Λοβοτομή: μια ''επιστημονική'', βάρβαρη τεχνική για να ''διορθώνονται'' οι ψυχικές αποκλίσεις! Κων/νος Οικονόμου

 

Λοβοτομή: μια ''επιστημονική'', βάρβαρη τεχνική για να ''διορθώνονται'' οι ψυχικές αποκλίσεις!

Κων/νος Οικονόμου

Ο γιατρός Φρίμαν στο έργο...

  ΓΕΝΙΚΑ: Η λέξη ετυμολογικά προέρχεται από τα λοβός + τομή, [δηλ. αποκοπή του λοβού]. Έτσι ονομάζεται η χειρουργική διαδικασία εκείνη κατά την οποία καταστρέ-φονται, αποκόπτωνται, τμήματα του μετωπιαίου λοβού του εγκεφάλου σε ανθρώπους με ψυχικές ασθένειες ή νοητικές διαταραχές, με σκοπό -θεωρητικά- την εξάλειψη των συμπτωμάτων τους. Πάντως τα επίσημα στοιχεία αναφέρουν ότι περίπου το 1/3 των ασθενών θεραπευόταν, το 1/3 δεν επηρεαζόταν καθόλου και το 1/3 έμενε «φυτό». Τα στοιχεία θεωρούνται ανακριβή, γιατί ελάχιστοι γιατροί που εφάρμοσαν την τεχνική αυτή διατήρησαν επαφές με τους ασθενείς για να καταγράψουν την εξέλιξή τους.

ΙΣΤΟΡΊΑ: Η ιδέα της λοβοτομής πρωτοπαρουσιαάστηκε στην ιατρική κοινότητα το 1890, από τον Γερμανό γιατρό Γκόλτζ, [ήταν και ο επινοητής του, εξ απαλών ονύχων, πρωτοπαρουσιαζόμενου όρου "ψυχεπέμβαση"], ο οποίος παρατήρησε πως όταν αφαιρούνταν τμήματα του μετωπιαίου λοβού του εγκεφάλου των άγριων σκυλιών, αυτά ηρεμούσαν. Πάντως η νέα επεμβατική μέθοδος της λοβοτομής, με αρχικό όνομα όνομα λευκοτομή (από τα λευκός + τομή, δηλ. κοπή της λευκής ουσίας του εγκεφάλου), εφαρμόστηκε ανεπιτυχώς σε ανθρώπους πρώτη φορά το 1892 στην Ελβετία από τον Gottlieb Burckhardt. Οι άνθρωποι, δύο ήταν τα υποκείμενα της επεμβάσεως, πέθαναν, με αποτέλεσμα η ιδέα να εγκαταλειφθεί, προσώρας. Ωστόσο, την ίδια τεχνική επεμβάσεων, τροποποιημένη κάπως, και μάλιστα σε σαράντα άτομα πραγματοποίησε ο Πορτογάλος νευροχειρούργος Αντόνιο Μονίζ. Η μέθοδος που εφάρμοσε συνίστατο στο άνοιγμα τρύπας στο κρανίο του ασθενούς, και την έγχυση απλής καθαρής αιθυλικής αλκοόλης [οινοπνεύματος] στον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου. Η αλκοόλη κατά συνέπεια κατέστρεφε το εγκεφαλικό αυτό τμήμα. Το 1949 μάλιστα , ο Μονίζ βραβεύθηκε με το βραβείο Νόμπελ [!] για την επίτευξη της λοβοτομής, με το όνομα λευκοτομή. Αν πάμε όμως νωρίτερα στο χρόνο θα διαπιστώσουμε πως το 1936, ο Αμερικανός νευρολόγος Γουόλτερ Τζ. Φρήμαν εφάρμοσε μία παραλλαγμένη μορφή της λοβοτομής, με το όνομα "προμετωπιαία λοβοτομή". Αρχικά διαπίστωσε ότι η πρόσβαση στο μετωπιαίο φλοιό μέσω της οφθαλμική κόγχης δεν ήταν εφικτή κι έτσι εφάρμοσε επεμβάσεις πάνω από τον ίδιο το βολβό του ματιού! Μία άλλη του μέθοδος, ήταν η εκτέλεση του ... τρυπανισμού, διάνοιξης δηλαδή οπής από την περιοχή του αφτιού, με ένα συνοδευτικό απότομο χτύπημα του τρυπανιού με μικρό σφυρί στο μετωπιαίο φλοιό! Συχνά όμως, αντί να τρυπάει και να ανοίγει το κρανίο, κάρφωνε δύο βελόνες στις άκρες των ματιών και από εκεί έκοβε τα νεύρα του εγκεφάλου. Εφάρμοσε μάλιστα μια πρωτότυπη νάρκωση: Για να μην αντιστέκεται ο ασθενής, του έκανε ηλεκτροσόκ μέχρι να λιποθυμήσει! Ο Φρίμαν εγχείρησε μέχρι και ένα 12χρονο αγόρι, τον Χάουαρντ Ντάλι επειδή ήταν ... υπερβολικά ζωηρός! Η μητέρα του παραπονιόταν ότι ο Χάουαρντ ήταν πολύ άτακτος, δεν ήθελε να πάει νωρίς για ύπνο και του άρεσε να ακούει μουσική και να...ρεμβάζει με τις ώρες! Ο ψυχίατρος πείστηκε ότι με μία λοβοτομή ο μικρός Χάουαρντ θα γινόταν ένα άριστο παιδί! Η πρόβλεψή του φυσικά δεν επαληθεύτηκε. Ο Χάουαρντ πέρασε την εφηβική του ηλικία έγκλειστος σε ψυχιατρική κλινική, ενώ αργότερα φυλακίστηκε και εθίστηκε στο αλκοόλ. Δε θυμόταν καθόλου τη λοβοτομή που υπέστη μικρός και το έμαθε σε ηλικία 50 ετών.... Αξίζει να σημειωθεί πως ο Φρίμαν, σαν κάποιος επιδειξίας, αρέσκονταν στο να εγχειρεί τους ασθενείς μπροστά σε θεατές. Έκανε μέχρι και 25 εγχειρήσεις μέσα σε μια μέρα και, για να εντυπωσιάσει τα πλήθη, έβαζε μάλιστα και τις δύο βελόνες ταυτόχρονα μέσα στα μάτια...

   

Εργαλεία λοβοτομής

  ΠΡΩΤΑ ΣΕ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΑ: Τέτοιες εγχειρήσεις είχαν γίνει πρώτα σε επιθετικούς χιμπατζήδες και τα αποτελέσματα ήταν θετικά. Οι χιμπατζήδες ήταν πιο ήρεμοι και υπάκουοι και παρόμοια επίδραση έδειξε αρχικά και στους ανθρώπους. Η λοβοτομή εφαρμόστηκε σε ασθενείς με κατάθλιψη και σχιζοφρένεια και τα συμπτώματά τους φάνηκαν να υποχωρούν. Όμως μαζί με αυτά, υποχώρησε και η προσωπικότητά τους! Σαν να ήταν άλλοι άνθρωποι... Λειτουργούσαν σχεδόν σαν ρομπότ. Έχαναν την ικανότητα να φροντίσουν τον εαυτό τους και να διατηρήσουν οποιαδήποτε κοινωνική επαφή. Ήταν πειθήνιοι και ήσυχοι, με αχανές βλέμμα που κοίταζε κενό.

   

Πριν και μετά τη λοβοτομή...

  ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ: Γνωστά θύματα της μεθόδου: Πρώτα - πρώτα η αδερφή του προέδρου των ΗΠΑ Τζον Φ. Κένεντι, η Ρόζμαρι η οποία υπέστη λοβοτομή το 1941, γεγονός που την κατέστησε ανίκανη για το υπόλοιπο της ζωής της! Γνωστά θύματα ή παρ΄ ολίγον θύματα της λοβοτομής υπήρξαν και οι: Τζάνετ Φρίμαν Νεοζηλανδή συγγραφέας και ποιήτρια, που έλαβε βραβείο λογοτεχνίας το 1951, μία μέρα πριν από μια προγραμματισμένη λοβοτομή, η οποία τελικά δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ!! Ο Γιόζεφ Χασίντ βιολονίστας και συνθέτης από την Πολωνία στον οποίο διαγνώσθηκε σχιζοφρένεια, πέθανε στην ηλικία των 26 ετών, μετά από λοβοτομή. Η Σόγκριντ Ιερτέν από τη Σουηδία, μοντέρνα ζωγράφος, απεβίωσε το 1948, μετά από λοβοτομή. Η Ρόουζ Ουίλιαμς, αδερφή του Τέννεσι Ουίλιαμς, του γνωστού Αμερικανού θεατρικού συγγραφέα, υπέστη λοβοτομή, που την άφησε ανίκανη για πάντα. Ο Ουίλιαμς δήλωσε ότι, σε συγκεκριμένα έργα του, εμπνεύστηκε χαρακτήρες και μοτίβα από την αδερφή του. Αξίζει ακόμη να ανφερθεί πως, όταν το 1848 μία σιδερένια βέργα πέρασε κατά λάθος μέσα από το κεφάλι του Φινέας Κέιντζ, αυτό προκάλεσε μία "τυχαία λοβοτομή", και έτσι, θρυλείται, πως το γεγονός αυτό ενέπνευσε την ανάπτυξη της χειρουργικής λοβοτομής, έναν αιώνα αργότερα. Ακόμη, το 2011 ο Αργεντικός νευροχειρούργος του Πανεπ. Γέηλ, Daniel Nijensohna, μελετώντας ακτινογραφίες της Εβίτα Περόν, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ηθοποιός είχε υποστεί λοβοτομή, ως θεραπεία πόνου και άγχουςτ ους τελευταίους μήνες της ζωής της.

   

Η τεχνική!

   ΣΗΜΕΡΑ: Περισσότεροι από 50.000 ασθενείς υπέστησαν λοβοτομή στην Αμερική και αντίστοιχοι ήταν οι αριθμοί στην Ευρώπη. Το 1950 η Σοβιετική Ένωση, η Γερμανία και η Ιαπωνία απαγόρευσαν τις λοβοτομές γιατί ήταν «εναντίον των ανθρώπινων αρχών». Πράγματι ως ένα σημείο θύμιζε και τις ''ιατρικές''- ευγονικές ναζιστικές μεθόδους του Μέγκελε! Στην Αμερική οι λοβοτομές εφαρμόζονται ακόμα και έχουν απαγορευτεί μόνο σε ορισμένες πολιτείες!

Ο αστερισμός Τρόπις (Carina) + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Ο αστερισμός Τρόπις (Carina) + ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

   ΓΕΝΙΚΑ: Η Τρόπις [Λατ. Carina, συντ. Car] είναι ένας αστερισμός του νοτίου ουράνιου ημισφαιρίου που σημειώθηκε πρώτη φορά από τον Lacaille [1763], και προήλθε ως διαιρετό τμήμα από τον αστερισμό της Αργούς [κατηργημένος αστερισμός]. Έχει έκταση 494,2 τετ. μοίρες [34ος σε μέγεθος μεταξύ των 88 επισήμων αστερισμών]. Συνορεύει με επτά αστερισμούς, τους: Πρύμνα, Οκρίβαντα, Ιπτάμενο Ιχθύ, Χαμαιλέοντα, Μυία, Κένταυρο και Ιστία. Είναι πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 14° Βόρεια έως 90° Νότια. Στην Ελλάδα είναι αμφιφανής: ελάχιστο μόνο τμήμα της Τρόπιδος είναι ορατό, το οποίο πάντως περιλαμβάνει για τη νότια Ελλάδα τον φωτεινότερο αστέρα της, τον περίφημο Κάνωπο. Η ονομασία Τρόπις σημαίνει την «καρίνα», στη δημοτική γλώσσα, του πλοίου, της Αργούς, του μεγάλου αρχαίου αστερισμού που τεμαχίσθηκε και έδωσε τους σημερινούς αστερισμούς Πρύμνα, Τρόπιδα, Ιστία και Πυξίδα.

 

  ΟΙ ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Στην Τρόπιδα αποδόθηκαν 225 αστέρες ορατοί με γυμνό μάτι [φ.μ.≤ 6,5] . Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ελληνικά γράμματα (συμβολισμός Bayer) μοιράσθηκαν σε αστέρες των τριών αστερισμών Πρύμνας, Τρόπιδος και Ιστίων, και συνεπώς η Τρόπις δεν έχει όλα τα γράμματα να χαρακτηρίζουν τους δικούς της αστέρες. Ο α Τρόπιδος είναι όχι απλώς ο φωτεινότερος του αστερισμού, αλλά και ο δεύτερος σε φωτεινότητα ολόκληρης της ουράνιας σφαίρας, μετά τον Σείριο. Είναι πολύ γνωστός με το ιδιαίτερο όνομα Κάνωπος. Το φαινόμενο μέγεθος του Κανώπου ή Κανώβου είναι –0,72. Ο β Τρόπιδος, που ονομάζεται και Miaplacidus, έχει φαινόμενο μέγεθος 1,68. Ο ε είναι ο Avior, ένας διπλός εκλειπτικός αστέρας, με φαινόμενο μέγεθος 1,86. Ο θ, που βρίσκεται στο κέντρο του ανοικτού σμήνους IC 2602, έχει φαινόμενο μέγεθος 2,76. Ο ι Τροπίδος ονομάζεται Τουράις ή Ασπιντίσκε έχει φ.μ. 2,21. Ο υ είναι διπλός αστέρας με φ.μ. 3,1 και 6,1. Οι χ και ω έχουν αντίστοιχα φ.μ. 3,47 και 3,32. Από τους σπουδαιότερους ορατούς αστέρες με το πρόθεμα HR, οι 2435, 3571, 3659, 3663, 3884, 4050, 4102, 4140, 4257, έχουν αντιστοίχως φαινόμενο μέγεθος 4,39, 3,84, 3,44, 3,97, 3,69, 3,40, 4,00, 3,32, 3,78. Τέλος ο HR 4337, έχει φαιν. μέγεθος 3,91 και είναι ένας τεράστιος αστέρας με διάμετρο 747 φορές μεγαλύτερη από την ηλιακή!

   

   Ο ΑΣΤΕΡΑΣ ΚΑΝΩΠΟΣ: Το όνομα προέρχεται από τον μυθικό πλοίαρχο του στόλου του Μενελάου, όταν ο Σπαρτιάτης βασιλιάς οδηγήθηκε από τις κακές καιρικές συνθήκες στην Αίγυπτο, επιστρέφοντας από τον Τρωικό Πόλεμο. Εκεί ο Κάνωπος πέθανε και τιμήθηκε, κατά τον Σκύλακα, με μνημείο ευγνωμοσύνης που ύψωσε ο αρχηγός του και με την απόδοση του ονόματός του στην πόλη, εκεί ακριβώς που βγήκε στη στεριά ο Μενέλαος, αλλά και στον μεγαλοπρεπή αυτόν αστέρα, που τότε έφθανε στο μέγιστο ύψος 7,5 μοίρες από τον νότιο ορίζοντα στον τόπο εκείνο. Το όνομα αποδόθηκε όπως φαίνεται στον συγκεκριμένο αστέρα για πρώτη φορά από τον Ερατοσθένη, ενώ στους δυτικούς αστρονόμους απαντάται η μεταγραφή Canobus. Ο Κάνωπος είναι ένας κιτρινόλευκος υπεργίγας αστέρας. H θερμοκρασία της επιφάνειάς του είναι 7500 Κ. Ο αστέρας έχει πραγματική λαμπρότητα 20.000 φορές μεγαλύτερη από εκείνη του Ήλιου μας (!) και είναι ο πραγματικά λαμπρότερος αστέρας από όλους όσους απέχουν λιγότερο από 700 έτη φωτός από εμάς, 910 φορές λαμπρότερος από τον Σείριο! Η φωτιστική ισχύς του είναι 13.600 φορές μεγαλύτερη της ηλιακής. Ο Κάνωπος έχει διάμετρο 71 φορές μεγαλύτερη της ηλιακής (δηλαδή περίπου 100 εκατομμύρια χιλιόμετρα), και επομένως όγκο 275.000 φορές μεγαλύτερο από τον Ήλιο, ενώ η μάζα του είναι μόλις οκταπλάσια της ηλιακής. Απομακρύνεται από το Ηλιακό Σύστημα με ταχύτητα 20,5 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο (73.800 χιλιόμετρα την ώρα).

   

   ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ: Καθώς διασχίζεται (στο ανατολικό-βορειοανατολικό της μέρος) από το γαλαξιακό επίπεδο, η Τρόπις είναι πλούσια σε σώματα του δικού μας Γαλαξία, όπως: Ο μεταβλητός αστέρας η Τροπίδος με σημερινό φ.μ. 4,47, φαινόταν κατά τη δεκαετία 1840-1849 από τη Γη ως ο φωτεινότερος του αστερισμού μαζί με τον Κάνωπο! Είναι ένας γαλάζιος υπεργίγαντας τεράστιας μάζας, που κάποτε θεωρήθηκε ο βαρύτερος του σύμπαντος, μέσα σε νεφέλωμα. Όμως, και ο αστέρας Sher 25, στην Τροπίδα (κοντά στο ανοικτό σμήνος NGC 3603), συναγωνίζεται τη μάζα του η Τρόπιδος, φθάνοντας τις 100 ηλιακές! Αυτός ο λαμπρός υπεργίγαντας περιβάλλεται από δακτύλιο και από φυσαλίδες αερίου. Η ηλικία του υπολογίζεται σε 3 εκατομμύρια έτη. Πρόκειται να εκραγεί ως υπερκαινοφανής, ίσως σε 500.000 έτη. Το φωτεινότερο ανοικτό σμήνος στην Τρόπιδα είναι το IC 2602 με φαιν. μέγεθος 1,9. Είναι γνωστό και με τα παρωνύμια Νότιες Πλειάδες ή «Σμήνος του θ Τρόπιδος». Η φαινόμενη διάμετρός του φτάνει στα 100΄ και η πραγματική του στα 16 έτη φωτός, ενώ η μέση απόστασή του από τη Γη υπολογίζεται στα 479 έτη φωτός. Ανάμεσα στα φωτεινότερα άλλα ανοικτά σμήνη του αστερισμού συγκαταλέγονται τα NGC 2516 [φ.μ. 3,8], NGC 3114 [φ.μ.4,2], NGC 3293 [φ.μ. 4,7] και NGC 3532 [φ.μ. 3,0]. 

   

  Το πιο αξιόλογο νεφέλωμα εκπομπής εκπομπής είναι το NGC 3372, γνωστό και ως Νεφέλωμα του η Τρόπιδος ή «Μέγα Νεφέλωμα της Τρόπιδος», που κατα-λάμβάνει πάνω από 4 τετραγωνικές μοίρες στον ουρανό(!), έχει φαινόμενο μέγεθος 3 και περικλείει τον αστέρα η Τροπίδος.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Ο Ανεμοστρόβιλος + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

Ο Ανεμοστρόβιλος + ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου, συγγραφέα

   

   ΓΕΝΙΚΑ: Ο ανεμοστρόβιλος ή επίσημα αεροδίνη, είναι ένα μικρής έκτασης φαινόμενο της Μετεωρολογίας μικρής χρονικής διάρκειας. Όπως εξηγεί και το όνομά του πρόκειται για κατακόρυφο ή κεκλιμένο (πλάγιο) στροβιλισμό του αέρα που διαρκεί από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι λίγα λεπτά της ώρας. Χαρακτηριστικό των ανεμοστροβίλων είναι ότι στο βόρειο ημισφαίριο συνήθως η φορά τους είναι δεξιόστροφη, σε αντίθεση με το νότιο ημισφαίριο όπου η φορά είναι αριστερόστροφη.

 

  ΑΙΤΙΑ: Το φαινόμενο αυτό προκαλείται λόγω του ιξώδους [κολλώδους] του ατμοσφαιρικού αέρα, ιδιαίτερα όταν θερμές μάζες του υψώνονται με ταχύτητα που υπερβαίνουν κάποιο σχετικό "κρίσιμο όριο", ή όταν συναντιούνται αντίθετα ρεύματα αέρος. Μπορεί επίσης να δημιουργηθεί σε κάποιο ξαφνικό εμπόδιο στην κινούμενη μάζα του αέρα, όπως συμβαίνει κυρίως σε κορυφές βουνών. Τυχόν συνδυασμός δύο παραπάνω παραγόντων αυξάνει πολύ την ένταση του φαινομένου. Στην αγγλική ορολογία οι ανεμοστρόβιλοι ονομάζονται whirlwinds. Άλλες ονομασίες είναι "δαίμονες κονιορτού" (dustdevils) ή "στήλες άμμου" (sandpillars).

   

   ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ: Ο ανεμοστρόβιλος κάνει εμφανή τη παρουσία του από τη σκόνη (κονιορτό) που παρασύρεται κατά την ανοδική φορά του. Γενικά η διάμετρος του ανεμοστρόβιλου είναι πολύ μικρή, το πολύ λίγα μέτρα, όμως ο άνεμος που αναπτύσσεται σε αυτόν μπορεί να αποκτήσει ένταση στροβιλιζόμενης θύελλας, ενώ ο κονιορτός που αναρπάζεται από το έδαφος φθάνει σε μεγάλο ύψος, με συνέπεια την ελάττωση της ορατότητας τοπικά. Πολλές φορές μπορεί να προκληθούν περιορισμένες καταστροφές, κυρίως από αρπαγή και πτώση επικαθήμενων μικρών αντικειμένων. Στα μεγαλύτερα ύψη η παρουσία ανεμοστρόβιλου γίνεται αντιληπτή από τις απότομες παρενοχλήσεις που προκαλούνται στις πτήσεις των αεροσκαφών, που μπορεί να γίνουν επικίνδυνες για μικρά αεροσκάφη όσο η ένταση αυτού είναι μεγαλύτερη, ειδικότερα κατά την απογείωση ή την προσγείωση. Όταν ένας ανεμοστρόβιλος δημιουργηθεί ή περάσει πάνω από μία επιφάνεια νερού, θάλασσα ή και λίμνη, αντί για σκόνη υψώνει ελεύθερα σταγονίδια, οπότε και παίρνει λευκό ή γκρίζο χρώμα.

   

   ΕΝΤΑΣΗ – ΖΗΜΙΕΣ: Οι περισσότεροι ανεμοστρόβιλοι στη Γη είναι ασθενείς και μικροί σε διαστάσεις, συνήθως με διάμετρο λίγων μέτρων ή ακόμα και πολύ μικρότερο και ύψος μερικά μέτρα, ενώ η μέγιστη ταχύτητα των ανέμων φτάνει κατά μέσο όρο τα 70 χιλιόμετρα/ώρα (45 μίλια/ώρα). Συνήθως διαλύονται σε διάστημα λιγότερο του ενός λεπτού από την δημιουργία τους. Πολύ σπάνια έχει συμβεί κάποιοι ανεμοστρόβιλοι να ενισχυθούν και να μεγαλώσουν, φτάνοντας σε διάμετρο ακόμα και 90 μέτρα (300 πόδια) και σε ύψος πάνω από 1.000 μέτρα, με συνολική διάρκεια ζωής έως και το πολύ 20 λεπτά. Σε τέτοιους ακραίους ανεμοστροβίλους, έχουν κατά καιρούς μετρηθεί ταχύτητες ανέμου που έφτασαν τα 100 - 120 χιλιόμετρα/ώρα (62 - 75 μίλια/ώρα), προκαλώντας σημαντικές ζημιές ή εξαιρετικά σπάνια ακόμα και θύματα.

   

   ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΣΙΦΩΝΑ: Πολλές φορές ο ανεμοστρόβιλος συγχέεται με το σίφωνα, αλλά υπάρχουν αξιοσημείωτες διαφορές ανάμεσα στα δύο αυτά φαινόμενα: Ο σίφωνας είναι συνήθως μεγαλύτερης έντασης από τον ανεμοστρόβιλο. Οι αιτίες και ο τρόπος δημιουργίας του σίφωνα είναι εντελώς διαφορετικές από του ανεμοστροβίλου, που αιτίες του είναι είτε κάποιο φράγμα, είτε η διαφορά θερμοκρασίας σε πολύ μικρή ακτίνα. Ο σίφωνας δημιουργείται μέσα σε τεράστια καταιγιδοφόρα σύννεφα, που λέγονται σωρειτομελανίτες, κυρίως από τη βάση τους, φτάνοντας έως το έδαφος, ενώ ο ανεμοστρόβιλος «σηκώνεται» από το έδαφος, με εντελώς αίθριο ουρανό ή το πολύ ελαφρά νέφωση. Έτσι οι σίφωνες έχουν αντίθετη κατεύθυνση από ότι οι ανεμοστρόβιλοι.

ΑΝΕΜΟΣΤΡΟΒΙΛΟΙ ΣΤΟΝ ΑΡΗ: Ανεμοστρόβιλοι συμβαίνουν και στον πλανήτη Άρη. Μάλιστα, οι πρώτες σχετικές φωτογραφίες ελήφθησαν ήδη από τα Viking, τις πρώτες ανθρώπινες συσκευές που προσεδαφίστηκαν σε αυτόν, το 1976. Οι ανεμοστρόβιλοι στον Άρη μπορεί να φτάσουν να είναι έως και 50 φορές μεγαλύτεροι σε πλάτος και 10 φορές υψηλότεροι από τους γήινους!

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Ο Χριστόφορος Περραιβός (4 ΜΑΪΟΥ 1863) και η συμβολή του στον Αγώνα του 1821 Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Ο Χριστόφορος Περραιβός  

(4 ΜΑΪΟΥ 1863) και η συμβολή του στον Αγώνα του 1821 

Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου 

   ΚΑΤΑΓΩΓΗ: Το πραγματικό του όνομα ήταν Χρυσάφης Χατζηβασίλης. Γεννήθηκε το 1773 σε ένα χωριό του Ολύμπου στην αρχαία Περραιβία, συγκεκριμένα στους Παλαιούς Πόρους (Πούρλιες) Πιερίας. Από τον τόπο καταγωγής του πήρε και το ψευδώνυμο Περραιβός. Παρακολούθησε νέος μαθήματα στη Σχολή της Τσαριτσάνης.

   ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ ΤΟΥ ΡΗΓΑ: Το 1793 σπούδασε στην ελληνική Σχολή του Βουκουρεστίου και το 1796 μετέβη στη Βιέννη, προκειμένου να σπουδάσει ιατρική. Εκεί συνάντησε τον Καταρτζή και τον Ρήγα Φεραίο, έγινε οπαδός του τελευταίου και σύντροφός του. Όταν από προδοσία οι Αυστριακοί ανακάλυψαν τα επαναστατικά σχέδια του Ρήγα Φεραίου, (17/12/1797), συνέλαβαν και τον Περραιβό, ο οποίος όμως αφέθηκε ελεύθερος, αφού ο Ρήγας τον κάλυψε λέγοντας ότι ήταν συμφοιτητής του που γνώρισε τυχαία.

   ΣΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ: Στη συνέχεια ο Περραιβός πήγε στην Κέρκυρα. Εκεί τύπωσε τα επαναστατικά τραγούδια του Ρήγα και δικούς του ύμνους στον Ναπολέοντα, που εκείνη την εποχή θεωρούνταν το το ίνδαλμα κάθε επαναστάτη. Το 1798 μετέβη στην Πάργα και βοήθησε στον αγώνα των Σουλιωτών κατά του Αλή. Το 1801 αναχώρησε για το Παρίσι με σκοπό να ζητήσει τη βοήθεια του Ναπολέοντα στο σχεδιαζόμενο απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων. Όταν επέστρεψε στα Επτάνησα, συνεργάστηκε αρχικά με τους των Γάλλους και στη συνέχεια με τους Ρώσους για εθνικούς σκοπούς, ενώ εργαζόταν ως δάσκαλος. Οι Γάλλοι εκτιμώντας τα οργανωτικά αλλά και τα συνωμοτικά του προσόντα τού εμπιστεύτηκαν πολλές δύσκολες αποστολές. Στη Κέρκυρα όπου έμεινε αρκετά χρόνια, μέχρι το 1817, συνέγραψε την "Ιστορία του Σουλίου και της Πάργας" την οποία εξέδωσε στο Παρίσι το 1803, ενώ το 1815 επανακυκλοφόρησε το έργο του στη Βενετία. Αργότερα το 1857 ακολούθησε η τρίτη έκδοσή, διορθωμένη. Ο Περραιβός, τόσο στην Επτάνησο όσο και στη Βενετία, καταδιώχθηκε ως συνωμότης, κατορθώνοντας όμως να μένει εκτός φυλακών.

 

Ή βιογραφία του Ρήγα από τον Περραιβό

 ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ: Το 1817 μετά την ήττα του Ναπολέοντα, όπου η γαλλική πολιτική ήταν πλέον ανίσχυρη προς την Ιερά Συμμαχία, πήγε στην Οδησσό, όπου συναντήθηκε με τους αρχηγούς της Φιλικής Εταιρείας Σκουφά, Αναγνωστόπουλο, Τσακάλωφ και Κομιζόπουλο και έγινε μέλος της. Από την εποχή αυτή αρχίζει και η νέα δράση του Περραιβού. Κατ΄ εντολή της Εταιρείας κατήλθε στη Μάνη για να προετοιμάσει τη μεγάλη εξέγερση. Επισκέφθηκε πολλές πόλεις της Πελοποννήσου και λίγο πριν την επανάσταση μετέβη στην περιοχή του Σουλίου, οργανώνοντας επανάσταση εκεί για λόγους αντιπερισπασμού.

  ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ '21: Εν συνεχεία μετείχε σε πολλές μάχες του Αγώνα, μέχρι και την απελευθέρωση της Ελλάδας. Αργότερα τον συναντάμε στους Παξούς και τέλος στο Μεσολόγγι. Κατά την Επανάσταση του 1821 έδρασε και ως πολιτικός αλλά και ως στρατιωτικός. Μετά το θάνατο του Καραϊσκάκη, ο Περραιβός τέθηκε υπό τις διαταγές του Υψηλάντη και τον ακολούθησε στις εκστρατείες του εναντίον των Τούρκων.

   ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ: H Κυβέρνηση Καποδίστρια, μετά την απελευθέρωση ανέθεσε στον Περραιβό τη διοίκηση των Βορείων Σποράδων, με έδρα τη Σκόπελο. Έλαβε μέρος ως πληρεξούσιος στη Γ΄ και Δ' Εθνοσυνέλευση. Μετά την ίδρυση του Ελληνικού Βασιλείου διορίσθηκε συνταγματάρχης στη Βασιλική φάλαγγα. Στις 18 Μαρτίου του 1844 ο Βασιλεύς Όθωνας του απένειμε τον βαθμό του υποστράτηγου. Πέθανε στην Αθήνα σε ηλικία ενενήντα περίπου χρόνων στις 4 Μαΐου 1863.

   ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ: Στο συγγραφικό του έργο ακόμη περιλαμβάνονται: "Πολεμικά απομνημονεύματα" (1836) σε δύο τόμους, το “Απομνημονεύματα πολεμικά διαφόρων μαχών συγκροτηθεισών μεταξύ Ελλήνων και Οθωμανών κατά τε το Σούλιον και Ανατολικήν Ελλάδα από του 1820 μέχρι του 1829 έτους” (1836). "Σύντομος βιογραφία του αοιδίμου Pήγα Φεραίου του Θετταλού" (1860) “Ιστορία της Πάργας” και “Ιστορία του Σουλίου” (1889).

Η Μεγαλομάρτυς Αγία Ειρήνη 5.5 του Kων/νου Αθ. Οικονόμου

 

Η Μεγαλομάρτυς Αγία Ειρήνη 5.5

του Kων/νου Αθ. Οικονόμου

Ξίφει θανοῦσα καὶ βιώσασα ξένως,
Εἰρηνικῶς τέθνηκας αὖθις, Εἰρήνη.
Εἰρήνη τμηθεῖσα ἀνέγρετο καὶ θάνε πέμπτῃ.

Η Αγία Μεγαλομάρτυς Ειρήνη έζησε τον 4ο αιώνα. Ήταν θυγατέρα του Λικινίου, που ήταν βασιλιάς κάποιου μικρού βασιλείου, και της Λικινίας. Καταγόταν από την πόλη Μαγεδών και αρχικά ονομαζόταν Πηνελόπη. Όταν η Αγία έγινε έξι ετών, ο πατέρας της Λικίνιος την έκλεισε σε ένα πύργο και ανέθεσε την διαπαιδαγώγησή της σε κάποιον γέροντα, ονόματι Απελλιανό, ο οποίος και έγραψε τα υπομνήματα του μαρτυρίου αυτής.

Μια νύχτα η Ειρήνη είδε το εξής όραμα: μπήκε στον πύργο ένα περιστέρι κρατώντας με το ράμφος του κλαδί ελιάς, το οποίο και άφησε επάνω στο τραπέζι. Επίσης, μπήκε και ένας αετός μεταφέροντας στεφάνι από άνθη, το οποίο τοποθέτησε και αυτός επάνω στο τραπέζι. Έπειτα μπήκε από άλλο παράθυρο ένας κόρακας, ο οποίος έβαλε επάνω στο τραπέζι ένα φίδι. Το πρωί που ξύπνησε απορούσε και σκεπτόταν τι άραγε να σημαίνουν αυτά που είδε. Τα διηγήθηκε λοιπόν στον γέροντα Απελλιανό και εκείνος τα ερμήνευσε ως προάγγελμα των στεφάνων της δόξας και του μαρτυρικού τέλους αυτής μετά τη βάπτισή της. Στο Χριστιανισμό ελκύσθηκε από κάποια κρυπτοχριστιανή νέα, η οποία, λόγω της τιμιότητας και των αρετών της, έχαιρε μεγάλης εκτιμήσεως από τους γονείς της Πηνελόπης και της αναθέσαν να υπηρετεί τη θυγατέρα τους. Ένας ιερεύς, ονόματι Τιμόθεος, βάπτισε τελικά κρυφά τη νεαρή κόρη και τη μετονόμασε Ειρήνη.

   Το γεγονός δεν άργησε να πληροφορηθεί ο πατέρας της Λικίνιος, όταν μάλιστα η Αγία Ειρήνη συνέτριψε τα είδωλα της πατρικής της οικίας ομολογώντας με αυτό τον τρόπο την πίστη της στον Χριστό. Για τον λόγο αυτό διέταξε να τη δέσουν στα πόδια ενός άγριου αλόγου, να τη σκοτώσει με κλοτσιές. Αλλά από θαύμα το άλογο στράφηκε εναντίον του και σκότωσε αυτόν. Τότε επικράτησε μεγάλη σύγχυση μεταξύ των εκεί παρεβρισκομένων ανθρώπων. Αλλά η Ειρήνη τους καθησύχασε με τα λόγια του Χριστού: «Παντα δυνατα τω πιστευοντι» (Μαρκ. θ΄ 23). Και πράγματι, με θαυμαστή πίστη προσευχήθηκε και ο πατέρας της σηκώθηκε ζωντανός. Τότε, οικογενειακώς όλοι βαπτίστηκαν χριστιανοί. Στη συνέχεια κυνηγήθηκε πολύ από τους Πέρσες βασιλείς Σεδεκία και Σαπώριο Α'.

Έπειτα η Αγία Ειρήνη πήγε στην Καλλίπολη του Ελλησπόντου, όπου ηγεμόνευε ο Νουμεριανός. Εκεί παρουσιάσθηκε σε αυτόν και ομολόγησε με παρρησία την πίστη της στον Χριστό. Οι ειδωλολάτρες την έκλεισαν διαδοχικά σε τρία πυρακτωμένα χάλκινα βόδια. Το τρίτο όμως βόδι, τη στιγμή που βρισκόταν εντός του η Μεγαλομάρτυς, όλως παραδόξως κινήθηκε, ενώ ήταν άψυχο ανθρώπινο κατασκεύασμα. Στη συνέχεια αυτό σχίσθηκε και βγήκε από μέσα του η Αγία εντελώς αβλαβής από την κόλαση της πυράς. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα να προσέλθουν στην πίστη του Χριστού χιλιάδες ψυχές. Στην πόλη Μεσημβρία της Θράκης η Αγία Ειρήνη θανατώθηκε, αλλά με τη δύναμη του Θεού αναστήθηκε και είλκυσε στην πίστη το διοικητή και ολόκληρο το λαό. Τέλος, η Αγία κατέφυγε μαζί με το δάσκαλό της Απελλιανό στην Έφεσο της Μικράς Ασίας, όπου διέμεινε θαυματουργώντας και τιμώμενη ως αληθινή ισαπόστολος. Εκεί ανέπτυξε μεγάλη δράση μέχρι την ημέρα της κοιμήσεως αυτής, το 315 μ.Χ.

 

  Στο Συναξάρι της αναφέρεται ότι στην Έφεσο η Αγία βρήκε μία λάρνακα, στην οποία δεν είχε ως τότε ενταφιασθεί κανένας, μπήκε μέσα σε αυτήν και κοιμήθηκε με ειρήνη. Πριν δε από την κοίμησή της η Αγία Ειρήνη είχε δώσει εντολή να μην μετακινήσει κανένας την ταφόπετρα, με την οποία θα σκέπαζε τη λάρνακα ο δάσκαλός της Απελλιανός, προτού περάσουν τέσσερις ημέρες. Μετά όμως από δύο ημέρες επισκέφθηκαν τον τάφο ο Απελλιανός και οι άλλοι, οι οποίοι είδαν ότι η ταφόπετρα ήταν σηκωμένη και η λάρνακα κενή. Κατά το Μηνολόγιον του αυτοκράτορα Βασιλείου Β', η Αγία Ειρήνη τελειώθηκε μαρτυρικά δι' αποκεφαλισμού.

Σημείωση: Απότμημα του Ιερού Λειψάνου της Αγίας βρίσκεται στη Μονή Κύκκου Κύπρου και στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων Βενετίας.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

Οι Μεταβλητοί αστέρες: η φύση τους, τα είδη [+ΒΙΝΤΕΟ] του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Οι Μεταβλητοί αστέρες: η φύση τους, τα είδη [+ΒΙΝΤΕΟ]

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

Σειρά εικόνων που δείχνουν την επέκταση του φωτός ενός μεταβλητού ερυθρού αστέρος, του V838 Μονόκερου

   Μεταβλητός είναι κάθε αστέρας του οποίου η λαμπρότητα αλλάζει με την πάροδο του χρόνου, παρουσιάζοντας μία κύμανση του φαινομένου μεγέθους, δηλαδή του μεγέθους του όπως φαίνεται από τη Γη. Η μεταβλητότητα φωτεινότητας αποτελεί ένα μόνιμο και σταθερό χαρακτηριστικό ορισμένων αστέρων, που μελετάται μέσω της λεγόμενης καμπύλης φωτός, μιας συνάρτησης δηλαδή που περιγράφει τη μεταβολή της λαμπρότητάς του σε σχέση με το χρόνο. Κάθε μεταβλητός αστέρας παρουσιάζει ιδιαίτερη καμπύλη φωτός που με τη βοήθεια αυτής προσδιορίζεται το μέγιστο και το ελάχιστο καθώς και το εύρος της μεταβολής της λαμπρότητάς του. Συγχρόνως μεταβάλλονται και άλλα φυσικά χαρακτηριστικά των συγκεκριμένων αστέρων που δημιουργούν επίσης καμπύλες σε συνάρτηση με το χρόνο [δείκτης χρωματισμού, ακτινική ταχύτητα, φασματικός τύπος κ.ά]. Ο πρώτος μεταβλητός αστέρας παρατηρήθηκε από τον Johannes Holwarda, το 1638 και ήταν ο Όμικρον του αστερισμού του Κήτους, [αργότερα ονομάστηκε Mira=θαυμάσιος], που ταλαντωνόταν σε έναν περιοδικό κύκλο 11 μηνών. Ο δεύτερος μεταβλητός αστέρας παρατηρήθηκε το 1669 από τον Geminiano Montanari και ήταν ο μεταβλητός Αλγκόλ ή Β του Περσέα. Το 1784 δόθηκε η σωστή ερμηνεία του φαινομένου της μεταβλητότητας. Και ενώ μέχρι το 1786 είχαν παρατηρηθεί δέκα μεταβλητοί αστέρες, το 1850 ο αριθμός τους είχε πολλαπλασιαστεί. Μετά την ανακάλυψη της φωτογραφίας [1890], η αύξηση αυτών ήταν ραγδαία. Π.χ. το 1960 αριθμούνταν 15.504 μεταβλητοί αστέρες, ενώ το 2008 έφθασαν τους 46.000 μόνο στο Γαλαξία μας και περίπου 10.000 σε άλλους γαλαξίες. Βέβαια οι αριθμοί αυτών είναι ελαχιστότατοι στον τεράστιο αριθμό του συνόλου των αστέρων του έναστρου ουρανού. Συστηματικές έρευνες - παρατηρήσεις για την ανακάλυψη νέων μεταβλητών αστέρων διεξάγονται σήμερα από ένα τεράστιο δίκτυο αστεροσκοπείων που κατανέμονται σε διάφορα σημεία της επιφάνειας της Γης. Απ΄ τη στιγμή που υπάρξουν κάποιες ενδείξεις ότι η λαμπρότητα κάποιου αστέρα μεταβάλλεται εγγράφεται στον διεθνή "κατάλογο υπόπτων δια μεταβλητότητα αστέρων". Όταν διαπιστωθεί αναμφισβήτητα ότι ο συγκεκριμένος αστέρας είναι μεταβλητός εγγράφεται στο "Γενικό κατάλογο μεταβλητών αστέρων".

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ ΑΣΤΕΡΩΝ: Οι μεταβλητοί αστέρες ταξινομούνται σε τρεις κύριες κατηγορίες ανάλογα με τις αιτίες που προκαλούν τη μεταβλητότητά τους: α΄ στους Παλλόμενους μεταβλητούς (pulsating variables), β΄ στους Εκρηκτικά μεταβλητούς (eruptive variables) και γ΄ στους μεταβλητούς λόγω Εκλείψεων (eclipsing variables). Βεβαίως, γνήσιοι μεταβλητοί αστέρες θεωρούνται μόνο οι αστέρες των δύο πρώτων κατηγοριών, επειδή οι μεταβολές της λαμπρότητας τους οφείλονται σε ενδογενή αίτια, ενώ οι αστέρες της τρίτης κατηγορίας οφείλουν τη μεταβλητότητά τους σε εξωτερικούς υποκειμενικούς παράγοντες [το πως δηλαδή βλέπουμε εμείς από τη Γη τον “κρυμμένο” αστέρα¹]. Οι μεταβλητοί αστέρες μορφολογικά διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: Τους περιοδικά μεταβλητούς και τους μη περιοδικά μεταβλητούς. Οι μη περιοδικά μεταβλητοί διακρίνονται σε ανώμαλους μεταβλητούς και σε Καινοφανείς μεταβλητούς (Novae) και Υπερκαινοφανείς (Supernovae).

Η ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ ΑΣΤΕΡΩΝ: Οι περισσότεροι μεταβλητοί αστέρες βρίσκονται εκτός της Κύριας Ακολουθίας². Αυτό σημαίνει ότι οι αστέρες, περνώντας το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους πάνω στην Κύρια Ακολουθία, διατηρούν μια σταθερή φωτεινότητα. Αντίθετα, όταν εγκαταλείπουν την ασφάλεια αυτής της περιοχής, ή πριν φθάσουν σ' αυτήν, η φωτεινότητα τους παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις. Έτσι, όταν κατά τις πρώτες περιόδους της ζωής του [πρωτοαστέρας] συστέλλεται στην προσπάθειά του να μετατραπεί σε πραγματικό αστέρι, συμβαίνουν σημαντικές αυξομειώσεις της φωτεινότητας του και ο πρωτοαστέρας εμφανίζεται σαν εκρηκτικά μεταβλητός. Όταν, πολύ αργότερα, ο αστέρας εγκαταλείπει την Κύρια Ακολουθία και κινείται προς την περιοχή των ερυθρών γιγάντων, αναπτύσσει εκτεταμένη ατμόσφαιρα. Η ατμόσφαιρα αυτή του “γερασμένου” άστρου αρχίζει να πάλλεται και ο αστέρας μεταβάλλεται σε παλλόμενο μεταβλητό. Καθώς ο αστέρας συνεχίζει να γιγαντώνεται, η ατμόσφαιρα του εκτείνεται όλο και περισσότερο, ενώ συγχρόνως γίνεται αραιότερη. Η επιφανειακή θερμοκρασία του όμως διαρκώς μειώνεται, ευνοώντας τη δημιουργία τοπικών συμπυκνώσεων μέσα στην ατμόσφαιρα του. Οι συμπυκνώσεις αυτές επηρεάζουν την εκπεμπόμενη από τον αστέρα ακτινοβολία, ενώ ταυτόχρονα η παλμική κίνηση της ατμόσφαιρας του γίνεται όλο και πιο άρρυθμη. 'Ετσι η περιοδικότητα της μεταβλητότητας του άστρου γίνεται ανώμαλη (ανώμαλος μεταβλητός αστέρας). Όταν η ατμόσφαιρα του αστεριού απομακρυνθεί τόσο πολύ ώστε να “γλιστράει” στο διάστημα, τότε γίνεται ορατό το θερμό σώμα του άστρου, που συγκροτείται πλέον από “εκφυλισμένη” ύλη. Ο αστέρας από εκείνη τη στιγμή, αρχίζει να μεταβάλλεται σε λευκό νάνο. Πολλοί αστέρες, σ' αυτή τη φάση, πριν μεταβληθούν σε λευκούς νάνους υφίστανται μία βίαιη έκρηξη και έτσι μεταβάλλονται σε καινοφανείς αστέρες. Αξίζει να σημειώσουμε, κλείνοντας, ότι τελικά οι μεταβλητοί αστέρες, εξελισσόμενοι, μεταβάλλουν τη λαμπρότητα, το απόλυτο μέγεθος και τα φασματικά τους χαρακτηριστικά, αλλά εν τέλει, κάποια στιγμή και μετά, παύουν να είναι μεταβλητοί. Δηλαδή, η περίοδος της μεταβλητότητας είναι μόνο μία φάση της ζωής ενός αστεριού.

 konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

1. Οι μεταβλητοί εξ εκλείψεων είναι συνήθως διπλοί αστέρες, με σταθερή λαμπρότητα. Καθώς όμως περιφέρονται γύρω από το κέντρο του συστήματός τους, συμβαίνουν εκλείψεις, του ενός από τον άλλο, με συνέπεια η ολική λαμπρότητα του συστήματός τους να παρουσιάζει μεταβολές.

2. H Κύρια Ακολουθία είναι μία συνεχής και διακριτή λωρίδα αστέρων που εμφανίζεται στο διάγραμμα αστρικού χρώματος και λαμπρότητας. Τα αστέρια αυτά είναι γνωστά ως αστέρες κύριας ακολουθίας ή νάνοι αστέρες. Μετά τον σχηματισμό ενός αστέρα, παράγεται ενέργεια στον καυτό, πυκνό πυρήνα του μέσω πυρηνικής σύντηξης [όπως περιγράψαμε στο άρθρο μας για τον Ήλιο] ατόμων υδρογόνου που μετατρέπονται σε ήλιο. Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου της ζωής του, το άστρο βρίσκεται στην κύρια ακολουθία σε μία θέση που καθορίζεται από τη μάζα του, τη χημική σύνθεσή του και άλλους παράγοντες. Η ενέργεια που παράγεται στον πυρήνα κατευθύνεται προς την επιφάνεια και ακτινοβολεί μέσω της φωτόσφαιρας. Ο Ήλιος βρίσκεται τώρα βρίσκεται στην κύρια ακολουθία.

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης 1: Άσπρη σαν το χιόνι κείμενο-AUDIOBOOK [διαβάζει ο Κων/νος Οικονόμου]

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης 1: Άσπρη σαν το χιόνι

κείμενο-AUDIOBOOK [διαβάζει ο Κων/νος Οικονόμου]

Παπαδιαμάντης1. Άσπρη σαν το χιόνι

   Δὲν ἐνθυμοῦμαι πλέον πῶς μοῦ τὸ ἔλεγεν ἡ ἀείμνηστος ἡ κυρούλα μου τὸ ὡραῖον ἐκεῖνο παραμύθι· ἐπρόκειτο δι’ ἕνα Βασιλόπουλο, ὁποὺ δὲν ἔστεργε ποτὲ νὰ πανδρευθῇ, ἀνίσως δὲν εὕρισκε μίαν βασιλοπούλα, τὴν ὄμορφην τοῦ κόσμου, ὁποὺ νὰ εἶναι «ἄσπρη σὰν τὸ χιόνι, καὶ κόκκινη σὰν τὸ αἷμα».Καὶ ὕστερα, νομίζω, τὸ Βασιλόπουλο ἐπῆγε νὰ λαφοκυνηγήσῃ εἰς τέτοιον καιρόν, ὁποῖον ἔχομεν αὐτὴν τὴν ἑβδομάδα, ἀκόμη καὶ εἰς τὰς Ἀθήνας· κ’ ἔρριξε μίαν τουφεκιὰν ἐπάνω στοὺς χιονισμένους κάμπους καὶ στὰ λιβάδια καὶ στὰ πλάγια τῶν βουνῶν κ’ ἐμάτιασε μίαν ἔλαφον· καὶ τὸ αἷμα τῆς ἐλάφου ἐχύθη ἐπάνω στὰ χιόνια, κ’ ἐκεῖ, δὲν ἠξεύρω πῶς, ἐγεννήθη μία βασιλοπούλα, κ’ ἐμεγάλωσε, καὶ ἦτον «ἄσπρη σὰν τὸ χιόνι καὶ κόκκινη σὰν τὸ αἷμα». Καὶ τὸ Βασιλόπουλο ηὗρε τὴν νύμφην τῶν ὀνείρων του, πλασμένην ἀπὸ χιόνι, ὅπως ὁ Πυγμαλίων τὴν ηὗρεν ἀπὸ μάρμαρον. Ὅλοι αὐτοὶ ὑπῆρξαν εὐτυχεῖς ἐναντίον πρὸς τὸν στίχον τοῦ Ἰταλοῦ ποιητοῦ, καὶ συμφωνότεροι πρὸς τὸν ὁρισμὸν τοῦ ἀρχαίου φιλοσόφου· εὐτυχεῖς διότι δὲν ὑπῆρξαν. Ἀλλ’ ἔκαμον καὶ ἄλλους πρὸς καιρὸν εὐτυχεῖς· τόσα παιδιὰ ποὺ ἀκούουν τὰς διηγήσεις τῶν προμητόρων.

   Ἐνθυμεῖσθε τὸν στίχον τοῦ Σολωμοῦ: Ποιὰ εἶν’ ἐκείνη ποὺ κατεβαίνει
                                                             ἀσπροντυμένη ― ἀπ’ τὸ βουνό.

   Ἡ χιὼν καὶ τὸ γάλα εἶναι αἱ δύο προχειρότεραι κοινοτοπίαι διὰ τὴν λευκότητα νεαρᾶς γυναικός. Μίαν φορὰν ἔτυχεν ν’ αὐτοσχεδιάσω ἓν δίστιχον πρὸς ἔπαινον μιᾶς λευκῆς καὶ λευκοφορεμένης. Μαζὶ μὲ ἕνα ἀγαπημένον, εὐγενῆ φίλον μου, τὸν Γιαννάκην τοῦ καπετὰν Ἀργυροῦ, ἐβαδίζαμεν εἰς τοῦ Ἀχειλᾶ τὸ ποτάμι τὸν κατηφορον, τὸ ρέμα-ρέμα. Παρὰ τὴν βρύσιν ἐπέζευσεν ἐκεῖνος, ἐγὼ ἐπέμεινα πεζὸς νὰ βαδίζω. Τότε μ’ ἐβίασε φιλικῶς νὰ λάβω ὀνάριον, τὸ ὁποῖον ἐσταμάτησεν εἰς τὸν δρόμον. Ἦτο μεγαλόσωμον μὲ κοκκινωπὸν σποδοβάϊον τρίχωμα, ὅλως ἀσυνήθους χρώματος, τὸ ὁποῖον ἐγὼ μὲ τὸ ἀνακάτωμα ἀθηναϊκῶν ἀναμνήσεων ὠνόμασα «κοκκινέλι».

   Παρὰ τὴν βρύσιν μᾶς ἔφερεν ὁ ψυχογυιὸς τοῦ Γιαννάκη, ὁ ἀγωγιάτης, καλάθιον μὲ ἀχλάδια, ἀγγούρια, καὶ πράγματα· ἔβαλεν εἰς τὴν πηγὴν διὰ 〈νὰ〉 κρυολογήσῃ τὸ παγούρι μὲ τὸ ρακί· παγούρι φυσικόν, ἀπὸ ποδάρι τεραστίας καβούρας, τὸ ὁποῖον ὠνομάζομεν, δὲν ἠξεύρω διατί, «τὸν Καβουροπόλεως». Ἐλέγαμεν π.χ. «φέρε τὸν Καβουροπόλεως, μᾶς ἦλθεν ὁ Καβουροπόλεως;» καὶ τὰ τοιαῦτα.

   Ἀλλ’ ἰδού, ἐνθυμοῦμαι. Εἷς νεαρὸς μοναχός, ἀγαπῶν ν’ ἀστεΐζεται, γενομένου ποτὲ λόγου περὶ μητροπολιτῶν διαφόρων παροικιῶν, ληγουσῶν εἰς πόλεως, ὅταν ἔτυχε τότε νὰ παρουσιασθῇ εἰς τὴν μέσην καὶ τὸ παγούρι αὐτὸ τοῦτο, ἀνέκραξεν αἴφνης:

― Νά καὶ ὁ Καβουροπόλεως!

    Ἐκεῖ λοιπόν, ὅταν τὸ παγούρι αὐτὸ ἔφερε τοὺς συνήθεις γύρους, ἀνεκαλέσαμεν, μὲ πάντα σεβασμόν, τὰ λόγια τοῦ προφήτου Ἠλιού, ἐκ τῆς Βασιλειῶν Γ´, κ’ ἐλέγαμεν: «Δευτερώσατε, καὶ ἐδευτέρωσαν· τρισσεύσατε, καὶ ἐτρίσσευσαν». Ὅπου ὁ καπετὰν Γιαννάκης, μεγάλως φαιδρυνθεὶς ὅταν ἤκουε τὰ ἐδάφια αὐτὰ τῆς Γραφῆς, ἀφελῶς ἔλεγεν, ἀποτεινόμενος πρὸς κληρικὸν φίλον μας:

― Τὸ δευτέρωσες, παπά;

   Τοῦ Γιαννάκη βεβαίως θὰ ἐπήγαινεν ὁ νοῦς του εἰς τὸ δευτέρωμα τῶν ἀμπέλων, τὸ καλούμενον καὶ δισκάφισμα. Τέλος ἵππευσα κ’ ἐγὼ εἰς τὸ «Κοκκινέλι», τὸν Πήγασόν μου, καὶ ἠρχίσαμεν ν’ ἀνερχώμεθα τὸ βουνόν. Ἐπηγαίναμεν εἰς ἕνα πανηγύρι τοῦ Προδρόμου, τῆς 24 Ἰουνίου. ...

ΤΟ ΗΧΟΒΙΒΛΙΟ-AUDIOBOOK: 

 

   ... Ἐκεῖ συνηντήσαμεν τὴν λαμπρὰν παρέαν τοῦ καπετὰν Κωνσταντῆ τοῦ Μυτιληνοῦ, ὅλην ἔφιππον. Αὐτός, ἡ συμβία του, τὰ τέσσαρα παιδιά του καὶ δύο παραγυιοί του. Ἡ καπετάνισσα, ὡραία, τριακοντοῦτις γυνή, μὲ λαμπρὰν περιβολήν, καὶ κόκκινα μεταξωτὰ ὑποκάμισα, ἵππευε μεγαλοπρεπῶς ἐπὶ εὐρώστου ἡμιόνου. Ξαναμμένος καθὼς ἤμην ἐγώ, ὀχούμενος ἐπάνω εἰς τὸ Κοκκινέλι, μοῦ ἦλθε νὰ εἴπω εἰς τὸν καπετὰν Κωνσταντήν:

― Μοῦ δίδεις τὴν ἄδειαν νὰ πῶ ἕνα τραγούδι τῆς κυρίας;

― Εὐχαρίστως.

     Καὶ τότε ἀπήγγειλα: Ἀσπροκολοβολοῦσα μου, καὶ ἄσπρη σὰν τὸ γάλα,
                                    σένα σοῦ πρέπει λεβεντιά, σοῦ πρέπει καὶ καβάλα.

   Σημειώσατε ὅτι ἡ πρώτη λέξις τοῦ διστίχου, ἄνευ δυσφημίας, σημαίνει ἐκεῖ εἰς τὰς νήσους τὴν φέρουσαν λευκὸν κολόβιον, ἢ φουστάνι ἄνευ χειρίδων.

   Καὶ ὅλα μὲν αὐτὰ καλὰ ἦσαν τότε· ἀλλὰ τώρα, ὅταν ἐγήρασέ τις, οὔτε «ἄσπρη σὰν τὸ χιόνι», οὔτε «κόκκινη σὰν τὸ αἶμα», τίποτε πλέον ἀπ’ ὅλα αὐτὰ δὲν βλέπει τις· ἀλλὰ καταντᾷ νὰ γίνεται αὐτός: κρύος σὰν τὸ χιόνι… καὶ νὰ πάσχῃ ἀναιμίαν.

Η Απιστία [+ΒΙΝΤΕΟ] του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Η Απιστία  [+ΒΙΝΤΕΟ] 

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου 

  ΓΕΝΙΚΑ: Απιστία, είναι η έλλειψη πίστης στο Θεό και στις διδασκαλίες του Χριστιανισμού. 

  Διακρίνεται από τη δυσπιστία ή ολιγοπιστία (όπως συνέβη προς στιγμήν με το Άγιο Απόστολο του Κυρίου Θωμά) όχι στην ουσία, αλλά στο βαθμό απιστίας. Η απιστία έχει επιπτώσεις στις κοσμοθεωρητικές αντιλήψεις του ανθρώπου και στον ηθικό βίο του. Αλλά και αντίστροφα: ο τρόπος ζωής και τα βιώματα μπορούν να έχουν επιπτώσεις στην όλη προσωπικότητα, τη θρησκευτικότητα ή το βαθμό της πίστης μας.

ΑΙΤΙΑ: Σε κάποιους το συναίσθημα εξάρτησης από κάποια ανώτερη δύναμη είναι χαλαρό και έτσι ρέπουν στην απιστία. Σε άλλους αιτία της απιστίας μπορεί να είναι χαλαρότητα των συναισθημάτων ενοχής ή αμαρτωλότητας, έλλειψη ηθικής συνείδησης και ροπή στην αμαρτία. Για πολλoύς θρησκειολόγους το συναίσθημα αμαρτωλότητας αποτελεί βάση της θρησκευτικότητας. Κατά τη Βίβλο, η απιστία μπορεί να οφείλεται σε: ασεβή καρδιά (Εβρ. γ΄12), σκληροκαρδία (Μάρκ. ιστ΄ 14), απομάκρυνση από την αλήθεια (Ιωάν. η΄ 44-46), σκοτισμό (Ιωάν. ιβ΄ 39-40), ή εξ αιτίας της ανθρωπινής δόξης (Ιωάν. ε΄14). Η απιστία είναι ένα ελεύθερο έργο του ανθρώπου που δε θέλει να πιστέψει στον Θεό (Ιωάν. ιθ΄ 9-10), στις υποσχέσεις Του και στα θαύματα Του (Ιωάν. ιβ΄37, Ψαλμ. οζ΄36).

ΑΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ “ΠΤΩΣΗ”: Ο Θεός, κατά τη δημιουργία, δεν έδωσε την απόλυτη ευτυχία, στο κατ' εικόναν Του πλάσμα, για να μην υπερηφανευθεί για τα πολλά χαρίσματά του και για να παρακινηθεί από την επιθυμία του τελειοτάτου αγαθού, επιδιώκοντας όλο και περισσότερο να το αποκτήσει. Επομένως αιτία της Πτώσης υπήρξε η ατέλεια πίστης και αγάπης προς το Δημιουργό. Ο διάβολος, υποτάσσοντας την ανθρωπότητα “κατάφερε, αντί να λατρεύουμε τον μόνο άκτιστο και άναρχο Θεό, να καθιερώσει λατρεία πλήθους ψεύτικων θεών. Βρήκε τρόπους να διαφθείρει όσους τον ακούν: προσπαθεί να παρουσιάσει ως υπαίτιο κάθε κακού το δημιουργό” (Μάξιμος Γραικός). Έτσι, συνεχίζει ο ίδιος Πατέρας, “ο άνθρωπος ξέχασε την Χάρη, την ιερή αγάπη, την αλήθεια, (...) τη σωφροσύνη και την ταπεινοφροσύνη. Έχουν τυφλωθεί τα μάτια της ψυχής του”. Ακόμη, “η απιστία, προέρχεται από την ελεύθερη προαίρεση του ανθρώπου που αιχμαλωτίζεται ματαιοδοξώντας στα εφήμερα πράγματα του παρόντος αιώνος” (Εφραίμ Σύρος).

ΑΠΙΣΤΙΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ: Συχνά η απιστία εμφανίζεται στην εφηβία. Οφείλεται στο οικογενειακό περιβάλλον, όταν, δηλαδή, οι γονείς, κυρίως η μητέρα, είναι αδιάφοροι ή τυπικοί στην θρησκευτική ανατροφή των παιδιών τους. Γράφει ο γέρων Σοφρώνιος του Έσσεξ: “Αν οι γονείς φέρονται προς την πράξη της γεννήσεως με τη συνείδηση ότι το γεννώμενο είναι αληθινά «υιός άνθρωπου» κατ’ εικόνα του Υιού του Ανθρώπου, τότε προετοιμάζονται για την πράξη αυτή όχι όπως συνήθως γίνεται αυτό. Οι γυναίκες της εποχής μας έχασαν την υψηλή αυτή συνείδηση, άρχισαν να γεννούν προπαντός κατά σάρκα. Τα παιδιά μας έγιναν ανίκανα για την πίστη, αδυνατώντας να πιστέψουν ότι είναι εικόνα του Αιωνίου Θεού. Αν οι γονείς γεννούν παιδιά συναισθανόμενοι την άκρα σπουδαιότητα του έργου αυτού, τότε αυτά θα γεμίζουν από Πνεύμα Άγιο, από “κοιλίας μητρός” και η πίστη στον Θεό, θα γίνει γι’ αυτά φυσική, και καμία επιστήμη δεν θα μπορέσει να κλονίσει την πίστη αυτή, γιατί το γεννώμενον εκ Πνεύματος πνεύμα έστιν.” Στην ίδια ηλικία η εμφανιζόμενη απιστία μπορεί να οφείλεται στο κοινωνικό περιβάλλον, συχνότερα όμως από την ανάγνωση αντιθρησκευτικών ή άλλων επιβλαβών βιβλίων, την παρακολούθηση ασέμνων θεαμάτων, διάφορους ιστότοπους, κ.ά.

ΤΟ “ΤΥΧΑΙΟ”: Η απιστία μπορεί να εμφανισθεί από τυχαία γεγονότα της ζωής μας, όπως απώλεια περιουσίας ή θάνατος, ιδιαίτερα άωρος, προσφιλούς προσώπου. Συχνά όμως τέτοια γεγονότα έχουν και θετικό αντίκτυπο στην πίστη. Ιδιαίτερα θέματα υγείας ή απειλούμενος θάνατος προσφιλούς, φέρνουν πλησιέστερα στο Θεό άτομα μέχρι τότε θρησκευτικά αδιάφορα.

Η “ΛΟΓΙΚΗ”: Υπάρχει και η απιστία που οφείλεται σε ορθολογισμό ή ψυχρή λογική. Αυτό αποτελεί φαινόμενο των τελευταίων αιώνων και παρατηρείται συνηθέστερα μεταξύ επιστημόνων και κάποιων “διανοουμένων”. Καλύτερος όρος περιγραφής της κατάστασή τους, όμως, είναι η “αθεϊα”. Αυτοί, υπερτιμώντας της δυνατότητες του ανθρώπινου ορθού λόγου, επιζητούν να υποβληθούν όλα στον έλεγχο των αισθήσεων ή της νόησης. Πρωτοπαρουσιάστηκε από ανθρώπους των γραμμάτων και των επιστημών την περίοδο του λεγόμενου “Διαφωτισμού”. Επειδή οι χριστιανικές αλήθειες, που πηγάζουν από τη θεία αποκάλυψη, υπερβαίνουν το επιστητό, απορρίπτονται apriori απ' αυτούς. Σήμερα ο άπιστος αρνείται οτιδήποτε υπερβαίνει την ανθρώπινη κατανόηση, αποδεχόμενος μόνο την παρατήρηση και τον ορθό λόγο. Αυτή η άρνηση είναι μια μορφή οξύμωρου στουθοκαμηλισμού, διότι η περιορισμένων δυνατοτήτων ανθρώπινη διάνοια δεν μπορεί μέσω της “θεοποιημένης” πια επιστήμης, να κατασκευάσει αποδείξεις που να στρέφονται κατά των δογμάτων της χριστιανικής πίστης. Η μεγαλύτερη όμως αστοχία στις ήμερες μας έγκειται στο ότι οι άνθρωποι βυθίστηκαν στην απόγνωση και δεν πιστεύουν στην Ανάσταση. Ο θάνατος εκλαμβάνεται ως εκμηδένιση, ενώ είναι στιγμή αλλαγής της μορφής της υπάρξεώς μας, ως ημέρα γεννήσεώς μας στην ανώτερη ζωή, στο πλήρωμα της ζωής που ανήκει στο Θεό. Το Ευαγγέλιο λέει: «Ο πιστεύων εις τον Υιόν έχει ζωήν αιώνιον ο δε απειθών τω Υιώ ουκ όψεται ζωήν» (Ιωάν. γ΄36). Δεν είναι άραγε η νέα απιστία συνέπεια της ευρύτερης μορφώσεως, όταν τα λεγόμενα της Γραφής εκλαμβάνονται στο νου του “μορφωμένου” μύθος, και όνειρο;

ΑΠΙΣΤΙΑ ΚΑΙ ΑΙΡΕΣΕΙΣ: Η πίστη ελαττώθηκε σήμερα λόγω αποξένωσης των Χριστιανών από την Εκκλησία. Οι άνθρωποι εγκαταλείπουν την Εκκλησία πέφτοντας στις αιρέσεις από την έλλειψη γνώσεως του θείου λόγου, της Ιεράς Παραδόσεως και της διδασκαλίας των Πατέρων, από την απάτη του διαβόλου, που ξεγελά με πάθη, όπως υπερηφάνεια (αυτή δημιούργησε τις περισσότερες αιρέσεις στην ιστορία), μέθη, ακολασία, οίηση, διαζύγια, εκτρώσεις, κ.λ.π. Η πίστη ψυχραίνεται ακόμη από την έλλειψη πολλών αφοσιωμένων λειτουργών με υποδειγματική ζωή, από την έλλειψη πνευματικής εμπειρίας, πραότητας, επιμονής, κ.λ.π. Ο πολλαπλασιασμός αιρέσεων και ψευδοπροφητών, ιδιαίτερα σήμερα, προδηλώνει τα έσχατα. Αυτήν την αλήθεια την φανερώνει ο ίδιος ο Κύριος, που για την Δευτέρα Παρουσία Του στην γη, λέει: "πολλοί ψευδοπροφήται εγερθήσονται και πλανήσουσι πολλούς...".

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ: Η απιστία αποτελεί πραγματική κακοδαιμονία, διότι ο άνθρωπος, στερούμενος ελπίδας και εμπιστοσύνης στον Θεό, είναι σαν ακυβέρνητο πλοίο που παρασύρεται από τα κύματα της ζωής, τις θλίψεις και τις συμφορές του βίου. Δεν βρίσκει πουθενά παρηγορία, χάνει το θάρρος του, βιώνει την κατάθλιψη, άγχεται ή οδηγείται στην αυτοκτονία. Έτσι η απιστία έχει πάντα θλιβερά αποτελέσματα στην ατομική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή.

ΕΠΑΝΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ: Ο ρόλος της Εκκλησίας, στους δύσκολους καιρούς που βιώνουμε ως έθνος και ποίμνιο, είναι το πώς να πείσει τους ανθρώπους ότι είναι αληθινά τέκνα του αιωνίου Πατρός, πώς να δείξει στον κόσμο τη δυνατότητα μιας άλλης ζωής, όμοιας προς τη ζωή του ιδίου του Χριστού. “Η Εκκλησία οφείλει να φέρει στον κόσμο πίστη και βεβαιότητα στην ανάσταση. Τότε περιττεύουν άλλες ηθικιστικές διδασκαλίες.” (Σοφρώνιος Έσσεξ). Αυστηρός είναι ο λόγος του Θεού στους “χλιαρούς” ποιμένες, όπως στον επίσκοπο Λαοδικείας: “Οίδα σου τα έργα, ότι ούτε ψυχρός ει ούτε ζεστός. (...) μέλλω σε εμέσαι εκ του στόματός μου” (!) και στον επίσκοπο Σάρδεων: “εάν ουν μη γρηγορήσης, ήξω επί σε ως κλέπτης” (Αποκ. γ΄16,3). Ο λόγος της Εκκλησίας, που οφείλει να επανευαγγελίσει το λαό πρέπει να οδηγεί στην ενδυνάμωση της πίστης ως δώρο Θεού (Β' Πέτρου α΄1), έργο Θεού (Πράξ. ια΄21), δώρο Αγίου Πνεύματος (Γαλ. ε΄22) και ότι εξαρτάται από την θέληση του ανθρώπου (Μάρκ. ε΄34). Κατά τον Πατερικό Λόγο, τα μέσα που θα βοηθηθήσουν τον άπιστο στην προσέγγιση του Θεό είναι το κήρυγμα, η ανάγνωση της Βίβλου, τα θαύματα του Θεού και η θεωρία των κτισμάτων του Θεού, διότι « Από τα ορώμενα και αισθητά αναγόμεθα με τον νου μας στην θεωρία των αοράτων» (Μ. Βασίλειος). Κυριότερο όμως μέσο με το οποίο κάποιος πιστέυει στον Θεό είναι το κήρυγμα της υποδειγματικής ζωής, το προσωπικό παράδειγμα, δηλαδή η κατά Χριστόν ζωή, που θα είναι απόδειξη έργω αυτών τα όποια θα διδάξει η Εκκλησία. Τότε δικαίως οι Ποιμένες θα ακούσουν: “ιδού δέδωκα ενώπιόν σουθύραν ανεωγμένην ην ουδείς δύναται κλείσαι αυτήν (...) ότι ετήρησάς μου τον λόγον και ουκ ηρνήσω το όνομά μου” (Αποκ. γ΄8)..

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com 

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: