Στέλλα Βιολάντη του Γρηγορίου Ξενόπουλου ΗΧΟΒΙΒΛΊΟ AUDIOBOOK διαβαζει ο Κωνσταντίνος Οικονομου

 Στέλλα Βιολάντη του Γρηγόριου Ξενόπουλου Ηχοβιβλίο-ΑUDIOBOOK

Διαβάζει ο Κων/νος Αθ. Οικονόμου

Η Στέλλα Βιολάντη είναι τρίπρακτο θεατρικό δράμα του Γρηγόρη Ξενόπουλου. Γράφτηκε το 1901 ως διήγημα με τίτλο ''Έρως Εσταυρωμένος''. Το 1909 ο ίδιος ο συγγραφέας διασκεύασε το διήγημα σε θεατρικό έργο.

Το έργο, μέσα από τον έρωτα της Στέλλας Βιολάντη με έναν νέο, διαπραγματεύεται τη σύγκρουση μεταξύ πατέρα που θέλει να επιβάλλει τον δικό του τρόπο σκέψης και κόρης που θέλει να αποφασίζει η ίδια για τη ζωή της. Στο έργο στιγματίζεται η αυταρχικότητα του πάτερ-φαμίλια, που τότε είχε δικαίωμα ζωής και θανάτου προς τα υπόλοιπα εξαρτώμενα από αυτόν μέλη της οικογένειάς του. Πρωτοπαρουσιάστηκε στην αθηναϊκή σκηνή το καλοκαίρι του 1909 με πρωταγωνίστρια τη Μαρίκα Κοτοπούλη και έγινε μεγάλη επιτυχία. Με το πέρασμα του χρόνου έγινε από τα κλασικά του ελληνικού θεατρικού ρεπερτορίου. Το θεατρικό έγινε το 1931 και κινηματογραφική ταινία, σε σενάριο του ίδιου του Ξενόπουλου, σε σκηνοθεσία Ιωάννη Λούμου και με πρωταγωνίστρια την Ελένη Παπαδάκη από την Ελλάς Φιλμ του Τάκη Μεγαρίτη. Εκτός από την Παπαδάκη, στην ταινία έπαιζαν οι Αθανάσιος Μαρίκος, Φλερί Φριτς, Στέφανος Νέζερ, Αιμιλία Μαρίκου, Γεώργιος Πλούτης, Ευτυχία Παυλογιάννη, Χρήστος Γεωργιάδης, Καίτη Αρσένη και Τιτίκα Σοφιάδου. Το διήγημα Το διήγημα με τίτλο «Έρως εσταυρωμένος» πρωτοτυπώθηκε στο περιοδικό Παναθήναια το 1901. Η ανάμνηση ενός περιστατικού που συνέβη πριν λίγα χρόνια στην Αθήνα της εποχής του, δηλαδή το ότι δυο αδέλφια σκότωσαν την αδερφή τους στο ξύλο γιατί είχε ερωτευτεί κάποιον που δεν ήθελε η οικογένεια, συμπαρέσυρε στη μνήμη του συγγραφέα και άλλα παρόμοια περιστατικά που είχε ακούσει και στη Ζάκυνθο όταν ήταν μικρός και στη Πάτρα και αλλού, και του έδωσαν το υλικό για να γράψει το διήγημα Ο εσταυρωμένος έρωτας της Στέλλας Βιολάντη.

Γράφει ο Παλαμάς σχετικά:

Ψυχή του θρήνου, του μαρτυρίου και της θυσίας, Στέλλα Βιολάντη! Μες στο μοσκοβόλο νησάκι που ανασαίνει Με την πνοή του γιασεμιού και με του κρίνου, Ω φλόγα ερωτική πλατιά χυμένη! Επέταξε η ψυχή σου Μες από την ανήμερη τη φυλακή σου, για να ομορφύνει κάποια κόλασιν Ιστορισμένη από κανένα Δάντη, Στέλλα Βιολάντη! [ποίημα του Κωστή Παλαμά]. Όταν ο ποιητής Κωστής Παλαμάς διαβάζει το διήγημα στο περιοδικό, εμπνέεται και γράφει το ποίημα Ψυχή του θρήνου, του μαρτυρίου και της θυσίας. Ο Παλαμάς το στέλνει χειρόγραφο στον Ξενόπουλο, σαν δώρο, και εκείνος το εντάσσει στο θεατρικό του. Μάλιστα, στην πρώτη παράσταση, το ποίημα το απήγγειλε η ηθοποιός Στέλλα Γαλάτη, στην αρχή του έργου. Σε βιβλίο τυπώνεται για πρώτη φορά το 1903 από τις εκδόσεις του Ανέστη Κωνσταντινίδη, στη συλλογή με τα διηγήματα του συγγραφέα, με τον πρωτότυπο τίτλο του. Σε πρώτη αυτοτελή έκδοση τυπώνεται το 1914 από τον εκδοτικό οίκο του Γεωργίου Φέξη. Από τις εκδόσεις Κολλάρου, τυπώνεται το 1923, το διήγημα και το δράμα μαζί. [σχετικά Βικιπαίδεια]

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΜΕ ΤΟ AUDIOBOOK:

Ο Αμφιάραος [ο ήρωας, μάντης και θεραπευτής, που κατάπιε η γη] Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου

 

Ο Αμφιάραος

[ο ήρωας, μάντης και θεραπευτής, που κατάπιε η γη]

από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου, δάσκαλο συγγραφέα

Αμφιαράειον ή Αμφιάρειον

ΓΕΝΙΚΑ: Κατά την Ελληνική Μυθολογία, ο Αμφιάραος ήταν ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες ήρωες. Στη βασική μυθική παράδοση φέρεται γιος του Οϊκλή και εγγονός του μάντη και γιατρού Μελάμποδα¹, από τον οποίο κληρονόμησε την ιατρική και τη μαντική τέχνη. Νεότεροι μυθογράφοι θέλουν τον Αμφιάραο γιο του θεού Απόλλωνα και της Υπερμνήστρας.

ΣΤΟ ΘΡΟΝΟ ΤΟΥ ΑΡΓΟΥΣ: Ο Αμφιάραος πήρε για σύζυγό του την Εριφύλη, αδερφή του Αδράστου, τον οποίο προηγουμένως είχε εκδιώξει από το θρόνο του Άργους. Αργότερα οι δυο τους συμφιλιώθηκαν με τη συμφωνία να επιλύουν πλέον τις διαφορές τους με τη διαιτησία της Εριφύλης. Ο Αμφιάραος απέκτησε από την Εριφύλη δύο γιους, τον Αλκμέωνα και τον Αμφίλοχο και δύο κόρες, την Ευρυδίκη και την Δημώνασσα².

ΕΠΤΑ ΕΠΙ ΘΗΒΑΣ: Όταν έφτασε στο Άργος ο εκδιωχθείς από τη Θήβα Πολυνείκης, και μετά τις επίμονες παρακλήσεις του να τον βοηθήσει να ξαναγυρίσει στην πατρίδα του ως βασιλιάς, ο Άδραστος αποφάσισε να τον στηρίξει. Σε αυτή την απόφαση ο Αμφιάραος εναντιώθηκε και αρνήθηκε να συμμετάσχει στην εκστρατεία, καθώς, ως γνώστης της μαντικής, ήξερε ότι από όσους θα λάβαιναν μέρος στην εκστρατεία εκείνη μόνο ο Άδραστος θα επέστρεφε ζωντανός. Κατέφυγαν λοιπόν κατά τη συμφωνία τους στη διαιτησία της Εριφύλης, η οποία, όμως, δέχθηκε την άποψη του αδελφού της και παρότρυνε τον σύζυγό της να εκστρατεύσει μαζί με τους υπόλοιπους, για να αποκτήσει δόξα και τιμή. Ο Αμφιάραος αναγκάσθηκε τότε, χωρίς τη θέλησή του, να ακολουθήσει τους άλλους στην εκστρατεία που έγινε γνωστή ως οι “Επτά επί Θήβας”. Η Εριφύλη όμως είχε πάρει το μέρος του αδελφού της όχι από αντικειμενική κρίση, αλλά επειδή είχε δωροδοκηθεί από τον Πολυνείκη με το φημισμένο περιδέραιο της Αρμονίας. Το περιδέραιο αυτό, αλλά και ο λεγόμενος πέπλος της Αρμονίας, ήταν πολύτιμα δώρα που είχαν δωρίσει οι θεοί στην Αρμονία στους γάμους της και τα είχε κληρονομήσει από τη μητέρα του ο Πολυνείκης. Γνωρίζοντας τα πάντα ο Αμφιάραος ως μάντης, άφησε φεύγοντας για τον μοιραίο πόλεμο εντολή στα παιδιά του να σκοτώσουν τη μητέρα τους, όταν μεγαλώσουν, γιατί τον είχε στείλει σε βέβαιο θάνατο επειδή είχε θαμπωθεί από μια τέτοια δωροδοκία. Αργότερα οι Αλκμέων και Αμφίλοχος πραγματικά σκότωσαν τη μητέρα τους, όμως ο Απολλόδωρος ισχυρίζεται ότι αυτό έγινε μετά από εντολή του ίδιου του Απόλλωνα³. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ο Αμφιάραος είχε κρυφτεί για να μη συμμετάσχει στην εκστρατεία κατά της Θήβας, αλλά η Εριφύλη τον φανέρωσε στον Άδραστο, οπότε αυτός υποχρεώθηκε να τον ακολουθήσει. Φθάνοντας στη Θήβα, οι επτά παρατάχθηκαν με τις δυνάμεις τους μπροστά στις ισάριθμες πύλες της πόλεως. Ο Αμφιάραος παρατάχθηκε και πολεμούσε μπροστά από τις Ομολωίδες ή Προιτίδες πύλες. Παρόλη την ορμή και τη γενναιότητά τους, οι πολιορκητές δεν μπόρεσαν να κυριεύσουν την πόλη. Στο τέλος λοιπόν, αφού σκοτώθηκαν σε μονομαχία τα δύο αδέλφια Ετεοκλής και Πολυνείκης, οι πολιορκητές τράπηκαν σε φυγή, αφού σκοτώθηκαν στη μάχη όλοι οι επικεφαλής εκτός του Αδράστου.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΑΜΦΙΑΡΑΟΥ: Ο Αμφιάραος κατά την υποχώρησή του μετά την ήττα καταδιώχθηκε από τον Θηβαίο Περικλύμενο [ή Πολυκλύμενο], γιο του θεού Ποσειδώνα, ο οποίος θα τον σκότωνε, πράγμα υποτιμητικό για έναν ήρωα όπως ο Αμφιάραος. Ο Δίας, θέλοντας να αποτρέψει το μοιραίο, έριξε κεραυνό που άνοιξε στη γη ένα μεγάλο χάσμα. Το χάσμα αυτό κατάπιε τον Αμφιάραο, τον ηνίοχό του Βάτωνα, το άρμα και το άλογό τους. Στη συνέχεια ο Δίας έκανε τον ήρωα αθάνατο, και οι αρχαίοι Έλληνες τον λάτρευαν έκτοτε ως θεό. Οι αρχαίοι πίστευαν ότι το χάσμα που τον κατάπιε βρισκόταν κοντά στον ποταμό της Θήβας Ισμηνό. Υπήρχε μάλιστα η παράδοση ότι στον τόπο που ανοίχθηκε το χάσμα, κτίσθηκε ένας περίβολος με κολώνες στις οποίες ποτέ δεν πήγαιναν να καθίσουν πουλιά, ενώ και τα άλλα ζώα απέφευγαν να βοσκήσουν εκεί.

ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΩΑ: Ο Άδραστος θρήνησε απαρηγόρητα τον χαμό του γαμβρού του, όπως γράφει και ο Πίνδαρος⁴. Όμως και πολλοί αρχαίοι ποιητές που εμπνεύσθηκαν από τον μύθο αυτό, ανέφεραν με πολλή εκτίμηση και σεβασμό το όνομα του Αμφιαράου. Σώζεται μάλιστα η παράδοση ότι, κάποτε που ο Αισχύλος υμνούσε τον Αμφιάραο σε κάποια, χαμένη σήμερα, τραγωδία του, όλοι οι θεατές έστρεψαν αυθόρμητα το βλέμμα τους στον παριστάμενο Αριστείδη το Δίκαιο. Μετά τη θεοποίηση του Αμφιαράου, πολλές πόλεις διεκδικούσαν την καταγωγή του, υπερίσχυσε όμως τελικά η Θήβα! Στον Αμφιάραο ήταν αφιερωμένα πολλά ιερά, στο Άργος, στη Σπάρτη, στο Βυζάντιο, στη Θήβα, στον Ωρωπό και αλλού. Σε μεταγενέστερους μύθους, ο ήρωας εμφανίζεται να παίρνει μέρος και σε άλλα ηρωικά κατορθώματα: στην Αργοναυτική Εκστρατεία⁵, στο Κυνήγι του Καλυδώνιου Κάπρου⁶, αλλά και στα “άθλα επί Πελία”. Ο Αμφιάραος λατρεύτηκε ακόμα και ως ιατρός, θεωρούμενος μάλιστα ¨δεύτερος Ασκληπιός”. Η φήμη του ως μάντη είχε φτάσει μέχρι τη Λυδία, αφού ο Ηρόδοτος⁷ αναφέρει πως είχαν καταφύγει στο Μαντείο του οι πρέσβεις του βασιλιά των Λυδών Κροίσου, για να τον συμβουλευθούν αν έπρεπε ο Κροίσος να εκστρατεύσει κατά των Περσών. Τετοιο Μαντείο προς τιμήν του ήρωα υπήρχε στην Αττική, το οποίο ονομαζόταν Αμφιαράειο.

ΑΜΦΙΑΡΑΕΙΟ: Το Αμφιαράειο, σήμερα, είναι αττικός αρχαιολογικός χώρος. Βρίσκεται σε έναν λόφο 6 χιλιόμετρα περίπου νοτιοανατολικά του Ωρωπού. Υπήρξε ιερός χώρος και μαντείο αφιερωμένο, φυσικά, στον Αμφιάραο. Ιδρύθηκε τον 5ο αιώνα π.Χ. όταν η ευρύτερη περιοχή του Ωρωπού ανήκε στους Αθηναίους. Στο χώρο λειτουργούσε μαντείο και θεραπευτήριο. Εκεί πραγματοποιούνταν τα Μεγάλα Αμφιαράεια, μια σημαντική γιορτή που διεξαγόταν κάθε πέντε χρόνια προς τιμήν του Αμφιάραου και περιλάμβανε και αθλητικούς αγώνες.

ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ: Πολλοί ποιητές και καλλιτέχνες εμπνεύσθηκαν από τον μύθο του Αμφιαράου. Πρώτος ο Όμηρος εμπνεύσθηκε το αποδιδόμενο σε αυτόν, χαμένο σήμερα, έπος «Αμφιαράου εξελασίη», δηλαδή η Εκστρατεία του Αμφιαράου. Επίσης, εκτενείς αναφορές στον ήρωα έχουμε στο αγνώστου συγγραφέα έπος «Θηβαΐς», που αναφέρεται στον πόλεμο των Επτά επί Θήβας. Ο Ησίοδος εμπνεύσθηκε τη “Μελαμποδία”, με υπόθεση τον μύθο για τον παππού του ήρωα, τον Μελάμποδα, αλλά και τον ίδιο τον Αμφιάραο. Ο Σοφοκλής έγραψε ένα σατυρικό δράμα με τίτλο «Αμφιάραος», ενώ, τέλος, ύμνους για τον ήρωα συνέθεσαν οι Πίνδαρος, Αισχύλος, Αριστοφάνης και άλλοι. Πολλά υπήρξαν και τα σχετικά καλλιτεχνήματα της ελληνικής και της ρωμαϊκής εποχής, όπως παραστάσεις ρωμαϊκών αναγλύφων και αγγείων. Γνωστότερη αναπαράσταση του ήρωα έχουμε στη λεγόμενη Λάρνακα του Κυψέλου.

Konstantinosa.oikonomou@gmil.com

1. Παυσανίας, ΣΤ΄ 17,6

2Άλλοι συγγραφείς αναφέρουν ως κόρες του τις Αλκμήνη και Αλεξίδα [Άσιος, Παυσανίας].

3. Απολλόδωρος, Γ 7, 2 και 5.

4. Ολυμπιόνικοι, VI 34.

5. Απολλόδωρος, Ι 9, 16.

6 Παυσανίας, Θ 45, 7.

7. Ιστορίαι, Α 46.

Το τέλος του Αλβανού τυράννου: Ο θάνατος του διαβόητου Αλή πασά - 24/1/1822 του Κων/νου Α. Οικονόμου δασκάλου - συγγραφέα

 

Το τέλος του Αλβανού τυράννου: Ο θάνατος του διαβόητου Αλή πασά - 24/1/1822

του Κων/νου Α. Οικονόμου δασκάλου - συγγραφέα

Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΑΛΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΙΩΝ ΤΟΥ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ: Ο πατέρας του Αλή υπήρξε κυβερνήτης στο σαντζάκι του Δελβίνου (Β. Ήπειρος). Γεννήθηκε στο Τεπελένι το 1744. Όταν πέθανε ο πατέρας του, η περιφέρειά του μοιράστηκε σε άλλους πασάδες και ο νεαρός Αλής ακολουθούσε τη μητέρα του, Χάμκω, σε ληστρικές επιδρομές. Το 1768 νυμφεύτηκε την Εμινέ κόρη του Καπλάν πασά. Από αυτή απέκτησε δυο γιους, τον Μουχτάρ και το Βελή. Όμως δε δίστασε, δείχνοντας νωρίς το χαρακτήρα του, να καταδώσει τον πεθερό του για συνεργασία με τους Ρώσους, πετυχαίνοντας τον αποκεφαλισμό του. Από το 1775 ο Αλής υπηρέτησε ως υπασπιστής του πασά Κουρτ Αχμέτ, του Βερατίου, ο οποίος ήταν επιφορτισμένος με τη φύλαξη των στενών της περιφέρειάς του. Την περίοδο 1778-9, ο Αλής, επικεφαλής της περιφέρειας ήρθε σε επαφή με Έλληνες αρματολούς και Αλβανούς μπουλουκμπασήδες. Κατόρθωσε να συγκεντρώσει από πλούσιους της περιοχής αρκετά χρήματα, που του επέτρεπαν να προσλαμβάνει τους ικανότερους ενόπλους και να δωροδοκεί Οθωμανούς άρχοντες. Με τη βοήθεια των Βενετών, που μεσολάβησαν στην Πύλη κατάφερε να πάρει με το μέρος του το σουλτάνο στη διαμάχη που ακολούθησε με τον Κουρτ πασά, ο οποίος είχε επανακάμψει στο προσκήνιο. Το 1784 ο Αλής πήρε προαγωγή και έγινε πασάς δύο ουρών και διορίστηκε κυβερνήτης (mutasarrif) του Δελβίνου. Το 1786 διορίστηκε κυβερνήτης και των Τρικάλων, με χώρο δράσης ολόκληρη τη Θεσσαλία, ενώ δυο χρόνια αργότερα έγινε επίσημα κυβερνήτης στα Γιάννενα. Αυτά τα αξιώματα τα διατήρησε μέχρι το θάνατό του, παραμονές της ελληνικής Επανάστασης. Ο Αλής κατάφερε να δραστηριοποιήσει ένα δίκτυο πρακτόρων , ανθρώπων οι οποίοι τον πληροφορούσαν εγκαίρως για κάθε τι, ύποπτο ή μη, στους χώρους ελέγχου του αλλά και στην Πόλη. Έτσι κατόρθωνε να παίρνει με το μέρος του υψηλά ιστάμενα πρόσωπα, εξαγοράζοντάς τα, και αυξάνοντας κατ' αυτόν τον τρόπο περαιτέρω τη δύναμή του. Το θετικό για τον Ελληνισμό έργο του, ήταν ότι υπήρξε ένας από τους βασικούς παράγοντες της διάβρωσης της Οθωμ. Αυτοκρατορίας. Στα χρόνια εκείνα παρατηρούνταν συχνές αποστασίες ισχυρών Οθωμανών αρχόντων κατά της κεντρικής εξουσίας, που η Πύλη αδυνατούσε να καταστείλει. Όταν το 1797 επαναστάτησε ο πασάς του Βιδινίου Πασβάνογλου, ο Αλή εξεστράτευσε εναντίον του, μετά από εντολή του σουλτάνου. Ο βασικός όμως στόχος του Αλή ήταν να υπονομεύσει το κύρος του σουλτάνου και το πέτυχε στρεφόμενος εναντίον των πλουσίων γαιοκτημόνων. Συχνά χρησιμοποιούσε ως επιχείρημά του τις διαμαρτυρίες των χριστιανών για να καταδικάσει τους Οθωμανούς. Φυσικά αυτό δεν το έκανε από φιλελληνισμό [άλλωστε το πραγματικό του πρόσωπο, το βίαιο και δόλιο, το έδειξε διαπράττοντας φοβερές βιαιότητες κατά των Σουλιωτών, του Χορμόβου, του Γαρδικίου, που το ισοπέδωσε, διότι κάποιοι κάτοικοι του χωριού κακοποίησαν τη Χάμκω, και άλλων περιοχών], αλλά δρώντας καιροσκοπικά για να πετύχει την αναγνώρισή του από τους ντόπιους και την υποστήριξη όλου του λαού στα μελλοντικά του σχέδια για αυτονόμησή του από την κεντρική εξουσία. Αποτέλεσμα της τακτικής του πάντως ήταν η αποδυνάμωση των ισχυρών Τούρκων της Θεσσαλίας και ο υπέρμετρος πλουτισμός του ιδίου. Πάμπολλα χωριά της Ηπείρου και της Θεσσαλίας έγιναν δικά του τσιφλίκια¹.

