Μιχαλάκης Καραολής – Ανδρέας Δημητρίου: Μνήμη
ηρώων 10.5.1956 - Οι Απαρχές της Θυσίας
Κων/νος Αθ. Οικονόμου
Ο
Μιχαλάκης
Καραολής
γεννήθηκε στο Παλαιχώρι
Ορεινής,
κοντά στη Λευκωσία στις 13.2.1933. Οι γονείς
του ήταν ο Σάββας και η Παναγιώτα Καραολή.
Τα αδέρφια του ήταν η Ελένη, ο Ανδρέας,
η Μαρούλα και η Νίκη, ενώ ο Μιχαλάκης
ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας.
Τελείωσε το δημοτικό σχολείο του
Παλαιχωρίου και αποφοίτησε με υποτροφία
από την Αγγλική Σχ. Λευκωσίας. Απόφοιτος
πι έπιασε δουλειά στην Υπηρεσία Φόρου
Εισοδήματος. Ήταν επίσης αθλητής δρόμου
στον σύλλογο ΑΠΟΕΛ.
[δες φωτό]
Εντάχθηκε
στην Ε.Ο.Κ.Α. πριν από την 1.4.1955 και ήταν
μέλος της ομάδας του Πολύκαρπου
Γιωρκάτζη.
Στις 28.8.1955 ανέλαβε μαζί με τον συναγωνιστή
του (μετέπειτα πολιτικό) Ανδρέα Παναγιώτου
την εκτέλεση του αστυνομικού Ηρόδοτου
Πουλλή, ο οποίος κατηγορείτο ως προδότης.
Η
απόπειρα πραγματοποιήθηκε στη διάρκεια
ανοικτής διαδήλωσης του ΑΚΕΛ, την οποία
παρακολουθούσε ο Πουλλής. Τον πυροβόλησαν
δημόσια αρκετές φορές. Κατά την προσπάθεια
διαφυγής του, ο Καραολής καταδιώχθηκε
από τπαρευρισκόμενους και ένας από
αυτούς έφραξε με το ποδήλατό του τον
δρόμο του Καραολή, αναγκάζοντάς τον να
εγκαταλείψει το δικό του ποδήλατο.
Αργότερα οι αρχές ταυτοποίησαν τον
Καραολή μέσω της πινακίδας του ποδηλάτου
του και ακολούθως τον συνέλαβαν στο
Τζιάος, ενώ εκείνος ετοιμαζόταν να
προσχωρήσει στην αντάρτικη ομάδα του
Γρ. Αυξεντίου.
Φυλακίστηκε
στις Κεντρ. Φυλακές Λευκωσίας
και καταδικάστηκε
σε θάνατο στις 28.10 του ίδιου έτους, απο
τους αποικιοκράτες της Βρετανίας.
Δημόσιος κατήγορος στη δίκη του Καραολή
ήταν ο μετέπειτα ηγέτης των Τουρκοκυπρίων,
Ντεκτάς. Ο Γρίβας σε μηνύματα του έγραφε:
«κάντε το αδύνατο δυνατό, ελευθερώστε
τον Καραολή».
Ο
άλλος μεγάλος αγωνιστής του κυπριακού
Ελληνισμού,
ο Ανδρέας Δημητρίου γεννήθηκε
στον Άγιο Μάμα Λεμεσού -18.9.1934. Γονείς
του ήταν ο Δημήτρης και η Ευδοκία
Βασιλείου. Αποφοίτησε από το δημοτικό
σχολείο Αγίου Μάμαντος και φοίτησε για
τρία χρόνια στο Νυκτερινό Γυμνάσιο
Αμμοχώστου. Εργάστηκε αρχικά σε κατάστημα
εκρηκτικών υλών και κυνηγετικών ειδών
και αργότερα στον αγγλικό στρατό. Υπήρξε
Γραμματέας της Συντεχνίας Αχθοφόρων
στην Αμμόχωστο. Διακρινόταν για την
εργατικότητα, την πρωτοβουλία και την
ευσυνειδησία του. Εντάχθηκε από τους
πρώτους στη δύναμη της ΕΟΚΑ και έδρασε
με τις ομάδες Αμμοχώστου, επεκτείνοντας
τη συμμετοχή του και στο εκτελεστικό.
Μια
από τις επιχειρήσεις στις οποίες
πρωταγωνίστησε ήταν και η αρπαγή όπλων
από τις στρατιωτικές αποθήκες του
λιμανιού της Αμμοχώστου όπου εργαζόταν,
στις αρχές Δεκεμβρίου 1955, αμέσως μετά
την εκφόρτωσή τους και προτού μεταφερθούν
και τακτοποιηθούν. Τα όπλα προωθήθηκαν
σε διάφορες ανταρτικές ομάδες, οι οποίες
μέχρι τότε ήταν εφοδιασμένες μόνο με
κυνηγετικά. Η επιχείρηση πέτυχε απόλυτα
και η Ε.Ο.Κ.Α. ενισχύθηκε σημαντικά. Λίγο
αργότερα, 28.11.1955, αποπειράθηκε να εκτελέσει
τον Βρετανό πράκτορα Τέυλορ, τον οποίο
και τραυμάτισε. Τότε ο Ανδρέας βρέθηκε
αντιμέτωπος με ένοπλους στρατιώτες
σωματοφύλακες του πράκτορα. Πρόταξε
εναντίον τους το όπλο του, το οποίο έπαθε
εμπλοκή και έτσι οι στρατιώτες τον
συνέλαβαν, αφού τον πλήγωσαν. Καταδικάστηκε
σε θάνατο και μαζί με το συναγωνιστή
του Καραολή. Μάλιστα ήταν οι πρώτοι που
απαγχονίστηκαν από τους Άγγλους
κατακτητές. Προηγουμένως, είχε υποβάλει
έφεση η οποία απορρίφθηκε, όπως απορρίφθηκε
και η αίτηση για χάρη, την οποία κατέθεσαν
οι δικηγόροι στον αρχηγό των κατοχικών
δυνάμεων του νησιού Χάρτιγκ και τη νεαρή
βασίλισσα της γηραιάς αλβιόνος Ελισσάβετ.
Ο
Γάλλος φιλόσοφος βραβευμένος με Νόμπελ
Λογοτεχνίας, Αλμπέρ
Καμύ,
απηύθυνε προσωπικά γραπτή έκκληση στην
ακατάδεχτη νεαρή Ελισάβετ για απονομή
χάριτος. Η επιστολή αυτή αποκτήθηκε από
τον φιλάνθρωπο και επιχειρηματία Νάσο
Κτωρίδη και δωρήθηκε στο Εθνικό Μουσείο
Αγώνα στη Λευκωσία.
Ο
Μιχαλάκης Καραολής οδηγήθηκε στην
αγχόνη στις 10.5.1956 τραγουδώντας τον
Εθνικό ύμνο μαζί με τον Ανδρέα Δημητρίου.
Εκτελέστηκε πρώτος λέγοντας: Εμένα
δεν πρέπει να με λυπάστε, αφού εγώ δεν
βρίσκω λόγο για να με κλαίω, ούτε οι
συγγενείς μου πρέπει να με κλαίνε. Οι
Άγγλοι δεν επέτρεψαν στην οικογένειά
του να πάρει το σώμα του και να το θάψει,
αλλά αντ' αυτού το έθαψαν, μαζί με το
σώμα του Δημητρίου, οι ίδιοι οι δήμιοι
σε ένα περιφραγμένο χώρο εντός των
φυλακών, τα λεγόμενα Φυλακισμένα Μνήματα.
Ο Μιχαλάκης Καραολής κατά την διάρκεια
της κράτησης του ανέφερε σε ένα γράμμα
προς τους φίλους του τα παρακάτω:
Τα
Ελληνόπουλα δεν ξέρουν
μόνο
πως πρέπει να ζουν Ξέρουν και πώς να
πεθαίνουν Και πως την πατρίδα να
τιμούν.
Δεύτερος από δεξιά ο Καραολής
Την
ίδια ώρα ο Μιχ. Δημητρίου έλεγε: “Το
μόνο που λυπούμαι είναι που δεν θα
προλάβω να δω την Κύπρο μας ελεύθερη”.Κι
αυτά ήταν
τα τελευταία του λόγια προς τη μάνα
του, λίγες ώρες πριν από τον απαγχονισμό
του.
“Στο
καλό, γιε μου και να έχεις θάρρος ως το
τέλος”, ήταν
η απάντησή της.
Η
εκτέλεση αυτών των Κυπρίων αγωνιστών
προκάλεσε εντονότατο ρεύμα αγανάκτησης
σ΄ ολόκληρο τον κόσμο. Στην
Αθήνα πραγματοποιήθηκαν πολλές
συγκεντρώσεις και πορείες, που συχνά
αντιμετωπίστηκαν βάναυσα από την ...
ελληνική αστυνομία! [μη χαλάσουν οι
σχέσεις μας με τους .... σνομπ ''φίλους''
μας της Βρετανίας]
Ο
Νικόλαος γεννήθηκε στην Μ. Ασία από
ευσεβείς και ευγενείς γονείς και
ανατράφηκε από μικρός με τα νάματα της
χριστιανικής πίστης. Όταν μεγάλωσε, οι
γονείς του τον κατέταξαν στο στρατό του
βυζαντινού κράτους όπου και ήταν το
πρότυπο του ήρωα για τους συστρατιώτες
του χάρις στα σπουδαία του ανδραγαθήματα.
Όταν ο βασιλιάς, μετά από λίγα χρόνια,
έμαθε για το χαρακτήρα του πιστού του
στρατιώτη, τον κάλεσε στο παλάτι και
του απένειμε το οφφίκιο1
του Δούκα και του διοικητή μιας επαρχίας.
Και στα νέα του καθήκοντα διέπρεπε ο
Νικόλαος, μέχρι που κλήθηκε ξανα από
το βασιλιά μαζί με άλλους σημαντικούς
στρατιωτικούς για να αντιμετωπίσουν
ένα πρόβλημα που δημιουργήθηκε με μια
στάση των κατοίκων της Θεσσαλίας που
αντιδρούσαν για την υπερβολική φορολόγησή
τους2.
Έτσι τα αυτοκρατορικά στρατεύματα της
Κων/λης έχοντας επικεφαλής τους, μεταξύ
άλλων, και τον Νικόλαο άρχισαν τον αγώνα
για να υποτάξουν τους Θεσσαλούς
στασιαστές. Βλέποντας όμως την αντίσταση
των Λαρισαίων και των λοιπών Θεσσαλών
καθώς και τους νεκρούς των συγκρούσεων,
αποφάσισε να αποσυρθεί απ’ τα εγκόσμια
και να αφοσιωθεί στην ασκητική ζωή. Έτσι
πήγε στους λόφους της περιοχής Βουναίνης3,
όπου μόναζαν και άλλοι ασκητές, και,
μαθητεύοντας κοντά τους, παρουσίαζε
μεγάλη πρόοδο στην αρετή. Ο συναξαριστής
αναφέρει μια εισβολή Αβάρων
(ή
πιθανότερα
Σαρακηνών)που
έγινε εκείνα τα χρόνια, στη διάρκεια
της οποίας ρημάχτηκε η ύπαιθρος της
Θεσσαλίας. Μαθαίνοντας οι βάρβαροι την
ύπαρξη των ασκητών, οδηγήθηκαν προς τα
εκεί για λεηλασία και καταστροφή. Ο
Νικόλαος, βλέποντας τους εισβολείς,
στήριξε τους συναθλητές του για να μη
δειλιάσουν. Οι βάρβαροι συνέλαβαν τον
Νικόλαο και προσπάθησαν να τον πείσουν
ν’ αρνηθεί την πίστη του με υποσχέσεις
και κολακείες στην αρχή, με χτυπήματα
και μαστιγώσεις στη συνέχεια. Μάταια,
όμως, γιατί ο Νικόλαος έμενε στέρεος
στην πίστη του. Τότε ο επικεφαλής των
φονέων διέταξε να τον δέσουν σ’ ένα
δέντρο όπου τον κατατρύπησαν με τις
λόγχες τους. Τέλος τον έσυραν μισοπεθαμένο
και τον αποκεφάλισαν την 9η
Μαΐου. Στο «Μέγα
Συναξαριστή»
αναφέρονται ενδεικτικά ορισμένα θαύματα
που έκανε ο Άγιος μετά το θάνατό του4.
Ο
ιστορικός μελετητής Α. Σοφιανός5
υποστήριξε ότι ο αρχηγός των Σαρακηνών
(άρα Αράβων και όχι Αβάρων) αρνησίθρησκος
Δαμιανός,
μετά την άλωση της Δημητριάδας, γύρω
στο 900 μ.Χ. εισέβαλε και στο εσωτερικό
της Θεσσαλίας. Έτσι σύμφωνα και με ένα
αγιολογικό κείμενο6
του 10ου
αιώνα, ο Νικόλαος επικεφαλής τότε μιας
μικρής στρατιωτικής μονάδας στη Λάρισα
αποσύρθηκε, προ του κινδύνου με τις
δυνάμεις του και τον αρχιεπίσκοπο
Φίλιππο,
στους πρόποδες του όρουςΤέρναβος
(Μελούνα),
όπου πίστευε ότι μπορούσε να οχυρωθεί
καλύτερα. Εκεί τελικά νικήθηκε αλλά
κατόρθωσε να διαφύγει προσωρινά για να
συλληφθεί αργότερα. Έτσι μετά τη σύλληψή
του και την άρνησή του να αλλαξοπιστήσει
θανατώθηκε μαρτυρικά στη Βούναινα.
Αντίθετα, η ιστορικός Άννα Αβραμέα7
υποστηρίζει ότι η επιδρομή που περιγράφει
ο Συναξαριστής αφορά στους Βουλγάρους
του Συμεών
που έκαναν επιδρομές στη Θεσσαλία στα
τέλη του 9ου
αιώνα και τις αρχές του 10ου.
Προσωπική μου γνώμη είναι ότι η άποψη
του Δ. Σοφιανού είναι η ορθή διότι οι
Βούλγαροι ήταν ήδη από την εποχή του
τσάρου τους Βόριδος (Μιχαήλ) Χριστιανοί,
ενώ αντίθετα οι Σαρακηνοί επιδίωκαν
πάντοτε το βίαιο εξισλαμισμό των
αιχμαλώτων τους.
Σήμερα η
τίμια κάρα του Αγίου βρίσκεται ως ιερά
παρακαταθήκη στην ομώνυμη Ι. Μονή της
Άνδρου.
Οσία
Σοφία η εν Κλεισούρα 6.5. 1974 + 2 ΒΙΝΤΕΟ [Ο βίος της και η παράκληση στην Αγία]
Κωνσταντίνος Οικονόμου
Η Οσία
Σοφία Χοτοκουρίδου, το γένος Αμανατίου
Σαουλίδου, γεννήθηκε το 1883 μ.Χ. στο χωριό
Σαρή-ποπά (ή Σαρή-παπά) της επαρχίας
Αρδάσης Τριπόλεως, Νόμου Τραπεζούντας
του Πόντου. Το 1907 μ.Χ. παντρεύεται με τον
Ιορδάνη Χοτοκουρίδη στο χωριό Το(γ)ρούλ
της επαρχίας Αρδάσης και μετά από τρία
χρόνια, το 1910 μ.Χ., απέκτησε ένα παιδί.
Έπειτα από δύο χρόνια, χάνει το παιδί
της το οποίο βρίσκει τραγικό θάνατο,
αφού φαγώθηκε από χοίρους, ενώ δυο χρόνια
μετά, το 1914 μ.Χ. χάνει και τον άντρα της
τον οποίο τον πήραν οι Τούρκοι στα
τάγματα εργασίας, όπου και μάλλον
απεβίωσε. Η νεαρή χήρα κατέφυγε στα
βουνά, όπου ζούσε ασκητικά, με μεγάλη
νηστεία. Εκεί της εμφανίστηκε ο Άγιος
Γεώργιος και την προειδοποίησε για
επικείμενη επιδρομή των Τσετών. Η Σοφία
ενημέρωσε τους συγχωριανούς της, που
κρύφτηκαν και απέφυγαν τον κίνδυνο. Στην ανταλλαγή των πληθυσμών το καράβι
που μετέφερε τους συγχωριανούς της
Σοφίας στην Ελλάδα κινδύνεψε να
καταποντιστεί. Αυτή έβλεπε τα κύματα
γεμάτα από Αγγέλους και την Παναγία.
