Άγιος
Αναστάσιος ο Νεομάρτυρας «ο πολιούχος
του Ναυπλίου» (1η Φεβρουαρίου 1655)
Κων/νος Οικονόμου
Η
1η Φεβρουαρίου είναι μέρα ξεχωριστή για
το Ναύπλιο.Ημέρα
επίσημης αργίας αλλά και μεγάλης εορτής, γατί γιορτάζει ο προστάτης της πόλης,
άγιος Αναστάσιος, που έζησε και μαρτύρησε
στο Ναύπλιο και γι’ αυτό οι κάτοικοί
του ιδιαιτέρως τον τιμούν και τον
ευλαβούνται.
Ο
ΝΕΟΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΣ ΤΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ:
Ο Αναστάσιος γεννήθηκε στο
Ναύπλιο στις αρχές του 17ου αιώνα. Ήταν έξυπνος
και ταλαντούχος, με ιδιαίτερο χάρισμα
στη ζωγραφική. Κι επειδή από μικρός
αγαπούσε πολύ τον Χριστό και τους Αγίους
της Εκκλησίας, θέλησε να ασχοληθεί με
την Αγιογραφία. Μαθήτευσε κοντά σε
σπουδαίους δασκάλους της αγιογραφίας,
όπως ήταν οι αδελφοί Δημήτριος και
Γεώργιος Μόσχου, ενώ επισκέφθηκε και
το Άγιον Όρος, για να μελετήσει τοιχογραφίες σε διάφορες Μονές
και να βελτιώσει την τεχνική του. Εκείνο
τον καιρό ξέσπασε ο Ενετο-τουρκικός
πόλεμος στην Κρήτη(1645-1669), γεγονός που
πυροδότησε το φανατισμό των Οθωμανών,
ο οποίος μεταδόθηκε και στο Ναύπλιο,
λιμάνι σε καίρια θέση που χρησίμευε ως
βάση για ανεφοδιασμό των τούρκων.
Ο
ΑΡΡΑΒΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΜΑΓΙΚΑ:
Στο μεταξύ ο Αναστάσιος είχε αρραβωνιαστεί
με μία κόρη χριστιανών. Δυστυχώς όμως
η κοπέλα αυτή φάνηκε απρόσεκτη στη ζωή
της και προκλητική και γι’ αυτό ο
Αναστάσιος δεν θέλησε να προχωρήσουν.
Έτσι διέλυσε τον αρραβώνα τους. Το
γεγονός αυτό εξερέθισε τους γονείς της
κοπέλας, οι οποίοι πήραν απόφαση να
εκδικηθούν τον νέο που απέρριψε την
κόρη τους. Τυφλωμένοι, λοιπόν, από τον
πληγωμένο εγωισμό τους κατέφυγαν σε
κάποιο μάγο και του ζήτησαν να βλάψει
τον Αναστάσιο. Έτσι ο διάβολος βρήκε
ευκαιρία να επιτεθεί στον αγνό αυτό και
πιστό νέο, ο οποίος ήταν πρότυπο αρετής
και χριστιανικής ζωής. Τι συνέβη λοιπόν;
ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΣ[;]:
Ο Αναστάσιος έπαθε τότε κάποια κρίση
κι έχασε τα λογικά του. Άρχισε να τριγυρνά
στους δρόμους και να φωνάζει ασυνάρτητα
λόγια. Όταν
τον είδαν οι Τούρκοι, έτσι αλλόκοτο, τον
έκαναν να αλλαξοπιστήσει. Ο Θεός όμως
τον λυπήθηκε και σε λίγες μέρες του
έδωσε την υγεία του. Και ερχόμενος στα
συγκαλά του, κατανοεί ότι είναι Τούρκος
και ότι φορούσε στο κεφάλι άσπρο σαρίκι.
Αμέσως το πετάει στο χώμα και αρχίζει
να φωνάζει με δυνατή φωνή και με τόλμη
μέσα στο πλήθος των Τούρκων ότι ήταν,
είναι και θα είναι για πάντα χριστιανός: «Εγώ
χριστιανός ήμουν, χριστιανός είμαι και
χριστιανός θέλω να είμαι!»
ΠΡΟΣ
ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ: Την
ίδια στιγμή τον συνέλαβαν και τον
οδήγησαν στο δικαστήριο. Πάλι όμως
επανέλαβε με θάρρος την ομολογία του.
Ο δικαστής προσπάθησε να τον μεταπείσει
και με κολακείες και με απειλές, αλλά
δεν τα κατάφερε. Ο
νεαρός αθλητής του Χριστού έλεγε με
παρρησία: «
Δεν αρνούμαι τον Κύριό μου Ιησού Χριστό,
τον αληθινό Θεό, αλλά πιστεύω και τον
προσκυνώ ως Δημιουργό και Σωτήρα μου.
Τη δική σας την πίστη δεν την χρειάζομαι…»
Στο
άκουσμα αυτών των λόγων ο κριτής διέταξε
να τον αποκεφαλίσουν. Ωστόσο πριν
προλάβουν να τον αποκεφαλίσουν ο
τουρκικός όχλος εξαγριωμένος έπεσε με
μανία πάνω του. Άλλοι
με ξύλα, άλλοι με ξίφη κι άλλοι με μαχαίρια
κτυπούσαν και κατατρυπούσαν το σώμα
του μάρτυρα μέχρι που ξεψύχησε κι έλαβε
το μαρτυρικό στεφάνι. Ήταν
1η Φεβρουαρίου 1655. Έτσι αναχώρησε στις αιώνιες μονές την
1η Φεβρουαρίου 1655 μ.Χ. (κατά άλλους το 1654
μ.Χ.) ο ευλογημένος μάρτυς Αναστάσιος και έλαβε
του μαρτυρίου το στεφάνι και τώρα
ευφραίνεται στο χορό των Μαρτύρων εις
δόξαν του Τριαδικού Θεού. Με Βασιλικό
διάταγμα της 14ης Νοεμβρίου 1935 μ.Χ.
καθιερώθηκε η 1η Φεβρουαρίου ως ημέρα
ολοκληρωτικής αργίας των καταστημάτων
Ναυπλίου.
ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ:
Ο άγιος νεομάρτυρας Αναστάσιος εικονίζεται
συνήθως βαστώντας ένα κλαδί ελιάς, διότι
σύμφωνα με την παράδοση το σημείο όπου
μαρτύρησε βρίσκεται δίπλα σε μια
υπεραιωνόβια ελιά στην πλατεία Παναγιάς,
στη βόρεια πλευρά του Ιερού Ναού του
Γενεσίου της Θεοτόκου. Το ιστορικό αυτό
δέντρο κάτω από το οποίο δίδασκε και ο
μεγάλος ιεροκήρυκας του Ναυπλίου Ηλίας
Μηνιάτης, διατηρείται μέχρι σήμερα και
μαζί με το μνημείο που έχει στηθεί δίπλα
του υπενθυμίζουν τη γενναία άθληση του
Αγίου και αποτελούν πηγή εμπνεύσεως
για τους ευλαβείς προσκυνητές.Μεγάλη ευλογία για το Ναύπλιο
είναι και το γεγονός ότι τα τελευταία
χρόνια απέκτησε Ναό προς τιμήν του
προστάτη της πόλεως αγίου Αναστασίου.
Ο
μεγαλοπρεπής αυτός ναός, που κτίστηκε
με την πρωτοβουλία του μακαριστού Μητροπολίτη Αργολίδος Ιακώβου, εγκαινιάστηκε τον
Ιούνιο του 1995 και πλέον δεσπόζει στην
είσοδο της πόλης ως σημείο της προστασίας
του Αγίου.
Ο
άγιος Αναστάσιος, ο οποίος δέχθηκε
σκληρή την επίθεση του πειρασμού, αλλά
την αντιμετώπισε με πίστη και ανδρεία,
έλαβε χάρη από τον Θεό για να βοηθά και
όλους τους πιστούς
που ζητούν τη βοήθειά του. Ας
παρακαλούμε λοιπόν κι εμείς τον «της
πόλεως Ναυπλίου ένδοξον φρουρόν», να μας περιφρουρεί από κάθε επιβουλή
του πονηρού και να μας κρατά σταθερούς
στην πίστη του Χριστού. Ακολουθίες
συνέθεσαν ο Μητροπολίτης πρώην Καρπάθιου
και Κάσου Νείλος Σμυρνιωτόπουλος και
ο Υμνογράφος Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης.
Οι
Άγιοι Μάρτυρες των Μεγάρων Αδριανός,
Πολύευκτος, Πλάτων και Γεώργιος εκ Σερρών[1.2]
Κων/νος Αθ. Οικονόμου
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ:
Είναι άγνωστος ο ακριβής χρόνος και ο
τρόπος του μαρτυρίου των τεσσάρων Αγίων
Μαρτύρων Αδριανού, Πολύευκτου, Πλάτωνος
και Γεωργίου, των οποίων οι τάφοι και
τα ιερά λείψανα τους ανακαλύφθηκαν Θεία
Χάριτι στα Μέγαρα.
ΜΙΑ ΘΑΥΜΑΣΤΗ
ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ: Λίγο πριν
το 1700 [κατ΄ άλλους το 1754], ένας Μεγαρέας
που ονομαζόταν Οικονόμου [πιθανότατα
ήταν απλώς ένας ιερέας με το οφίκιο του
Οικονόμου1]
θέλησε να ανεγείρει μια οικοδομή, στον
τόπο όπου σήμερα βρίσκεται ο ναός των
Αγίων Μαρτύρων. Ενώ οι εργάτες έσκαβαν,
ένας από αυτούς αισθάνθηκε κάτω από τα
πόδια του τόσο μεγάλη θερμότητα, ώστε
να μη μπορεί να εργασθεί στο μέρος
εκείνο. Το είπε τότε στον Οικονόμου, που
βρισκόταν εκεί κοντά. Ο ίδιος ο ιδιοκτήτης,
αφού έσκαψε βαθύτερα με τα χέρια του,
βρήκε μαρμάρινη πλάκα στην οποία ήταν
χαραγμένα τα ονόματα των Αγίων: Αδριανός,
Πολύευκτος, Πλάτων, Γεώργιος. Τότε
την ανέσυραν και βρήκαν κάτω από αυτήν
τα σεπτά λείψανα των Αγίων Μαρτύρων,
δοξολογώντας τον Θεό για την ευλογία
και παρηγοριά που τους χάρισε.
ΜΙΑ ΑΡΧΑΙΑ
ΒΑΣΙΛΙΚΗ: Στο μέρος αυτό όπου βρέθηκαν
τα ιερά λείψανα, η αρχαιολογική έρευνα
έφερε στο φως κατάλοιπα από μεγάλη
παλαιοχριστιανική βασιλική, που
χρονολογείται στα μέσα του 5ου έως τα
μέσα του 6ου αιώνος, η οποία ήταν κτισμένη
προς τιμήν των αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων.
Η εύρεση της μαρμάρινης πλάκας κοντά
στην παλαιοχριστιανική βασιλική
υποδηλώνει την ύπαρξη του τάφου των
αγίων Μαρτύρων: Αδριανού, Πολυεύκτου,
Γεωργίου και Πλάτωνος. Το γεγονός αυτό
διαδόθηκε σε όλη την πόλη των Μεγάρων.
Η χαρά όμως των Μεγαρέων δεν κράτησε
πολύ,
ΙΕΡΟΣΥΛΙΑ:
Κάποιοι ιερόσυλοι, μόλις έμαθαν για την
αποκάλυψη των ιερών λειψάνων, τα σύλησαν
και αναχώρησαν κρυφά στην Πελοπόννησο,
προφανώς για να τα ... εμπορευθούν! Όμως,
λόγω και της αδιαφορίας των Τουρκικών
αρχών, οι ιερόσυλοι δεν βρέθηκαν. Μετά
από αυτά, ο Οικονόμου μετέβη στην
Κωνσταντινούπολη, παίρνοντας μαζί του
την πλάκα στην οποία ήσαν χαραγμένα τα
ονόματα των Μαρτύρων, και ανέφερε στον
τότε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως τα
γεγονότα στην πόλη των Μεγάρων. Έκτοτε
κανείς δεν γνωρίζει που βρίσκονται τα
άγια λείψανα των Τεσσάρων Μαρτύρων. Στα
χέρια των Μεγαριτών παρέμειναν μόνο
λίγα μικρά τεμάχια από τα δάκτυλα και
τους σπονδύλους των αγίων Μαρτύρων, τα
οποία η σύζυγος του Οικονόμου τα φύλαγε
σε ένα σακίδιο στο σπίτι της και
διαδοχικά στους απογόνους της οικογένειας
Οικονόμου.
ΠΙΘΑΝΟΛΟΓΩΝΤΑΣ
ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ: Για το πώς βρέθηκαν στα
Μέγαρα οι Άγιοι υπάρχουν δύο εκδοχές:
ή ότι αυτοί υπέστησαν διωγμούς στις
Σέρρες, καθώς φαίνεται ότι η μακεδονική
αυτή πόλη ήταν η γενέθλιός τους πατρίδα,
που τους ανάγκασε να καταφύγουν στα
Μέγαρα, οπού και τελειώθηκαν μαρτυρικά,
ή ότι μαρτύρησαν στα Μέγαρα υπηρετούντες
ως στρατιώτες.
ΝΕΑ
ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ: Το
1998 σε επισκευαστικές εργασίες της οικίας
βρέθηκαν και άλλα τεμάχια αγίων λειψάνων,
τα οποία τοποθετήθηκαν σε καλαίσθητη
λειψανοθήκη. Όμως και πάλι η χαρά δεν
κράτησε πολύ. Η λειψανοθήκη χάθηκε από
τον Ναό όπου φυλασσόταν. Σήμερα τα
λιγοστά τεμάχια από τα λείψανα των αγίων
Τεσσάρων Μαρτύρων φυλάσσονται στον
ομώνυμο Ιερό Ναό της πόλεως των Μεγάρων,
μέσα σε πολύτιμη ασημένια λειψανοθήκη.
Έπειτα από ενέργειες του Μητροπολίτου
Σερρών κ. Θεολόγου προς τον Μητροπολίτη
Μεγάρων και Σαλαμίνος κ. Βαρθολομαίο
προσφέρθηκε στην γενέθλιο πόλη των
μεγαλομαρτύρων ως μόνιμη ευλογία τμήμα
από τα ιερά λείψανα
τους, τα οποία φυλάσσονται ως τιμαλφές
κειμήλιο στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό
των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Σερρών.
Η τύχη απ΄την Αμέρικα 1901 του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη
ΗΧΟΒΙΒΛΙΟ-AUDIOBOOK
Διαβάζει ο Κωνσταντίνος Οικονόμου
Η Τύχη απ’ την Αμέρικα είναι διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Παναθήναια, σε δύο συνέχειες, στις 30 Ιουνίου και στις 15 Ιουλίου 1901. Σε βιβλίο εκδόθηκε το 1912 από τις εκδόσεις Γ. Φέξη στη συλλογή «Χριστουγεννιάτικα διηγήματα» που περιλαμβάνει συνολικά οχτώ διηγήματα του Παπαδιαμάντη. Συγκαταλέγεται στα Σκιαθίτικα διηγήματα του συγγραφέα και περιλαμβάνει πολλά ηθογραφικά στοιχεία.
Η τύχη απ’ την Αμέρικα μαζί με το διήγημα Ο Αμερικάνος διασκευάστηκαν σε κινηματογραφική ταινία σε σκηνοθεσία Νέστορα Μάτσα με τίτλο Ο μετανάστης.
Το διήγημα αναφέρεται στην ιστορία της οικογένειας του βαρελά μαστρο-Στεφανή και την τύχη των παιδιών του. Με τη γυναίκα του Ασημίνα έχουν αποκτήσει δύο γιους, τον Στάθη και τον Θανάση, και τέσσερις κόρες τους: Ελένη, Ροδαυγή, Μαργαρώ και Αφέντρα. Ο Στάθης νωρίς εγκατέλειψε το σχολείο, έμαθε την τέχνη του βαρελά κοντά στον πατέρα του αλλά από 15 χρονών έγινε ναυτικός, επέστρεφε συχνά στο νησί, παντρεύτηκε και «έγινε καλός και φρόνιμος άνθρωπος». Ο Θανάσης επίσης εγκατέλειψε το σχολείο, εργάστηκε στα καράβια, σύντομα όμως ξενιτεύτηκε στην Αμερική, από όπου μετά από κάποια γράμματα δεν έδωσε σημεία ζωής για πολλά χρόνια. Στη συνέχεια, ο αφηγητής μας εξιστορεί την τύχη των κοριτσιών: Η Ροδαυγή έπεσε σε πηγάδι και βρήκε το θάνατο σε παιδική ηλικία. Η πρωτότοκη Ελένη αρρώστησε από τον καημό της και πέθανε φθισική, όταν ο αρραβωνιαστικός της Παναγής διέλυσε τον αρραβώνα τους και προτίμησε να παντρευτεί τη 18χρονη και πιο ωραία αδερφή της, τη Μαργαρώ. Η μικρότερη κόρη, η Αφέντρα, μεγαλώνει με την ιδέα της λαμπρής επιστροφής του αδερφού της Θανάση, που όταν γυρίσει πλούσιος από την Αμερική θα την προικίσει κατάλληλα, όπως της λέει η μάνα της η Ασημίνα, η οποία, προσπαθώντας να πνίξει τον καημό της για τον ξενιτεμό του γιου της συνηθίζει να λέει: «τῆς Ἀφέντρας μου ἡ τύχη, θά ᾽ρθῃ ἀπ᾽ τὴν Ἀμέρικα».
Η τύχη της Αφέντρας λίγο έλειψε να συναντήσει αυτή των δύο μεγαλύτερων άτυχων αδελφών της, μετά από ένα επεισόδιο που της συνέβη και την αρρώστησε για καιρό από τον τρόμο, όταν η Επαρχίνα, μια ηλικιωμένη θεία της, την ανάγκασε να μπει στον τάφο που είχε ετοιμάσει για τον εαυτό της.
Στη συνέχεια, η αφήγηση επικεντρώνεται στο νόστο του Θανάση από την Αμερική: μόλις έλαβαν το γράμμα του και πριν φθάσει ακόμη στο νησί, άρχισαν να έρχονται τα προξενιά για την Αφέντρα. Ωστόσο, ο Θανάσης, μετά από 17 χρόνια απουσίας, επιστρέφει στο νησί βαριά άρρωστος, φθισικός, όπως αποφάνθηκαν οι γιατροί της Αθήνας που επισκέφθηκε. Από τα χρήματα που έχει φέρει μαζί του, διαθέτει μεγάλο μέρος για τον γάμο της αδερφής του με τον Γρηγόρη, που έχει εμπορικό κατάστημα και με τα χρήματα της προίκας σκοπεύει να επεκτείνει. Λίγο πριν τον γάμο, ο μεγάλος αδερφός, ο Στάθης, και ο γαμπρός «διεφώνησαν ὡς πρὸς τὸ ποσὸν τῆς μετρητῆς προικός», ο γαμπρός ζητούσε 1.000 δραχμές επί πλέον, ο Θανάσης συμφώνησε αλλά ο Στάθης πρότεινε να του το δώσουν μετά τον γάμο σαν πανωπροίκι.
Η οικογένεια δίνει στην Αφέντρα προίκα το σπίτι τους και ο άρρωστος Θανάσης με τους γονείς του μεταφέρονται σε ένα γειτονικό σπιτάκι. Ο Στάθης αρπάζει τον χαρτοφύλακα με τα χρήματα που ο Θανάσης φυλάει κάτω από το μαξιλάρι του. Μετά τον γάμο, ο Θανάσης παρακολουθεί το μεγαλοπρεπές γλέντι από το παράθυρο, καθώς δεν μπορεί να παρευρεθεί. Κατά τη διάρκεια του χορού, ανακαλύπτει την κλοπή, έχει μια επιδείνωση της υγείας του και την επομένη πεθαίνει. Η μητέρα του Ασημίνα απαγορεύει τα μοιρολόγια γιατί είναι η πρώτη μέρα του γάμου της κόρης της, ο Στάθης κρατά για τον εαυτό του τα χρήματα και δεν δίνει τα συμφωνημένα στον γαμπρό του... Όσο για τη συνέχεια ... καλή ακρόαση!
Η
παιδαγωγική προσέγγιση του Α. Ιωάννου
Χρυσοστόμου
[Επι
τη εορτή των Τριών Ιεραρχών]
του
Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου
ΤΟ
ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ:
Για τον ιερό Χρυσόστομο το διδασκαλικό
έργο είναι: “Υψηλόν”,
γιατί: ο
δάσκαλος “γεωργεί
ψυχάς”,
“κοπιαστικό”
γιατί: “έλκει
τον ζυγόν, τέμνει τον αύλακα”
και “δημιουργικό”
γιατί: “σπείρει
τον σπόρον”.
Πρωτίστως ο μόχθος του δασκάλου είναι
το “παιδευθήναι”,
η διάπλαση της ψυχής του μαθητή, και η
διά των αρετών μόρφωσή του “εις
άνδρα τέλειον”,
στο πρότυπο του Χριστού. Κατά δεύτερο
λόγο, ο μαθητής δέχεται τη γνώση, όχι
στατικά αλλά δυναμικά, με σκοπό να την
μεταβιβάσει και σε άλλους γενόμενος
πολλαπλασιαστής γνώσης στην κοινωνία.
Έτσι, το διδασκαλικό έργο διευρύνεται
εκτός
αιθούσης, εφόσον οι πρώτοι μαθητές,
προσελκύουν και άλλους στη γνώση. Έτσι
οι λίγοι γίνονται πολλοί αναπλάθοντας
την κοινωνία.
ΣΧΕΣΗ
ΔΑΣΚΑΛΟΥ-ΜΑΘΗΤΗ:
Κατά τον ιερό Χρυσόστομο η σχέση δασκάλου
μαθητών δεν πρέπει να είναι εξουσιαστική,
διότι μαθητές και δάσκαλος βιώνουν
συναίσθημα εξάρτησης και πλήρωσης, ώστε
να μην μπορούν να υπάρξουν ο ένας χωρίς
τον άλλον. Γράφει ο Άγιος: «Μια
μέρα έμεινα μακριά σας και είναι σαν να
αποχωρίστηκα έναν ολόκληρο χρόνο και
έτσι στενοχωριόμουν και αδημονούσα».
Η αμοιβαιότητα στα συναισθήματα
δασκάλου-μαθητών, που δεν είναι προσποιητή,
οικοδομεί και καλλιεργεί, αξιοποιώντας
τις συγκινήσεις ως πρωταρχικό παράγοντα
επίτευξης των γνωστικών στόχων. Για το
Χρυσόστομο, δεν είναι μόνο ο μαθητής
που δέχεται τροφή από το δάσκαλο, αλλά
και ο δάσκαλος που αναπνέει από τη σχέση
του με τον μαθητή. Ο δάσκαλος είναι
δάσκαλος επειδή υπάρχει ο μαθητής. Όταν
το ακροατήριο διψά, αδημονεί, αγκαλιάζει
με την αγάπη του, τότε και ο δάσκαλος
φτάνει στην καλύτερη απόδοση. Κατά
κάποιο τρόπο οι μαθητές ασκούν στο
δάσκαλο μία δημιουργική “τυραννία”:
“Νιώθω”,
γράφει ο Ιεράρχης, “αδύναμος
αισθανομενος ότι έχω διδακτική ανεπάρκεια.
Μόλις σας δω, λησμονώ την αδυναμία, ξεχνώ
την ανεπάρκεια, την φτώχεια. Αυτά κάνει
η αγάπη σας που με κατατυραννά.”.
Πόσο ασύλληπτα επιτυχημένο το οξύμωρο
του λόγου του: “η
αγάπη σας με κατατυραννά”!
Όμως,
οι μαθητές εμπνέουν το δάσκαλο, εάν
πρώτα τους έχει εμπνεύσει εκείνος.
Ο
ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΕΜΠΝΕΕΙ:
Ο δάσκαλος εμπνέει με τη ζωή και το
παράδειγμά του. Κατά τον Άγιο Γρηγόριο
Παλαμά: “Λόγω
παλαίει πας λόγος, βίω δε τις;”.
Έτσι, και για τον Άγιο Χρυσόστομο, δεν
καταξιώνει έναν δάσκαλο στα παιδικά
μάτια, κομψότης, φτιασιδώματα, ή πλούτος.
Είναι οι αρετές: ήθος, εγκράτεια,
εντιμότητα, συνέπεια λόγων και έργων,
λιτός βίος. Τέτοια παραδείγματα, που
ενέπνευσαν τους μαθητές τους, αναφέρει
το Σωκράτη, τον Πλάτωνα, τον Διογένη.
Μάλιστα, σχολιάζει ο Άγιος, “ακριβώς
επειδή ήταν πτωχοί ως δάσκαλοι ήταν
ισχυρότεροι και λαμπρότεροι από τους
τότε ηγεμόνες”.
Όλοι αυτοί οι Δάσκαλοι είχαν “την
έντιμον πενίαν”
(Παπαδιαμάντης). Για τον Χρυσόστομο,
σημάδι ότι η κοινωνία έχει διαφθαρεί
είναι όταν οι εκπαιδευτικοί φτάνουν
στο σημείο να νοιάζονται μόνο για την
τσέπη τους. Ο δάσκαλος εμπνέει ακόμη το
μαθητή με τις γνώσεις του, διότι: “Ο
δάσκαλος είναι χρυσοφόρος ποταμός, που
μεταφέρει την γνώση ως χρυσίτιν κόνιν,
(...)
μελετά πολύ και αυτό που αποκομίζει, το
καταθέτει στους μαθητές του.”
ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ:
Ο ζωντανός δάσκαλος, κατά τον ιερό
Χρυσόστομο, ζει για τους μαθητές και
από τους μαθητές. Ο ποιμήν ο καλός, που
όταν δει “λύκους βαρείς”, δεν κρύβεται
για να γλυτώσει. Αυτό ο ιερός Χρυσόστομος
το έκανε πράξη πλήρωνοντας με τη ζωή
του, αφήνοντας τον κόσμο για τους
Ουρανούς, βασανιζόμενος από κακουχίες
και εξορίες. Διώχθηκε για την αγάπη προς
τους μαθητές του, το ποίμνιό του. Μια
αγάπη ασκητική, ασυμβίβαστη, μαρτυρική.
Τέτοιος δάσκαλος δεν είναι υπάλληλος,
αλλά λειτουργός. Η ζωή του είναι διαρκής
προσφορά, χωρίς ανάπαυση. Όταν εξορίστηκε,
για τους μαθητές του είχε σβήσει ο ήλιος,
γιατί η εμφορούμενη Χριστού παιδεία,
αυτή που θεμελίωσαν οι Τρεις Ιεράρχες
με τη ζωή και τον λόγο τους, είναι το φως
το αληθινό, που φωτίζει και αγιάζει
“πάντα
άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον”.Οι
δάσκαλοι του 21ου αιώνα λάβαμε την
παρακαταθήκη από τους τρεις Ιεράρχες.
Ας αντιληφθούμε τι βάρος σηκώνουμε
στους ώμους και ποιο θησαυρό καλούμαστε
να διαχειριστούμε ως καλοί οικονόμοι
της κληρονομιάς. Όλα θα κριθούν από το
αν επιθυμούμε να αξιοποιήσουμε αυτό το
θησαυρό, και τότε μπορούμε να αλλάξουμε
τον κόσμο. Όμως, ενώ άλλοι λαοί αναγνωρίζουν
αυτή την κληρονομιά, εμείς την παραπετάμε
ευτελίζοντάς την. Δεν καταλάβαμε ότι κάποτε χρεωκόπησε η οικονομία, επειδή οδηγήσαμε
την παιδεία μας εμπαθώς σε χρεωκοπία.
Πουλήσαμε τον Χριστό και δεν καταλάβαμε
ότι και “ο
Χριστός μπορεί να μας πουλήσει”
(Κοσμάς Αιτωλός). Έτσι η Ελλάδα
ξεπουλήθηκε. [τρένα, ενέργεια, τηλεφωνία, ορυκτός πλούτος, λιμάνια, υγεία, και πάει λέγοντας] Μακάρι η περιπέτεια της
πατρίδας να μας συνεφέρει, να κάνουμε
την αυτοκριτική ως εκπαιδευτικοί και
να ξαναγίνουμε δάσκαλοι προσφοράς,
θυσίας και αγάπης, δάσκαλοι ακέραιοι
και πνευματοφόροι, δάσκαλοι ζωντανοί,
όχι νεκροί “ωσεί
ζώντες”.
Στις
εσχατιές του Ηλιακού Συστήματος! Ζώνη
του Κάιπερ και Νέφος του Όορτ & τι
είναι το Έτος Φωτός
[+
ΒΙΝΤΕΟ]
Του
Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου -
συγγραφέα
Ο κομήτης Χέηλ Μπομπ
Α΄
Η ΖΩΝΗ ΤΟΥ KUIPER είναι
μεγάλο σύνολο μικρών σωμάτων στην
περιοχή του εξωτερικού Ηλιακού Συστήματος.
Είναι ένας δίσκος στο επίπεδο της κίνησης
των πλανητών και σε απόσταση μέχρι 50
περίπου αστρονομικές μονάδες [AU1]
από τον Ήλιο. Στη Ζώνη συναντώνται δύο
ειδών αντικείμενα: μικρά σώματα, παρόμοια
με τον πλανήτη Πλούτωνα, σε αργή τροχιά
γύρω από τον Ήλιο, και πυρήνες κομητών.
Θεωρείται και ως μία δεύτερη ζώνη
αστεροειδών, εκτός της “κύριας ζώνης”.
Αυτοί οι αστεροειδείς και κομητικοί
πυρήνες, αλλά και το Νέφος του Όορτ,
είναι γνωστοί ως Μεταποσειδώνεια
αντικείμενα [TransNeptunian Objects ή TNOs]. Με βάση
την τροχιά τους, τα αντικείμενα της
ζώνης του Κάιπερ χωρίζονται σε 2 κύριες
κατηγορίες. Αν η τροχιά τους δεν
επηρεάζεται από τον Ποσειδώνα, τότε
λέμε πως αποτελούν “κλασικά αντικείμενα
της Ζώνης Κάιπερ” [«Classical KBOs» ή
«cubewanos»]. Παράδειγμα τέτοιου αντικειμένου
αποτελεί ο Μακεμάκε. Αντίθετα, αν
παρουσιάζουν τροχιακό συντονισμό με
τον Ποσειδώνα τότε αναφέρονται με τον
όρο «Resonant KBOs». Η βασική υποψία για την
ύπαρξη μιας τέτοιας ζώνης γύρω από το
Ηλιακό Σύστημα, ήταν οι τροχιές των
κομητών με μικρές περιόδους, που έδειχναν
ότι πρέπει να προέρχονται από μια τέτοια
περιοχή. Η ύπαρξή της προτάθηκε το 1951
από τον αστρονόμο Γκέραρντ Κάιπερ
[Gerard
P. Kuiper]
και επιβεβαιώθηκε με παρατήρηση το
1992, με τον εντοπισμό του σώματος 1992 QB1.
Από τότε έχουν αναγνωριστεί εκατοντάδες
σώματα στη ζώνη, μερικά από τα οποία
φτάνουν σε διάμετρο τα χίλια χλμ.
Πρόκειται για παγωμένους κόσμους με
κόκκινο χρώμα [λόγω της διάσπασης των
υλικών της επιφάνειάς τους από την
ακτινοβολία] και τροχιές που έχουν
περίοδο περιφοράς [έτος] εκατοντάδες
έως χιλιάδες (γήινα) χρόνια. Μερικές
φορές η βαρυτική έλξη των μεγάλων
πλανητών αποσπά ένα σώμα από τη ζώνη
προς το εσωτερικό του Ηλιακού Συστήματος.
Αυτά τα αντικείμενα λέγοντα Κένταυροι.
Πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι ο δορυφόρος
του Κρόνου, Φοίβη, είναι πιθανότατα ένα
τέτοιο σώμα. Η Ζώνη του Kuiper θα εξερευνηθεί
πρώτη φορά γύρω στο 2015, όταν η αμερικανική
διαστημική συσκευή «Νέοι Ορίζοντες»,
αφού μελετήσει τον Πλούτωνα και το
Χάροντα, θα προσεγγίσει σώματα της
ζώνης,
Β΄
ΤΟ ΝΕΦΟΣ ΤΟΥ ΟΟΡΤ
είναι μια υποθετική σφαιρική περιοχή
του εξωτερικού ηλιακού συστήματος.
Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 50.000 ΑU
από
τον Ήλιο, χίλιες φορές πιο μακρυά από
τον Πλούτωνα(!), ή περίπου ένα έτος φωτός
[για το οποίο έτος θα μιλήσουμε πιο
κάτω]. Η απόσταση αυτή τοποθετεί το Νέφος
του Όορτ περίπου στο ένα τέταρτο της
απόστασης από το κοντινότερο στον Ήλιο
άστρο (Εγγύτατος Κενταύρου). Τα αντικείμενα
του Νέφους του Όορτ αποτελούνται κυρίως
από πάγους νερού, αμμωνίας, μεθανίου,
κ.ά. Το Νέφος του Όορτ θεωρείται πηγή
πολλών κομητών που εισέρχονται στο
Ηλιακό σύστημα. Η σύλληψη της ιδέας για
την πηγή των κομητών ανήκει στον Εσθονό
αστρονόμο Ernst Julius Öpik (Έπικ), που υποστήριξε
ότι οι κομήτες προέρχονται από ένα νέφος
στις εξωτερικές περιοχές του Ηλιακού
Συστήματος [1932]. Την άποψη αυτή συμμερίστηκε
το 1950 ο Ολλανδός αστρονόμος Jan Hendrick Oort,
στηριζόμενος στην απλή, λογική ιδέα:
εφόσον όλοι οι κομήτες κάποια στιγμή
καταστρέφονται μέσα στο Ηλιακό Σύστημα,
λόγω της ηλιακής ή πλανητικής βαρύτητας,
δεν θα έπρεπε μετά από πέντε δισεκατομμύρια
χρόνια ύπαρξης του Ηλιακού Συστήματος
να παρατηρούνται πια κομήτες. Άρα πρέπει
να υπάρχει μια πηγή πυρήνων κομητών που
“στέλνει” συνεχώς κομήτες στο εσωτερικό
Ηλιακό Σύστημα. Αν ληφθούν υπόψη και οι
τροχιές των κομητών μεγάλης περιόδου,
η πηγή αυτή πρέπει να απέχει κάπου 50.000
AU
από
τον Ήλιο και να περιέχει εκατομμύρια
πυρήνων. Τα αντικείμενα του Νέφους του
Oort θεωρούνται ότι δημιουργήθηκαν μαζί
με τα υπόλοιπα σώματα του ηλιακού μας
συστήματος, πριν από περίπου 4.6
δισεκατομμύρια χρόνια. Η βαρυτική τους
αλληλεπίδραση όμως κυρίως με τους
μεγάλους πλανήτες άλλαξε τις τροχιές
τους και τα “έδιωξε” έξω από το ηλιακό
σύστημα θέτοντάς τα σε ελλειπτικές ή
παραβολικές τροχιές. Αλληλεπιδράσεις
με τα βαρυτικά πεδία άλλων αστέρων
έδωσαν στο Νέφος του Oort τη σφαιρική
κατανομή του. Τον Ιούνιο του 2010, ο Harold
Levison πίστεψε, βασιζόμενος σε προσομοιώσεις,
ότι ο Ήλιος "παρέσυρε κομήτες από
άλλα αστέρια κατά τη γέννησή του" και
ότι, συνεπώς, "σημαντικό ποσοστό των
κομητών του Νέφους του Όορτ, [έως 90%],
προέρχεται από άλλα αστέρια".
ΤΟ
ΕΤΟΣ ΦΩΤΟΣ είναι
μονάδα μέτρησης απόστασης (μήκους, όχι
χρόνου). Ορίζεται ως η απόσταση που θα
ταξιδέψει το φως, κινούμενο στο κενό,
σε ένα έτος (365,25 ημ.). Το σύμβολό του είναι
το ly (από
το αγγλικό light
year).Η
ταχύτητα του φωτός στο κενό είναι
299.792.458 μέτρα ανά δευτερόλεπτο, επομένως
το έτος φωτός ισοδυναμεί με
9.460.730.472.580,8 κm ή περίπου εννιάμισι
τρισεκατομμύρια χλμ. Το έτος φωτός
χρησιμοποιείται για τη μέτρηση αποστάσεων
μεταξύ άστρων, ενώ για μεγαλύτερες
αποστάσεις χρησιμοποιείται το παρσέκ.
Μικρότερες υποδιαιρέσεις είναι οι
ημέρες φωτός, ώρες φωτός, λεπτά φωτός
και δευτερόλεπτα φωτός, που είναι η
απόσταση που θα ταξιδέψει το φως σε μια
μέρα, ώρα, λεπτό ή δευτερόλεπτο, αντίστοιχα.
Οι υποδιαιρέσεις αυτές χρησιμοποιούνται
μερικές φορές προκειμένου να περιγράψουν
μικρότερες αποστάσεις. Δηλαδή: Ημέρα
φωτός: 25.902.068.371.200 μέτρα (26 δισ. χλμ.), Ώρα
φωτός: 1.079.252.848.800 μέτρα (1 δισ. χλμ.), Λεπτό
φωτός: 17.987.547.480 μέτρα (18 εκατομ. χλμ.),
Δευτερόλεπτο φωτός: 299.792.458 μέτρα (300
χλμ.). Ένα έτος φωτός ισοδυναμεί με 63.241
Αστρονομικές μονάδες (AU) ή 0,30675 Παρσέκ.
Ας δούμε, ενδεικτικά μερικές αποστάσεις
σε σχέση με την ταχύτητα του φωτός: Το
φως χρειάζεται 8,3 λεπτά να φτάσει από
τον Ήλιο στη Γη. Όταν λέμε, δηλαδή, ότι
ο ήλιος ανέτειλε στις 6.00 π.μ., αυτό στην
πραγματικότητα σημαίνει ότι στις έξι
το πρωί, εμείς, από τη Γη, βλέπουμε την
ανατολή του. Στην πραγματικότητα ο ήλιος
έχει ανατείλει στις 5.52 π.μ. Η απόσταση
Γης-Σελήνης είναι ένα δευτερόλεπτο και
25 εκατοστά φωτός. Ο Βόγιατζερ1, το
Σεπτέμβριο του 2004 βρισκόταν 13 ώρες φωτός
μακριά από τη Γη (περίπου ενάμισι χιλιοστό
του έτους φωτός) και χρειάστηκε 27 χρόνια
για να διανύσει αυτή την απόσταση! Το
κοντινότερο σε μας αστέρι, ο Εγγύτατος
Κενταύρου, βρίσκεται σε απόσταση 4,22
ετών φωτός. Το κέντρο του Γαλαξία μας
απέχει περίπου 28.000 έτη φωτός (!), ενώ η
διάμετρός του είναι περί τα 100.000
έτη φωτός! Ο
κοντινότερος σε μας γαλαξίας, η Ανδρομέδα,
απέχει από τον δικό μας περίπου 2,5
εκατομμύρια έτη φωτός! Η διάμετρος του
Σύμπαντος που μπορεί να παρατηρηθεί με
τα πιο προηγμένα ραδιοτηλεσκόπια,
επίγεια ή μη, είναι περίπου 46 δισεκατομμύρια
έτη φωτός. Το φως όμως από τους πιο
μακρινούς γαλαξίες που μπορούμε να
παρατηρήσουμε έφυγε από εκεί πριν από
13,7 δισεκατομμύρια χρόνια!! Οι δυο αριθμοί
διαφέρουν γιατί σε αυτά τα 13,7 δισεκατομμύρια
χρόνια η απόσταση ανάμεσα σε μας και
τους γαλαξίες αυτούς μεγάλωσε λόγω της
διαστολής του Σύμπαντος. Ακόμη εικόνες
άστρων που φθάνουν σε μας, μπορεί να
αναφέρονται σε άστρα που έχουν τώρα
αλλάξει μορφή ή έχουν καταστραφεί!!
Βιβλιογραφία:
Jan Oort (1950). "The structure of the cloud of comets
surrounding the Solar System and a hypothesis concerning its origin".
B.A.I.
Netherlands,
11:
91–110.
“έξις
προσποιητή, αγαθών μη υπαρχόντων”
(Πλάτων) + ΒΙΝΤΕΟ
του
Κων/νου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα
[Ανθρώπων πάθη 1.]
Αλαζονεία
είναι ένα γνώρισμα, που πηγάζει από την
υπερτίμηση του εαυτού μας.Ο αλαζόνας απομονώνεται
από τους συνανθρώπους του που, θεωρώντας
τους κατώτερους, τους χρησιμοποιεί σαν
αντικείμενα ταπεινώνοντάς τους. Ο
αλαζόνας βρίσκεται ψηλά στην αυτοεκτίμησή
του, αλλά χαμηλά στην εκτίμηση των
συνανθρώπων του. Ατομισμός, έπαρση,
υπεροψία και φυσικά αλαζονεία συνιστούν
τον ακραίο εγωισμό.
ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ
ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: Οι
ψυχολόγοι διαχωρίζουν την υπερηφάνεια,
την προερχόμενη από επιτυχίες που
κάποιος αποδίδει στην προσπάθεια του,
και την υβριστική υπερηφάνεια, που
προέρχεται από επιτυχίες
που αποδίδει ο ίδιος στις ικανότητές
του.
Η υβριστική υπηρηφάνεια σχετίζεται με
προβληματικά γνωρίσματα της προσωπικότητας
(επιθετικότητα, αντικοινωνικότητα,
άγχος, ναρκισσισμό, ντροπή). Ενώ η
υβριστική υπερηφάνεια μπορεί να είναι
ευχάριστη γιατί σχετίζεται με θετικά
συναισθήματα προς τον εαυτό μας, στην
πραγματικότητα αναδύεται μέσα από
ανασφάλεια. Ο αλαζών θεωρεί ότι είναι
απλώς περήφανος για τα επιτευγμάτά του,
ή είναι τόσο αλαζόνας που θεωρεί ότι
φυσικά υπάρχει λόγος να αυτοαναγορεύεται
ανώτερος, καθώς αυτή είναι η πράγματικότητα!
Ο αλαζών δεν είναι σε θέση να ζυγίσει
τις επιλογές του, θεωρώντας πως τίποτα
δεν μπορεί να τον σταματήσει-ξεπεράσει,
προδικάζοντας έτσι τη συντριβή του.
Η
αλαζονεία αποτελεί χρόνια ψυχοπαθολογική
κατάσταση, στην οποία το άτομο “πεινάει”
για δόξα, βιώνοντας υπερβολική
αυτοπεποίθηση, αυταρέσκεια, αίσθηση
μοναδικότητας. Η αλαζονεία συνδέεται
άρρηκτα με τον ναρκισσισμό. Η επιτυχία
των αλαζόνων τους κάνει να αισθάνονται
δυνατοί, αλάνθαστοι, ακατανίκητοι,
‘‘θεοί’’.
ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ
ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Ο γερουσιαστής
Fullbright,
κατά τον πόλεμο του Βιετνάμ(Arrogance
of Power),
ανέλυσε
πώς η Αλαζονία της Δύναμης
οδηγεί τους δυνατούς σε παρανοϊκές,
άδικες πράξεις εις βάρος των αδυνάτων,
ώστε τελικά να αποτυγχάνουν σε ό,τι
ανέλαβαν να κάνουν αλαζονικά και άδικα.
Η αλαζονεία της δύναμης ενέχει σπέρματα
αδικίας και αποτυχίας. Τα πρώτα κυνικά
ωμά δείγματα τέτοιας αλοζονίας είναι
τα αφηγούμενα του Θουκυδίδη, με θύτες
τους Αθηναίους και θύματα τους Νάξιους
και Μήλιους, μικρές αδύναμες κοινωνίες.
Επειδή το 468 π.Χ. οι Νάξιοι πίστεψαν ότι
δεν υπήρχε λόγος να πληρώνουν εισφορές
στο αθηναϊκό ταμείο, οι
Αθηναίοι έκριναν ότι ο Νάξιοι
παραλογίζονταν.
Γι’ αυτό πλέοντας με το συντηρημένο
από “συμμαχικές” εισφορές
στόλο, κατέφθασαν απειλητικοί,
«πείθωντας» έτσι τους ντόπιους για
αύξηση εισφορών και κατεδάφιση των
τειχών, καθιστώντας τους, κατά τον
Θουκιδίδη, δούλους. Τραγικότερη η μοίρα
της Μήλου, που δεν επιθυμούσε τη συμμαχία.
Οι Αθηναίοι έκριναν
ότι δεν είχαν τέτοιο δικαίωμα και
απαίτησαν την ένταξη στην ηγεμονία
τους.
Στη διαμαρτυρία των Μηλίων περί άδικης
εκβιαστική πολιτικής, οι Αθηναίοι
απάντησαν αλαζονικά:
“Δικαιοσύνη
νοείται μόνο μεταξύ ισοδυνάμων”,
ισοπεδώνοντας
τη Μήλο. Σήμερα συμπτώματα πολιτικής
αλαζονείας εντοπίζονται στις μεγάλες
δυνάμεις (ΗΠΑ), ειδικά με το ύφος των
νέων πλανηταρχών, στη συμπεριφορά
κάποιων κοινωνικοπολιτικών ομάδων, που
επικρατούν πρόσκαιρα νομίζοντας ότι
γνωρίζουν την οδό της σωτηρίας για το
καλό της κοινωνίας, ή στη συμπεριφορά
ατόμων, διαχειριστών κάποιου αξιώματος
μικρού ή μεγάλου, που αισθάνονται μόνοι
αρμόδιοι να σώζουν τους άλλους. Όμως:
“Ύβρις
φυτεύει τύραννον”
(Σοφοκλής).Αυτή
η αλαζονική αίσθηση υποδαυλίζεται από
δεχόμενες κολακείες και από την αίσθηση
δύναμης και αλάθητου. Έτσι οι αλαζόνες
φτάνουν να αυτοκηρύσσονται φορείς
υψηλών ιδεών, εκστομίζοντας και ανοησίες
χωρίς
αυτοέλεγχο ή κριτική, αφού το ακροατήριο
ή χειροκροτεί ή, προσερχόμενο αναγκαστικά,
σιωπά.
Νιώθουν ότι τα ξέρουν όλα, πως πάντα
έχουν δίκιο και ποτέ δεν φταίνε για τις
αποτυχίες. Θίγονται, θυμώνουν και
επιτίθενται όταν τους κάνουν κριτική.
Θέλουν συνεργάτες - θαυμαστές που να
τους λένε πάντα ‘‘ναι’’.
Υποτιμούν και αγνοούν περιορισμούς,
δυσκολίες ή ατέλειές τους, νιώθωντας
ακατανίκητοι. 'Ετσι, λαμβάνουν αποφάσεις
που δε στηρίζονται σε αξιόπιστες
πληροφορίες και ορθολογισμό. Χάνουν
την επαφή με την πραγματικότητα, μη
συνειδητοποιώντας κινδύνους, οδηγούμενοι
σε επικίνδυνες αποφάσεις και παράτολμες
πράξεις, που μπορεί να αποφέρουν γενικές
(εθνικές) συμφορές. Κυβερνούν απολυταρχικά,
ενώ όταν ζητούν συμμετοχή, το κάνουν
για εντυπωσιασμό. Θεωρούν εαυτούς
υπεράνω κανόνων, τους οποίους αγνοούν,
παραβαίνουν ή αλλάζουν, ώστε να
“κουμπώνουν” στην προσωπικότητα και
τις επιδιώξεις τους. Εμπιστεύονται
ευνοώντας ανθρώπους που ‘‘συμφωνούν’’
μαζί τους, τους δοξάζουν, τους υπηρετούν.
Ως ηγέτες δεν εκφράζουν συναισθήματα
και δεν ενδιαφέρονται να κατανοήσουν
τους άλλους, παρότι οι ίδιοι επιζητούν
την κατανόηση όλων. Είναι συναισθηματικά
απομονωμένοι, γίνονται σκληροί,
επιθετικοί, διεκδικητικοί, όταν οι άλλοι
δεν τους υποστηρίζουν και δεν τους
εμπιστεύονται.
Συνήθως τέτοια αλαζονεία
καταρρέει έσωθεν, εξαιτίας λαθών και
υπερβολικής σιγουριάς, αγνοώντας ότι:
“η δικαιοσύνη
έχει μεγαλύτερη ισχύ από την αλαζονεία”
(Ησίοδος). Τα παραδείγματα μεγάλων
προσωπικοτήτων που καταστράφηκαν από
αλαζονεία είναι πολλά (Ναπολέων).
Η
ΑΡΧΑΙΑ ΣΟΦΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ:
Οι Προσωκρατικοί διακρίνονταν για την
αποστροφή τους προς τους αλαζόνες.
Ο Ηράκλειτος έλεγε: “Οίησις
προκοπής εγκοπή (εμπόδιο)”
και: “οίηση,
αρρώστια θεόσταλτη”.
Ο Χίλων δίδασκε: “τα
μεν υψηλά ταπεινούν, τα δε ταπεινά
υψούν”.
Ο Βίας, έλεγε: “ό,τι
αν αγαθό πράττης, θεούς, μη σεαυτόν
αιτιών”,
ενώ ο Όμηρος συμπλήρωνε: “Συγκράτησε
την περήφανη καρδιά σου γιατί δεν
ταιριάζει να έχεις ανήλεη ψυχή.”
Αργότερα ο Πλάτων δείχνει τους αντίθετους
δρόμους δικαιοσύνης και αλαζονείας:
“Εκείνος
που θέλει να γίνει άριστος, δεν πρέπει
να αγαπά περισσότερο τον εαυτό του, αλλά
τα δίκαια.”,
ενώ ο ορθολογιστής Αριστοτέλης
διατείνεται: “Ο
εγωισμός είναι πάθος αχαλίνωτο, ολέθριο.
Παρασύρει το φιλάργυρο στο χρήμα και
όλους τους ανθρώπους στο αντικείμενο
των επιθυμιών τους”.
Η
ΑΝΩΘΕΝ ΣΟΦΙΑ:
Η Βίβλος στους προ Χάριτος καιρούς,
αναφέρεται συμβουλευτικά στην αλαζονεία,
ως ενάντια στο Θείο θέλημα. Διαβάζουμε:
Προ
συντριβής ηγείται ύβρις, προ δε της
πτώσεως υπερηφάνεια
(Παρ. ιστ’18). Μη
καυχάσθω ο σοφός εν τη σοφία αυτού, μη
καυχάσθω ο ισχυρός εν τη ισχύι αυτού,
(...) αλλ’ εν τούτω καυχάσθω συνίειν και
γινώσκειν ότι εγώ ειμί Κύριος
(Ιερ. θ’23-2). Εξολοθρεύσει
Κύριος γλώσσα μεγαλορρήμονα (Ψ.
ια’14)”. Μετά την έλευση του Θεανθρώπου
και το κήρυγμα της αγάπης, είναι αδύνατον
η αλαζονεία να επεισέρχεται στους
πιστούς. Έτσι στην Καινή Διαθήκη
διαβάζουμε: “ο
υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται”
(Λουκ., ιδ’11).
“Ο Θεός
υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς
δε δίδωσι χάριν”
(Ιακ. δ’6). “Μη
υψηλοφρόνει, αλλά φοβού.”
(Ρωμ. ια’20). “Εί
τις δοκεί είναί τι, μηδέν ών, φρεναπατά
εαυτόν.”
(Γαλάτ. στ’3). “μη
φυσιούσθε κατά του ετέρου. Τι γαρ σε
διακρίνει; Τι δ’ έχεις ό ουκ έλαβες; Ει
δε και έλαβες, τι καυχάσαι ως μη λαβών;”
(Α’ Κορ. δ’6)”.
ΗΠΑΤΕΡΙΚΗ
ΣΚΕΨΗ:
“Υπάρχει
και κάτι χειρότερο απ’ την αμαρτία, η
αλαζονεία της αρετής.”
λέει ο Ιερός Αυγουστίνος, δείχνοντας
μια άλλη αλαζονεία, αυτή των πιστευόντων
ότι είναι ξεχωριστοί, ακόμη και στην
Εκκλησία, αναδεικνύοντας μορφές
ευσεβισμού και δοκησισοφίας με προσωπείο
φαρισαίου της παραβολής. Ο Γρηγόριος
Νύσσης συσχετίζει αλαζονεία και οργή,
συνιστώντας: “Αν
αποβάλεις την υπερηφάνεια από τον
χαρακτήρα σου, τότε δε θα αναπτυχθεί
μέσα σου το πάθος του θυμού”.
Ο αλαζών μένει αστήρικτος: “Η
υπερηφάνεια διώχνει τον φύλακα Άγγελό
μας”
(Ισαάκ Σύρος). Ο Ιωάννης Δαμασκηνός
σημειώνει τον Αδάμ, που από αλαζονεία,
“του
γίνεσθαι ίσα Θεώ”,
εξέπεσε του Παραδείσου και “μέχρις
άδου κατήγαγε”.Ο
ερημίτης αδάμας Ιωάννης Σιναϊτης θεωρεί
την αλαζονεία αίτιο απουσίας αρετών:
“Όπως
το σκοτάδι είναι ξένο από το φως, το ίδιο
ξένος είναι και ο υπερήφανος από κάθε
αρετή”,
και μητέρα όλων των παθών: “Η
υπερηφάνεια είναι άρνηση Θεού, εφεύρεση
δαιμόνων, μητέρα κατάκρισης, απόγονος
επαίνων, (...) πρόδρομος παραφροσύνης,
πρόξενος πτώσεων, πηγή θυμού, θύρα
υποκρισίας, στήριγμα δαιμόνων, (...) ρίζα
βλασφημίας”.
Ο Ιωάννης Χρυσόστομος υπενθυμίζει:
“Όταν
είμαστε κυριευμένοι (από
αλαζονεία),
είτε παρθενία, είτε νηστεία, είτε
ελεημοσύνες, είτε οτιδήποτε άλλο κάνουμε,
όλη η ζωή μας γίνεται ακάθαρτη. Διότι
ακάθαρτος παρά Θεώ πας υψηλοκάρδιος”.
Ο Εφραίμ ο Σύρος συμβουλεύει: “Ταπείνωσον
τον λογισμόν της υπερηφανείας, πριν η
υπερηφάνεια σε ταπεινώσει”.
Ο Ησύχιος προσθέτει: “Παιδιά
της φιλαυτίας είναι: οι έπαινοι στην
καρδιά, η αυταρέσκεια,(...) και το κορύφωμα
όλων των κακών, η υπερηφάνεια.”
Σαν κατακλείδα σημειώνουμε τα λόγια
ενός σύγρονου Πατέρα: “Ρίζα
όλων των κακών είναι η υπερηφάνεια.”
(Σοφρώνιος Έσσεξ)
ΤΑ
“ΘΑΝΑΣΙΜΑ” ΑΜΑΡΤΗΜΑΤΑ:
Κατά τον πάπα Γρηγόριο Α΄ (590-604), η
αλαζονεία είναι ένα από τα επτά “θανάσιμα
αμαρτήματα”, μάλιστα η μητέρα όλων των
αμαρτιών. Ονομάζονται "θανάσιμα"
γιατί, κατ' αυτόν, μπορούν να στερήσουν
τη θεία χάρη οδηγώντας στην αιώνια
καταδίκη, αντιθέτως με άλλα αμαρτήματα
που συγχωρούνται μέσω του “καθαρτηρίου
πυρός”, στο οποίο ο ίδιος πάπας επικέντρωσε
τη δυτική θεολογία, εγκαινιάζοντας το
σκοτεινό μεσαίωνα. Κάθε αμάρτημα
εκπροσωπείται από δαίμονα. Αυτά τα
αμαρτήματα με τους αντίστοιχους
“προστάτες” δαίμονες είναι: Οκνηρία
- Βελφεγώωρ,
αλαζονεία – Εωσφόρος, λαιμαργία -
Βεελζεβούλ, λαγνεία - Ασμοδαίος, απληστία
-
Μαμμωνάς, οργή
-
Σατανάς, ζηλοφθονία
-
Λεβιάθαν. Αντίθετα στην ορθόδοξη θεολογία
αμαρτία
που οδηγεί στο θάνατο, άρα αμετανόητη,
είναι, κατά την Καινή Διαθήκη, η άρνηση
της σάρκωσης του Θεού Λόγου και της
Ανάστασης Του, καθώς και η αμετανοησία,
δηλαδή η βλασφημία κατά του Αγίου
Πνεύματος,
για την οποία και άγιος να προσευχηθεί
προκειμένου να απαλλαγεί ο οφειλέτης,
δεν θα εισακουστεί “εκ
του αμετανοήτου και της πωρώσεως των
πραττόντων αυτάς,
δι'
α
(για τα οποία) δεν
δύναται να ενεργήσει η Θεία Χάρις”
(Χ. Ανδρούτσος, Δογματική... 5η εκδ., 379).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Δ. Μπουραντά: «Όλα
σου τα ’μαθα,
μα ξέχασα μια
λέξη»
Ο
Άγιος του πιστού λαού που το ιερατείο
ακόμη δεν αγιοκατέταξε! Ο Παπα – Δημήτρης
Γκαγκαστάθης [29.1. 1975] +BINTEO + HXHTIKO [ο Άγιος ομιλεί]
Κων/νος
Αθ. Οικονόμου
Ο
παπά – Δημήτρης γεννήθηκε το 1902 στο
μικρό χωριό Πλάτανος των Τρικάλων. Στο
ίδιο χωριό, και για 42 ολόκληρα χρόνια,
(1931-1973) υπηρέτησε ως εφημέριος «ελλαμπόμενος
από τας ακτίνας του Αγίου Πνεύματος».Και
στο ίδιο αυτό χωριό... στις 29 Ιανουαρίου,
1975, «εξήχθη
εις αναψυχήν, συναντήσας στο φως της
ζωής». Η
φτώχεια δεν επέτρεψε στον γέροντα να
πάρει μόρφωση και μικρός έγινε
τσοπανόπουλο. Βόσκοντας, όμως, πρόβατα,
άρχισε να έχει και τις πρώτες πνευματικές
εμπειρίες. Γράφει ο ίδιος«Για
να ενδυναμώσω την πίστη μου διάβαζα
στην καλύβα μου βίους Αγίων. Απέφευγα
έτσι τις συναναστροφές του κόσμου. Επί
τούτου επήγαινα στις πιο βαθιές χαράδρες
και προσευχόμουν. Πολλά βράδυα έρχονταν
δαίμονες εις την καλύβα μου με διάφορα
σχέδια για να με εξοντώσουν αλλά οι
Αρχάγγελοι δεν τους επέτρεπαν και
έφευγαν άπρακτοι. Αυτό γίνονταν μέχρι
να στρατευθώ». Το
1921, σε ηλικία 19 ετών κατατάχθηκε στην
Χωροφυλακή. Πριν φύγει από το χωριό του
πέρασε από τους προστάτες του Αρχαγγέλους.
«Τους
προσκύνησα και τους παρακάλεσα ως εξής:
Με καλεί η πατρίδα να πηγαίνω. Σας θέλω
να με ενισχύσετε, να με βοηθήσετε και
να έλθω πάλιν σώος και αβλαβής, όπως
φεύγω τώρα. Τους χαιρέτησα και έφυγα».
Πολέμησε
στην Μικρά Ασία. Στην μεγάλη καταστροφή
της Σμύρνης, οι προστάτες του Αρχάγγελοι
τον έσωσαν θαυματουργικώς πολλές φορές.
Γράφει ο παπα-Δημήτρης: «Έφθασα
στην Σμύρνη Σάββατο, την ώρα που κτυπούσαν
οι καμπάνες. Τι συγκινητικόν ήτο! … Το
βράδυ μείναμε εκεί με τα ζώα. Τι θα γίνει;
Ξημέρωνε Κυριακή. Αργά την νύκτα έρχεται
και πάλιν ο γέρων (εννοεί τον Αρχάγγελο)
και μου λέγει: να αφήσεις το ζώο και πας
εις το δεύτερο λιμάνι. Περί ώρα 9, παρά
τέταρτο, να μπεις εις το πλοίον και θα
βγείς εις την Χίον. Εγώ είμαι μαζί σου,
μη φοβείσαι. Έτσι και έγινε. Βγήκα εις
την Χίο και έπειτα στην Αθήνα. Από την
Αθήνα με κατέταξαν εις το πεζικό και με
έστειλαν εις την Κομοτηνή. Εκεί τακτικά
εκκλησιαζόμουν και έμαθον και την
ψαλτική. Εις τας 18 Ιουνίου 1924 έλαβα το
απολυτήριον με εξαίρετο διαγωγή.
Γυρίζοντας από το στρατιωτικό εγράφηκα
εις άλλο Δημοτικό Σχολείο και πήρα
απολυτήριον έκτης Δημοτικού, για να
γίνω Ιερεύς. Πήγα και έξ μήνες στην
Ιερατική Σχολή Τριπόλεως. Την 24ηνΜαΐου
1931 έγινα Διάκονος και εις τας 26 του ιδίου
μηνός έγινα Ιερεύς.»
Έκτοτε
αρχίζει η θαυμαστή ποιμαντική, ασκητική,
ιερατική, εθνική και κοινωνική ζωή του
μακάριου παπα-Δημήτρη.
Σαν
ποιμένας (και πολυφαμελίτης, αφού
απέκτησε εννέα παιδιά) αγαπούσε με πόνο
ολόκληρο το ποίμνιο του, ολόκληρο το
χωριό του. Είχε γεμίσει όλους τους χώρους
του μικρού χωριού του με εικονοστάσια,
σταυρούς, εικόνες κλπ. Ήταν ο «πλησίον»
του λαού, φιλάνθρωπος, ελεήμων, κοινωνικός.
Συνήθιζε να έχει πάντα στις τσέπες του
«καραμέλες»
για τους μικρούς και «κατοστάρικα»
για τους μεγάλους. Ενδιαφερόταν για
αίθουσες, βιβλιοθήκες, έκανε επισκέψεις,
έδινε δώρα, έστελνε επιστολές. Ήταν μέσα
σε όλα, ενώ συγχρόνως ήταν ασκητής
ζώντας, με φυσικότητα, με τον Θεόν, με
τους Ταξιάρχες του και τους Αγίους. Μια
φορά απαίτησε από τον «Άη
–Γιώργη» να ξαναζωντανεύσει
μια στερεμένη πηγή και όταν πέρασε
αβρόχοις ποσίν το πλημμυρισμένο ποτάμι,
(για να σωθεί έτσι από εχθρούς) πολύ απλά
είπε «Ε
! τον τσακώσαμε τον Γιώργη, τον πιάσαμε
τον Ευεργέτη». Ο
αρχιμανδρίτης Αιμιλιανός (Ηγούμενος
τους Ι.Μ.Σίμωνος Πέτρας) που είχε στενό
σύνδεσμο με τον παπα-Δημήτρη, γράφει
γι’ αυτό. «
Και ο ύπνος του σώματος του και η νήψις
τους ψυχής του και η μύησις των οφθαλμών
του και ο λόγος του και η σιωπή του ήσαν
στοιχεία και μέσα επικοινωνίας με τον
Θεόν και τους φίλους
του
Θεού. Εζη συνηρμοσμένος εν τω μυστικώ
σώματι τους Εκκλησίας, έζη την Βασιλείαν
του Θεού «τα φαινόμενα θεωρών, τα αόρατα
κατανοών».
Το
πνευματικό του σθένος, η πίστη του, η
εδραία ιερατική συνείδηση και η αφοβία
του φάνηκαν ολοκάθαρα στα χρόνια του
εμφυλίου πολέμου (1944 και μετά). Η ευρύτερη
περιοχή γύρω από τον Πλάτανο ελεγχόταν
από τον ΕΛΑΣ. Ο παπα- Δημήτρης, μόνος
παπάς σε όλη την περιοχή, αρνιόταν να
συνοδοιπορήσει με τους κομμουνιστές.
Κατήγγειλε με σθένος τα άθεα πιστεύω
τους. Κυνηγήθηκε αλύπητα και κινδύνευσε
παντοιοτρόπως. Μήπως αυτός δεν είναι
κι ο βασικός λόγος που ο ανώτατος κλήρος
δεν προέβη στην αγιοκατάταξή του; Να μη
στενοχωρηθούν οι λεγόμενοι με κωμικά
επαναλαμβανόμενο τρόπο ''προοδευτικοί'';
Λες κι ο Θεός θέλει επίσημους τίτλους
αγιοσύνης! Στις καρδιές του λαού παραμένει
Άγιος κι αυτό είναι η ουσία! Πολλοί,
ακόμα και οι οικείοι του, του έλεγαν να
σωπάσει, αλλά αυτός αρνιόταν. Γράφει
«Μου
λέει η παπαδιά μου. Παπά χαζάθηκες
τελείως ; Εσύ θα φέρεις το αποτέλεσμα ;
Δεν βλέπεις όλους τους παπάδες των
χωριών, που κάθονται στα σπίτια τους,
δουλεύουν και τρώγουν με τους οικογένειες
τους ; Εγώ τους απαντώ. Θα πεθάνω για τον
Χριστό και όχι για τον χρυσό. Κομμουνιστής
εγώ δεν γίνομαι».
Ο
παπα-Δημήτρης δεν φοβόταν γιατί
συνοδοιπορούσε με τους Αγίους του, τους
Ταξιάρχες και τον Αη-Νικόλα. Γράφει ο
ίδιος σχετικά: «20
Οκτωβρίου 1945, Κυριακή πρωί, μόλις κτύπησα
την καμπάνα, μας περιεκύκλωσεν αντάρτικος
στρατός. Το χωριό μας ήταν με ομάδα
εθνική και γι΄ αυτό ήθελαν να μας
εξοντώσουν. Άρχισαν να ρίχνουν πυρά
τους φοβερισμό. Εγώ μόλις είχα μπει στην
Εκκλησία, έκαμα τον σταυρό μου, παρεκάλεσα
τον Άγιο Νικόλαο και φεύγω. Εκείνοι από
το φυλάκιο ρίξανε άφθονες σφαίρες με
το πυροβόλο, καμία τους δεν με εκτύπησε.
Ακολούθησα ένα ρέμα, τα Αμπέλια και
έχασαν τα ίχνη μου. Επήγαινα προς το
χωριό Βασιλική που είχε εθνικό στρατό
και ομάδα, για να φυλαχθώ. Κοντά στα
σύνορα των δύο χωριών, Ριζώματος-Βασιλικής
με έφτασαν. Είχαν διατάξει 10 ιππείς και
με τον αρχηγό 11 να με πιάσουν. Με
κυνηγούσαν, έβριζαν και έριχναν με τα
Στεν, χωρίς να μπορούν να με φονεύσουν.
Οι σφαίρες τρύπαγαν τα ράσα δεν με
τσίμπαγε καμία. Με πλησίασαν και με
περιεκύκλωσαν στα 50 μέτρα γύρω-γύρω,
φωνάζοντας: κερατά τράγο, πού θα πας;
(με έβριζαν ελεεινά). Εγώ ευρισκόμενος
εν μέσω κινδύνου, εσήκωσα τα χέρια επάνω,
προς τον ουρανό και εφώναξα από το βάθος
της ψυχής: Μιχαήλ Αρχιστράτηγε, σώσε
με, κινδυνεύω. Ω του θαύματος! Σαν αστραπή
παρουσιάσθη ο Αρχάγγελος Μιχαήλ εις
τον αρχηγό. Είδα ένα νέο με σπαθί, που
έκοψε τα σχοινιά από την σέλα του αλόγου,
τον έριξε κάτω και τον έσπασε την
σπονδυλική στήλη. Οι υπόλοιποι δέκα
έμειναν ακίνητοι, ωσάν να του είχε
κτυπήσει ηλεκτρισμός. Ακούω μια φωνή,
ήταν του αρχηγού τους, να λέγει: Εχεις
όριο ζωής και υψηλούς προστάτας.
Ευχαριστώ, τους απήντησα. Τους συγχώρησα
και τους ευχήθηκα ο Θεός να τους φωτίσει,
να μετανοήσουν και να γίνουν καλοί
άνθρωποι. Να λέτε την αλήθεια, τους είπα,
να έχετε τον Θεό βοήθεια και έφυγα
σιγά-σιγά για τον προορισμό μου, διότι
είχα κουραστεί πολύ.»
Η
ζωή του έκτοτε και μέχρι της ασθενείας
του ήτο μία διαρκής κένωση του εαυτού
του υπέρ πάντων. Ετρεχε για τα πάντα,
θεωρών υπεύθυνο για όλα τον εαυτόν του.
Τον άκουγες να λέγει «Τρέξε
παπα- Δημήτρη, τρέξε, ο διάβολος έζωσε
και πάλι το χωριό». Το
κομποσχοίνι έλιωνε στα χέρια του υπέρ
πάντων και όταν καμμιά φορά αγνοούσε
τα ονόματα, ψέλλιζε «…υπέρ
του διευθυντού του ΚΤΕΛ, υπέρ του
οδοντιάτρου, υπερ…υπέρ…».
Είχε
αναπτύξει πνευματικό δεσμό με τους
μακάριους γέροντες π. Φιλόθεο Ζερβάκο,
π. Αμφιλόχιο Μακρή, π. Εφραίμ Κατουνακιώτη,
με
τους οποίους αλληλογραφούσε και
εξωμολογείτο. Μολονότι ασπούδαστος,
είχε ακέραιη ορθόδοξη πίστη, γνήσιο
εκκλησιαστικό φρόνημα και διάκριση
πνευμάτων. Γράφει ο ίδιος «
Όταν το 1971 ήλθαν οι μεγάλοι των ξένων
εκκλησιών στα Τρίκαλα, πήγα και τους
είδα και λέγω: φύγε παπαδημήτρη ογλήγορα
και μην κοιτάς πίσω…».
ΣΚΟΛΩΨ
ΤΗ ΣΑΡΚΙ: Από το τέλος της δεκαετίας του
’60 ο Θεός έστειλε ασθένειες στον ταπεινό
του δούλο, παπα-Δημήτρη. Διαγνώσθηκε
καρκίνος και τον Φεβρουάριο του 1970
υπεβλήθη σε εγχείριση στον ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟ.
Θαύμα μεγάλο και ζωντανό έγινε. Γράφει
ο ίδιος σε επιστολή του «
Οι ιατροί του ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ μου το
ανήγγειλαν καθαρά το πικρό φιρμάνι. Εγώ
εδόξαζα τον Θεόν, που μου έδωκε αυτό το
μεγάλο δώρον, τον καρκίνον, για να με
δοκιμάσει......Η εγχείρισις κράτησε 5
ώρες……. Τις επόμενες ημέρες είχα μία
διάθεση που μου ερχόταν να κατέβω από
το κρεββάτι. Δεν αισθανόμουν τίποτα………
Το βράδυ, που έφυγε η κόρη μου και έμεινα
μόνος, ήλθαν δύο άγνωστοι και με φύλαγαν
και με ανακούφιζαν…….. Χαρά Θεού και
ευλογία Θεού εκείνο το βράδυ, που δεν
μπορώ να περιγράψω. Ολοι εθαύμασαν πως
έζησα….» Επέστρεψε
και πάλιν ο μακάριος γέροντας στο χωριό
του και στις λειτουργίες του. Η υγεία
του πλέον, όμως, είχε γίνει πολύ εύθραυστη.
Το 1973 νοσηλεύθηκε στο νοσοκομείο
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ για «ανώτερες
σπουδές», όπως
έλεγε χαριτολογώντας. Ο Θεός προετοίμαζε
τον δούλο του. Στις 29 Ιανουαρίου, 1975,
μετά πολύμηνους φρικτούς πόνους ο Θεός
τον δέχθηκε. «Όταν
βρώ εκεί θέσιν, τότε θα έρχωμαι και θα
σας βοηθώ. Αμ, πώς! Θα ξεχάσω τα πνευματικά
μου παιδιά ; » έλεγε
λίγο προ της κοιμήσεως του.
Αγιε
Γέροντα, παρότι δε σε γνωρίσαμε προσωπικά.
σε ευχαριστούμε, που αξιωθήκαμε να
γνωρίσουμε την αγία σου ζωή. Σε ευχαριστούμε
και για ότι μας δείχνεις με την ένθεο
βιοτή σου με ποιο τρόπο οι παντρεμένοι
και πολύτεκνοι (σαν και εσένα) μπορούν
να γίνουν ασκητές. Αμήν.
“Γέροντα
Δημήτριε σεβαστέ,
μύστη του Κυρίου,
ιερέα θαυματουργέ·
χαίρε
του ποιμνίου, ακάματε λευίτη,
πάσης
Θεσσαλίας, λύχνε αείφωτε.” [Κοικ.]
konstantinosa.oikonomou@gmail.com
ΒΙΝΤΕΟ Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ:
ΒΙΝΤΕΟ - ΗΧΗΤΙΚΟ: Ο ΑΓΙΟΣ ΠΑΤΗΡ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΓΚΑΓΚΑΣΤΑΘΗΣ ΟΜΙΛΕΙ:
Ο
Άγιος Νεομάρτυς Ζαχαρίας ο Αρταίος
[Πάτρα 20.1. 1782]
από τον Κων/νο Οικονόμου
Σκελών
πλατυσμώ εν πλάτει οικείς πόλου, Ω
Ζαχαρία, και βραβείον λαμβάνεις.
Ο ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ
ΚΑΙ Η ΜΕΤΟΙΚΕΣΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ: Ο Νεομάρτυς
Ζαχαρίας καταγόταν από τα μέρη της
Άρτας. Σε μικρή ηλικία εξισλαμίσθηκε
και ήρθε στην Πάτρα όπου εξασκούσε την
τέχνη του γουναρά. Όμως κάποτε μετανόησε
που αλλαξοπίστησε. Γράφει σχετικά ο
Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης: “Εἶχε
κρυφίως τό βιβλίον ὁπού ὀνομάζεται
Ἁμαρτωλῶν Σωτηρία, καί διαβάζων αὐτό
συχνάκις, ἦλθε εἰς ἄκραν μετάνοιαν,
κλαίων πικρῶς εἰς τό κακόν ὅπου ἔπαθε,
καί παρεκάλει θερμῶς τόν Κύριον ἡμῶν
Ἰησοῦν Χριστόν νά τόν ἀξιώση νά τύχῃ
τῆς σωτηρίας του.” Έτσι, αφού ήλθε
σε μετάνοια, βρήκε κάποιο πνευματικό
στον οποίο εξομολογήθηκε το αμάρτημα
της εξωμοσίας του και ζήτησε την ευλογία
να πορευθεί προς το μαρτύριο.
ΜΕΤΑΝΟΙΑ
ΚΑΙ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ: Ο πνευματικός,
φοβούμενος μήπως ο Μάρτυρας δειλιάσει
κατά την διάρκεια των βασανιστηρίων,
τον απέτρεπε. Του πρότεινε μάλιστα, κατά
τον βιογράφο του, το εξής: “ἄς
δοκιμάσωμεν, τέκνον, τόν λογισμόν σου,
ἐάν εἶναι ἐκ Θεοῦ∙ πήγαινε, λοιπόν,
εἰς τό ἐργαστήριόν σου καί μένε
κλεισμένος τεσσαράκοντα ἡμέρας
προσευχόμενος, νηστεύων καί κάμνοντας
ἀνάγνωσιν εἰς τό βιβλίον, ὁπού εἶπες
πώς ἔχεις∙ κάμνω καί ἐγώ τά ἴδια εἰς
τό κελλίον μου δι’ ἀγάπην σου, καί τότε
ἔλα νά ἀνταμώσωμεν πάλιν”. Έτσι και
έγινε. Όμως στις είκοσι μέρες πάνω ο
Ζαχαρίας δεν άντεξε. Ο πόθος του για το
μαρτύριο τον κυρίευσε. Έτσι γράφει ο
Άγιος Νικόδημος: “πηγαίνει εἰς τόν
πνευματικόν καί πίπτων εἰς τούς πόδας
του μέ θερμά δάκρυα, τοῦ λέγει, «εὐλόγησόν
με Πάτερ, νά πηγαίνω εἰς τό Μαρτύριον,
ὅτι δέν δύναμαι πλέον νά ὑποφέρω ἀπό
τήν φλόγαν ὁπού ἄναψεν εἰς τήν καρδίαν
μου». Ὁ πνευματικός τοῦ λέγει, «μά δέν
εἶναι καιρός ἀκόμη»∙ ἐκεῖνος τοῦ
ἀποκρίνεται∙ «ἦλθε πνευματικέ καί
ἀπέρασε καί κρῖμα κάνεις μεγάλον νά
μέ ἐμποδίσῃς». Τότε τοῦ εἶπεν ὁ
πνευματικός νά ἐξομολογηθῇ ὅλας τάς
ἁμαρτίας ὁπού ἔπραξεν ὡς ἄνθρωπος
εἰς ὅλην του τήν ζωήν. Ὁ δέ ἀναστάς
ἐστάθη μέ δεμένας τάς χεῖρας ὄρθιος
καί ἐξωμολογήθη μετά κατανύξεως ὅλα
του τά ἁμαρτήματα, εὑρέθη ὅμως τόσον
καθαρός, ἔξω ἀπό τήν ἄρνησιν, ὁπού
ἦτον ἄξιος διά ἱερωσύνη.” Παράταύτα
ο πνευματικός του προσπαθούσε να τον
μεταπείσει φοβούμενος μη δειλιάσει. Ο
Ζαχαρίας, όμως, αναστενάζοντας είπε
στον πνευματικό του: “θαυμάζω πνευματικέ
εἰς τήν τόσην φρόνησιν ὁπού ἔχεις, νά
κάθεσαι νά μοῦ λαλῇς λόγια τῶν μικρῶν
παιδιῶν∙ ἐγώ ἔχω τόν ἑαυτόν μου
ἀφιερωμένον ὅλον εἰς τόν Χριστόν μου
καί τώρα πλέον δέν εἶμαι τοῦ ἑαυτοῦ
μου∙ ὅθεν ἔχω τόσην δίψαν, διά νά
βασανισθῶ διά τόν Χριστόν, ὁπού ἐπιθυμῶ
νά λάβω, ἄν ἦσαν ἀκόμη καί περισσότερα
παιδευτήρια, ἀπό αὐτά ὁπού μοῦ εἶπες
τῶν Ἀλβανιτῶν. Σέ παρακαλῶ λοιπόν νά
μοῦ δώσῃς τήν εὐχήν σου νά πηγαίνω,
διά τί δέν ὑποφέρω πλέον τήν φλόγα ὁπού
αἰσθάνομαι εἰς τήν καρδίαν μου».
Τότε ο γέροντας δόξασεν το Θεόν, που
τόσο πόλυ ενστάλαξε σ΄αυτόν τήν χάρη
του, καί διαβάζοντας τις ιλαστήριες
ευχές, τον μύρωσε και του μετέδωσε τα
άχραντα μυστήρια∙ έπειτα τον ευλόγησε
σφραγίζοντάς τον με το σημείον του
σταυρού, και τον ξεπροβόδισε.
ΥΣΤΑΤΕΣ ΦΡΟΝΤΙΔΕΣ: Ο Άγιος πήγε
στο εργαστήριό του, πούλησε όλα του τα
υπάρχοντα τα οποία έδωσε ελεημοσύνη
στους φτωχούς και παρουσιάστηκε στον
κριτή, ενώπιον του οποίου ομολόγησε
θαρρετά την πίστη του στον Χριστό.
ΑΝΑΚΡΙΣΕΙΣ
ΚΑΙ ΒΑΣΑΝΙΣΜΟΙ: Παρά τις κολακείες
του δικαστή στην αρχή, εκείνος επέμενε
σθεναρά στην ομολογία του. Έπειτα,
προσθέτει ο Άγιος Νικόδημος “βλέπων
ὁ κριτής τό ἀμετάθετον τῆς γνώμης του,
τόν ἔστειλε μέ ἕναν τζοχαντάρην του
εἰς τόν ἐξουσιαστήν τῆς πολιτείας,
γράψας πρός αὐτόν πᾶσαν τήν ὑπόθεσιν.
Παρασταθείς δέ καί ἐκεῖ ὁ Μάρτυς εἶπεν
ἀπαραλλάκτως τά αὐτά ὁπού εἶπε καί
εἰς τόν κριτήν”. Έτσι τον έκλεισαν
στην φυλακή και τον βασάνισαν επί πολλές
ημέρες. Ο Μάρτυς του Χριστού ραβδιζόμενος
συνεχώς και με λίθους κτυπούμενος στην
κοιλιά και το στήθος, έστεκε στέρεος,
χαίρων, λέγοντας ακατάπαυστας το “Κύριε
Ιησοῦ Χριστέ Υιέ Θεού ελέησον με τον
αρνητήν σου και βοήθησόν μοι”. Ένα
βράδυ, τον είχαν τόσο βαριά βασανίσει
που πλέον δε μπορούσε να πει την ευχή
αλλά μόνο τα μάτια του σήκωνε καί κοίταζεν
ψηλά όσο διαρκούσε ο ραβδισμός του. Τότε
ο “μπουλούμπασης”, ο πρώτος των
στρατιωτών του πασά των Πατρών, πρόσταξε
το δεσμοφύλακα, νά βασανίσει τη νύκτα
το Μάρτυρα πολύ, ως ότου πεθάνει για να
μην κουράζονται κι ασχολούνται άλλο
μαζί του. Κι ο δεσμοφύλακας τάνυσε πολύ
τα πόδια του μάρτυρα στο τιμωρητικό
ξύλο, ενώ έπειτα ανέβηκε στο κρεβάτι
που το είχε ψηλά και κάθησε να δειπνήσει!
ΣΤΙΣ
ΣΚΗΝΕΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΝ: Ο Ζαχαρίας κάποια
στιγμή πόνεσε πολύ και ξεφώνισε “ωχ!”,
ενώ ο βασανιστής του τού είπε: “τώρα
άπιστε, να πιω όλο το κρασί και θα κατέβω
να σε κόψω από αρμό σε αρμό”. Τότε ο
Μάρτυς του απάντησε: “αν είσαι παλληκάρι
μη λες λόγια μόνο, αλλ’ ευθύς κάμε εκείνα
που λες και θα σου χρωστώ και χάρη”!
Εκείνος θύμωσε από τα λόγια του Μάρτυρα,
κατέβηκε και τράβηξε ακόμη περισσότερο
τα πόδια του Αγίου στο ξύλο τεντώνοντάς
τα υπερβολικά και ανέβηκε να τελειώσει
το φαγητό του. Ο Ζαχαρίας, όμως, κάνοντας
λίγο να κουνηθεί σχίσθηκαν αμέσως τά
σκέλη του. Τότε κάνοντας το σημείο του
σταυρού σ΄όλο το σώμα του και λέγοντας:
“Κύριε εις χείρας σου παρατίθημι το
Πνεύμα μου”, ξεψύχησε. Ήταν η 20η
Ιανουαρίου του 1782 μ.Χ.
ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΛΕΙΨΑΝΟΥ: Και αμέσως γέμισε
όλη η φυλακή από άρρητη ευωδίαν και ο
βασανιστής δεσμοφύλακας από τη ντροπή
του έφυγε από το κελί του Μάρτυρα και
χωρίς να πει τίποτε σε κανέναν πήγε
αλλού και κοιμήθηκε. Το πρωί έμαθαν οι
Χριστιανοί, ότι τελείωσε ο Ζαχαρίας το
Μαρτύριο και γεμάτοι χαρά δόξαζαν τον
ενδυναμώσαντα τον Μάρτυρα Κύριο. Κι ενώ
ο Μητροπολίτης των Πατρών ζήτησε το
άγιο λείψανο για να το ενταφιάσει, ο
πασάς της πόλης του είπε ότι δεν είναι
άξιος ταφής επειδή περιέπαιξε και τις
δύο θρησκείες[!]. Έτσι, έδωσε εντολή σε
δύο στρατιώτες που έδεσαν από τα πόδια
τη σορό του Μάρτυρα, καί, σύροντάς τη,
την έριξαν σ΄ένα ξηροπήγαδο στην ενορία
της Αγίας Τριάδας. Την επόμενη νύκτα
είδαν οι Χριστιανοί φως πάνω από τό
πηγάδι και άρχισαν να τρέχουν με φωνές,
για να δουν τον Άγιον και να τον
προσκυνήσουν. Όταν το έμαθαν οι Μωαμεθανοί,
έστειλαν ανθρώπους που έριξαν στο πηγάδι
πολλά κομμένα χόρτα και έπειτα το γέμισαν
με χώματα και μπάζα έως επάνω!
ΜΝΗΜΗ
ΜΑΡΤΥΡΟΣ: Η τοπική Εκκλησία της Άρτας
εορτάζει την μνήμη του και εικόνα του
φυλάσσεται στην ιερά μονή Κάτω Παναγιάς
Άρτας. Την μνήμη του πανηγυρίζει επίσης
και η τοπική Εκκλησία των Πατρών, αφού
ο Άγιος εργάσθηκε και μαρτύρησε εκεί.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)