως 200.000 K!

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: