Ο αστερισμός Πυξίς και ο αρχαίος αστερισμός Αργώ + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

 

Ο αστερισμός Πυξίς και ο αρχαίος αστερισμός Αργώ + ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

   ΑΡΓΩ: Η Αργώ (Argo Navis) ήταν μεγάλος νότιος αστερισμός νοτίως της Ύδρας και του Μονόκερω, μερικώς ορατός από την Ελλάδα, που σημειώθηκε από την αρχαιότητα. Η ονομασία του προήλθε από το μυθικό πλοίο Αργώ. Σήμερα, είναι ο μοναδικός από τους 48 αστερισμούς του Πτολεμαίου που δεν αναγνωρίζεται αυτούσιος από τη σύγχρονη Αστρονομία, καθώς τον 19ο αιώνα ο αστερισμός διαιρέθηκε σε 4 τμήματα, τα οποία είναι οι σημερινοί επίσημα αναγνωριζόμενοι αστερισμοί Πυξίς, Πρύμνα, Τρόπις και Ιστία. Ο αρχαίος αυτός αστερισμός, όπως κινείται από την ανατολή προς τη δύση στον ουρανό, φαίνεται σαν να πλέει ανάποδα, με την υπερυψωμένη πρύμνη να προηγείται. Σύμφωνα με την ελληνική Μυθολογία, όταν το ταξίδι της Αργοναυτικής Εκστρατείας τελείωσε, η θεά Αθηνά τοποθέτησε το πλοίο στα ουράνια, δηλαδή το καταστέρισε. Ο Ερατοσθένης, αντίθετα, πίστευε πως ο αστερισμός απεικόνιζε το πρώτο πλοίο που διέπλευσε τη θάλασσα, αιώνες πριν τον Ιάσονα και μετέφερε τον Δαναό με τις 50 κόρες του από την Αίγυπτο στη Ρόδο και το Άργος. Οι Αιγύπτιοι πίστευαν πως ήταν η κιβωτός που μετέφερε την Ίσιδα και τον Όσιρι κατά τον Κατακλυσμό, ενώ οι Ινδοί το ίδιο για τους Isi και Iswara. Η λέξη Αργώ προέρχεται από τον κατακευαστή ναυπηγό Άργο. Ετυμολογικά "Αργώ" σημαίνει αργυρολαμπής αλλά και ταχεία. Στους Ρωμαίους ήταν πάντα Argo και Navis. Πάντως ο Κικέρων τον αποκαλεί Argolica Navis, ενώ ο Οβίδιος Pagasaea Carina/Puppis, από το θεσσαλικό λιμάνι των Παγασσών, όπου ναυπηγήθηκε η Αργώ. Οι Άραβες αποκαλούσαν την Αργώ Al Safinah (πλοίο) και Markab υποζύγιο), λέξεις που στη νεότερη Ευρώπη μεταγράφηκαν ως Alsephina και Merkeb. Η βιβλική άποψη για τον αστερισμό ήταν βέβαια η Κιβωτός του Νώε (Arca Noachi, ή Archa Noae).

ΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Στην Αργώ αποδίδονταν 829 αστέρες ορατοί με γυμνό μάτι. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ελληνικά γράμματα μοιράσθηκαν σε αστέρες των τριών αστερισμών Πρύμνας, Τρόπιδος και Ιστίων, και συνεπώς οι τελευταίοι δεν έχουν όλα τα γράμματα να χαρακτηρίζουν τους δικούς τους αστέρες. Οι α, β, ε, η, θ, ι, υ, χ, ω ανήκουν στην Τρόπιδα, οι γ, δ, κ, λ, μ, φ, ψ στα Ιστία και οι ζ, ν, ξ, ο, π, ρ, σ, τ στην Πρύμνα. Ο φωτεινότερος όλων (και με μεγάλη διαφορά από τον δεύτερο σε φωτεινότητα) είναι ο α, γνωστός ως Κάνωπος ή Κάνωβος, στη θέση του πηδαλίου της Αργούς. Ας δούμε όμως το πρώτο “κομμάτι” του αστερισμού, αυτό που σήμερα ονομάζεται Πυξίς.

   ΠΥΞΙΣ – ΓΕΝΙΚΑ: Η Πυξίς [Λατ. Pyxis, συντ. Pyx], είναι ένα νότιος αστερισμός που σημειώθηκε πρώτα από τον αστρονόμο Lacaille [1763]. Έχει έκταση 220,8 τετ. μοίρες [65ος μεταξύ των 88 αναγνωρισμένων αστερισμών] και συνορεύει με τους αστερισμούς: Ύδρα, Πρύμνα, Ιστία και Αντλία. Είναι πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 52° Βόρεια και 90° Νότια. Στην Ελλάδα είναι αμφιφανής: ορατός στο σύνολό του μόνο τις νύκτες του χειμώνα και τα ανοιξιάτικα βράδια. Ο LaCaille τον σχημάτισε από αστέρες των Ιστίων και του καταρτιού της Αργούς και η αρχική ονομασία ήταν Pyxis Nautica [Πυξίδα Ναυτικού].

   ΟΙ ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ: Ο αστερισμός έχει 41 ορατούς [φ.μ. ≤ 6,5] αστέρες. Μόνο δύο απ' αυτούς είναι φωτεινότεροι του τέταρτου μεγέθους, και κανένας δεν έχει ιδιαίτερο όνομα. Ο α Πυξίδος είναι και ο φωτεινότερος του αστερισμού, με φαινόμενο μέγεθος 3,68. Οι β, γ, δ, ζ, θ, κ και λ Πυξίδος έχουν αντιστοίχως φαινόμενο μέγεθος 3,97, 4,01, 4,89, 4,89, 4,72, 4,58 και 4,69.

ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΑ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ: Ο αστέρας Τ Πυξίδος είναι ένας κατακλυσμικός μεταβλητός, που επανειλημμένα έχει εκραγεί ως [επαναληπτικός] καινοφανής. Στην Πυξίδα είναι ορατά ακόμη τα ανοικτά σμήνη NGC 2627 και NGC 2658, που έχουν αντιστοίχως φ.μ. 8,4 και 9,2., το πλανητικό νεφέλωμα NGC 2818A (φ.μ. 11,9) και το ανοικτό σμήνος NGC 2818. τέλος στην Πυξίδα περιλαμβάνεται και ο γαλαξίας NGC 2613, στο βορειοδυτικό τμήμα του αστερισμού, [φ.μ. 10,3], που μας δείχνει την πλάγια όψη του.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

Η Ζωοδόχος Πηγή και οι ομώνυμος ναοί της Κωνσταντινούπολης και της Λάρισας [Παρασκευή Διακ/μου] 25.4.25 +ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Η Ζωοδόχος Πηγή και οι ομώνυμος ναοί της Κωνσταντινούπολης και της Λάρισας

[Παρασκευή Διακ/μου] 25.4.25 +ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου 

   ΣΥΝΑΞΑΡΙ: Ένα από τα πολλά ονόματα της Θεοτόκου είναι και το “Ζωοδόχος Πηγή”, αφού γέννησε την Ζωή, που είναι ο Χριστός. Το όνομα αυτό αποδόθηκε στην Παναγία από τον Ιωσήφ τον Υμνογράφο (9ος αι.). Η γιορτή αναφέρεται στα εγκαίνια του Ναού της Παναγίας, γνωστού ως «Ζωοδόχος Πηγή στο Μπαλουκλί», έξω από τα θεοδοσιανά τείχη της Κωνσταντινούπολης, όπου και τα λεγόμενα "παλάτια των πηγών", θέρετρα Βυζαντινών Αυτοκρατόρων. Εκεί υπήρχε αγίασμα που επιτελούσε και επιτελεί πολλά θαύματα.

  Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ: Ο Ιερός Ναός Ζωοδόχου Πηγής στην Πόλη ανεγέρθηκε από τον αυτοκράτορα Λέοντα τον Θράκα, που, πριν γίνει αυτοκράτορας, ως απλός στρατιώτης, συνάντησε έναν τυφλό έξω από την Χρυσή Πύλη της Βασιλεύουσας. Ο τυφλός του ζήτησε νερό να πιει και ο Λέων αναζήτησε την πηγή του νερού στην κατάφυτη περιοχή, αλλά δεν μπόρεσε να την ανακαλύψει. Η διήγηση προσθέτει πως ο Λέων λυπήθηκε που δεν βρήκε νερό να δώσει στον τυφλό. Άκουσε τότε φωνή να του λέει: «Βασιλιά Λέοντα», ενώ ακόμη ήταν στρατιώτης, “είσελθε βαθύτερα στο δάσος, και αφού λάβεις με τις χούφτες σου το θολερό αυτό νερό, να ξεδιψάσεις τον τυφλό και να του πλύνεις τα μάτια. Τότε θα γνωρίσεις ποια είμαι εγώ που κατοικώ στο μέρος αυτό”. Ο Λέων έκανε αμέσως όπως τον διέταξε η φωνή και ο τυφλός είδε το φως του. Η φωνή εκείνη ήταν της Παναγίας. Όταν ο Λέων έγινε αυτοκράτορας (457-474), με ευγνωμοσύνη έκτισε στο μέρος εκείνο του αγιάσματος Ιερό Ναό προς τιμήν της Παναγίας. Όταν κατέρρευσε ο Ναός από τον χρόνο, ο Ιουστινιανός ανοικοδόμησε τη Ζωοδόχο Πηγή, καθιστώντας το ναό μεγαλοπρεπέστερο, ενώ αργότερα ο Βασίλειος Α΄ ο Μακεδών, μετά από σεισμό, ανέλαβε την ανακαίνισή του (869). Ο Ναός αυτός κατέρρευσε τον 15ο αιώνα. Ο Pierre Gylles σημειώνει ότι εκείνη την περίοδο (16ος αι.), η εκκλησία δεν υπήρχε πια, αλλά οι ασθενείς εξακολουθούν να επισκέπτονται την Πηγή. Το 1825 το αγίασμα καταστράφηκε από γενιτσάρους κατά την εξέγερσή τους. Το 1833 ο Πατριάρχης Κωνστάντιος Α΄ ξαναέκτισε τον Ναό πάνω στα ερείπια του παλαιού. Τα εγκαίνια έγιναν την 2/2/1835 από τον ίδιο τον Πατριάρχη στο Μπαλουκλί. Μπαλουκλί σημαίνει τόπος με ψάρια, αφού στην δεξαμενή της Πηγής υπάρχουν ψάρια. Σήμερα, εκτός από τη μεγάλη εκκλησία, λατρευτικό κέντρο του συγκροτήματος αποτελεί ο υπόγειος ναός της Ζωοδόχου Πηγής, όπου βρίσκονται η δεξαμένη με το αγίασμα και τα ψάρια. Aκόμη και Tούρκοι πηγαίνουν στην εκκλησία αυτή, παίρνουν αγιασμένο νερό και θεραπεύονται. Να σημειώσουμε ότι το 1955 ο ναός βεβηλώθηκε από όχλο Τούρκων που όρμησαν διαλύοντας τα πάντα στην περίοδο των Σεπτεμβριανών, του ξεσπάσματος δηλαδή των βαρβάρων κατά κάθε τι χριστιανικού και ελληνικού στην Κωνσταντινούπολη. Στον ναό αυτό θεραπεύθηκαν η αυτοκράτειρα Ζωή, οι αυτοκράτορες Ιουστινιανός, Λέοντας Σοφός, Ρωμανός Λεκαπηνός, ο Ανδρόνικος Γ΄, ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Στέφανος, ο Ιεροσολύμων Ιωάννης, πλήθος κληρικών, μοναχών και απλών πιστών. Τον 14ο αιώνα ο Νικηφόρος Κάλλιστος παραθέτει έναν κατάλογο 63 θαυμάτων.

   Ο ΟΜΩΝΥΜΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ ΚΑΙ Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ: Ως το τέλος της Τουρκοκρατίας οι κάτοικοι στη συνοικία Ταμπάκικα εκκλησιάζονταν στο Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Αχιλλίου, όσο αυτός λειτουργούσε. Το 1877 οικοδομήθηκε σε κεντρικό σημείο της συνοικίας ένα παρεκκλήσι της Παναγίας Φανερωμένης όπου υπήρχε και παλαιό κοιμητήριο. Την ίδια χρονιά, εμφανίστηκε μία μοναχή ονόματι Θεοφανία, που εργάσθηκε αμισθί στο παρεκκλήσιο του μικρού κοιμητηρίου. Η Θεοφανία εγκαταστάθηκε κοντά στο μικρό ναΐσκο, σε ένα μικρό κελλάκι, ζώντας ασκητικά. Ο Κύριος βλέποντας την καθαρότητα της ψυχής της, της αποκάλυψε σε όνειρο ότι στο σημείο που υπάρχει το μαγγανοπήγαδο, στο βάθος του, βρίσκεται παλαιά θαυματουργή εικόνα της Θεομήτορος από πολλά χρόνια. Η μοναχή ξαναείδε σε όνειρο, αυτή τη φορά την Υπεραγία Θεοτόκο, να την οδηγεί στο μαγγανοπήγαδο και να της δείχνει ότι στο βυθό του βρίσκεται η εικόνα της. Τότε η μοναχή ανέφερε τα θαυμαστά όνειρα τα όνειρα στον τότε ιερέα του Ναΐσκου και κατόπιν στον Επίσκοπο Λαρίσης Νεόφυτο. Η μοναχή Θεοφανία ένδακρυς διηγήθηκε στον Επίσκοπο τα όνειρά της και εκείνος έδωσε εντολή να βρεθεί συνεργείο για να αντλήσει το νερό του πηγαδιού. Με εγκύκλιό του μάλιστα κάλεσε ιερείς και πιστούς να παραστούν στην τελετή. Έτσι, μία μέρα σχηματίστηκε πομπή γύρω από το πηγάδι με τους ιερείς ενδεδυμένους τα ιερά τους άμφια, τον Επίσκοπο επικεφαλής, παρουσία πλήθους κόσμου και αφού προηγήθηκε παράκληση στην Υπεραγία Θεοτόκο, άρχισε η άντληση του νερού οπότε στο βυθό εμφανίστηκε η εικόνα. Μεγάλη η συγκίνηση και η χαρά όλων, ενώ αμέσως ήχησε η καμπάνα του κωδωνοστασίου του Ναΐσκου. Ο Μητροπολίτης Νεόφυτος καθάρισε από τις λάσπες την εικόνα και με πομπή την οδήγησε στο Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Αχιλλίου όπου εναποτέθηκε προς προσκύνηση για σαράντα ημέρες. Την εικόνα αυτή, η οποία απεικονίζει την Υπεραγία Θεοτόκο και τον Κύριο, την ονόμασε ο Επίσκοπος, Ζωοδόχο Πηγή, και έδωσε εντολή να φιλοξενηθεί στον Μητροπολιτικό Ναό μέχρι ανεγέρσεως Ιερού Ναού. Η εικόνα αυτή βρίσκεται μέχρι και σήμερα στον Ναό της Ζωοδόχου Πηγής χαρίζοντας, ευλογία, παραμυθία και θαύματα στους πιστούς. Μετά την κατάρτιση ερανικής επιτροπής ανεγέρσεως Ιερού Ναού, ο Μητροπολίτης Νεόφυτος διόρισε τον ιερέα Δημήτρη Σακελλαρίου επικεφαλής στη διενέργεια εράνου σε όλη τη Θεσσαλία, που είχε πλέον ενσωματωθεί με την ελέυθερη Ελλάδα¹. Έτσι χτίστηκε ο πρώτος ναός Βασιλικού ρυθμού. Ο Ι. Ναός αυτός κατεδαφίστηκε και στη θέση του ανηγέρθη νέος μεγαλοπρεπής Ναός τη δεκαετία του 1990.

    Η ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ: Η σημερινή εορτή είναι α΄ Κινητή εορτή, διότι εξαρτάται από την ημέρα του Πάσχα, όπως και άλλες μεγάλες εορτές (Ανάληψη, Πεντηκοστή, κ.ά.) Εορτάζεται ην Παρασκευή της Διακαινησίμου, δηλαδή την εβδομάδα που ακολουθεί αμέσως μετά το Πάσχα. Β΄ Είναι Θεομητορική εορτή γιατί είναι μία εορτή προς τιμήν της Παναγίας. H εορτή αυτή, αντίθετα με τις υπόλοιπες Θεομητορικές, έχει σχέση με τις θαυμαστές επεμβάσεις της Παναγίας πρός σωτηρίαν ανθρώπων που την επικαλέστηκαν με πίστη. Όπως στο Mπαλουκλί εορτάζουν την Zωοδόχο Πηγή και ο ναός εκείνος της Θεοτόκου είναι πηγή θείων δωρεών, έτσι και κάθε εκκλησία με ορθόδοξο ιερέα που λειτουργεί και τελούνται τα άγια μυστήρια, είναι μία ζωοδόχος πηγή. “Στην Eκκλησία τρέχει το αθάνατο νερό της διδασκαλίας του Kυρίου. Tο νερό αυτό που ξεδιψά, πηγάζει από την υπερτάτη θυσία του Kυρίου. Tο νερό αυτό θεραπεύει, δίνοντας υγεία στις ανάπηρες και τραυματισμένες ψυχές, διά πρεσβειών της Παναγίας.” (Αυγ. Καντιώτης).

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Konsatntinosa.oikonomou@gmail.com

1. Αρχιμανδρίτης π. Κωνσταντίνος Δεληχρήστος, http://www.panagialarisis.gr/history-temple

Ο Άγιος Νεομάρτυς Δούκας [ο Ράπτης], ο Μυτιληναίος: Η πρόκληση από μια παντρεμένη μουσουλμάνα και το φρόνημα του νεαρού χριστιανού ράπτη. [24 Απριλίου 1564 - Κωνσταντινούπολη] από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου

 

Η πρόκληση από μια παντρεμένη μουσουλμάνα και το φρόνημα του νεαρού χριστιανού ράπτη: Ο Άγιος Νεομάρτυς Δούκας [ο Ράπτης], ο Μυτιληναίος

[24 Απριλίου 1564 - Κωνσταντινούπολη]

από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου, δάσκαλο

   Ο Άγιος Δούκας καταγόταν από τη Λέσβο. Ήταν νέος στην ηλικία πολύ όμορφος σωματικά, ομορφότερος όμως στην ψυχή. Στο επάγγελμα ήταν ράφτης, που το εξασκούσε στην Πόλη. Απ’ ό,τι φαίνεται ήταν καλός στην τέχνη του γι’ αυτό πελατεία του ήταν όλη η τότε αριστοκρατία της Κωνσταντινουπόλεως. Ήταν θερμός χριστιανός και άμεμπτος στην ηθική του, που, όπως θα δούμε, δοκιμάστηκε και θριάμβευσε. Στο πρόσωπο του Δούκα βρίσκουμε ένα άλλο «σώφρονα Ιωσήφ», που, όπως εκείνος δεν υπέκυψε στις αμαρτωλές προτάσεις της γυναίκας του άρχοντα της Αιγύπτου, έτσι και ο Δούκας δεν παρασύρθηκε στην αμαρτία από μια τούρκισσα χανούμισσα, που αγωνίσθηκε να τον παρασύρει στην αμαρτία. Επειδή στον Δούκα ράβονταν όλη η άρχουσα τάξη της Κωνσταντινούπολης, εκείνος ελεύθερα έμπαινε κι έβγαινε στα παλάτια των Τούρκων.

   Συνέβη λοιπόν, κάποτε, να τον ερωτευθεί μια μεγάλη παντρεμένη κυρά από σπουδαία οικογένεια, από την οποία προέρχονταν πολλά ηγετικά στελέχη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εκείνη πρώτα άρχισε να του κάνει διάφορα δώρα, ύστερα να του λέει ερωτικά λόγια για να τον παρασύρει. Ο Άγιος, σαν καθαρός από ερωτικές σχέσεις και αγνός ψυχή τε και σώματι, απόρησε, γιατί δεν περίμενε ποτέ να ακούσει από μια τόσο μεγάλη κυρία τέτοιους προκλητικούς λόγους.

   

   Έκανε τον σταυρό του κι έφυγε από εκείνο το παλάτι σαν άλλος νέος Πάγκαλος Ιωσήφ. Εκείνη, όταν είδε πως δεν ερχόταν πλέον στο σπίτι της, άρχισε να του στέλνει μηνύματα μα ο Άγιος δεν απαντούσε. Πήγε τότε η ίδια στο εργαστήριό του και του είπε, σύμφωνα με το “Νέον Μαρτυρολόγιον”, περίπου τα εξής: “Άκουσε με σε παρακαλώ, θέλω να έρχεσαι στα σαράι μου, όπως και προηγουμένως και μη φοβάσαι κανένα. Ο άντρας μου λείπει σε εκστρατεία και ή έρχεται ή δεν έρχεται. Όμως, αν θέλεις να ασπαστείς το Ισλάμ, σε παίρνω για άντρα μου. Αλλά κι αν επιστρέψει ο άντρας μου, θα σε έχω τον πρώτο στο παλάτι μου. Κι αν ακόμη δεν θέλεις ν’ αλλάξεις την πίστη σου, ας μείνεις και Ρωμιός, μόνο να έρχεσαι, όπως σου είπα”. Του είπε κι άλλα πολλά η “σύζυγος του Πετεφρή”, η νέα Αιγυπτία και, βλέποντας το αμετάθετο της γνώμης του Δούκα, κατέληξε με εκβιασμό: “Αν δεν κάνεις όπως σου είπα, να ξέρεις, θα χάσεις τη ζωή σου”. Ο ευλογημένος νέος, έχοντας στην καρδιά του τον έρωτα μόνο του Ιησού Χριστού μέσα του, καθόλου δεν λογάριασε τις κολακείες εκείνης της αναιδούς, ούτε και τις φοβέρες της, ούτε ποτέ ξαναπάτησε στο παλάτι της. Εκείνη του έστελνε συνέχεια μηνύματα. Ο Άγιος δεν ανταποκρινόταν.

   Οργίστηκε λοιπόν η καταραμένη εκείνη Αγαρηνή και ορκίστηκε να τον εξοντώσει, για να μην τον βλέπει να ελέγχει την ακολασία της. Πήγε, λοιπόν, στον βεζίρη και του είπε την υπόθεση αντίστροφα απ΄ ότι στην πραγματικότητα. Είπε λοιπόν καταγγέλλοντας: “Έχω ένα ράφτη που ράβει στο παλάτι μου ό,τι χρειάζεται. Τον ειδοποίησα να έρθει να του δώσω μερικά ρούχα για ράψιμο και αυτός ήλθε και μου είπε λόγια τόσο άσχημα και άπρεπα που ντρέπομαι να σου τα πω, γι’ αυτό τον έδειρα και έφυγε. Τώρα είναι στο εργαστήριό του και θέλω να τον θανατώσεις”. Ο βεζίρης [οθωμανός υπουργός] υποσχέθηκε πως θα πραγματοποιήσει το θέλημά της, διότι εκείνη προερχόταν από μεγάλη οικογένεια.

   Αμέσως ο βεζίρης διέταξε τον σούμπαση (έπαρχο) να φέρει τον νέο μπροστά του. Όταν τον έφεραν την ρώτησε: “Τι ορίζεις να του κάνω”; Κι εκείνη, όλο σατανική κακία του αποκρίθηκε: “Αν γίνει Τούρκος άφησέ τον, ειδ’ άλλως να τον ρίξεις στα τσιγκέλια!” Πρώτα άρχισε ο βεζίρης να του μιλάει με κολακευτικά λόγια, με όμορφο τρόπο. Κατόπιν διέταξε και τον βασάνισαν απάνθρωπα. Τέλος βλέποντας ότι δεν μπορούν να τον πείσουν να εξισλαμισθεί, τον έγδαραν ζωντανό και πέταξαν το δέρμα του στη θάλασσα, ενώ στη συνέχεια τον κρέμασαν στα τσιγκέλια και εκεί παρέδωσε την αγία του ψυχή στα χέρια του αθλοθέτη Κυρίου από τον οποίο έλαβε τον της αθλήσεως στέφανο. Ήταν η 4η Απριλίου του 1564.

ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ: Ως των Ορθοδόξων ο εμψυχωτής, νεομαρτύρων ο εμπνευστής, των Λεσβίων ο βλαστός, Εκκλησίας υπέρμαχος, αθλητά Δούκα, μεγαλοφώνως τιμώμεν σε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ σωθήναι τας ψυχάς ημών.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com

Η εξέλιξη των άστρων – ο Βέγας + ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Η εξέλιξη των άστρων – ο Βέγας + ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

Το νεφέλωμα της Ροζέτας

   ΑΣΤΡΙΚΑ ΣΜΗΝΗ: Αν και αρκετά άστρα γεννιούνται μεμονωμένα, εν τούτοις τα περισσότερα δημιουργούνται κατά ομάδες σχηματίζοντας σμήνη άστρων. Oταν ο Γαλαξίας μας ήταν ακόμη νέος και υπήρχε άφθονο υδρογόνο, τα πρωταρχικά του νεφελώματα δημιούργησαν δεκάδες χιλιάδες άστρα ταυτόχρονα σχηματίζοντας τα λεγόμενα σφαιρωτά σμήνη. Σήμερα όμως τα νεφελώματα δεν είναι τόσο μεγάλα και σχηματίζουν λιγότερα άστρα στα γαλαξιακά σμήνη άστρων. Συνήθως, ένα ανοικτό σμήνος αποτελείται από 50 έως 500 άστρα, ενώ σπανίως μπορεί να φτάνουν τις μερικές χιλιάδες. Ο Ήλιος μας γεννήθηκε σ` ένα παρόμοιο σμήνος. Ένα τέτοιο ανοικτό σμήνος άστρων βρίσκεται στον αστερισμό του Ταύρου και με την πίεση της ακτινοβολίας του έχει εκδιώξει τα αέρια του νεφελώματος, από το οποίο γεννήθηκαν τα άστρα που το αποτελούν. Αυτό το σμήνος ονομάζεται Πλειάδες, που ονοματίστηκαν από τις ομώνυμες κόρες του Ατλάντα και της Πλειόνης, γνωστότερες στο λαό μας με τ` όνομα "Πούλια". Το σμήνος αυτό αποτελείται από εκατοντάδες άστρα ηλικίας 100 μόνο εκατομμυρίων χρόνων, γι` αυτό γύρω τους διακρίνονται ακόμη υπολείμματα του νεφελώματος απ` το οποίο γεννήθηκαν. Το κεντρικό και λαμπρότερο από τ` άστρα του σμήνους, η Αλκυόνη, βρίσκεται σε απόσταση 410 ετών φωτός και είναι 10 φορές μεγαλύτερο και 1.000 λαμπρότερο από τον Ήλιο. Ένα παράδειγμα τέτοιας διαδικασίας παρατηρείται και στο "Νεφέλωμα Ροζέτα" [αστερισμός Μονόκερου]. Η διάμετρος του νεφελώματος είναι 55 έτη φωτός, έχει υλικά για τη δημιουργία 11.000 άστρων σαν τον Ήλιο και βρίσκεται σε απόσταση 2.600 ετών φωτός από μας. Το νεφέλωμα μοιάζει με στεφάνι. Τα αέρια του νεφελώματος περιβάλουν ένα φωτεινό ανοικτό σμήνος 21 λαμπρών άστρων, καθώς και άλλα μικρότερης φωτεινότητας. Η ακτινοβολία των άστρων του σμήνους αυτού απομάκρυνε τα υπόλοιπα αέρια στο κέντρο του νεφελώματος σχηματίζοντας τη μορφή του στεφανιού. Το λαμπρότερο απ` αυτά, το άστρο "12 Μονόκερου", είναι ένας κιτρινωπός γίγαντας με φωτεινότητα 2.500 ήλιων!

Οι Πλειάδες [Πούλια]

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ: Τ` άστρα που αποτελούν τα νεαρά αστρικά σμήνη δεν έχουν όλα ίδιο μέγεθος, χρώμα ή λαμπρότητα. Αυτό οφείλεται στη συνολική ποσότητα ύλης που περιέχει τη στιγμή της γένεσής του. Γιατί η ποσότητα της ύλης που έχει το κάθε άστρο, όταν γεννιέται, καθορίζει τη ζωή και το θάνατό του! Οποιαδήποτε όμως κι αν είναι η μάζα τους, τα περισσότερα άστρα στη διάρκεια της αρχικής τους εξέλιξης αντιμετωπίζουν το πρόβλημα μιας μεγάλης περιστροφικής ταχύτητας, που τα εμποδίζει να συμπυκνωθούν και να εξελιχθούν κανονικά. Μερικά, όπως το άστρο Βήτα της Λύρας, περιστρέφονται τόσο γρήγορα κατά τη διάρκεια της δημιουργίας τους, ώστε αναγκάζονται να διαχωριστούν μετατραπόμενα σε σύστημα διπλών άστρων. Συχνά, ορισμένα μεγάλα άστρα δεν κατορθώνουν να ελαττώσουν την περιστροφή τους με απλό “διχασμό” τους, οπότε διαχωρίζονται σε πολλαπλά αστρικά συστήματα. Τρία, τέσσερα, πέντε ή και περισσότερα άστρα αποτελούν ένα τέτοιο αστρικό σύστημα! Τα διπλά και πολλαπλά άστρα είναι συχνότατα στο Σύμπαν [50% των άστρων]. Μερικά από τα λαμπρότερα άστρα που βλέπουμε στον ουρανό, παρόλο που φαίνονται μεμονωμένα, αποτελούνται στην πραγματικότητα από δύο ή περισσότερα άστρα. Άλλα πάλι άστρα, όπως ο Ήλιος σχηματίζουν πλανήτες, οι οποίοι με την παρουσία τους ελαττώνουν την περιστροφή του άστρου. Σήμερα αντιλαμβανόμαστε ότι η δημιουργία πλανητικών συστημάτων είναι συνηθισμένο φαινόμενο που συμβαίνει στα αρχικά στάδια γέννησης των περισσότερων άστρων. Το 1983, ο Αστρονομικός Δορυφόρος IRAS, ανακάλυψε ένα δίσκο υλικών γύρω από το άστρο Βέγας της Λύρας σε απόσταση “μόνο” 26 ετών φωτός από μας. Ο Βέγας φαίνεται ως το τρίτο λαμπρότερο άστρο στον ουρανό, και είναι πολύ νεότερος από τον ήλιο. Ο δίσκος των υλικών που ανακάλυψε ο IRAS εκτείνεται σε μίαν απόσταση 12 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από το Βέγα. Αυτή η παρατήρηση ήταν η πρώτη απόδειξη για την ύπαρξη στερεών αντικειμένων γύρω από κάποιο άλλο άστρο. Ένα χρόνο αργότερα μία άλλη φωτογραφία του νεότατου άστρου Βήτα στον αστερισμό του Οκρίβαντα, [62 ε.φ. μακριά μας], έδειξε την ύπαρξη παρόμοιου δίσκου υλικών. Ο δίσκος εκτείνεται σε απόσταση 60 δις χιλιομέτρων από το άστρο και αποτελείται από παρόμοια υλικά, από τα οποία αποτελούνται και οι πλανήτες μας. Το 1995 έγινε μία ακόμη εντυπωσιακή ανακοίνωση σχετικά με την παρατήρηση ερευνητών στο άστρο 51 του Πήγασου. Το άστρο αυτό βρίσκεται σε απόσταση 42 ετών φωτός, ενώ στο γήινο ουρανό φαίνεται αμυδρά. Παρ` όλα αυτά, είναι της ίδιας κατηγορίας με τον Ήλιο, και μάλιστα πρέπει να έχει έναν τουλάχιστον πλανήτη να περιφέρεται γύρω του. Oλα δείχνουν ότι η δημιουργία πλανητικών συστημάτων είναι συνηθισμένο φαινόμενο που συμβαίνει στα αρχικά στάδια της γέννησης των περισσοτέρων άστρων. Οπότε το Σύμπαν πρέπει να περιλαμβάνει τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων πλανήτες! Πολλά λοιπόν από τ` άστρα που βλέπουμε στον ουρανό πρέπει να περιλαμβάνουν γύρω τους πλανήτες σαν του Ήλιου μας. Και όλα αυτά δεν είναι παρά μόνο τα γειτονικά μας άστρα που βρίσκονται στον ίδιο Γαλαξία!

Η θέση του Βέγα στον ουράνιο θόλο

   ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΒΕΓΑ: Ο Βέγας, από τους καλύτερα μελετημένους αστέρες, θα είναι ο βόρειος πολικός αστέρας σε 13727 χρόνια(!), όπως ήταν και το 12.000 π.Χ, λόγω μετάπτωσης των ισημεριών¹. Είναι το πρώτο άστρο μετά τον Ήλιο που φωτογραφήθηκε και καταγράφηκε φασματοσκοπικά [16/7/1850]. Είναι εύκολα ορατός τα καλοκαιρινά βράδια μέχρι και τον Νοέμβριο [περνά από το ζενίθ στην κεντρική Ελλάδα] και αποτελεί τη βορειοδυτική κορυφή του λεγόμενου Θερινού Τριγώνου [είναι ο φωτεινότερος αστέρας, ενώ οι άλλοι είναι ο Ντενέμπ και ο Αλτάιρ]. Το όνομα Βέγας, προέρχεται από το αραβικό [Al Nasr al] Waki, δηλαδή «ο αετός που ορμά», και αντιστοιχούσε σε ολόκληρο τον αστερισμό. Οι Αιγύπτιοι αποκαλούσαν τον Βέγα, Maat, δηλαδή «αστέρα-όρνιο». Οι αρχαίοι Έλληνες τον αποκαλούσαν Λύρα από το όνομα του όλου αστερισμού, Οι Ρωμαίοι έδιναν τόση σημασία στον Βέγα, ώστε καθόριζαν την έναρξη του φθινοπώρου τους από το γεγονός της δύσεώς του κατά το λυκαυγές².

ΔΕΔΟΜΕΝΑ: Ο Βέγας είναι πρότυπο του λευκού αστέρα αφού η κλίμακα της κυανής φωτεινότητας (μεγέθους) B ορίσθηκε ως το 0,00 της κλίμακας δείκτη χρώματος. Η μέση επιφανειακή του θερμοκρασία ανέρχεται στους 9.300^oC. Είναι σχετικώς νεαρός αστέρας, ηλικίας 450-460 εκατομμυρίων ετών. Πάντως δεν θα “ζήσει” περισσότερο από 1 δις έτη συνολικά. Η διάμετρός του είναι τριπλάσια της ηλιακής, αλλά είναι 37 φορές λαμπρότερος από τον Ήλιο και 2,5 φορές από τον Σείριο. Ο Βέγας πλησιάζει το Ηλιακό Σύστημα με ταχύτητα 13,5 χλμ/δευτ. (48.600 χλμ/ω)! Δεν θα κάψει, όμως, τη Γη, αφού δεν κατευθύνεται ακριβώς προς εμάς. Θα έλθει σε μία ελάχιστη απόσταση 17 ε.φ. μετά από 290.000 γήινα έτη, οπότε και θα μας προσπεράσει και θα απομακρυνθεί.

ΠΕΡΙΑΣΤΡΙΚΟΣ ΔΙΣΚΟΣ: Ο Βέγας περιβάλλεται, όπως είπαμε, ακόμα από περιαστρικό δίσκο. Νεότερες έρευνες έδειξαν ότι ο δίσκος έχει ακτίνα AU 120 [λίγο μεγαλύτερος από τη ακτίνα του ηλιακού συστήματος]. Πρόσφατες (1998, 2003) έρευνες για υποθετικούς πλανήτες γύρω του δεν απέφεραν οριστικά αποτελέσματα, αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να υπάρχουν.

konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

1. Στην Αστρονομία η μετάπτωση του άξονα ενός ουράνιου σώματος προέρχεται από τη βαρύτητα και είναι η αργή και συνεχής αλλαγή κατεύθυνσης του άξονά περιστροφής του. Στη Γη η μετάπτωση του άξονα της, και συνεπώς των ισημεριών της, σημαίνει την διαρκή μετακίνηση της κατεύθυνσής του κυκλικά έτσι ώστε σε 26.000 έτη να συμπληρώνεται μια πλήρης περιφορά.

2. Λυκαυγές είναι η χρονική περίοδος από της έναρξης της διάλυσης του σκότους μέχρι την ανατολή του ήλιου.

 

ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΟΡΤΑΊΤΙΣΣΑ [Τετάρτη της Διακαινισίμου - 23.4.2025] 🙏✝⛪🔔ΙΣΤΟΡΙΚΟ-ΥΜΝΟΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ + ανάγνωση AUDIOBOOK

    Διαβάζει ο Κων/νος Οικονόμου

   Η θαυματουργή Πορταΐτισσα, η εξέχουσα μεταξύ των θεομητορικών εικόνων του Αγίου Όρους, ήταν αρχικά φυλαγμένη, καθώς διασώζει η παράδοση, στη μικρασιατική Νίκαια. Εκεί, μία ευσεβής γυναίκα με τον μοναχογιό της, την είχαν τοποθετήσει μέσα στην ιδιόκτητη εκκλησία τους και την τιμούσαν. Στα χρόνια της δεύτερης εικονομαχίας βασιλικοί κατάσκοποι ανακάλυψαν την εικόνα και απείλησαν τη γυναίκα πως θα τη σκοτώσουν αν δεν τους δωροδοκήσει. Εκείνη υποσχέθηκε ότι την επομένη θα τους έδινε τα χρήματα. Τη νύχτα εκείνη, αφού προσευχήθηκε μπροστά στην εικόνα, τη σήκωσε με ευλάβεια, κατέβηκε στην παραλία και την έριξε στη θάλασσα λέγοντας:

- Δέσποινα Θεοτόκε, εσύ έχεις τη δύναμη κι εμάς να διασώσεις από την οργή του Βασιλιά, αλλά και την εικόνα σου από τον καταποντισμό.

Τότε πραγματικά έγινε κάτι θαυμαστό. Η θαυματουργή εικόνα άρχισε να πλέει στα κύματα και κατευθύνθηκε προς τη δύση. Συγκινημένη η γυναίκα από το γεγονός γυρίζει στον γιο της και του λέει:

- Εγώ, παιδί μου, για την αγάπη της Παναγίας είμαι έτοιμη να πεθάνω. Εσύ να φύγεις. Να πας στην Ελλάδα.

  Χωρίς αργοπορία το παιδί ετοιμάστηκε και ξεκίνησε για τη Θεσσαλονίκη, κι από κει για τον Άθωνα, όπου μόνασε. Σαν μοναχός ασκήτεψε στον τόπο, όπου 3 αιώνες αργότερα ιδρύθηκε η μονή Ιβήρων. Αυτό ήταν οικονομία Θεού, γιατί έτσι πληροφορήθηκαν οι άλλοι μοναχοί το ιστορικό της θαυματουργής εικόνας.

  Πέρασε καιρός. Ο μοναχός από τη Νίκαια πέθανε, και το μοναστήρι των Ιβήρων ιδρύθηκε και ολοκληρώθηκε. Ήταν βράδυ, όταν οι μοναχοί αντίκρυσαν ένα παράξενο θέαμα: έναν πύρινο στύλο που ξεκινούσε από τη θάλασσα κι έφθανε στον ουρανό. Το όραμα συνεχίστηκε ήμερες και νύχτες. Κατεβαίνουν οι αδελφοί στην παραλία και βλέπουν με θαυμασμό στη βάση του πύρινου στύλου μία εικόνα της Θεοτόκου. Όσο όμως την πλησίαζαν εκείνη απομακρυνόταν. Συγκεντρώθηκαν τότε στην εκκλησία και παρακάλεσαν με δάκρυα τον Κύριο να χαρίσει στο μοναστήρι τους τον ανεκτίμητο αυτό θησαυρό. Μεταξύ των μοναχών υπήρχε ένας ευλαβής ασκητής, που λεγόταν Γαβριήλ. Σ' αυτόν παρουσιάζεται η Παναγία και του λέει:

- Να πεις στον ηγούμενο και στους αδελφούς ότι θα σας παραδώσω την εικόνα μου, για να σας προστατεύει. Θα μπεις κατόπιν στη θάλασσα, θα περπατήσεις πάνω στα κύματα, κι έτσι θα καταλάβουν όλοι την εύνοια μου για το μοναστήρι σας.

  Έτσι κι έγινε! Ο π. Γαβριήλ πατώντας πάνω στη θάλασσα σαν σε στερεά γη, παρέλαβε με ευλάβεια τη θαυματουργή εικόνα και επέστρεψε στην παραλία. Εκεί συγκεντρωμένοι όλοι οι μοναχοί της επιφύλαξαν τιμητική υποδοχή. Ύστερα την παρέλαβαν και την τοποθέτησαν στο Ιερό βήμα του καθολικού. Όταν την επομένη ο εκκλησιαστικός πήγε ν' ανάψει τα καντήλια, η εικόνα έλειπε. Ερεύνησε παντού και την ανακάλυψε στο τείχος, πάνω από την πύλη της μονής. Την επανάφεραν στο καθολικό, αλλά ή εικόνα έφυγε και πάλι. Αυτό επαναλήφθηκε πολλές φορές. Τέλος, η Παναγία παρουσιάζεται στον γέροντα Γαβριήλ και του λέει:

- Να πεις στους αδελφούς να μη μ' ενοχλούν. Δεν ήρθα εδώ για να φυλάγομαι από σας, αλλά να σας φυλάω. Όσοι ζείτε στο Όρος τούτο ενάρετα, να ελπίζετε στην ευσπλαχνία του Υιού μου. Γιατί, όσο υπάρχει η εικόνα μου μέσα στη μονή σας, η χάρη και το έλεος Του θα σας επισκιάζουν πάντοτε.

   Ύστερα απ' αυτό οι μοναχοί έχτισαν παρεκκλήσι κοντά στην πύλη κι εκεί τοποθέτησαν την ιερή εικόνα. Πράγματι η Πορταΐτισσα, καθώς υποσχέθηκε, προστατεύει τη μονή και οικονομεί κάθε της ανάγκη.

   Η προστασία και η δύναμη θαυματουργίας της Πορταΐτισσας προς τη μονή φαίνεται και στο ακόλουθο γεγονός. Το 1651 οι 365 Ιβηρίτες μοναχοί δοκίμαζαν οικονομική στενότητα, γι' αυτό ανέθεσαν στη Θεοτόκο να μεριμνήσει για τη συντήρησή τους. Αμέσως η φιλόστοργη μητέρα έτρεξε για εξεύρεση πόρων με το ακόλουθο χαριτωμένο θαύμα.

Εκείνη την περίοδο ήταν βαριά άρρωστη η κόρη του τσάρου της Ρωσίας Αλεξίου Μιχαήλοβιτς. Τα πόδια της ήταν παράλυτα και για τους γιατρούς αθεράπευτα.

   Τη θλίψη της πριγκίπισσας και των Βασιλέων γονέων της έρχεται τώρα να μεταβάλει σε χαρά η θαυματουργή Πορταΐτισσα. Παρουσιάζεται μια νύχτα στον ύπνο της, κι αφού της έδωσε θάρρος και υποσχέθηκε να τη θεραπεύσει της λέει:

- Να πεις στον πατέρα σου να φέρει από τη μονή των Ιβήρων την εικόνα μου την Πορταΐτισσα.

  Το πρωί η άρρωστη κόρη διαβίβασε την εντολή κι αμέσως ξεκίνησε έκτακτη αποστολή, για να μεταφέρει στους Ιβηρίτες μοναχούς την επιθυμία του τσάρου. Εκείνοι φοβήθηκαν μήπως η εικόνα δεν επιστραφεί, και αποφάσισαν να στείλουν ένα πιστό αντίγραφο με τιμητική συνοδεία τεσσάρων ιερομόναχων. Μόλις μαθεύτηκε ο ερχομός της σεπτής εικόνας στη Μόσχα, η πόλη άδειασε. Όλοι, βασιλείς και λαός, έτρεξαν να την προϋπαντήσουν. Στ' ανάκτορα όμως η πριγκίπισσα κειτόταν στο κρεβάτι, χωρίς να γνωρίζει τίποτε. Κάποια στιγμή ζήτησε τη μητέρα της και τότε πληροφορήθηκε το μεγάλο γεγονός.

- Τί; φώναξε. Έρχεται η Παναγία, κι έμενα με άφησαν εδώ;

  Πηδά αμέσως από το κρεβάτι, ντύνεται και τρέχει να υποδεχθεί κι εκείνη την Παναγία. Ο κόσμος είδε την παράλυτη πριγκίπισσα να τρέχει και τα έχασε. Η συγκίνηση κορυφώθηκε, όταν από την άλλη μεριά έφθασε η αγία εικόνα κι έγινε η τελετή της υποδοχής και της προσκυνήσεως.

- Μεγαλειότατε, είπαν οι απεσταλμένοι, προσφέρουμε τη σεπτή αυτή εικόνα σαν δώρο στο ευσεβές ρωσικό έθνος.

- Σας ευχαριστώ, είπε συγκινημένος ο τσάρος. Σε ένδειξη της ευγνωμοσύνης μου σας παραχωρώ μία από τις καλύτερες μονές της πρωτεύουσας, τον άγιο Νικόλαο. Επίσης, ετήσιο επίδομα από 2.500 ρούβλια, ατέλεια σε ό,τι εισάγετε και εξάγετε από τη χώρα μου, καθώς και δωρεάν μετακίνηση των απεσταλμένων σας.

   Το μετόχι αυτό παρέμεινε στην κυριότητα της μονής Ιβήρων μέχρι το 1932 και της εξασφάλιζε τόσες προσόδους, ώστε κάλυπτε όλες σχεδόν τις υλικές της ανάγκες.

Παναγία Πορταΐτισσα - Ιερά Μονή Ιβήρων 

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΜΕ ΤΟ AUDIOBOOK: Ιστορικό, Ύμνοι Εσπερινού εδώ: 

Ο Όσιος Συμεών ο Μονοχίτων και Ανυπόδητος 19/4/1594 Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου + ΒΙΝΤΕΟ

 

Ο Όσιος Συμεών ο Μονοχίτων και Ανυπόδητος 19/4/1594

Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου + ΒΙΝΤΕΟ

ΑΠΟ ΤΟ ΛΕΙΜΩΝΑΡΙΟ ΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΩΝ ΑΓΙΩΝ

   Δε γνωρίζουμε πού ακριβώς γεννήθηκε ο Όσιος. Γεννήθηκε πάντως μεταξύ των ετών 1566-1574. Κατά τους επίσημους συναξαριστές της Εκκλησίας, πατέρας του ήταν ο ιερέας Ανδρέας. Αυτός έστειλε το γιο του από μικρό να μάθει τα “ιερά γράμματα”.

  Ο “ΓΑΜΟΣ” ΤΟΥ: Όταν ο Συμεών ενηλικιώθηκε, ο φιλότουρκος κοτσαμπάσης του χωριού που γεννήθηκε θέλησε να τον παντρέψει με την κόρη του Τριανταφυλλιά, απειλώντας τον πατέρα του πως, αν δε συναινέσει ο γιος του, θα επέτρεπε τους Οθωμανούς να τον πάρουν στο παιδομάζωμα. Έτσι με τη βία, μια βραδιά στο σπίτι του, πάντρεψε το Συμεών με την κόρη του, με άλλο ιερέα. Στο χρόνο επάνω γέννησε η γυναίκα του ένα αγοράκι, το οποίο ονόμασαν Δημήτρη. Όμως ο Συμεών ήταν βαθιά λυπημένος κι έδειχνε συλλογισμένος. Στον πεθερό του, που τον ρωτούσε, ομολόγησε πως δεν είναι δικό του το παιδί και πως δε γνώρισε την Τριανταφυλλιά ως γυναίκα. Αφού κανείς δε τον πίστεψε και μετά από καταγγελία στους Οθωμανούς, αποφασίστηκε ο δια πυρός θάνατός του για συκοφαντία! Κι ενώ στην πλατεία ετοιμάστηκε η φωτιά, ο Συμεών ζήτησε για τελευταία φορά να δει τη σύζυγό του και το μικρό μπροστά στον κόσμο. Πλησίασε το γιο “του” Δημητράκη, που ήταν ολίγων μηνών και το ρώτησε ποιος ήταν ο πατέρας του. Το παιδί παραδόξως μιλώντας έδειξε για πατέρα του τον αγροφύλακα του χωριού κι έτσι ο Συμεών αθωώθηκε, αφού αποκαλύφθηκε η αλήθεια.

 Ο ΣΥΜΕΩΝ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΣ: Αργότερα ο Συμεών αναχώρησε από το πατρικό του και πήγε στον επίσκοπο Δημητριάδας Παχώμιο (1581-90) στο Βαθύ Ρεύμα (Βαθύρεμα) της Αγιάς απ' όπου ο Όσιος καταγόταν. Εκεί χειροτονήθηκε στον α΄ βαθμό της ιεροσύνης (ιεροδιάκονος). Επιδιώκοντας την ασκητική ζωή, αναχώρησε στο γνωστό μοναστήρι της Όσσας, το ονομαζόμενο Οικονομείο (Κομνήνειος Ι. Μ. Αγ. Δημητρίου), όπου και εφάρμοσε αυστηρή νηστεία, αγρυπνία, ολονύκτια στάση, ενώ έμενε διαρκώς ανυπόδητος και μονοχίτων, φορώντας μόνο ένα φτωχικό παλιό φθαρμένο ράσο. Λίγα έτη αργότερα, αναχώρησε για την Μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγ. Όρους, όπου χειροτονήθηκε ιερέας.     

  ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΘΩΝΑ ΣΤΟ ΦΛΑΜΟΥΡΙ: Στη συνέχεια, υποχωρώντας στις παρακλήσεις των μοναζόντων της Μονής Φιλοθέου, δέχτηκε να αναλάβει ηγούμενος της Μονής. Πολύ σύντομα όμως οι ίδιοι μοναχοί, που δεν ανέχονταν τον τρόπο διοίκησης του Οσίου, έκαναν στάση εναντίον του τον έδεσαν σ' ένα κυπαρίσσι, τον χτύπησαν και τον φυλάκισαν στον πύργο της μονής. Με τη βοήθεια όμως ενός μοναχού απελευθερώθηκε και κατευθύνθηκε στην ερημική περιοχή του Φλαμουρίου, βόρεια της Ζαγοράς. Εκεί κατά τον βιογράφο του «έμεινε τρεις χρόνους κάτω από μηλέαν τινά, εταλαιπωρείτο δε σφοδρώς κατά τον χειμώνα από το άμετρον ψύχος, το δε θέρος πάλιν εδεινοπάθει από τον καύσωνα και την υπερβολικήν θερμότητα του ηλίου». Στη συνέχεια έκτισε τη μονή της Αγίας Τριάδος, στην οποία χρόνο με το χρόνο συνάχθηκε πλήθος μοναχών.

   

  ΤΟ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟ: Κατόπιν περιόδευσε ιεραποστολικά, ως πρόδρομος του Πατροκοσμά, την Αγιά, τον Τύρναβο, την Ελασσόνα, τη Λαμία, τα Σέρβια, τα Γρεβενά, τα Άγραφα, τη Θήβα, την Αθήνα, και την Ήπειρο, όπου “εκήρυττε, παρρησία και χωρίς φόβον, τον λόγον του Θεού”. Στην επιστροφή του από την περιοδεία, κατευθύνθηκε στην Εύβοια, όπου κάποιοι Οθωμανοί τον κατήγγειλαν στον πασά του Εγρίπου (Χαλκίδα) κατηγορώντας τον ότι προτρέπει τους Οθωμανούς να γίνουν χριστιανοί, υβρίζοντας την ισλαμική θρησκεία. Ο πασάς, με συνοπτικές διαδικασίες, διέταξε να τον συλλάβουν και να τον κάψουν στην πυρά. Άρχισαν λοιπόν διάφοροι Τούρκοι να συγκεντρώνουν ξύλα στην αγορά της Χαλκίδας για τη φωτιά. Βλέποντάς τους ο Όσιος, τούς μιμήθηκε ρίχνοντας κι αυτός ξύλα στο σωρό! Κάποιες μουσουλμάνες τον λυπήθηκαν και πήγαν στη μητέρα του πασά, η οποία τον συμπόνεσε και έπεισε τον πασά να επανεξετάσει τις κατηγορίες εναντίον του Οσίου. Αφού ο Συμεών απολογήθηκε ξανά, λέγοντας ότι διδάσκει τους χριστιανούς μόνο και ότι ποτέ του δεν απευθύνθηκε σε Οθωμανούς, εκείνος αποφάσισε να τον ελευθερώσει και ο Όσιος επέστρεψε στο Φλαμούρι.

 

   Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΟΥ: Στις 19 Απριλίου του 1594, υπερεκατονταετής ων, επισκέφθηκε την Πόλη κι εκεί ανεπαύθη εν Κυρίω κι ενταφιάστηκε στη Χάλκη των Πριγκηποννήσων. Οι μαθητές του από τη μονή Φλαμουρίου, κατά την ανακομιδή του, πήραν τα τίμια λείψανά του και τα έφεραν στη μονή του, όπου μέχρι σήμερα θαυματουργούν. Η μνήμη του Οσίου τιμάται τη 19η Απριλίου, ενώ προς τιμήν του έχει ανεγερθεί πρόσφατα ιερός Ναός στο Γερακάρι, κοντά στην ιδιαίτερή του πατρίδα.

   Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. Δ΄

“Ταις των δακρύων σου ροαις, της ερήμου το άγονον εγεώργησας και τοις εκ βάθους στεναγμοίς, εις εκατόν τους πόνους εκαρποφόρησας και γέγονας φωστήρ, τη οικουμένη λάμπων τοις θαύμασι, Συμεών Πατήρ ημών Όσιε, πρεύσβευε Χριστω τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχας ημών.”

konstantinosa.oikonomou@gmai.gr 

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Δαμαλισμός [ή ευλογιασμός] η παλαιότερη τεχνική εμβολίων! Από τη Θεσσαλία στους δύο σπουδαίους Έλληνες γιατρούς του 18ου αι. Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου

 

Δαμαλισμός [ή ευλογιασμός] η παλαιότερη τεχνική εμβολίων! Από τη Θεσσαλία στους δύο σπουδαίους Έλληνες γιατρούς του 18ου αι. +ΒΙΝΤΕΟ

Από τον Κων/νο Αθ. Οικονόμου

   Αλήθεια, πώς θα μας φαινόταν σήμερα αν βλέπαμε κάποιον να τρίβει τις φλύκταινες ενός αρρώστου από ευλογιά και να παίρνει το εξερχόμενο πύον με τα χέρια του;. Κι όταν μάλιστα εν συνεχεία το έβαζε πάνω σε μια δική του πληγή που σκόπιμα χάραζε στο δέρμα του; Κι όλα αυτά για να μείνει γερός και άτρωτος από μία ασθένεια;

   Πολύ πριν ανακαλυφθούν τα λεγόμενα και αμφιλεγόμενα καλύτερα, εμβόλια νέας γενιάς υπήρξαν τα πολύ γνωστά εμβόλια, όπως αυτά κάναμε όλοι μας στην πρώτη παιδική ηλικία. Αυτά τα εμβόλια λειτουργούν με τη βασική αρχή του εξασθενημένου ιού. Εισάγεται με μορφή εμβολίου στον υγιή οργανισμό εξασθενημένος ιός. Ο οργανισμός τον ''γνωρίζει'' και τον πολεμά εύκολα διότι είναι εξασθενημένος. Έτσι όταν αργότερα ο οργανισμός νοσήσει, μπορεί εύκολα να αντιμετωπίσει τη λοίμωξη γιατί τον ιο τον έχει ήδη αναγνωρίσει χάρις στη ''μνήμη'' τν αμυντικών του μηχανισμών [λευκά αιμοσφαίρια].

   

  Ο Ευλογιασμός, τώρα, η Δαμαλισμός όπως τον λέει ο λαός (αγγλ. Variolation) ήταν παλαιά τεχνική, εν είδει εμβολιασμού η οποία αρχικά χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά μάλλον στην Κίνα - για την ανοσοποίηση των ανθρώπων έναντι της ευλογιάς [υπεύθυνος ο ιός Variola] με υλικό που λαμβάνονταν κατευθείαν από έναν ασθενή με ευλογιά, ή από άτομο που είχε προσφάτως νοσήσει από ευλογιά, με την ελπίδα ότι ο λήπτης του ιού θα νοσούσε τη λοίμωξη αυτή με πολύ ελαφρότερα συμπτώματα.

   

   Η ιδέα της πρόκλησης ανοσίας από μία ασθενή μορφή μίας ασθένειας, ως προς τη βασική μορφή της ασθένεια αυτής, δεν ήταν καινούργια - ήταν γνωστή εδώ και αιώνες για την ευλογιά. Ο Εντ. Τζέννερ¹ είχε ανακαλύψει το σχετικό εμβολιασμό, καλύτερα είχε τελειοποιήσει την παλιά τεχνική, χρησιμοποιώντας τον εξασθενημένο ιό από την ευλογιά των βοοειδών [δαμαλισμός], το 1796, μια μέθοδο που πλέον έγινε διαδεδομένη στα χρόνια του Παστέρ.

Παλαιά τεχνική

 

   Η διαδικασία αυτής της αρχέγονης τεχνικής πρόληψης (σαφέστατα όχι εμβολιασμού με τη στενή έννοια του όρου), συνηθέστερα γινόταν μ΄αυτό που γράψαμε στην αρχή του άρθρου μας, δηλαδή με το τρίψιμο κηλίδας ευλογιάς, ή τη συλλογή του υγρού (πύον) από φλύκταινες του ασθενούς σε επιφανειακές γρατσουνιές που γίνονταν στο δέρμα του υγιούς. Ο ασθενής λίγες μέρες αργότερα ανέπτυσσε φλύκταινα όμοια με εκείνες που προκαλούνται από την ευλογιά και συνήθως νοσούσε μια λιγότερο σοβαρή ασθένεια, από ότι με τη φυσική ευλογιά. Μετά από περίπου 2-4 εβδομάδες, τα συμπτώματα υποχωρούσαν, δείχνοντας μια επιτυχημένη ανάρρωση και φυσικά ανοσία. Η μέθοδος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Κίνα και την Ινδία προτού εισαχθεί επισήμως στις αγγλοσαξωνικές χώρες του Παλαιού και του Νέου Κόσμου, κάπου τη δεκαετία του 1720. Φυσικά η τεχνική αυτή δεν χρησιμοποιείται πλέον σήμερα. Αντικαταστάθηκε από το εμβόλιο ευλογιάς, μια ασφαλέστερη και σίγουρη ιατρική λύση. Ωστόσο στην Ευρώπη, η προέλευση του εμβολιασμού, με την πρωταρχική τεχνική του Ευλογιασμού, βρίσκει τις ρίζες του πολύ πίσω στο παρελθόν. 

 Ο Δαμαλισμός μάλιστα έγινε δημοφιλής στην Ευρώπη από τη συγγραφέα και την ποιήτρια Lady Mary Wortley Montagu, γνωστή για τα Γράμματα της Οθωμ. Αυτοκρατορίας. Αυτή υπήρξε σύζυγος του Βρετανού πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη, όπου και είδε για πρώτη φορά την εφαρμογή της τεχνικής αυτής το 1717, την οποία ανέφερε με επιστολή της σε φίλους της στη Βρετανία. Μάλιστα, η κόρη της υποβλήθηκε στην τεχνική του Ευλογιασμού στην Αγγλία το 1721. Η τεχνική, ωστόσο, αντιμετωπίστηκε αρχικά με σκεπτικισμό που έφτανε στα όρια της άρνησης τόσο πολύ, ώστε η πρώτη πειραματική εφαρμογή της στην Αγγλία (συμπεριλαμβανομένης της επακόλουθης πρόκλησης για την ευλογιά) πραγματοποιήθηκε σε 6 θανατοποινίτες δια απαγχονισμού, στους οποίους μάλιστα είχαν υποσχεθεί ελευθερία εάν επιζούσαν. Πράγματι έτσι και έγινε, αφού το πείραμα επέτυχε.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑΤΡΩΝ ΕΙΣΗΓΗΤΩΝ ΤΟΥ ΔΑΜΑΛΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΔΥΣΗ: Αναφέρεται ότι δύο Έλληνες ιατροί, ο Εμμανουήλ Τιμόνης από τη Χίο και ο Ιάκωβος Πυλαρινός από την Κεφαλλονιά, που αμφότεροι σπούδασαν στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας τον 17ο αιώνα, παρουσίασαν στην ιατρική επιστημονική κοινότητα της Αγγλίας τη διαδικασία εμβολιασμού κατά της ευλογιάς με ενοφθαλμισμό πύου ελαφρά πασχόντων σε υγιή άτομα. Αυτή η πρακτική ασκούνταν παραδοσιακά στη Θεσσαλία και σε διάφορες άλλες περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο Τιμόνης παρουσίασε το 1714 την εν λόγω πρακτική στο Λονδίνο ενώπιον των μελών της Βασιλικής Ιατρικής Εταιρείας. Και οι δύο -παράλληλα- δημοσίευσαν άρθρα σε έγκυρα επιστημονικά ιατρικά βρετανικά περιοδικά της εποχής θέτοντας τις βάσεις του ευλογιασμού και των εμβολίων. Ο Πυλαρινός δημοσίευσε το 1715 στη Βενετία μελέτη γραμμένη στα λατινικά, η οποία και επανεκδόθηκε, λίγο αργότερα, στη Γερμανία και στην Ολλανδία. Η σημασία του πρωταρχικού αυτού έργου των δύο Ελλήνων ιατρών αποδεικνύεται από το γεγονός ότι αναφέρεται στο εμβληματικό έργο του Γαλλικού Διαφωτισμού, την Encyclopédie, στο λήμμα «inoculation», δηλαδή «εμβόλιο». Αναφέρεται μάλιστα ότι ο ίδιος ο Τζέννερ είχε ανοσία στην ευλογιά γιατί, από ηλικίας επτά ετών, είχε εμβολιασθεί, από τους γονείς του, με τη μέθοδο Τιμόνη-Πυλαρινού.

Σχετικά:

Boylston, Arthur (28 July 2012). «The origins of inoculation». Journal of the Royal Society of Medicine 105 (7): 309–313. doi:10.1258/jrsm.2012.12k044. PMID 22843649.

http://www.masshist.org/beehiveblog/2020/05/variolation-vs-vaccination-18th-century-developments-in-smallpox-inoculation/ 

https://www.nature.com/articles/d42859-020-00006-7

Ευθυμίου, Μαρία· Προβατάς, Μάκης (2020). Ρίζες και θεμέλια. Οδόσημα της Ιστορίας του Ελληνισμού. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη. σελ. 1-264., ISBN 9789601690650

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΒΙΝΤΕΟ ΣΤΟ YΟUTUBE ΑΠΟ ΕΔΩ: 

1. Ο σπουδαίος αυτός Άγγλος γιατρός (1749–1823) θεωρείται ευρέως ως ο πατέρας του εμβολίου.