Ζήτησε απ᾿ αυτήν να πνιγεί η ίδια και
να σωθούν οι συγχωριανοί της. Η Παναγία
τους έσωσε όλους. Ο καπετάνιος δεν το
πίστευε πώς σώθηκαν κι έλεγε: «Κάποιον
άγιο έχουμε» και οι χωριανοί του
απάντησαν: «Τη Σοφία».
Το 1927 με παρότρυνση της Παναγίας πηγαίνει
στο μοναστήρι της στην Κλεισούρα της
Καστοριάς, στην Ιερά Μονή του Γενεθλίου
της Υπεραγίας Θεοτόκου, όπου έζησε
ασκητικά για μισό περίπου αιώνα. Εκεί
βρήκε έναν ενάρετο ιερομόναχο, τον π.
Γρηγόριο, που είχε έλθει από το Άγιο
Όρος, ο οποίος την κατάρτισε στη μοναχική
ζωή. Έζησε ασκητικά ως λαϊκή, φορώντας
τα μαύρα της χηρείας και της ασκήσεως,
καθισμένη πάνω στο τζάκι και αλείφοντας
το πρόσωπό της με στάχτη, για να μη
φαίνεται η ομορφιά του.
Τα
περισσότερα χρόνια τα πέρασε μόνη της,
με μόνο τον Θεό, μια και το μοναστήρι
έμεινε χωρίς μοναχούς. Υπέμεινε τους
δριμείς χειμώνες, με τη θερμοκρασία να
πέφτει στους -15 βαθμούς, και την πολλή
υγρασία του τόπου. Όταν της έλεγαν ν’
ανάψει φωτιά, φώναζε ένα μακρόσυρτο
«Όχι!», που ακόμα ηχεί στα αυτιά όσων
την άκουσαν. Κυκλοφορούσε ξυπόλητη, ενώ
τα ρούχα της ήταν πάντα κουρελιασμένα
και ανεπαρκή για τις συνθήκες της
περιοχής. Της έδιναν καινούργια. Δεν τα
φορούσε, αλλά τα πρόσφερε σε όσους είχαν
ανάγκη. Κοιμόταν και σ’ έναν άλλο χώρο,
πάνω σε άχυρα, αλλά από κάτω είχε βάλει
σουβλερές πέτρες. Δεν λουζόταν ποτέ
ούτε χτενιζόταν, και τα μαλλιά της είχαν
σκληρύνει πολύ. Όταν κάποτε χρειάστηκε
να τα σηκώσει από τα μάτια της, για να
βλέπει καλύτερα, αναγκάστηκε να τα κόψει
με το ψαλίδι που κούρευαν τα πρόβατα.
Παρ’ όλα αυτά όμως, το κεφάλι της
ευωδίαζε.
Το
φαγητό της ήταν λιτότατο, συνήθως με ό,
τι έβρισκε στην περιοχή: μανιτάρια,
μούσκλια, αγριόχορτα, φτέρη, φύλλα των
δέντρων, ή με λίγη ντομάτα τουρσί,
μουχλιασμένη. Τα σαββατοκύριακα έβαζε
και μια κουταλιά λάδι στο πιάτο της.
Άλλες φορές άνοιγε καμιά κονσέρβα ψάρι
και το έτρωγε όταν είχε πιάσει ένα
δάχτυλο μούχλα. Έτρωγε και σε παλιά
σκουριασμένα ορειχάλκινα σκεύη, αλλά
δεν πάθαινε τίποτα. Νήστευε και με το
παλαιό και με το νέο ημερολόγιο, για να
μη σκανδαλίζει κανέναν και όταν κάποιοι
διαμαρτύρονταν για τις «υπερβολές»
της, τους απαντούσε: «Παιδεύω το σαρκίο
μου».
Κι
όμως, αυτή η αυστηρή με τον εαυτό της
ασκήτρια ήταν πολύ γλυκιά και επιεικής
με τους άλλους. Δεν κρατούσε δραχμή από
τα χρήματα που της έδιναν, αλλά τα έκρυβε
για να τα δώσει στους αναγκεμένους όταν
θα ερχόταν η ώρα. Τα τότε κοριτσάκια,
σημερινές γερόντισσες της Κλεισούρας,
που μιλούσαν ελληνικά και βλάχικα,
αγαπούσαν τη συντροφιά της, έστω κι αν
δεν καταλάβαιναν τα ποντιακά της.
Νουθετούσε τις άγαμες κοπέλες που
τύχαινε να παραστρατήσουν, φρόντιζε να
παντρευτούν, τις προίκιζε από τα χρήματα
που της έδιναν και ανέθετε στην Παναγία
την προστασία τους. «Η Παναΐα κι θα χαντ᾿
σας» (δεν θα σας χάσει η Παναγία), τους
έλεγε.
Ποτέ δεν πλήγωσε ή στενοχώρησε
κανένα. Αν καταλάβαινε ότι κάποιος είχε
προβλήματα μέσα του, περνούσε από δίπλα
του, του έλεγε ένα δυο λόγια, χωρίς να
την αντιληφθούν οι άλλοι, απομακρυνόταν,
κι εκείνος την ακολουθούσε. Τον
παρηγορούσε, τον συμβούλευε, τον ενίσχυε
με τη χάρη του Θεού, κι αυτός έφευγε
άλλος άνθρωπος. Έλεγε πολλές φορές:
«Αυτοί ήρθαν μαύροι στην Παναγία και
φεύγουν άσπροι». Γνώριζε πολλά σκάνδαλα
από ιερείς, μοναχούς, λαϊκούς... Δεν
κατηγορούσε ποτέ κανέναν, αλλά έλεγε:
Να σκεπάζετε, να σας σκεπάζει ο Θεός».
Αγαπούσε
και τα ζώα. Είχε μια αρκούδα, που ζούσε
στο δάσος και την έλεγε «ρούσα». Ερχόταν
κι έπαιρνε τροφή από τα χέρια της, της
έγλειφε τα χέρια και τα πόδια από
ευγνωμοσύνη κι επέστρεφε στο δάσος.
Έβαζε ψίχουλα στα περβάζια των παραθύρων
για τα πουλάκια, κι αυτά, όταν η αγία
προσευχόταν, φτερούγιζαν γύρω της και
κελαηδούσαν. Σαν να ζούσε στον Παράδεισο,
πριν από την πτώση.
Είχε
κοινωνία με την Παναγία και τους Αγίους.
Το 1967 μ.Χ., αρρώστησε βαριά, από
σκωληκοειδίτιδα ή κήλη, ώστε να διπλωθεί
στα δύο από τον πόνο. Δεν δέχτηκε γιατρό
αλλά έλεγε: «Θα ‘ρθει η Παναγία να με
πάρει από τον πόνο». Έβαζε στουπιά η
φυτίλια από τις κανδήλες, ώσπου σάπισε
η πληγή κι έβγαζε κακοσμία. Τότε της
εμφανίστηκε η Παναγία με τον αρχάγγελο
Γαβριήλ και τον Άγιο Γεώργιο. Της είπε
ο αρχάγγελος: «Θα σε κόψουμε τώρα». Αυτή
απάντησε: «Είμαι αμαρτωλή, να εξομολογηθώ,
να κοινωνήσω, και να με κόψεις». Μια
«εγχείρηση θα σου κάνουμε», της απαντά.
Έγινε η επέμβαση, η Σοφία έγινε καλά και
συχνά σήκωνε χωρίς ντροπή την μπλούζα
ή το φόρεμά της, για να δείξει στον κόσμο
την τομή που έκλεισε μόνη της.
Η Οσία
Σοφία, η «ασκήτισσα τῆς Παναγιᾶς» όπως
αποκαλείται, εκοιμήθη εν Κυρίω στις 6
Μαΐου 1974 μ.Χ. Στις 7 Ιουλίου 1981 μ.Χ. γίνεται
η πρώτη ανακομιδή των λειψάνων της, τα
οποία ευωδιάζουν. Στις 27 Μαΐου 1998 μ.Χ.
γίνεται η δεύερη ανακομιδή των λειψάνων
της τα οποία μεταφέρονται στο μοναστήρι
από το Σεβ. Μητροπολίτη Καστορίας κ.κ.
Σεραφείμ. Η Μεγάλη Εκκλησία την ενέταξε
το 2011 μ.Χ. στις αγιολογικές δέλτους της
και την 1η Ιουλίου 2012 μ.Χ., έγινε η επίσημη
ανακήρυξή της από τον Οικουμενικό
Πατριάρχη στην Καστοριά. Στο πρώτο βίντεο, που ακολουθεί, θα ακούσουμε εκτός από
το βίο της Οσίας, το ιστορικό της Ι. Μ.
Κλεισούρας αλλά και θα ακούσουμε την
Οσία Γερόντισσα να ψάλλει ένα ψαλτοτράγουδο
στην Θεοτόκο.
Ο
ΒΙΟΣ ΤΟΥ: Ο Άγιος και Οσιομάρτυς Εφραίμ
γεννήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 1384 στα
Τρίκαλα της Θεσσαλίας από πολύτεκνους
γονείς και είχε 7 αδέλφια. Το βαφτιστικό
του όνομα ήταν Κωνσταντίνος Μορφής1.
Σε ηλικία 14 χρόνων, το 1398, με την προτροπή
της μητέρας του, για να αποφύγει το
παιδομάζωμα και την υποχρεωτική στράτευση
από τους Τούρκους πήγε στο Μοναστήρι
του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στο Όρος
των Αμώμων της Αττικής, πρώτα ως μοναχός
και μετά ως Ιερέας. Το 1416 οι Τούρκοι
εισέβαλαν και λεηλάτησαν την Αττική
και ανάγκασαν τον Δούκα των Αθηνών
[Λατινοκρατία, τότε] να δηλώσει υποταγή
στον Σουλτάνο. Το 1424 οι άξεστοι Οθωμανοί
εισέβαλαν βιαίως στην Μονή του Ευαγγελισμού
της Θεοτόκου και έσφαξαν όλους τους
Πατέρες της Μονής. Ο Άγιος απουσίαζε
στην σπηλιά του, πάνω στο βουνό, για
προσευχή και μόλις επέστρεψε, αντίκρυσε
τα πτώματα των Πατέρων και αφού τους
έθαψε, θρήνησε γοερώς. Τον επόμενο χρόνο,
την 14η Σεπτεμβρίου 1425, επανήλθαν οι
βάρβαροι και βρήκαν τον Άγιο. Τον
συνέλαβαν και τον βασάνιζαν επι 8 1/2
μήνες με μεγάλη μανία και βαρβαρότητα,
για να τους αποκαλύψει τους δήθεν
θησαυρούς της Μονής. Στο τέλος τον
κρέμασαν ανάποδα απο μία παλαιά μουριά
που υπήρχε στον περίβολο του μοναστηριού
και τον τρύπησαν με ένα μεγάλο αναμμένο
ξύλο στην κοιλιά, στην περιοχή του
αφαλού, μετά τον κάρφωσαν στο δέντρο με
μεγάλα σουβλερά καρφιά. Ο Άγιος φλεγόμενος
συνέχισε να προσεύχεται ώσπου τελείωσε
μαρτυρικώς τη ζωή του από τους Τούρκους
στις 5 Μαϊου 1426, στις 9 η ώρα το πρωί…
Ήταν μόλις 42ετών.
ΤΟ
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΚΑΙ Η ΕΥΡΕΣΗ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΛΕΙΨΑΝΩΝ:
Ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια της
Αττικής είναι αυτό στο Όρος των Αμώμων
(τοποθεσία γνωστή σήμερα ως Νέα Μάκρη).
Για αιώνες, πολλοί μοναχοί και ιερείς
έμειναν εκεί και προσευχήθηκαν στον
Κύριο. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας
έγιναν μεγάλες και βάρβαρες σφαγές
μέχρις ξεκληρίσματος του μοναστηριού,
ένα από τα θύματα, άλλωστε, ήταν και ο
άγιός μας. Το 1945, η τότε Μοναχή Μακαρία
πήγε στα ερείπια της αρχαίας μονής του
Ευαγγελισμού, άλλοτε ονομαζόμενης ως
Σταυροπηγιακής, του Όρους Αμώμων, στις
βορειανατολικές υπώρειες του Πεντελικού.
Από θεία παρόρμηση, διαμόρφωσε ένα
κελάκι εκεί και άρχιζε να καθαρίζει τα
ερείπια του παλαιού Ναού για να τον
ανακατασκευάσει. Εκεί πολλές φορές
αναλογιζόταν με συγκίνηση ότι σε εκείνα
τα χώματα είχαν ζήσει κατά την πάροδο
των αιώνων άγιοι Μοναχοί και προσευχόταν
να γνωρίσει ή να της φανερωθεί κάποιος
από αυτούς. Μια φωνή στην αρχή σιγανή,
αλλά με τον καιρό δυνατότερη στην ψυχή
της, της έλεγε: “Σκάψε και θα βρεις αυτό
που επιθυμείς”, ενώ θαυμαστώς της είχε
φανερωθεί ένα σημείο στο προαύλιο του
Μοναστηριού. Έτσι στις 3 Ιανουαρίου 1950
έχοντας έναν εργάτη για άλλες εργασίες
στο μοναστήρι τον έβαλε να σκάψει στο
σημείο όπου της υποδείκνυε η ψυχή της.
Ο εργάτης αρνητικός στην αρχή, μιας και
ήθελε να σκάψει οπουδήποτε αλλού παρά
σε αυτό το σημείο, τελικά, μετά από τις
εκκλήσεις και τις προσευχές, ο εργάτης
πείστηκε και ξεκίνησε να σκάβει. Στο
σημείο εκείνο υπήρχε ένα μισογκρεμισμένο
τζάκι και ένα ερείπιο παλαιού τοίχο,
πράγματα που έδειχναν ότι εκεί κάποτε
υπήρχε ίσως κελί κάποιου μοναχού.
Φτάνοντας σε 1,70 μ. βάθος, η σκαπάνη έφερε
στο φως το πρώτο εύρημα: Μία κάρα.
Συγχρόνως, όλος εκείνος ο τόπος άρχισε
να ευωδιάζει. Τότε, με προσοχή η Ηγουμένη
Μακαρία έβγαλε όλο το υπόλοιπο σκήνωμα
και το τοποθέτησε σε μία θυρίδα που ήταν
πάνω από τον τάφο. Ήταν φανερό ότι
επρόκειτο για κληρικό γιατί, θαυματουργώς,
το ράσο του είχε παραμείνει άθικτο. Το
βράδυ, διαβάζοντας τον εσπερινό, η
Ηγουμένη άκουσε βήματα. Ο ήχος ερχόταν
από τον τάφο, μετά από τον περίβολο και
έφτανε ως την πόρτα της εκκλησίας. Εκεί
πρωτοαντίκρυσε τον άγιο, ψηλό με μάτια
μικρά στρογγυλά, με μακριά μαύρα γένια
που έφταναν ως το λαιμό, ντυμένο με τη
μοναχική αμφίεση. Στο ένα χέρι είχε μία
φλόγα και με το άλλο ευλογούσε. Ο άγιος
ζήτησε να τον βγάλουν από τη θυρίδα που
τον είχαν. Την επόμενη κιόλας μέρα η
Ηγουμένη καθάρισε τα οστά και τα
τοποθέτησε σε μια θυρίδα στο Ιερό του
Ναού, τη φορά αυτή. Το ίδιο βράδυ φανερώθηκε
στον ύπνο της ο άγιος και την ευχαρίστησε,
ενώ της φανέρωσε και το όνομα του,
“Εφραίμ”.
Το πατρικό της οικογένειας του Α. Εφραίμ στα Τρίκαλα [καταρρέει]
ΤΡΟΠΑΡΙΟ:
Εν όρει των Αμώμων ώσπερ ήλιος έλαμψας,
και μαρτυρικώς, θεοφόρε, προς θεόν
εξεδήμησας, βαρβάρων υποστας επιδρομάς,
Εφραίμ Μεγαλομάρτυς του Χριστού, δια
τούτο αναβλύζεις χάριν αεί, τοις ευλαβώς
βοώσι σοι, δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύν,
δόξα τω σε θαυμαστώσαντι, δόξα τω
ενεργούντι δια σου, πάσιν ιάματα.
ΜΕΓΑΛΥΝΑΡΙΟ:
Βίω διαλάμπων ασκητικώ, εν όρει Αμώμων,
ηγωνίσω μαρτυρικώς, και θαυμάτων χάριν,
θέοθεν εκομίσω, Εφραίμ Οσιομάρτυς,
Αγγέλων σύσκηνε.
Λοβοτομή:
μια ''επιστημονική'', βάρβαρη τεχνική για
να ''διορθώνονται'' οι ψυχικές αποκλίσεις!
Κων/νος
Οικονόμου
Ο γιατρός Φρίμαν στο έργο...
ΓΕΝΙΚΑ:
Η λέξη ετυμολογικά προέρχεται από
τα λοβός +
τομή,
[δηλ. αποκοπή του λοβού]. Έτσι ονομάζεται
η χειρουργική διαδικασία εκείνη κατά
την οποία καταστρέ-φονται, αποκόπτωνται,
τμήματα του μετωπιαίου λοβού του
εγκεφάλου σε ανθρώπους με ψυχικές
ασθένειες ή νοητικές διαταραχές, με
σκοπό -θεωρητικά- την εξάλειψη των
συμπτωμάτων τους. Πάντως τα επίσημα
στοιχεία αναφέρουν ότι περίπου το 1/3
των ασθενών θεραπευόταν, το 1/3 δεν
επηρεαζόταν καθόλου και το 1/3 έμενε
«φυτό». Τα στοιχεία θεωρούνται ανακριβή,
γιατί ελάχιστοι γιατροί που εφάρμοσαν
την τεχνική αυτή διατήρησαν επαφές με
τους ασθενείς για να καταγράψουν την
εξέλιξή τους.
ΙΣΤΟΡΊΑ: Η
ιδέα της λοβοτομής πρωτοπαρουσιαάστηκε
στην ιατρική κοινότητα το 1890, από τον
Γερμανό γιατρό Γκόλτζ, [ήταν και ο
επινοητής του, εξ απαλών ονύχων,
πρωτοπαρουσιαζόμενου όρου "ψυχεπέμβαση"],
ο οποίος παρατήρησε πως όταν αφαιρούνταν
τμήματα του μετωπιαίου λοβού του
εγκεφάλου των άγριων σκυλιών, αυτά
ηρεμούσαν. Πάντως
η νέα επεμβατική μέθοδος της λοβοτομής,
με αρχικό όνομα όνομα λευκοτομή (από τα
λευκός + τομή, δηλ. κοπή της λευκής ουσίας
του εγκεφάλου), εφαρμόστηκε ανεπιτυχώς
σε ανθρώπους πρώτη φορά το 1892 στην
Ελβετία από τον Gottlieb Burckhardt. Οι άνθρωποι,
δύο ήταν τα υποκείμενα της επεμβάσεως,
πέθαναν, με αποτέλεσμα η ιδέα να
εγκαταλειφθεί, προσώρας. Ωστόσο, την
ίδια τεχνική επεμβάσεων, τροποποιημένη
κάπως, και μάλιστα σε σαράντα άτομα
πραγματοποίησε ο Πορτογάλος νευροχειρούργος
Αντόνιο Μονίζ. Η μέθοδος που εφάρμοσε
συνίστατο στο άνοιγμα τρύπας στο κρανίο
του ασθενούς, και την έγχυση απλής
καθαρής αιθυλικής αλκοόλης [οινοπνεύματος]
στον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου.
Η αλκοόλη κατά συνέπεια κατέστρεφε το
εγκεφαλικό αυτό τμήμα. Το 1949 μάλιστα ,
ο Μονίζ βραβεύθηκε με το βραβείο Νόμπελ
[!] για την επίτευξη της λοβοτομής, με το
όνομα λευκοτομή. Αν
πάμε όμως νωρίτερα στο χρόνο θα
διαπιστώσουμε πως το 1936, ο Αμερικανός
νευρολόγος Γουόλτερ Τζ. Φρήμαν εφάρμοσε
μία παραλλαγμένη μορφή της λοβοτομής,
με το όνομα "προμετωπιαία λοβοτομή".
Αρχικά διαπίστωσε ότι η πρόσβαση στο
μετωπιαίο φλοιό μέσω της οφθαλμική
κόγχης δεν ήταν εφικτή κι έτσι εφάρμοσε
επεμβάσεις πάνω από τον ίδιο το βολβό
του ματιού! Μία άλλη του μέθοδος, ήταν
η εκτέλεση του ... τρυπανισμού, διάνοιξης
δηλαδή οπής
από
την περιοχή του αφτιού, με ένα συνοδευτικό
απότομο χτύπημα του τρυπανιού με μικρό
σφυρί στο μετωπιαίο φλοιό! Συχνά όμως,
αντί να τρυπάει και να ανοίγει το κρανίο,
κάρφωνε δύο βελόνες στις άκρες των
ματιών και από εκεί έκοβε τα νεύρα του
εγκεφάλου. Εφάρμοσε μάλιστα μια πρωτότυπη
νάρκωση: Για να μην αντιστέκεται ο
ασθενής, του έκανε ηλεκτροσόκ μέχρι να
λιποθυμήσει! Ο Φρίμαν εγχείρησε μέχρι
και ένα 12χρονο αγόρι, τον Χάουαρντ Ντάλι
επειδή ήταν ... υπερβολικά ζωηρός! Η
μητέρα του παραπονιόταν ότι ο Χάουαρντ
ήταν πολύ άτακτος, δεν ήθελε να πάει
νωρίς για ύπνο και του άρεσε να ακούει
μουσική και να...ρεμβάζει με τις ώρες! Ο
ψυχίατρος πείστηκε ότι με μία λοβοτομή
ο μικρός Χάουαρντ θα γινόταν ένα άριστο
παιδί! Η πρόβλεψή του φυσικά δεν
επαληθεύτηκε. Ο Χάουαρντ πέρασε την
εφηβική του ηλικία έγκλειστος σε
ψυχιατρική κλινική, ενώ αργότερα
φυλακίστηκε και εθίστηκε στο αλκοόλ.
Δε θυμόταν καθόλου τη λοβοτομή που
υπέστη μικρός και το έμαθε σε ηλικία 50
ετών.... Αξίζει
να σημειωθεί πως ο Φρίμαν, σαν κάποιος
επιδειξίας, αρέσκονταν στο να εγχειρεί
τους ασθενείς μπροστά σε θεατές. Έκανε
μέχρι και 25 εγχειρήσεις μέσα σε μια μέρα
και, για να εντυπωσιάσει τα πλήθη, έβαζε
μάλιστα και τις δύο βελόνες ταυτόχρονα
μέσα στα μάτια...
Εργαλεία λοβοτομής
ΠΡΩΤΑ
ΣΕ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΑ: Τέτοιες εγχειρήσεις
είχαν γίνει πρώτα σε επιθετικούς
χιμπατζήδες και τα αποτελέσματα ήταν
θετικά. Οι χιμπατζήδες ήταν πιο ήρεμοι
και υπάκουοι και παρόμοια επίδραση
έδειξε αρχικά και στους ανθρώπους. Η
λοβοτομή εφαρμόστηκε σε ασθενείς με
κατάθλιψη και σχιζοφρένεια και τα
συμπτώματά τους φάνηκαν να υποχωρούν.
Όμως μαζί με αυτά, υποχώρησε και η
προσωπικότητά τους! Σαν να ήταν άλλοι
άνθρωποι... Λειτουργούσαν σχεδόν σαν
ρομπότ. Έχαναν την ικανότητα να φροντίσουν
τον εαυτό τους και να διατηρήσουν
οποιαδήποτε κοινωνική επαφή. Ήταν
πειθήνιοι και ήσυχοι, με αχανές βλέμμα
που κοίταζε κενό.
Πριν και μετά τη λοβοτομή...
ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ:
Γνωστά θύματα της μεθόδου: Πρώτα - πρώτα
η αδερφή του προέδρου των ΗΠΑ Τζον Φ.
Κένεντι, η Ρόζμαρι η οποία υπέστη
λοβοτομή το 1941, γεγονός που την κατέστησε
ανίκανη για το υπόλοιπο της ζωής της!
Γνωστά
θύματα ή παρ΄ ολίγον θύματα της λοβοτομής
υπήρξαν και οι: Τζάνετ Φρίμαν Νεοζηλανδή
συγγραφέας
και ποιήτρια, που έλαβε βραβείο λογοτεχνίας
το 1951, μία μέρα πριν από μια προγραμματισμένη
λοβοτομή, η οποία τελικά δεν πραγματοποιήθηκε
ποτέ!!
Ο Γιόζεφ Χασίντ βιολονίστας και συνθέτης
από την Πολωνία
στον οποίο διαγνώσθηκε σχιζοφρένεια,
πέθανε στην ηλικία των 26 ετών, μετά από
λοβοτομή. Η Σόγκριντ Ιερτέν από τη
Σουηδία, μοντέρνα ζωγράφος, απεβίωσε
το 1948, μετά από λοβοτομή. Η Ρόουζ Ουίλιαμς,
αδερφή του Τέννεσι Ουίλιαμς, του γνωστού
Αμερικανού θεατρικού συγγραφέα, υπέστη
λοβοτομή, που την άφησε ανίκανη για
πάντα. Ο Ουίλιαμς δήλωσε ότι, σε
συγκεκριμένα έργα του, εμπνεύστηκε
χαρακτήρες και μοτίβα από την αδερφή
του.
Αξίζει ακόμη να ανφερθεί πως,
όταν το 1848 μία σιδερένια βέργα πέρασε
κατά λάθος μέσα από το κεφάλι του Φινέας
Κέιντζ, αυτό προκάλεσε μία "τυχαία
λοβοτομή", και έτσι, θρυλείται, πως
το γεγονός αυτό ενέπνευσε την ανάπτυξη
της χειρουργικής λοβοτομής, έναν αιώνα
αργότερα. Ακόμη, το 2011 ο Αργεντικός
νευροχειρούργος του Πανεπ. Γέηλ, Daniel
Nijensohna, μελετώντας ακτινογραφίες της
Εβίτα Περόν, κατέληξε στο συμπέρασμα
ότι η ηθοποιός είχε υποστεί λοβοτομή,
ως θεραπεία πόνου και άγχουςτ ους
τελευταίους μήνες της ζωής της.
Η τεχνική!
ΣΗΜΕΡΑ:
Περισσότεροι από 50.000 ασθενείς υπέστησαν
λοβοτομή στην Αμερική και αντίστοιχοι
ήταν οι αριθμοί στην Ευρώπη. Το 1950 η
Σοβιετική Ένωση, η Γερμανία και η Ιαπωνία
απαγόρευσαν τις λοβοτομές γιατί ήταν
«εναντίον των ανθρώπινων αρχών». Πράγματι
ως ένα σημείο θύμιζε και τις ''ιατρικές''-
ευγονικές ναζιστικές μεθόδους του
Μέγκελε! Στην Αμερική οι λοβοτομές
εφαρμόζονται ακόμα και έχουν απαγορευτεί
μόνο σε ορισμένες πολιτείες!
ΓΕΝΙΚΑ:
Η Τρόπις [Λατ. Carina, συντ. Car] είναι ένας
αστερισμός
του νοτίου ουράνιου ημισφαιρίου που
σημειώθηκε πρώτη φορά από τον Lacaille
[1763],
και προήλθε ως διαιρετό τμήμα από τον
αστερισμό της Αργούς [κατηργημένος
αστερισμός]. Έχει έκταση 494,2 τετ. μοίρες
[34ος σε μέγεθος μεταξύ των 88 επισήμων
αστερισμών]. Συνορεύει με επτά αστερισμούς,
τους: Πρύμνα, Οκρίβαντα, Ιπτάμενο Ιχθύ,
Χαμαιλέοντα, Μυία, Κένταυρο και Ιστία.
Είναι πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη
μεταξύ 14° Βόρεια έως 90° Νότια. Στην
Ελλάδα είναι αμφιφανής: ελάχιστο
μόνο τμήμα της Τρόπιδος είναι ορατό, το
οποίο πάντως περιλαμβάνει για τη νότια
Ελλάδα τον φωτεινότερο αστέρα της, τον
περίφημο Κάνωπο. Η ονομασία Τρόπις
σημαίνει την «καρίνα», στη δημοτική
γλώσσα, του πλοίου, της Αργούς, του
μεγάλου αρχαίου αστερισμού που τεμαχίσθηκε
και έδωσε τους σημερινούς αστερισμούς
Πρύμνα, Τρόπιδα, Ιστία και Πυξίδα.
ΟΙ
ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ:
Στην
Τρόπιδα αποδόθηκαν 225 αστέρες ορατοί
με γυμνό μάτι [φ.μ.≤ 6,5] . Αξίζει να
σημειωθεί ότι τα ελληνικά γράμματα
(συμβολισμός Bayer) μοιράσθηκαν σε αστέρες
των τριών αστερισμών Πρύμνας, Τρόπιδος
και Ιστίων, και συνεπώς η Τρόπις δεν
έχει όλα τα γράμματα να χαρακτηρίζουν
τους δικούς της αστέρες. Ο
α
Τρόπιδος είναι όχι απλώς ο φωτεινότερος
του αστερισμού, αλλά και ο δεύτερος σε
φωτεινότητα ολόκληρης της ουράνιας
σφαίρας, μετά τον Σείριο. Είναι πολύ
γνωστός με το ιδιαίτερο όνομα Κάνωπος.
Το φαινόμενο μέγεθος του Κανώπου ή
Κανώβου είναι –0,72. Ο β Τρόπιδος, που
ονομάζεται και Miaplacidus, έχει φαινόμενο
μέγεθος 1,68. Ο ε είναι ο Avior, ένας διπλός
εκλειπτικός αστέρας, με φαινόμενο
μέγεθος 1,86. Ο θ, που βρίσκεται στο κέντρο
του ανοικτού σμήνους IC 2602, έχει φαινόμενο
μέγεθος 2,76. Ο ι Τροπίδος ονομάζεται
Τουράις ή Ασπιντίσκε έχει φ.μ. 2,21.
Ο υ είναι διπλός αστέρας με φ.μ. 3,1 και
6,1. Οι χ και ω έχουν αντίστοιχα φ.μ. 3,47
και 3,32. Από τους σπουδαιότερους ορατούς
αστέρες με το πρόθεμα HR,
οι
2435, 3571, 3659, 3663, 3884, 4050, 4102, 4140, 4257, έχουν
αντιστοίχως φαινόμενο μέγεθος 4,39, 3,84,
3,44, 3,97, 3,69, 3,40, 4,00, 3,32, 3,78. Τέλος ο HR
4337, έχει
φαιν. μέγεθος 3,91 και είναι ένας τεράστιος
αστέρας με διάμετρο 747 φορές μεγαλύτερη
από την ηλιακή!
Ο
ΑΣΤΕΡΑΣ ΚΑΝΩΠΟΣ:
Το
όνομα προέρχεται από τον μυθικό πλοίαρχο
του στόλου του Μενελάου, όταν ο Σπαρτιάτης
βασιλιάς οδηγήθηκε από τις κακές καιρικές
συνθήκες στην Αίγυπτο, επιστρέφοντας
από τον Τρωικό Πόλεμο.
Εκεί
ο Κάνωπος πέθανε και τιμήθηκε, κατά τον
Σκύλακα, με μνημείο ευγνωμοσύνης που
ύψωσε ο αρχηγός του και με την απόδοση
του ονόματός του στην πόλη, εκεί ακριβώς
που βγήκε στη στεριά ο Μενέλαος, αλλά
και στον μεγαλοπρεπή αυτόν αστέρα, που
τότε έφθανε στο μέγιστο ύψος 7,5 μοίρες
από τον νότιο ορίζοντα στον τόπο εκείνο.
Το όνομα αποδόθηκε όπως φαίνεται στον
συγκεκριμένο αστέρα για πρώτη φορά από
τον Ερατοσθένη, ενώ στους δυτικούς
αστρονόμους απαντάται η μεταγραφή
Canobus.Ο
Κάνωπος είναι ένας κιτρινόλευκος
υπεργίγας αστέρας. H θερμοκρασία της
επιφάνειάς του είναι 7500 Κ. Ο αστέρας
έχει πραγματική λαμπρότητα 20.000 φορές
μεγαλύτερη από εκείνη του Ήλιου μας (!)
και είναι ο πραγματικά λαμπρότερος
αστέρας από όλους όσους απέχουν λιγότερο
από 700 έτη φωτός από εμάς, 910 φορές
λαμπρότερος από τον Σείριο! Η φωτιστική
ισχύς του είναι 13.600 φορές μεγαλύτερη
της ηλιακής. Ο
Κάνωπος έχει διάμετρο 71 φορές μεγαλύτερη
της ηλιακής (δηλαδή περίπου 100 εκατομμύρια
χιλιόμετρα), και επομένως όγκο 275.000 φορές
μεγαλύτερο από τον Ήλιο, ενώ η μάζα του
είναι μόλις οκταπλάσια της ηλιακής.
Απομακρύνεται από το Ηλιακό Σύστημα με
ταχύτητα 20,5 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο
(73.800 χιλιόμετρα την ώρα).
ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ
ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ:
Καθώς
διασχίζεται (στο ανατολικό-βορειοανατολικό
της μέρος) από το γαλαξιακό επίπεδο, η
Τρόπις είναι πλούσια σε σώματα του δικού
μας Γαλαξία, όπως: Ο μεταβλητός αστέρας
η Τροπίδος με σημερινό φ.μ. 4,47, φαινόταν
κατά τη δεκαετία 1840-1849 από τη Γη ως ο
φωτεινότερος του αστερισμού μαζί με
τον Κάνωπο! Είναι ένας γαλάζιος
υπεργίγαντας τεράστιας μάζας, που κάποτε
θεωρήθηκε ο βαρύτερος του σύμπαντος,
μέσα σε νεφέλωμα. Όμως, και ο αστέρας
Sher
25, στην Τροπίδα (κοντά στο ανοικτό σμήνος
NGC 3603), συναγωνίζεται τη μάζα του η
Τρόπιδος, φθάνοντας τις 100 ηλιακές! Αυτός
ο λαμπρός υπεργίγαντας περιβάλλεται
από δακτύλιο και από φυσαλίδες αερίου.
Η ηλικία του υπολογίζεται σε 3 εκατομμύρια
έτη. Πρόκειται να εκραγεί ως υπερκαινοφανής,
ίσως σε 500.000 έτη. Το φωτεινότερο ανοικτό
σμήνος στην Τρόπιδα είναι το IC 2602 με
φαιν. μέγεθος 1,9. Είναι γνωστό και με τα
παρωνύμια Νότιες Πλειάδες ή «Σμήνος
του θ Τρόπιδος».
Η φαινόμενη διάμετρός του φτάνει στα
100΄ και η πραγματική του στα 16 έτη φωτός,
ενώ η μέση απόστασή του από τη Γη
υπολογίζεται στα 479 έτη φωτός. Ανάμεσα
στα φωτεινότερα άλλα ανοικτά σμήνη του
αστερισμού συγκαταλέγονται τα NGC
2516 [φ.μ. 3,8], NGC 3114 [φ.μ.4,2], NGC 3293 [φ.μ. 4,7] και
NGC 3532 [φ.μ. 3,0].
Το
πιο αξιόλογο νεφέλωμα εκπομπής εκπομπής
είναι το NGC 3372, γνωστό και ως Νεφέλωμα
του η Τρόπιδος ή «Μέγα Νεφέλωμα της
Τρόπιδος»,
που κατα-λάμβάνει πάνω από 4 τετραγωνικές
μοίρες στον ουρανό(!), έχει φαινόμενο
μέγεθος 3 και περικλείει τον αστέρα η
Τροπίδος.
του
Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου, συγγραφέα
ΓΕΝΙΚΑ:
Ο
ανεμοστρόβιλος ή επίσημα αεροδίνη,
είναι ένα μικρής έκτασης φαινόμενο της
Μετεωρολογίας μικρής χρονικής διάρκειας.
Όπως εξηγεί και το όνομά του πρόκειται
για κατακόρυφο ή κεκλιμένο (πλάγιο)
στροβιλισμό του αέρα που διαρκεί από
μερικά δευτερόλεπτα μέχρι λίγα λεπτά
της ώρας. Χαρακτηριστικό των ανεμοστροβίλων
είναι ότι στο βόρειο ημισφαίριο συνήθως
η φορά τους είναι δεξιόστροφη, σε αντίθεση
με το νότιο ημισφαίριο όπου η φορά είναι
αριστερόστροφη.
ΑΙΤΙΑ:
Το φαινόμενο αυτό προκαλείται λόγω του
ιξώδους [κολλώδους] του ατμοσφαιρικού
αέρα, ιδιαίτερα όταν θερμές μάζες του
υψώνονται με ταχύτητα που υπερβαίνουν
κάποιο σχετικό "κρίσιμο όριο", ή
όταν συναντιούνται αντίθετα ρεύματα
αέρος. Μπορεί επίσης να δημιουργηθεί
σε κάποιο ξαφνικό εμπόδιο στην κινούμενη
μάζα του αέρα, όπως συμβαίνει κυρίως σε
κορυφές βουνών. Τυχόν συνδυασμός δύο
παραπάνω παραγόντων αυξάνει πολύ την
ένταση του φαινομένου. Στην αγγλική
ορολογία οι ανεμοστρόβιλοι ονομάζονται
whirlwinds.
Άλλες ονομασίες είναι "δαίμονες
κονιορτού" (dustdevils) ή "στήλες άμμου"
(sandpillars).
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ:
Ο ανεμοστρόβιλος κάνει εμφανή τη
παρουσία του από τη σκόνη (κονιορτό) που
παρασύρεται κατά την ανοδική φορά του.
Γενικά η διάμετρος του ανεμοστρόβιλου
είναι πολύ μικρή, το πολύ λίγα μέτρα,
όμως ο άνεμος που αναπτύσσεται σε αυτόν
μπορεί να αποκτήσει ένταση στροβιλιζόμενης
θύελλας, ενώ ο κονιορτός που αναρπάζεται
από το έδαφος φθάνει σε μεγάλο ύψος, με
συνέπεια την ελάττωση της ορατότητας
τοπικά. Πολλές φορές μπορεί να προκληθούν
περιορισμένες καταστροφές, κυρίως από
αρπαγή και πτώση επικαθήμενων μικρών
αντικειμένων. Στα μεγαλύτερα ύψη η
παρουσία ανεμοστρόβιλου γίνεται
αντιληπτή από τις απότομες παρενοχλήσεις
που προκαλούνται στις πτήσεις των
αεροσκαφών, που μπορεί να γίνουν
επικίνδυνες για μικρά αεροσκάφη όσο η
ένταση αυτού είναι μεγαλύτερη, ειδικότερα
κατά την απογείωση ή την προσγείωση.
Όταν ένας ανεμοστρόβιλος δημιουργηθεί
ή περάσει πάνω από μία επιφάνεια νερού,
θάλασσα ή και λίμνη, αντί για σκόνη
υψώνει ελεύθερα σταγονίδια, οπότε και
παίρνει λευκό ή γκρίζο χρώμα.
ΕΝΤΑΣΗ
– ΖΗΜΙΕΣ:
Οι περισσότεροι ανεμοστρόβιλοι στη Γη
είναι ασθενείς και μικροί σε διαστάσεις,
συνήθως με διάμετρο λίγων μέτρων ή ακόμα
και πολύ μικρότερο και ύψος μερικά
μέτρα, ενώ η μέγιστη ταχύτητα των ανέμων
φτάνει κατά μέσο όρο τα 70 χιλιόμετρα/ώρα
(45 μίλια/ώρα). Συνήθως διαλύονται σε
διάστημα λιγότερο του ενός λεπτού από
την δημιουργία τους. Πολύ
σπάνια έχει συμβεί κάποιοι ανεμοστρόβιλοι
να ενισχυθούν και να μεγαλώσουν, φτάνοντας
σε διάμετρο ακόμα και 90 μέτρα (300 πόδια)
και σε ύψος πάνω από 1.000 μέτρα, με συνολική
διάρκεια ζωής έως και το πολύ 20 λεπτά.
Σε τέτοιους ακραίους ανεμοστροβίλους,
έχουν κατά καιρούς μετρηθεί ταχύτητες
ανέμου που έφτασαν τα 100 - 120 χιλιόμετρα/ώρα
(62 - 75 μίλια/ώρα), προκαλώντας σημαντικές
ζημιές ή εξαιρετικά σπάνια ακόμα και
θύματα.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ
ΑΠΟ ΤΟ ΣΙΦΩΝΑ:
Πολλές φορές ο ανεμοστρόβιλος συγχέεται
με το σίφωνα, αλλά υπάρχουν αξιοσημείωτες
διαφορές ανάμεσα στα δύο αυτά φαινόμενα:
Ο
σίφωνας είναι συνήθως μεγαλύτερης
έντασης από τον ανεμοστρόβιλο. Οι
αιτίες και ο τρόπος δημιουργίας του
σίφωνα είναι εντελώς διαφορετικές από
του ανεμοστροβίλου, που αιτίες του είναι
είτε κάποιο φράγμα, είτε η διαφορά
θερμοκρασίας σε πολύ μικρή ακτίνα. Ο
σίφωνας δημιουργείται μέσα σε τεράστια
καταιγιδοφόρα σύννεφα, που λέγονται
σωρειτομελανίτες, κυρίως από τη βάση
τους, φτάνοντας έως το έδαφος, ενώ ο
ανεμοστρόβιλος «σηκώνεται» από το
έδαφος, με εντελώς αίθριο ουρανό ή το
πολύ ελαφρά νέφωση. Έτσι οι σίφωνες έχουν
αντίθετη κατεύθυνση από ότι οι
ανεμοστρόβιλοι.
ΑΝΕΜΟΣΤΡΟΒΙΛΟΙ
ΣΤΟΝ ΑΡΗ:
Ανεμοστρόβιλοι
συμβαίνουν και στον πλανήτη Άρη. Μάλιστα,
οι πρώτες σχετικές φωτογραφίες ελήφθησαν
ήδη από τα Viking, τις πρώτες ανθρώπινες
συσκευές που προσεδαφίστηκαν σε αυτόν,
το 1976. Οι ανεμοστρόβιλοι στον Άρη μπορεί
να φτάσουν να είναι έως και 50 φορές
μεγαλύτεροι σε πλάτος και 10 φορές
υψηλότεροι από τους γήινους!
(4 ΜΑΪΟΥ 1863)και η συμβολή του στον Αγώνα του 1821
Του
Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου
ΚΑΤΑΓΩΓΗ:
Το
πραγματικό του όνομα ήταν
Χρυσάφης Χατζηβασίλης.
Γεννήθηκε το 1773
σε ένα χωριό του Ολύμπου στην αρχαία
Περραιβία,
συγκεκριμένα στους Παλαιούς
Πόρους
(Πούρλιες) Πιερίας.
Από
τον τόπο καταγωγής του πήρε και το
ψευδώνυμο Περραιβός. Παρακολούθησε
νέος μαθήματα στη Σχολή της Τσαριτσάνης.
ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ
ΤΟΥ ΡΗΓΑ:
Το
1793
σπούδασε στην ελληνική
Σχολή του Βουκουρεστίου
και το 1796
μετέβη στη Βιέννη,
προκειμένου να σπουδάσει ιατρική.
Εκεί συνάντησε τον Καταρτζή
και τον Ρήγα
Φεραίο,
έγινε οπαδός του τελευταίου και σύντροφός
του. Όταν από προδοσία οι Αυστριακοί
ανακάλυψαν τα επαναστατικά σχέδια του
Ρήγα Φεραίου, (17/12/1797), συνέλαβαν και τον
Περραιβό, ο οποίος όμως αφέθηκε ελεύθερος,
αφού ο Ρήγας τον κάλυψε λέγοντας ότι
ήταν συμφοιτητής του που γνώρισε τυχαία.
ΣΤΑ
ΕΠΤΑΝΗΣΑ:
Στη
συνέχεια ο Περραιβός πήγε στην Κέρκυρα.
Εκεί
τύπωσε τα επαναστατικά τραγούδια του
Ρήγα και δικούς του ύμνους στον Ναπολέοντα,
που εκείνη την εποχή θεωρούνταν το το
ίνδαλμα κάθε επαναστάτη. Το 1798 μετέβη
στην Πάργα και βοήθησε στον αγώνα των
Σουλιωτών κατά του Αλή. Το 1801 αναχώρησε
για το Παρίσι με σκοπό να ζητήσει τη
βοήθεια του Ναπολέοντα στο σχεδιαζόμενο
απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων. Όταν
επέστρεψε στα Επτάνησα, συνεργάστηκε
αρχικά με τους των Γάλλους και στη
συνέχεια με τους Ρώσους για εθνικούς
σκοπούς, ενώ εργαζόταν ως δάσκαλος. Οι
Γάλλοι εκτιμώντας τα οργανωτικά αλλά
και τα συνωμοτικά του προσόντα τού
εμπιστεύτηκαν πολλές δύσκολες αποστολές.
Στη Κέρκυρα
όπου έμεινε αρκετά χρόνια, μέχρι το
1817, συνέγραψε την "Ιστορία του Σουλίου
και της Πάργας" την οποία εξέδωσε στο
Παρίσι
το 1803,
ενώ
το 1815
επανακυκλοφόρησε το έργο του
στη Βενετία.
Αργότερα το 1857
ακολούθησε η τρίτη έκδοσή, διορθωμένη.
Ο Περραιβός, τόσο στην Επτάνησο όσο και
στη Βενετία, καταδιώχθηκε ως συνωμότης,
κατορθώνοντας όμως να μένει εκτός
φυλακών.
Ή βιογραφία του Ρήγα από τον Περραιβό
ΦΙΛΙΚΗ
ΕΤΑΙΡΕΙΑ:
Το 1817 μετά την ήττα του Ναπολέοντα,
όπου η γαλλική πολιτική ήταν πλέον
ανίσχυρη προς την Ιερά
Συμμαχία,
πήγε στην Οδησσό, όπου συναντήθηκε με
τους αρχηγούς της Φιλικής
ΕταιρείαςΣκουφά,
Αναγνωστόπουλο,
Τσακάλωφ
και Κομιζόπουλο και έγινε μέλος της.
Από την εποχή αυτή αρχίζει και η νέα
δράση του Περραιβού. Κατ΄ εντολή της
Εταιρείας κατήλθε στη Μάνη
για να προετοιμάσει τη μεγάλη εξέγερση.
Επισκέφθηκε πολλές πόλεις της Πελοποννήσου
και λίγο πριν την επανάσταση μετέβη
στην περιοχή του Σουλίου,
οργανώνοντας επανάσταση εκεί για λόγους
αντιπερισπασμού.
ΣΤΟΝ
ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ '21:
Εν συνεχεία μετείχε σε πολλές μάχες του
Αγώνα, μέχρι και την απελευθέρωση της
Ελλάδας. Αργότερα τον συναντάμε
στους Παξούς και τέλος στο Μεσολόγγι.
Κατά την Επανάσταση του 1821 έδρασε και
ως πολιτικός αλλά και ως στρατιωτικός.
Μετά το θάνατο του Καραϊσκάκη,
ο Περραιβός τέθηκε υπό τις διαταγές του
Υψηλάντη
και τον ακολούθησε στις εκστρατείες
του εναντίον των Τούρκων.
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ
ΘΕΣΕΙΣ:
H
Κυβέρνηση
Καποδίστρια, μετά την απελευθέρωση
ανέθεσε στον Περραιβό τη διοίκηση των
Βορείων Σποράδων, με έδρα τη Σκόπελο.
Έλαβε μέρος ως πληρεξούσιος στη Γ΄ και
Δ'
Εθνοσυνέλευση.
Μετά την ίδρυση του Ελληνικού Βασιλείου
διορίσθηκε συνταγματάρχης στη Βασιλική
φάλαγγα.
Στις 18
Μαρτίου
του 1844
ο Βασιλεύς
Όθωνας
του απένειμε τον βαθμό του υποστράτηγου.
Πέθανε στην Αθήνα σε ηλικία ενενήντα
περίπου χρόνων στις 4
Μαΐου1863.