Ο Αλής και οι γιοι του φρόντισαν να κτίσουν παλάτια σε διάφορες περιοχές της επικράτειάς τους, όπως στον Τύρναβο, τη Δέσιανη, τα Λουτρά Σμοκόβου, τη Λάρισα (Ακ σαράι), το Καρπενήσι, κι αλλού. Παρ' όλα αυτά, το 1803-4 ο Αλής κατάφερε να να αναβαθμιστεί σε Ρούμελη βαλεσή, επικυρίαρχος δηλαδή όλης της ηπειρωτικής Ελλάδας, παίρνοντας και την τρίτη τιμητική ουρά των αξιωμάτων, αποκαθιστώντας μάλιστα την τάξη στη Μακεδονία από τις ληστοσυμμορίες που λυμαίνονταν τον τόπο.

Αλή πασάς και Χάμκω

Η δράση του Αλή επεκτάθηκε και στο Μοναστήρι, την Έδεσσας, τη Φλώρινα, καταφέρνοντας να εξασφαλίσει από τους κατοίκους τους εισφορές για το στρατού του. Το 1806 έπεισε την Υψηλή Πύλη να πουλήσει όλα τα δικαιώματά της στη Ρούμελη, στον ίδιο. Έτσι η περιοχή δράσης του ήταν μια τεράστια έκταση ίση με τη σημερινή Αλβανία και το μεγαλύτερο τμήμα της ηπειρωτικής Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένης και της Πελοποννήσου, στην οποία πέτυχε να τοποθετηθεί το 1807, ως Μοριά βαλεσή, ο γιος του Βελής. Μετά και την κατάληψη του Αργυροκάστρου, που συνοδεύτηκε με διώξεις κατά των Ελλήνων της περιοχής, επισημοποίησε τα σχέδιά του για πλήρη ανεξαρτησία, ερχόμενος σε συνεννοήσεις με ξένες δυνάμεις, κλέφτες και Φιλικούς. Ο ιδιαίτερα βίαιος χαρακτήρας του εκδηλώθηκε μεταξύ άλλων με τον τρόπο που τιμωρούσε τους αντιπάλους του. Έτσι ο πασάς Μουσταφά του Δελβίνου τιμωρήθηκε να πεθάνει από πείνα, ο Νεομάρτυρας Δημήτριος από τη Σαμαρίνα βασανίστηκε με σκληρό τρόπο, κάτοικοι του Γαρδικίου ψήστηκαν ζωντανοί σε σχάρα², πολιτικοί του αντίπαλοι, αλλά ακόμα και γυναίκες, θανατώθηκαν με πνιγμό στη λίμνη των Ιωαννίνων, κ. α. Το 1812 ο σουλτάνος Μαχμούτ Β΄ αποφάσισε να αρχίσει να ασχολείται με τις καταγγελίες κατά του Αλή. Ως πρώτο μέτρο, έπαυσε το γιο του Βελή από τα καθήκοντά του στην Πελοπόννησο, υποβαθμίζοντάς τον στη θέση του πασά της Λάρισας. Ο Βελής και στη νέα του θέση φρόντισε κυρίως για την αύξηση της προσωπικής του περιουσίας με δημεύσεις περιουσιών των Οθωμανών αντιπάλων του.

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΛΗ: Το 1818, η Πύλη θορυβημένη, βλέποντας ότι χρειαζόταν αποφασιστικά μέτρα κατά του Αλή και των γιων του, στράφηκε ξεκάθαρα εναντίον τους και κάλεσε τον Αλή σε απολογία. Μετά από την άρνησή του, ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις των Οθωμανών στάλθηκαν στα Γιάννενα για την τιμωρία του. Ο διαβόητος πασάς αντιστάθηκε, αλλά την 24η/1/1822 εξοντώθηκε στην Ι. Μ. Α. Παντελεήμονα, που είχε καταφύγει με την τελευταία του σύζυγο, τη Βασιλική. Στη συνέχεια αποκεφαλίστηκαν και οι γιοι του και τα κεφάλια των τριών στάλθηκαν στην Κων/λη και εκτέθηκαν σε δημόσια θέα. Μετά το θάνατο του τυράννου, τα αμέτρητα κτήματά του, αντί να δοθούν στους κατοίκους των χωριών, όπου ανήκαν, ανακηρύχθηκαν σουλτανικές γαίες και λίγα χρόνια αργότερα πωλήθηκαν ή δωρήθηκαν σε επιφανείς Οθωμανούς. Έτσι όλα σχεδόν τα καμποχώρια της Θεσσαλίας έγιναν κτήματα διαφόρων πλουσίων Οθωμανών, ή σπανιότερα Ελλήνων που είχαν πλουτίσει στο εξωτερικό (τσιφλίκια). Κατ' αυτόν τον τρόπο οι Θεσσαλοί ήταν σαν να επέστρεφαν στην περίοδο της αρχαιότητας και στην κατάσταση των Πενεστών³. Αυτή η κατάφορη αδικία κατά των φτωχών κατοίκων της υπαίθρου, που εξακολούθησε και μετά την απελευθέρωση του 1881, οδήγησε στην εξέγερση του Κιλελέρ και στην αναδιανομή των γαιών.

Ο ΒΕΛΗΣ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ: Το 1811 ο Βελής τοποθετήθηκε πασάς της Θεσσαλίας. Το πρώτο μέτρο που έλαβε, και απάλυνε τα προβλήματα των Ελλήνων, ήταν η τιμωρία και εκδίωξη των γενιτσάρων που λυμαίνονταν τον τόπο. Κατά την παραμονή του στη Λάρισα νυμφεύτηκε την κόρη του Νετζίπ μπέη, ενός από τους πλουσιότερους Οθωμανούς της πόλης, ενώ για μικρό διάστημα έμενε στην περιοχή της Φιλιππουπόλεως που από τότε ονομάστηκε Ακ Σαράι. Όμως η μόνιμη κατοικία του Βελή ήταν ο Τύρναβος, όπου και διέμενε τους περισσότερους μήνες του χρόνου σε ένα μεγαλοπρεπές, τριώροφο, πολυτελές μέγαρο. Ο Βελής έκτισε και στη Δέσιανη ένα όμορφο σαράι, στο οποίο είχε φτιάξει και μια μικρή λίμνη για να κάνουν βαρκάδα οι πολυάριθμες νόμιμες σύζυγοί του και παλλακίδες του (χαρέμι).

1. Πίνακας με τα τσιφλίκια του Αλή: Κων/νου Α. Οικονόμου, Η Λάρισα και η θεσσαλική Ιστορία, δ΄ τ., Λάρισα 2009.

2. Σαθάς Κ. Ν., Τουρκοκρατούμενη Ελλάς, Αθήναι 1869

3. Δες σχετικά, Κ. Α. Οικονόμου, Η Λάρισα και η θεσσαλική Ιστορία, τόμος Β΄, Λάρισα 2008.

Ο Άγιος νεομάρτυς Δαμασκηνός του Γκαμπροβο ο Χιλανδαρινός 16.1.1771 +ΒΙΝΤΕΟ διασκευή Κων. Οικονόμου

 

Ο Άγιος νεομάρτυς Δαμασκηνός του Γκαμπροβο ο Χιλανδαρινός 16.1.1771 +ΒΙΝΤΕΟ

   Καταγόταν από το χωριό Γάμπροβο της επαρχίας Τυρνόβου της Βουλγαρίας. Ήλθε στο Άγιον Όρος και έγινε μοναχός στην Ι. Μ. Χιλανδαρίου. Αργότερα χειροτονήθηκε ιερομόναχος και εξελέγη και προηγούμενος της Μονής.

Εστάλη κάποτε από τους πατέρες της Μονής στη Βουλγαρία ,στο Σφιστόβι, όπου η Μονή είχε μετόχι, για να συγκεντρώσει κάποια έσοδα για τη Μονή. Ενώ ετοιμαζόταν να επιστρέψει στο Άγιο Όρος, ζήτησε από κάποιους Τούρκους να του επιστρέψουν χρήματα τα οποία τους είχε δανείσει . Εκείνοι, άδικοι και κακότροποι , σκέφτηκαν όχι απλώς να μην επιστρέψουν τα δανεικά αλλά και να του αποσπάσουν και όσα άλλα είχε συγκεντρώσει.

     Και να τι τους εσόφισε ο διάβολος να κάνουν. Συνεννοήθηκαν με μια τουρκάλα και τη νύχτα την ανέβασαν με σκάλα στον όροφο του μετοχιού και την έβαλαν μέσα. Κατόπιν κατέβηκαν , έσπασαν την πόρτα και μπήκαν μέσα , όπου δήθεν βρήκαν την τουρκάλα. Άρπαξαν αμέσως τον Άγιο, τον έδεσαν, πήραν ό,τι πράγματα είχε στο μετόχι και ,δέρνοντάς τον και κλωτσώντας τον ,τον έφεραν στον δικαστή. Εκεί όλοι με φωνές τον κατηγορούσαν ότι είχε γυναίκα τουρκάλα στο μετόχι και αμάρτανε μαζί της. Ο δικαστής αντιλήφθηκε πως όλη η υπόθεση ήταν οργανωμένη συκοφαντία και προσπαθούσε να τον γλυτώσει. Οι ψευδομάρτυρες όμως και όλοι οι Τούρκοι που ήσαν εκεί φώναζαν ότι είναι άξιος θανάτου και τελικά υπερίσχυσαν. Καταδικάστηκε στον δι’ απαγχονισμού θάνατο.

Στον δρόμο που τον πήγαιναν τρεις φορές τον ρώτησαν αν θέλει να γίνει τούρκος για να του χαρίσουν τη ζωή και να του επιστρέψουν όλα όσα του πήραν και άλλα από πάνω. Ο Άγιος όμως τους απάντησε , εγώ στη χριστιανική πίστη γεννήθηκα και σ’ αυτήν θέλω να πεθάνω. Πηγαίνετέ με εκεί που θέλετε. Τον οδήγησαν στον τόπο της εκτέλεσης με τα χέρια του δεμένα πίσω. Εκεί ο Άγιος ζήτησε να του λύσουν τα χέρια για να κάνει την προσευχή του ως Χριστιανός. Πράγματι του εκπλήρωσαν την επιθυμία. Στράφηκε προς την ανατολή, προσευχήθηκε και αφού έκανε τον σταυρό του είπε να του δέσουν πάλι τα χέρια.

Τον έδεσαν και τον κρέμασαν και έλαβε ο μακάριος τον στέφανο του μαρτυρίου. Η θεία δίκη όμως ακολούθησε μετά τον θάνατο του Αγίου τους συκοφάντες και φονείς του, διότι καθώς περνούσαν από τον Δούναβη πνίγηκαν στα νερά του ποταμού. Ήταν η 16η Ιανουαρίου 1771.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ: 

Ο φτωχός νεόνυμφος που μαρτύρησε και το νεκρό του σώμα θαυματούργησε από την αγχόνη! Ο Νεομάρτυς Άγιος Γεώργιος ο εν Ιωαννίνοις (Γρεβενά 1808 – Ιωάννινα 17/1/1838) ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου

 

Ο φτωχός νεόνυμφος που μαρτύρησε και το νεκρό του σώμα θαυματούργησε από την αγχόνη! Ο Νεομάρτυς Άγιος Γεώργιος ο εν Ιωαννίνοις + ΒΙΝΤΕΟ

(Γρεβενά 1808 – Ιωάννινα 17/1/1838)

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου

ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ – ΓΑΜΟΣ: Ο Νεομάρτυρας Άγιος Γεώργιος, ένας από τους λιγοστούς που μαρτύρησαν μετά την ανεξαρτησία του πρώτου σύγχρονου Ελληνικού κράτους, γεννήθηκε στο οικισμό Τσούρχλι (Άγιος Γεώργιος, σήμερα), Γρεβενών. Οι γονείς του, Κωνσταντίνος και Βασιλική, ήταν φτωχοί αγρότες. Εξαιτίας της φτώχειας των γονιών του, παρέμεινε αγράμματος. Οκταετής έμεινε ορφανός και πήγε στα Γιάννινα, όπου έγινε ιπποκόμος του αξιωματικού Χατζή Αβδουλά. Στην υπηρεσία αυτή παρέμεινε για οκτώ χρόνια. Το 1836, ο Γεώργιος αρραβωνιάστηκε μια ευσεβή Γιαννιώτισσα, την Ελένη. Την ημέρα των αρραβώνων, όμως, συκοφαντήθηκε από έναν Χότζα ότι είχε εξισλαμιστεί κατά τα προηγούμενα χρόνια. Όταν ρωτήθηκε στο δικαστήριο σχετικά, ο Γεώργιος, χωρίς φόβο ομολόγησε ότι γεννήθηκε από χριστιανούς γονείς και ότι παρέμεινε χριστιανός καθ΄ όλη τη ζωή του. Το δικαστήριο πείστηκε και τελικά αφέθηκε ελεύθερος. Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς νυμφεύτηκε. Το 1837 προσλήφθηκε ως ιπποκόμος στον Μουσελίμη Φιλιατών, από όπου επέστρεψε στα Ιωάννινα το Δεκέμβρη του ίδιου έτους για τη βάφτιση του γιου του, που είχε γεννηθεί λίγο νωρίτερα. Έτσι, στις 7 Ιανουαρίου, βαπτίστηκε ο γιος του και, λόγω της ημέρας, έλαβε το όνομα Ιωάννης.

“ΔΙΚΗ” ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΟ: Στις 12 Ιανουαρίου 1838, ο ίδιος Χότζας τον κατηγόρησε πάλι ότι εξευτελίζει τη μουσουλμανική πίστη, λέγοντας ότι ενώ ήταν Οθωμανός, τώρα είναι Χριστιανός, παντρεμένος με Χριστιανή και ότι βάφτισε και το παιδί του χριστιανό. Αφού τον συνέλαβαν, τον έκλεισαν στη φυλακή και τον πίεζαν να αλλαξοπιστήσει. Εκείνος όμως παρέμεινε αμετάπειστος, ομολογώντας τη χριστιανική του πίστη. Ο κλήρος και ο λαός των Ιωαννίνων μάταια προσπάθησαν να προλάβουν την άδικη απόφαση του Τούρκου δικαστή κατά του Γεώργιου. Πολλοί προσπαθούσαν να τον πείσουν να δραπετεύσει από τη φυλακή. Αυτός επέμενε να μαρτυρήσει για τον Χριστό. Τρεις φορές που οδηγήθηκε στον κριτή, συνεχώς ομολογούσε την πίστη του. Ο ίδιος ο μητροπολίτης Ιωαννίνων, Ιωακείμ, πήγε στο δικαστήριο για να υπερασπιστεί το Γεώργιο. Την επόμενη μέρα, στο δικαστήριο, προσπάθησαν να πείσουν το Γεώργιο να αλλαξοπιστήσει, προτείνοντάς του θέσεις και αξιώματα. Εκείνος, στέρρεος, ομολόγησε ξανά: "Χριστιανός είμαι". Έτσι το μαρτύριο αρχίζει. Τον μαστιγώνουν ανελέητα, τον καίνε με βραστό λάδι και κερί, του τρυπούν τα νύχια με ακίδες, βάζουν βαριά πέτρα στο στήθος του, την οποία μόλις και μετά βίας σηκώνουν είκοσι άνδρες. Ο Γεώργιος υπομένει γενναία λέγοντας με απλότητα: Είμαι Χριστιανός και Χριστιανός θα πεθάνω.

ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΚΥΡΙΟΣ ΕΝ ΤΟΙΣ ΑΓΙΟΙΣ ΑΥΤΟΥ: Στις 17 Ιανουαρίου, ανήμερα του Αγίου Αντωνίου, ημέρα Δευτέρα, ο Άγιος απαγχονίστηκε. Το ιερό λείψανό του παρέμεινε κρεμασμένο μέχρι τις 19 Ιανουαρίου, διάστημα κατά το οποίο παρατηρήθηκαν πολλά θαυμαστά σημεία. Από το βράδυ της Δευτέρας, 17 Ιανουαρίου, ένα φως κατέβαινε από τον ουρανό και στεφάνωνε το κεφάλι του Νεομάρτυρα. Το φως εμφανιζόταν κάθε βράδυ το τριήμερο που ο Νεομάρτυρας παρέμεινε κρεμασμένος. Ακολούθησε καταιγισμός θαυμάτων στην πόλη. Πλήθος πασχόντων από ποικίλες ασθένειες προστρέχοντας στον άγιο λάμβαναν τη θεραπεία τους. Ακόμη και «μια Τουρκάλα άρπαξε την κάλτσα από το πόδι του αγίου και έτρεξεν εις μίαν άρρωστη Τούρκα, ήτις εθεραπεύθη αμέσως», λέει ο Συναξαριστής. Γι’ αυτό και σε εικόνες ο άγιος εικονίζεται φορώντας κάλτσα μόνο στο ένα πόδι. Κατόπιν το σκήνωμά του αγοράστηκε με 300 γρόσια και ενταφιάστηκε με τιμές στη δυτική πύλη του Ιερού Βήματος του μητροπολιτικού ναού του Αγίου Αθανασίου. Η ταφή του Αγίου ακολουθήθηκε από πλήθος θαυμάτων, αδιάψευστων πειστηρίων αγιότητας. Στις 25/10/1971 έγινε η ανακομιδή των ιερών λειψάνων του, τα οποία εναποτέθηκαν στο ομώνυμο ναό των Ιωαννίνων, που κτίστηκε εκεί που πριν ήταν το σπίτι του. Ναός στη μνήμη του Αγίου υπάρχει και στη γενέτειρά του, Άγιο Γεώργιο Γρεβενών, όπου φυλάσσεται τμήμα το ιερού του λειψάνου.

Τροπάριο: Τον πανεύφημον Μάρτυν Χριστού Γεώργιον, Ιωαννίνων το κλέος και πολιούχον λαμπρόν, εν ωδαΐς πνευματικαίς ανευφημήσωμεν ότι ενήθλησε στερρώς και κατήνεγκεν έχθρόν, του Πνεύματος τη δυνάμει και νυν απαύστως πρεσβεύει, ελεηθήναι τας ψυχάς ημών.

Μεγαλυνάριο: Χαίροις τῆς Ἠπείρου θεῖος πυρσός, καὶ Ἰωαννίνων, ἀντιλήπτωρ καὶ ἀρωγός· χαίροις τῶν θαυμάτων, ἀκένωτος χειμάρρους, Γεώργιε παμμάκαρ, ἡμῶν βοήθεια.

konstantinosa.oikonomoy@gmail.com 

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Ο Μεγάλος Έλληνας: Δομήνικος Θεοτοκόπουλος – Πινακοθήκη + ΒΙΝΤΕΟ Κων/νος Οικονόμου

 

Ο Μεγάλος Έλληνας: Δομήνικος Θεοτοκόπουλος – Πινακοθήκη + ΒΙΝΤΕΟ

Κων/νος Οικονόμου

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος Ηράκλειο [1.10.1541-Τολέδο 7.4.1614], ο El Greco, ήταν ένας κορυφαίος ζωγράφος, αλλά και γλύπτης γλύπτης και αρχιτέκτονας της ισπανικής Αναγέννησης. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μακριά από την Ελλάδα, δημιουργώντας τα περισσότερα έργα του στην Ιταλία και την Ισπανία. Εκπαιδεύτηκε αρχικά στην ενετοκρατούμενη Κρήτη ως Αγιογράφος και αργότερα ταξίδεψε στη Βενετία. Εκεί επηρεάστηκε από τους μεγαλύτερους δασκάλους της ιταλικής τέχνης, όπως τον Τιντορέντο και τον Τιτσιάνο, του οποίου υπήρξε μαθητής, υιοθετώντας στοιχεία από την τεχνική του, τον λεγόμενο μανιερισμό¹. Το 1577 εγκαταστάθηκε στο Τολέδο, που έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του και ολοκλήρωσε ορισμένα από τα πιο γνωστά έργα του.

Τολέδο   Πίνακας του Ελ Γκρέκο

Η τέχνη του χαρακτηρίζεται από προσωπικά πρωτότυπα στοιχεία, τα οποία όμως δεν βρήκαν μιμητές στην εποχή του, γεγονός που δεν ευνόησε και τη συνέχειά τους. Η μπαρόκ τεχνοτροπία που κυριάρχησε λίγο μετά, εκτόπισε το μανιερισμό, ενώ και τα αμέσως μεταγενέστερα καλλιτεχνικά ρεύματα δεν αντιμετώπισαν ευμενώς το ύφος του Γκρέκο. Αποτέλεσμα ήταν να αγνοηθεί το έργο του Γκρέκο τους επόμενους αιώνες. Στη διάρκεια του 20ού αιώνα, αναγνωρίστηκε ως πρόδρομος της μοντέρνας τέχνης που αξιοποίησε στοιχεία της Ανατολικής και Δυτικής παράδοσης, και το έργο του επανεκτιμήθηκε, διατηρώντας μέχρι σήμερα δεσπόζουσα θέση ανάμεσα στους κορυφαίους ζωγράφους όλων των εποχών. Σίγουρο είναι πως δεν υπήρξαν μιμητές του, καθώς μόνο ο γιος του φρόντισε για την αναπαραγωγή ορισμένων από τις πιο γνωστές συνθέσεις του. Για αρκετούς ιστορικούς, η τέχνη του Γκρέκο συνδέθηκε με το πνεύμα της Αντιμεταρρύθμισης, αλλά Έλληνες κριτικοί τονίζουν τη σημασία των βυζαντινών στοιχείων στην τέχνη του. Άλλοι ερευνητές, με βάση τις γραπτές σημειώσεις του Γκρέκο, τονίζουν περισσότερο την εικόνα ενός ζωγράφου με φιλοσοφικές-πλατωνικές αναζητήσεις, αποκομμένος από θρησκευτικά ζητήματα της εποχής και ασχολούμενος κυρίως με αισθητικά προβλήματα και την διερεύνηση και απόδοση του φυσικού κόσμου μέσα από την τέχνη του.

Στη διάρκεια του 17ου αιώνα, υπό την άνθιση του κλασικισμού, και στις αρχές του 18ου, οι πίνακές του θεωρούνταν «υπερβολικοί» και «επιτηδευμένοι», ενώ η εκκεντρικότητά του συχνά ταυτίστηκε με ενδεχόμενη «παραφροσύνη»!!!.Αργότερα, κατά την περίοδο του ρομαντισμού, τα έργα του επανεξετάστηκαν. Για τον Γάλλο ποιητή Θεοφ. Γκωτιέ – έναν από τους πρώτους που εξέφρασαν θαυμασμό για το ύστερο έργο του Γκρέκο – θεωρήθηκε πρόγονος του ρομαντικού κινήματος στην αναζήτηση του παράδοξου ή του ακραίου. Στην Ισπανία, επίσης ανανεώθηκε το ενδιαφέρον για τον Γκρέκο, τον οποίο ερμήνευσαν ως προδρομικό τού Βελάσκεθ.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΜΕ ΤΗΝ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΓΚΡΕΚΟ ΕΔΩ:

1. Ο μανιερισμός είναι καλλιτεχνικό ρεύμα που αναπτύχθηκε κατά την τελευταία περίοδο της Αναγεννήσεως [1520-1600]. Ο όρος μανιέρα προέρχεται από το manierus =τρόπος στα Λατινικά και η χρήση του επικράτησε για να περιγραφεί η τέχνη του 16ου αιώνα ως μη ανήκουσα απολύτως ούτε στα αναγεννησιακά πρότυπα αλλά ούτε και στο μεταγενέστερο μπαρόκ. Ανάμεσα στα κυριότερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Μανιερισμού είναι η πολυπλοκότητα στη σύνθεση, η επιτήδευση στην απόδοση της ανθρώπινης έκφρασης καθώς και η κατάργηση των αναλογιών της Αναγέννησης, πολλές φορές μέσω της επιμήκυνσης των ανθρώπινων χαρακτηριστικών [χαρακτηριστικό ιδιαίτερα του Θεοτοκόπουλου] ή με τη χρήση εξεζητημένων στάσεων. Σε αντίθεση με τα αναγενννησιακά ιδεώδη, τα οποία αναζητούσαν την ρεαλιστική απεικόνιση των φυσικών αναλογιών, οι εκφραστές του μανιερισμού απεικονίζουν υπερβολικά παραμορφωμένες φιγούρες προκειμένου να καλλιεργηθεί μία συναισθηματική ένταση.

Το Χιόνι - πώς δημιουργείται +ΒΙΝΤΕΟ του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου

 

Το Χιόνι - πώς δημιουργείται +ΒΙΝΤΕΟ

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα

ΓΕΝΙΚΑ – ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ: To χιόνι είναι ένα είδος υετού που αποτελείται από παγοκρυστάλλους σε μορφή χιονονιφάδων. Το χιόνι δημιουργείται μεταξύ στρωμάτων νεφών, αναλόγως του πλάτους και της θερμοκρασίας των νεφών, από τη συμπύκνωση των υδρατμών σε θερμοκρασία κατώτερη του σημείου πήξης αλλά με πολύ βραδύ ρυθμό και όχι ταχέως, όπως συμβαίνει με το χαλάζι. Έτσι το χιόνι αποτελείται από κρυστάλλους πάγου, που ενωμένοι μεταξύ τους χαλαρά σχηματίζουν τις γνωστές μας λευκές και ελαφρές χιονονιφάδες. Μεγάλες ποσότητες σχηματίζονται στα ψηλά νέφη σε όλα τα πλάτη της Γης, ακόμη και πάνω από τους Τροπικούς. Αν και παρατηρείται συχνά κοντά στους πόλους, εν τούτοις σχηματίζεται περισσότερο στις βόρειες εύκρατες ζώνες επειδή ο αέρας εκεί περιέχει περισσότερη υγρασία. Σε οροπέδια αλλά και στα ψηλότερα όρη πέφτει σε μεγάλη ποσότητα, έκταση και βάθος ώστε η πίεση των τελευταίων στρώσεων το μετατρέπει σε πάγο, σχηματίζοντας έτσι τους παγετώνες που στις πολικές περιοχές καλύπτουν χιλιάδες τετραγωνικά μίλια. Για τοπογραφικούς και μετεωρολογικούς λόγους οι χιονοπτώσεις ποικίλλουν σημαντικά στις κορυφές των βουνών ακόμα και αν είναι στον ίδιο παράλληλο. Τα όρια του λεγόμενου «διαρκούς χιονιού», στις κορυφές, είναι από 300μ. υψόμετρο σε γεωγραφικό πλάτος 70°, 1.500μ. σε πλάτος 60°, 2.100μ σε 50° [όπως περίπου στη Β. Ελλάδα], 3.000μ σε 40°, 4.000μ. σε 30°, 4.500 σε 20° και 5.100μ. στον Ισημερινό.

ΣΧΗΜΑ - ΜΕΓΕΘΟΣ: Τα κρυσταλλικά συσσωματώματα των νιφάδων του χιονιού είναι διαφανή με στιλπνές έδρες που αντανακλούν το φως και έχουν λευκό χρώμα. Το μέγεθος των κρυστάλλων τους είναι 0.25 - 13 χιλιοστά (mm), ενώ πέφτουν μεμονωμένοι ή ενωμένοι σε νιφάδες που σχηματίζονται συνήθως σε ήρεμη χιονόπτωση με θερμοκρασία εδάφους 0 °C ή και χαμηλότερη. Τα πολύ ψυχρά νέφη σχεδόν πάντα είναι ξερά σε αντίθεση με τα θερμότερα νέφη που περιέχουν περισσότερη υγρασία και έχουν την τάση να παρασκευάζουν τους μεγαλύτερους, και διακλαδιζόμενους κρυστάλλους. Γενικά τα σχήματα των κρυστάλλων του χιονιού ανήκουν στο εξαγωνικό σύστημα με επικράτηση των αστεροειδών μορφών με έξι ακτίνες. Η ομορφιά και ο πλούτος τους θεωρείται ότι υπερτερούν σε τελειότητα και ποικιλία των κρυστάλλων οποιουδήποτε ορυκτού είδους.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ: Το χιόνι προσφέρει πολλές ωφέλειες αλλά είναι και υπεύθυνο για πολλές καταστροφές. Έτσι, διατηρεί τη θερμότητα του εδάφους και προστατεύει τη βλάστηση. Ακόμη, από την τήξη του στα ψηλά βουνά παρέχει άφθονο νερό που τροφοδοτεί ποτάμια και χείμαρρους. Κοντά σε πολικές περιοχές και στα ψηλά βουνά, το χιόνι που καλύπτει τα πάντα προσφέρεται για ειδικά μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς ειδών, τα έλκηθρα. Όταν τα πεσμένο χιόνι μετατρέπεται σε πάγο συντελεί στη διάβρωση του εδάφους, θρυμματίζοντας συμπαγή πετρώματα. Από την άλλη όμως, η γρήγορη τήξη του δημιουργεί συχνά επικίνδυνες πλημμύρες, ενώ οι έντονες χιονοπτώσεις φράζουν δρόμους παραλύοντας τις συγκοινωνίες. Ακόμη το βάρος του πίπτοντος χιονιού προκαλεί θραύση δέντρων και δικτύων, ενώ συχνά σε πλαγιές δημιουργεί χιονοστιβάδες, συχνά επικίνδυνες για τους ανθρώπους. Στις περισσότερες όμως περιπτώσεις στη γεωργία το χιόνι είναι ωφέλιμο. Καταστρέφει παράσιτα ενώ τα ποώδη φυτά δεν βλάπτονται. Μάλιστα τα χειμερινά σιτηρά και τα κτηνοτροφικά ψυχανθή καλυπτόμενα από το χιόνι προστατεύονται από τους παγερούς ανέμους. Ακόμη το χιόνι δημιουργεί αργή απορρόφηση και αποθήκευση από την τήξη ύδατος. Τέλος σε περιοχές ελαιοπαραγωγικές, οι ελιές δίνουν περισσότερο και καλύτερης ποιότητας λάδι αμέσως μετά από έναν χειμώνα πλούσιο σε χιονοπτώσεις.

Konstantinosa.oikonomou@gmail.com 

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: 

Η Λάρισα και η Θεσσαλική Ιστορία τόμος Α΄ Στην ομίχλη του Μύθου του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου ΗΧΟΒΙΒΛΙΟ-AUDIOBOOK

 Η Λάρισα και η Θεσσαλική Ιστορία τόμος Α΄

 Στην ομίχλη του Μύθου

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου  ΗΧΟΒΙΒΛΙΟ-AUDIOBOOK 

Διαβάζει ο ίδιος

Είναι ο πρώτος τόμος της τοπικής-Θεσσαλικής Ιστορίας του Κων/νου Οικονόμου. Ο τόμος αφορά τους θεσσαλικούς Μύθους και το ηρωικό υπόστρωμα της περιοχής. Θα ακολουθήσουν εν ευθέτω χρόνω και οι υπόλοιποι τρεις τόμοι της σειράς σε μορφή AUDIOBOOK. Πάντως στα τοπικά βιβλιοπωλεία και όχι μόνο, κυκλοφορούν οι τόμοι του έργου. 

Κων/νος Αθ. Οικονόμου

το ΒΙΝΤΕΟ με το aAUDIOBOOK ΕΔΩ: 

Η επανάσταση στη Θεσσαλία το 1854 (15/1) του Κων/νου Αθ. Οικονόμου δασκάλου - συγγραφέα

 

Η επανάσταση στη Θεσσαλία το 1854 (15/1)

του Κων. Α. Οικονόμου δασκάλου - συγγραφέα

Ο στρατηγός Χριστόδουλος Χατζηπέτρος

Η ΕΥΡΩΠΗ ΤΟ 1853: οι ευρωπαϊκές δυνάμεις, βλέποντας τη στρατιωτική υπεροχή της ανερχόμενης Ρωσίας, αποφάσισαν να συνασπισθούν εναντίον της. Έτσι, έμμεσα, πήραν το μέρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, που βρισκόταν σε ολομέτωπο αγώνα με τη Ρωσία. Στον αντιρωσικό συνασπισμό μόνη αντίθετη ήταν η φιλική προς τη Ρωσία, μικρή (σύνορα Αμβρακικού-Παγασητικού), αλλά ομόδοξη Ελλάδα. Στη ρωσοτουρκική σύγκρουση, γνωστή με το όνομα Κριμαϊκός πόλεμος, η Ρωσία τελικά ηττήθηκε. Ο πόλεμος αυτός στάθηκε αφορμή για την Ελλάδα να επιδιώξει την απελευθέρωση ελληνικών περιοχών που στέναζαν υπό τον οθωμανικό ζυγό.

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ: Ο ελληνικός λαός και η ηγεσία του, το ζεύγος Αμαλίας Όθωνα, πιστοί στα ιδανικά της Μεγάλης Ιδέας, πίστεψαν ότι παρουσιάστηκε η ευκαιρία επανένωσης του Ελληνισμού. Ο ίδιος ο Έλληνας μονάρχης έγινε αρχηγός της πολεμικής οργάνωσης στο ελεύθερο αλλά και στο σκλαβωμένο τμήμα της Ελλάδας. Αφορμές του ξέσπασματός της αποτέλεσαν η καταστροφή του τουρκικού στόλου στον Πόντο από τους Ρώσους και οι δηλώσεις του τσάρου ότι πολεμά για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των Χριστιανών της Τουρκίας και για τα προνόμια της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η επανάσταση εκδηλώθηκε πρώτα στην Ήπειρο (15/1/1854) αλλά σύντομα κατεστάλη¹.

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ: Από το δίμηνο Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου συγκεντρώνονταν επαναστατικά σώματα στη Λαμία με σκοπό, μόλις θα δινόταν το σύνθημα, να εισβάλουν στη Θεσσαλία από το Δομοκό και τη Σούρπη. Στις αρχές Φεβρουαρίου, υπό την καθοδήγηση του στρατηγού Χριστόδουλου Χατζηπέτρου, ένοπλοι κάτω από την ηγεσία επιλέκτων αξιωματικών του ελληνικού στρατού όπως οι Ράγκος, Στουρνάρας, Μπασδέκης, και γνωστών Θεσσαλών ανταρτών, όπως οι Καταρραχιάς, Ζητουνιάτης, Τζαμάλας, Φαρμάκης, Γριζάνος, Καραούλης, Παπακώστας, Βελέντζας, Θ. Ζιάκας, και άλλων, που είχαν συγκεντρωθεί από τα τέλη του 1853 στην περιοχή της Λαμίας, εισέβαλαν στη Θεσσαλία. Την οργάνωση και τον εφοδιασμό τους ανέλαβε ο μοίραρχος χωροφυλακής Λαμίας, Γεώργιος Κροκίδας, σε συνεννόηση με τον υπουργό στρατιωτικών Σκαρλάτο Σούτσο. Οι κάτοικοι της Θεσσαλίας, δέχονταν με χαρά τους επαναστάτες, συμμετέχοντας με κάθε τρόπο στον κοινό αγώνα.

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΣΤΑ ΑΓΡΑΦΑ: Το σύνθημα της εξέγερσης δόθηκε στη Δυτική Αργιθέα. Ο οπλαρχηγός Δημ. Τσιγαρίδας με 30 οπλοφόρους χτύπησε ένα τουρκικό απόσπασμα. Στη συνέχεια πρόκριτοι των χωριών της Αργιθέας συγκεντρώθηκαν στα Μικρά Βραγγιανά, στην ελληνοτουρκική μεθόριο και αποφάσισαν να στηρίξουν τον αγώνα, ενώ άλλοι οπλαρχηγοί, (Γ. Καραούλης, Ν. Μαντζούνης Γιαννούλης Οικονόμου) έδιωξαν από το Λιάσκοβο (Πετρωτό) τους Τουρκαλβανούς της εκεί φρουράς. Στη συνέχεια οι επαναστάτες συνενώθηκαν σε μια δύναμη 300 ανδρών, ενώ στην περιοχή της Στεφανιάδας προστέθηκε και μικρή δύναμη αγωνιστών του δασονόμου Κώτσιου Μανωλίδη από το Βάλτο. Ο Μανωλίδης πήρε με το μέρος του πολλούς οπλαρχηγούς, όπως τον Τσιγγέλη, τον Καραθανάση και το Φούρλη, και εν συνεχεία οργάνωσε στρατόπεδο στο Ανθηρό, (Μπουκοβίστα). Λίγες μέρες μετά, το επαναστατικό αυτό σώμα κατέλαβε τη Σκάλα Οξυάς, (Ανθοχώρι), και, αφού χτύπησαν ισχυρό άγημα Τουρκαλβανών, ετοιμάστηκαν να κατηφορίσουν στα Τρίκαλα. Αργότερα κατευθύνθηκαν στα Άγραφα και οι αρματολοί Ι. Ράγκος και Σωτ. Στράτος, ενώ στο Πετρίλο κατευθύνθηκε ο λοχαγός του ελληνικού στρατού Μ. Αδάμ, με τους οπλαρχηγούς Α. Μπουκουβάλα, Χρ. Μήλια, Ι. Τριανταφυλλάκη και Δ. Κατσουράκη.

ΑΛΛΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ: Στις αρχές Φεβρουαρίου έφτασαν στην Πόρτα (Πύλη) για να οργανώσουν την εκεί εξέγερση οι αξιωματικοί Τζακόπουλος, Κόρακας, Στουρνάρας και Καραμήτσος. Ο Θ. Ζιάκας πέρασε ανατολικότερα τη μεθόριο στις 20/2 με το σώμα του, που αποτελείτο από Μακεδόνες οπλαρχηγούς (Ζαχείλας, Ι. Διαμαντής, Λαζαίοι, Μπζιωταίοι, Ε. Κοροβάγκος) με την επωνυμία “Σώμα των Ολυμπίων ή Μακεδόνων”, και στρατοπέδευσε στο χωριό Καΐτσα (Μακρυρράχη). Τμήμα των επαναστατών με τον Γ. Καταραχιά, προχώρησε προς το Σμόκοβο και αφού συνενώθηκε με δυνάμεις του Ν. Λεωτσάκου και του Θ. Ζιάκα, κατέλαβε το Τσαμάσι (Ανάβρα) καταδιώκοντας την αλβανική φρουρά. Νωρίτερα, την 19/2, στη Ρεντίνα κάτοικοι έδιωξαν την αλβανική φρουρά υψώνοντας την επαναστατική σημαία, ενώ λίγο αργότερα ξεσηκώθηκαν οι κάτοικοι της Καστανιάς Αγράφων.

ΠΡΩΤΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ: Οι μπέηδες της Λάρισας και άλλων αστικών κέντρων, ανησυχώντας, ζήτησαν ενισχύσεις. Έτσι δύναμη 2.000 ανδρών του Αμπάζ Λαλιώτη κατευθύνθηκε στο Μεσενικόλα, διώχνοντας τους επαναστάτες από τα χωριά Παλιούρι και Άγιο Ιωάννη, ενώ άλλη οθωμανική δύναμη υπό τον Ισμαήλ Φράσαρη προωθήθηκε στον Ασπροπόταμο. Συγχρόνως η Πύλη έστειλε με πλοία 1.000 εμπειροπόλεμους για την υπεράσπιση του Βόλου διορίζοντας γενικό υπεύθυνο καταστολής της επανάστασης το Ζεϊνέλ πασά.

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ (Χ. ΧΑΤΖΗΠΕΤΡΟΣ): Στις 14/2 ο Χατζηπέτρος, υπασπιστής του Όθωνα, οργάνωσε στη Λαμία ένα σώμα, το “Αλκιβιάδειον”, 500 ανδρών και κατευθύνθηκε στο Φανάρι όπου συνενώθηκε με τις δυνάμεις του Στράτου του Ράγκου, του Καταραχιά και του Ζιάκα σχηματίζοντας ένα στράτευμα 2.000 ενόπλων, που επιδόθηκε στην πολιορκία του Φαναρίου, διοικητικού κέντρο των Οθωμανών της περιοχής των Αγράφων. Στις 7/3 κατόρθωσαν να κάνουν τον οθωμανική φρουρά να υποχωρήσει στο προστατευμένο μεσαιωνικό κάστρο του Φαναρίου.

ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΚΑΛΥΒΙΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ: Στις αρχές Απριλίου, οι επαναστάτες των Αγράφων κατευθύνθηκαν ΒΔ με σκοπό να καταλάβουν τα Τρίκαλα, που φυλάσσονταν από 800 Οθωμανούς, ελπίζοντας στην υποστήριξη των Ελλήνων του κάμπου. Η πρώτη σύγκρουση κατά την πορεία αυτή έγινε στο Μαυρομάτι, όπου οι Ράγκος και Στράτος εκδίωξαν τους Τούρκους. Μετά τις μικροσυγκρούσεις γύρω από τα Μ. Καλύβια μεταξύ Ελλήνων και Αλβανών, στις 8/4, οι επαναστάτες αντιμετώπισαν συντονισμένη επίθεση 1.500 ενόπλων, διακοσίων ιππέων και δύο πυροβόλων. Σύντομα, όμως, οι Οθωμανοί αξιωματικοί του σώματος, Φράσαρης και Χοτόμπεης, διέταξαν υποχώρηση αφήνοντας πίσω τους 50 νεκρούς. Τότε ο Χατζηπέτρος κάλεσε στα Καλύβια όλους τους οπλαρχηγούς. Εκεί αποφασίστηκε να μοιράσουν τις δυνάμεις τους σε διάφορα επίκαιρα σημεία της Δυτ. Θεσσαλίας για να ελέγχουν καλύτερα την περιοχή και τις εχθρικές κινήσεις. Την 11/4 ο Χατζηπέτρος έστειλε ενόπλους στο Βελέσι, το Ζάρκο και τον Παλαμά για να ξεσηκώσουν κι εκεί τους κατοίκους. Εναντίον τους όμως κινήθηκε οθωμανικός στρατός, (Αλβανοί και Άραβες), που τους ανέκοψε στο Βελέσι. Προς ενίσχυση των Ελλήνων ήλθε ο Λεωτσάκος με 300 άνδρες αναγκάζοντας τους Οθωμανούς να αποχωρήσουν. Δύο ημέρες όμως μετά, επέστρεψαν στο Βελέσι και επιδόθηκαν σε λεηλασίες και ωμότητες.

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΑΛΑΜΠΑΚΑΣ: Ο στρατός του Χατζηπέτρου, ενισχυμένος με αφίξεις Κρητών και Πελοποννησίων, βρισκόταν στο στρατόπεδο της Καλαμπάκας, έξω από τα τείχη, όπου περίμενε Οθωμανικές ενισχύσεις από τον Σελήμ πασά. Πραγματικά στις 30 Απριλίου εμφανίστηκε ο Σελήμ επικεφαλής 1500 Τουρκαλβανών, 300 ιππέων με την υποστήριξη οκτώ κανονιών. Οι οθωμανικές δυνάμεις στρατοπέδευσαν στη όχθη του Πηνειού, ενώ οι Έλληνες κατείχαν επίκαιρες θέσεις στα υψώματα γύρω από την πόλη. Οι συγκρούσεις άρχισαν την Πρωτομαγιά και κράτησαν μέχρι την 4η Μαίου, ημέρα κατά την οποία ενισχύθηκαν περισσότερο οι ελληνικές θέσεις χάρις στην άφιξη Μακεδόνων αγωνιστών. Στις 5/5 ο Σελήμ επιχείρησε έφοδο κατά των ελληνικών θέσεων. Χτυπήθηκε όμως επιτυχώς από τους ακροβολισμένους Έλληνες αγωνιστές. Έτσι ο πασάς διέταξε υποχώρηση. Οι Οθωμανοί άφησαν πίσω τους 200 νεκρούς. Νέα προσπάθεια των Τούρκων την 9η Μαίου έφερε χειρότερα αποτελέσματα. Οι νεκροί τους αυτοί τη φορά ήταν περί τους 500. Τέλος οι Οθωμανοί πολιορκημένοι, αναλογιζόμενοι τη δεινή θέση που είχαν περιέλθει, επιχείρησαν ομαδική έξοδο προς τα Τρίκαλα. Όμως, στην επιχειρούμενη έξοδο, οι Τούρκοι νικήθηκαν κατά κράτος, αφήνοντας πολλούς νεκρούς από ελληνικά όπλα και από πνιγμό, καθόσον στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν αλαφιασμένοι έπεφταν στον Πηνειό. Στα χέρια των επαναστατών έπεσε πληθώρα λαφύρων και ένας αριθμός 200 Αράβων αιχμαλώτων. Η μάχη της Καλαμπάκας αναδείχτηκε η μεγαλύτερη, αλλά τελευταία, νίκη της επανάστασης. Η μεγάλη αυτή επιτυχία εορτάστηκε με Δοξολογία στη μητρόπολη της Καλαμπάκας, όπου διαβάστηκε η ημερήσια διαταγή του Χατζηπέτρου.

Η ΧΩΡΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΤΤΑ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ: Δυστυχώς, οι θυσίες του ελληνικού στρατού και των επαναστατών πήγαν χαμένες για εξωγενείς λόγους. Οι μεγάλες δυνάμεις που ήταν με το μέρος του “γίγαντα με τα πήλινα πόδια”, όπως αποκαλούνταν η παραπαίουσα Οθωμανική αυτοκρατορία, αφού έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για την παρεμπόδιση εφοδιασμού του ελληνικού στρατού, κατέλαβαν εκφοβιστικά τον Πειραιά. Έτσι ο υπουργός των στρατιωτικών, Μαυροκορδάτος, αναγκάστηκε να ανακαλέσει όλους τους αξιωματικούς του στρατού από τη Θεσσαλία διατάσσοντας τη διακοπή βοήθειας προς τους επαναστάτες. Συγχρόνως ο Όθων εξαναγκάστηκε να υπογράψει διακήρυξη ουδετερότητας και την αποκήρυξη της επανάστασης στις 12/5/1854. Μετά από αυτά, το στρατόπεδο της Καλαμπάκας άρχισε να αραιώνει από τους αξιωματικούς, μέχρι που διαλύθηκε οριστικά στις 6/6. Η αποτυχία της επανάστασης, που οφειλόταν στην ξενική κατοχή, ακολουθήθηκε από βιαιοπραγίες του τουρκικού όχλου εις βάρος των Χριστιανών των μεγάλων αστικών και μη κέντρων της Θεσσαλίας.

1. Κωνσταντίνος Αθ. Οικονόμου, Η Λάρισα και η θεσσαλική Ιστορία τόμος Δ΄, Λάρισα 2009.

Ο Νάνος Πλανήτης Πλούτων +ΒΙΝΤΕΟ από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου δάσκαλο - συγγραφέα

 

Ο Νάνος Πλανήτης Πλούτων

Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου - συγγραφέα

Ο Πλούτωνας [επίσημη ονομασία 134340 Πλούτων], είναι ένας πλανήτης νάνος του Ηλιακού Συστήματος. Βρίσκεται στα εξωτερικά τμήματα του Συστήματος και έτσι έχει πολύ χαμηλές θερμοκρσίες.

ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ: Ο Πέρσιβαλ Λόουελ, ιδρυτής του αστεροσκοπείου του Flagstaff της Αριζόνα είχε υπολογίσει τη θέση στην οποία θα έπρεπε να βρίσκεται ο Πλούτωνας από τις παρέλξεις που ασκούσε στον πλανήτη Ποσειδώνα. Πράγματι στις 21/1/1930, ανακαλύφθηκε φωτογραφικά ως νέος πλανήτης από τον Αμερικανό αστρoνόμο Κλάιντ Τόμπω, ο οποίος βασίστηκε και στις μελέτες των παρέλξεων του Ουρανού και του Ποσειδώνα που πραγματοποίησε ο Λόουελ. Ο Πλούτωνας μαζί με το δορυφόρο του, Χάροντα, που ανακαλύφθηκε το 1978, αποτελεί διπλό πλανήτη. Ακόμη, το 2006, ανακαλύφθηκαν κι άλλοι δυο μικροί δορυφόροι σε τροχιά γύρω του [Νύχτα και Ύδρα]. Επειδή όμως υπάρχει ήδη αστεροειδής με όνομα Νυξ (νύχτα), αποφάσισαν να χρησιμοποιούν την λίγο διαφορετική ορθογραφία Nix (Νιξ) στην αγγλική για το δορυφόρο του Πλούτωνα. Τον Ιούλιο του 2011, το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ ανακάλυψε άλλον ένα δορυφόρο, διαμέτρου έως 34 χιλιομέτρων. Είναι γνωστός ως S/2011(134340)1 ή Ρ4. Τέλος, ο S/2012(134340)1 είναι ο πέμπτος κατά σειρά ανακάλυψης και μικρότερος σε μέγεθος δορυφόρος του Πλούτωνα. Ανακαλύφθηκε από το Χαμπλ στις 26/6/2012 και ανακοινώθηκε στις 11 Ιουλίου του ίδιου έτους.

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ: Η μέση απόσταση του Πλούτωνα από τον Ήλιο είναι 39,48 αστρονομικές μονάδες [AU], δηλαδή 5.906.000.000 χλμ., ενώ η περιφορά του γύρω από τον Ήλιο συμπληρώνεται σε 248,09 γήινα έτη! Ωστόσο, λόγω της μεγάλης εκκεντρότητας της τροχιάς του, [μεγαλύτερη όλων των πλανητών] ο Πλούτωνας στο περιήλιό του πλησιάζει τον Ήλιο περισσότερο από τον Ποσειδώνα, σε απόσταση 4,5 δισεκ. χλμ., ενώ στο αφήλιο απομακρύνεται από τον Ήλιο σε απόσταση 7,4 δισεκ. χλμ.! Όταν ο Πλούτωνας θεωρούνταν ακόμα πλανήτης, η θέση του "τελευταίου" πλανήτη του ηλιακού συστήματος εναλλασσόταν μεταξύ Ποσειδώνα και Πλούτωνα, καθώς η τροχιά του πρώτου μπαίνει "μέσα" από την τροχιά του δεύτερου, χωρίς όμως να υπάρχει πιθανότητα να συγκρουστούν ποτέ. Δεν είναι βέβαιο ότι ο Πλούτωνας σχηματίστηκε ως πλανήτης την ίδια περίοδο που σχηματίστηκαν οι υπόλοιποι πλανήτες του Ηλιακού συστήματος. Η ακτίνα του ισούται με 18% της γήινης. Η μάζα του είναι, σύμφωνα με μετρήσεις του 2006, μόλις ίση προς το 0,021% της γήινης και 5 φορές μικρότερη από αυτή της Σελήνης. Το ημερονύκτιό του έχει διάρκεια 6 ημέρες και 9 ώρες της Γης, αλλά οι ημέρες του φωτίζονται μόνο με αμυδρό λυκόφως.

ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ: Στη μέση απόστασή του από τον Ήλιο, 40 φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Γης, δέχεται 1.600 φορές μικρότερη ποσότητα θερμότητας και φωτός από η Γη! Η μέση θερμοκρασία επιφανείας του, εκτιμήθηκε στους −230°C, ενώ η ελάχιστη φτάνει στους −240°C. Ο Πλούτωνας πιθανόν αποτελείται από πετρώματα και πάγο, καθώς η μέση του πυκνότητα είναι σημαντικά μικρότερη από αυτή της Γης [2,03 g/cm3]. Μετά από πρόσφατες φωτογραφίες του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble, ο Πλούτωνας εμφανίζεται τουλάχιστον 20% πιο ερυθρός από το παρελθόν. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αυτό οφείλεται στο γεγονός πως εισέρχεται σε μία νέα φάση στην περιφορά του γύρω από τον Ήλιο, κάτι που κάνει τους πάγους από άζωτο στην επιφάνειά του να μεταβάλλονται, δίνοντας πιο έντονο κόκκινο χρώμα στον πλανήτη-νάνο. Όταν ο Πλούτωνας είναι πιο κοντά στον Ήλιο εξαχνώνεται, σχηματίζοντας έτσι μία αραιή ατμόσφαιρα γύρω από τον πλανήτη. Όταν ο Πλούτωνας απομακρύνεται από τον Ήλιο, η ατμόσφαιρά του σταδιακά παγώνει και πέφτει στην επιφάνειά του σαν χιόνι!

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ: Στην παρούσα φάση, ο Πλούτωνας έχει μία εξαιρετικά αραιή ατμόσφαιρα, με εμφάνιση σαν παγωμένη ομίχλη και με επιφανειακή ατμοσφαιρική πίεση, μόλις το το 1/350.000 της γήινης. Η ατμόσφαιρα αυτή αποτελείται από άζωτο, μεθάνιο και μονοξείδιο του άνθρακα, που προέρχονται από την εξάχνωση μέρους του παγωμένου στρώματος που καλύπτει τον πλανήτη.

Ο “ΥΠΟΒΙΒΑΣΜΟΣ” ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΩΝΑ: Η ανακάλυψη, τα τελευταία χρόνια, σωμάτων με μέγεθος ίσο ή και μεγαλύτερο του Πλούτωνα στη Ζώνη του Κάιπερ, γέννησε αμφιβολίες για το κατά πόσον ο Πλούτωνας θα έπρεπε πλέον να θεωρείται πλανήτης. Έτσι η Διεθνής Αστρονομική Ένωση [2006] αποφάσισε να μη θεωρείται πλανήτης ο Πλούτωνας, αλλά απλώς πλανήτης νάνος. Τον Ιούνιο του 2008, η Ένωση εισήγαγε τον όρο πλουτωνίδες για να περιγράψει τον Πλούτωνα και όλα τα υπόλοιπα σφαιρικά ουράνια σώματα που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο, πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα [αλλιώς, μεταποσειδώνια αντικείμενα], και είναι πολύ μικρά για να χαρακτηριστούν πλανήτες, αλλά αρκετά μεγάλα ώστε η βαρύτητα να τους έχει δώσει σφαιρικό σχήμα

ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ: Ο Πλούτωνας είναι το τελευταίο από τα βασικά σώματα του ηλιακού συστήματος που δεν έχει εξερευνηθεί. Το Βόγιατζερ1 θα μπορούσε, θεωρητικά, να τον εξερευνήσει, όμως, μετά το πέρασμα του δορυφόρου Τρίτωνα και του Ποσειδώνα, μπήκε σε τροχιά μακριά από την πορεία του Πλούτωνα. Κατά τη δεκαετία του 1990, προτάθηκε η αποστολή της διαστημοσυσκευής Pluto-Kuiper Express, που τελικά δεν χρηματοδοτήθηκε. Μετά από πιέσεις πολιτικών και επιστημόνων, καθώς σε μερικές δεκαετίες ο Πλούτωνας δεν θα είναι εύκολα προσπελάσιμος, διότι λόγω διαρκώς αυξάνουσας απόστασης η ατμόσφαιρά του θα έχει παγώσει και πέσει στην επιφάνειά του σαν χιόνι [οπότε για 200 χρόνια δεν θα μπορεί να μελετηθεί!], εγκρίθηκε η αποστολή της διαστημοσυσκευής New Horizons, (Νέοι Ορίζοντες), που εκτοξεύτηκε το 2006 και θα φτάσει στο σύστημα του Πλούτωνα το 2015. Τότε, αν όλα πάνε καλά, οι γνώσεις μας για τον “υποβιβασθέντα” Πλούτωνα θα αυξηθούν εντυπωσιακά.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: NASA's Hubble Discovers Another Moon Around Pluto, 20/7/2011.

Ο Πλούτωνας δεν είναι πλέον πλανήτης, Το Βήμα, σελ.14, 25 Αυγούστου 2006.

 konstantinosa.oikonomou@gmail.com

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ: